🌐 سفر پزشکیان به بصره و سیاست نگاه به جنوب #تحلیل_کوتاه 🔹 مسعود پزشکیان، رئیس‌‌جمهور ایران در نخستین سفر خارجی خود، روز گذشته وارد بغداد شد و با نخست‌وزیر، رئیس‌جمهور، نائب‌رئیس پارلمان و سران چهارچوب هماهنگی شیعه در عراق دیدار و گفت‌وگو کرد. رئیس‌جمهور همچنین صبح امروز با سفر به اربیل به گفت‌وگو با مقامات بلندپایه اقلیم کردستان عراق پرداخت. اما بخش مهم و متفاوت سفر پزشکیان به عراق حضور در بصره، به عنوان پایتخت اقتصادی این کشور است که نخستین سفر یک رئیس‌جمهور خارجی در ۱۰۰ سال گذشته به این شهر محسوب می‌شود. 💢 سیاست نگاه به جنوب 🔸 مهم‌ترین بعد اهمیت سفر رئیس‌جمهور به بصره، راهبرد نگاه به جنوب عراق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. براساس این راهبرد، به موازات اهمیت اربیل در شمال عراق از منظر قومی و امنیتی؛ اهمیت کربلا، نجف و بغداد در مرکز عراق (به‌ترتیب) از منظر مذهبی و سیاسی؛ شهر بصره در جنوب عراق، به‌عنوان کانون توسعه همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی برای تهران مرکزیت خواهد داشت. درنتیجه این شهر با ایفای نقشِ مرکز ثقلِ روابط اقتصادی ایران با عراق، مکمل راهبرد همگرایی دوجانبه با این کشور خواهد بود. 💢 شهر بصره از چند منظر واجد اهمیت راهبردی است: 🔸 نخست اینکه این شهر نقطه ثقل فرهنگی، جمعیتی و اقتصادی منطقه جنوب و استان‌های واسط، ذی‌قار، مثنی و القادسیه است‌. 🔸 از منظر تولید و صادرات نفت، منطقه جنوب و بصره مهم‌ترین شهر عراق است و بیش از ۷۰٪ منابع و میادین نفتی عراق در این محدوده واقع شده است. بیش از ۹۰٪ از صادرات نفت‌خام و فرآورده عراق از طریق بندر فاو واقع در جنوب این شهر صورت می‌پذیرد. همچنین به دلیل نزدیک بودن این استان به مناطق ویژه صنعتی ایران نظیر منطقه ویژه امام خمینی(ره)، پیوند اقتصادی وصنعتی استان‌های بصره و خوزستان، می‌تواند منطقه جنوب را به قطب تولید محصولات پالایشی و پتروپالایشی تبدیل نماید. 🔸 از منظر تجارت کالایی، بصره تنها نقطه دسترسی عراق به آب‌های آزاد محسوب می‌شود و دارای بنادر مهمی چون خورالزبیر، ام قصر و فاو است. بندر خورالزبیر و شهرک صنعتی خورالزبیر که در مجاورت آن واقع شده است، نقش ویژه‌ای در توسعه صنعتی عراق دارند. براین‌اساس، بصره را می‌توان پایتخت اقتصادی عراق دانست. 🔸 باتوجه‌به اهمیت بصره در اتصال عراق به خلیج فارس، این شهر ریه لجستیک دریایی عراق محسوب می‌شود و به‌همین دلیل طی سال‌های اخیر، همواره مورد توجه کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس قرار داشته است. هم‌اکنون بصره و بندر فاو، نقطه آغاز «جاده توسعه» هستند که قرار است تا از دو مسیر ریلی و جاده‌ای، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را به ترکیه و سپس اروپا متصل کنند. علاوه‌براین، این شهر در معرض رقابت با بندر مبارک کویت نیز قرار دارد. 🔸 این شهردربردارنده مهم‌ترین طرح اتصال ایران به عراق، یعنی راه‌آهن شلمچه‌ـ‌بصره است. این مسیر ریلی علاوه بر تسهیل تردد زائران می‌تواند در راستای تحقق چشم‌انداز همکاری تجاری ۲۰ میلیارد دلاری کمک کند. دراین‌راستا، بصره را می‌توان تکمیل‌کننده چرخه توسعه مناطق جنوبی ایران باتوجه‌به دسترسی این شهر به عراق و قرارگیری در مسیر جاده توسعه در نظر گرفت. 🔸 بصره ازجمله شهرهای عراق محسوب می‌شود که نفوذ و جایگاه قبایل و عشایر در آن زیاد و بیشتر از شهرهایی چون کربلا و نجف است. چنانکه در جهاد کفایی مرجعیت، مرکز اصلی تشکیل نیروی مقاومت مقابله با داعش یعنی حشدالشعبی بود. براین‌اساس، حضور رئیس‌جمهور ایران در این شهر و دیدار و گفت‌وگو با سران قبایل آن، می‌تواند در ارتقای قدرت نرم ایران در عراق اثرگذار باشد. 🔸 در حال حاضر بصره از یک‌سو به‌دلیل درآمدهای بالای نفتی و از سوی دیگر عقب‌ماندگی‌های زیربنایی و خدماتی و نیز چشم‌انداز توسعه همه‌جانبه، به یک کارگاه ساختمانی و صنعتی تمام عیار تبدیل شده است. براین‌اساس، درصورت رفع برخی موانع ازجمله پذیرش ضمانت‌نامه صندوق ضمانت صادرات یا بیمه مرکزی ایران از سوی دولت عراق، این شهر می‌تواند به مقصد حضور شرکت‌های پیمانکاری ایرانی تبدیل شود. 💢 جمع‌بندی ✔️ سفر رئیس‌جمهور ایران به بصره گام مهمی در جهت تقویت و تکمیل روابط ایران با عراق از منظر اقتصادی و اتخاذ سیاست نگاه به جنوب توسط ایران است. براین‌اساس، ایران نیازمند ارتقای کنشگری در عراق از طریق بازتعریف و بازطراحی روابط تهران با شهرهای اثرگذار عراق ازجمله بصره است. منطقه‌ای که به‌نظر می‌رسد طی سال‌های آتی و با راه‌اندازی پروژه‌هایی چون جاده توسعه و بندر فاو، اهمیتی فزاینده‌ای در معادلات منطقه‌ای داشته باشد. بر این اساس پیشنهاد می‌شود با ایجاد مناطق آزاد مشترک و سهولت تردد تجار به ویژه بین دو استان خوزستان و بصره رویکرد وابستگی اقتصادی متقابل بیش از پیش فعال گردد. 🌐اندیشکده راهبردی تبیین🌐 @drshadmani

🌐 آیا خلع سلاح حزب‌الله ممکن است؟ #تحلیل_کوتاه #تحولات_منطقه #لبنان 📝محمدعلی حسن‌نیا 🔹در چند ماه اخیر و بعد از آتش بس جنگ بین لبنان و اسرائیل صحبت‌های زیادی در خصوص سلاح حزب الله لبنان و مقاومت در این کشور مطرح شده است که جنجال های زیادی به راه انداخت. بعد از اینکه جوزف عون رئیس‌جمهور لبنان اعلام کرده بود سلاح فقط باید در اختیار ارتش باشد، موجی از جنجال در فضای لبنان رخ داد. 🔸از سوی دیگر نماینده دونالد ترامپ در امور لبنان و معاون ویتکوف با سفر به لبنان به صراحت از دولت و ارتش این کشور خواست که حزب الله را خلع سلاح کند. البته پاتک‌های حزب الله انجام شد و ابتدا وفیق صفا، مسئول ارتباطات و هماهنگی این جنبش و از نفرات اصلی حزب الله در مصاحبه‌ای تاکید کرد خلع سلاح حزب الله بخشی از راهبرد این جنبش نیست و شروطی را برای این موضوع اشاره کرد که تقریباً انجام آن محال است. سپس شیخ نعیم قاسم در یک سخنرانی مهم تاکید کرد هر کس که خواهان خلع سلاح مقاومت است، در حال ارائه خدمتی رایگان به دشمن اسرائیلی است. 💢محرک‌های خلع سلاح چه گروه و افرادی هستند؟ 1️⃣آمریکا: واشنگتن با هدایت‌های مورگان اورتگاس معاون ویتکاف فرستاده ویژه آمریکا در خاورمیانه، که در واقع جایگزین عاموس هوکشتاین فرستاده ویژه آمریکا در لبنان شده است قصد نابودی کامل حزب الله را دارد. این زن دیپلمات بارها به لبنان سفر کرده و هدف اصلی خود را پایان جنبش مقاومت لبنان اعلام کرده است. فعالیت اورتگاس در راستای قصد آمریکا برای عوض کردن معادله نظامی و امنیتی با تغییر معادله سیاسی در بیروت است. 2️⃣گروه‌های 14 مارس: این ائتلاف از گروه های سیاسی ضد حزب الله لبنان همواره قصد داشتند راهی برای نابودی و خلع سلاح مقاومت پیدا کنند و وضعیت فعلی را بهترین زمان می دانند. افرادی مانند سمیر جعجع، اشرف ریفی، خاندان حریری و ... از این گروه هستند. 3️⃣اسرائیل و نظام فعلی سوریه: تل آویو و نظام فعلی حاکم بر دمشق به عنوان دشمنان خارجی حزب الله میخواهند قدرت این جنبش را برای همیشه تمام کنند و به همین دلیل بارها تهاجم های به لبنان برای این موضوع انجام دادند. 💢سناریوهای احتمالی 1️⃣جنگ داخلی: در سناریو اول حزب الله لبنان خلع سلاح را نمی‌پذیرد و به همین سطح تنش‌ها در لبنان افزایش می یابد و پیش‌بینی می شود اگر دولت و ارتش به سمت خلع سلاح با فشار و زور بروند عاقبتی جز جنگ داخلی رقم نخواهد خورد. 2️⃣ادغام در ارتش: این سناریو متحمل نیست ولی برخی در لبنان آن را مطرح کرده اند که حزب الله مانند حشد الشعبی باشد که رئیس جمهور لبنان آن را رد کرد. از طرفی حزب الله هم این قصد را ندارد. 3️⃣ادامه روند فعلی: این گزینه محتمل ترین گزینه خواهد بود. حزب الله لبنان سلاح های خود شامل موشک و پهپاد را تحویل ندهد و دولت لبنان هم به سمت زور برای خلع سلاح نرود اما مقاومت لبنان مسئله دفاع از حاکمیت این کشور را برعهده خود دولت قرار دهد. 💢راهبرد حزب‌الله چیست؟ 🔸مقاومت لبنان بعد از جنگ سخت با اسرائیل و ترور فرماندهان و دبیرکل آن در شرایط بازسازی کامل یعنی بازسازی در رده های فرماندهی نظامی و مقامات امنیتی و سیاسی قرار دارد. همچنین مقاومت لبنان قصد دارد با درس گرفتن از جنگ اخیر دوباره توان خود را طی یک فرآیند بازیابی کند که همه این موارد زمان لازم دارد. ✅مقاومت لبنان فعلا در شرایط بازسازی به سمت ایجاد تنش نخواهد رفت و می خواهد با تمام قوا به ابعاد سیاسی یعنی انتخابات سال 2026 بپردازد و با گرفتن تمام کرسی های مورد نظر قدرت خود را دوباره به رخ بکشد که کار سختی هم در پیش دارد. با تمام این روندها خلع سلاح مقاومت اکنون مهم ترین باریکه درگیری بین جریان غربگرا و مقاومت در لبنان خواهد بود. 🇮🇷راهبرد|محمدعلی حسن‌نیا @drshadmani