خطای عامل انسانی یا تقصیر وی؟ تفاوت از زمین تا آسمان است اینکه سردار حاجی زاده اعلام کردند که سقوط هواپیمای اکراینی به خاطر خطای انسانی بوده است نکته مهمی است که خود حاکی از #شهامت_صداقت_و_مسئولیت_پذیری این مدافعان وطن است اما این مطلب به معنای مقصر بودن عامل انسانی مذکور نیست. توضیح اینکه: 1⃣ از نظر حقوق جزا و جرم شناسی، آنچه موجب مسئولیت است #عمد یا #تقصیر است که شامل خطای ناشی از افراط و تفریط نیز می باشد نه خطای قصوری. خطایی که بدون افراط و تفریط باشد، به حکم #حدیث_رفع، موجب مسئولیت و مجازات نیست. بنابراین، اثبات خطا، به معنای مقصر بودن شخص و افراط و تفریط نیست و این مطلب نیازمند اثبات است. 2⃣ با توجه به اینکه در آن زمان کشور در شرایط جنگی و امنیتی بود طبیعتا #وظیفه_پدافند هدف قرار دادن متخاصمان و مهاجمان است. بنابراین اگر پدافند از مسافری بودن و غیر انتحاری بودن هواپیما اطلاع داشته خطای نابخشودنی مرتکب شده و مستحق اشد مجازات است همچنین اگر امکان بررسی بیشتر و فرصت کسب اطلاع از وضعیت داشته نباید اقدام به شلیک می کرده و زیاده روی کرده است. اما اگر از این مطلب اطلاع نداشته و آن را شیئ متجاوز به امنیت می پنداشته که می تواند جان صدها نفر را به خطر انداخته و تهدید مهمی برای کشور باشد، و امکان کسب اطلاع و فرصت بررسی بیشتر نیز نداشته، قطعا به وظیفه خود عمل کرده و نه تنها از باب آیه شریفه «ما علی المحسنین من سبیل»(التوبه:۹۱) مستحق مجازات یا ملامت نیست بلکه به جهت شهامت در اقدام به دفاع از ملت مسلمان مستحق پاداش و حمایت است. 3⃣ به این نکته مهم باید توجه داشت که اگر ثابت گردد که عامل انسانی که به اشتباه هواپیما را ساقط کرده، مقصر نبوده و به وظیفه خود عمل کرده، نباید هیچ گونه عقوبت یا حتی ملامتی نسبت به او وجود داشته باشد، که در این صورت یک #اشتباه_سهوی را با #گناهی_بزرگ_و_نابخشودنی پاسخ داده ایم؛ چرا که در این صورت، دیگر احدی در چنین مواقع حساس و خطرناکی، اقدام به سرنگونی متخاصمان و دفاع از این کشور نخواهد کرد و این همان چیزی است دشمنان این ملت خواهان آن هستند. علت مذکور در #روایت_کافی نیز بر همین مطلب دلالت دارد. در این روایت حضرت امام صادق علیه السلام در مورد کسی که به خاطر اجرای مجازات به صورت تصادفی کشته می‌شود، در حالی که مستحق کشته شدن نبوده، فرمودند نباید مجری مجازات مورد بازخواست قرار گیرد و او مسئول نیست، و #اگر_چنین_شود_دیگر_هیچ_مجازاتی_بر_کسی_اجرا_نمیشود! (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۷ ص۲۹۱) 4⃣ نکته آخر اینکه این اتفاق نباید موجب فراموشی #انتقام_سخت گردد بلکه با توجه به اینکه #منشأ بروز چنین وضعیتی #تهاجم_خصمانه_آمریکا بوده باید این تصمیم با جدیت بیشتری دنبال شود و انتقام جان باختگان این هواپیما از آمریکای جنایتکار نیز مورد مطالبه قرار گیرد.