*📌تاریخ پزشکی در ایران: از #دار_الشفا یا #دانشکده_پزشکی_ربع_رشیدی چه می دانید؟* 🟠 حدود ۷۰۰ سال پیش در تبریز، دانشگاهی به‌نام رشیدالدین فضل‌الله همدانی ایجاد شد. 🟠 رشیدالدین وزیر غازان خان از حکمرانان وقت آن دیار بود. در آن زمان این دانشگاه شامل چهار دانشکده بود که در چهارطرف آن قرار داشت و اربع یا چهار عربی را به خود اختصاص داد و این مکان به نام ربع رشیدی شهرت یافت. 🟠 ربع رشیدی شهری کوچک بود شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی، و کارگاه‌های صنعتی. 🟠 فضل‌الله همدانی برای تامین هزینه‌های این مرکز املاک فراوانی را در نقاط مختلف اعم از ایران قدیم، بخش‌هایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و سوریه وقف این مرکز کرد. 🔶 ربع رشیدی؛ بزرگترین مجتمع علمی دانشگاهی تاریخ ایران Rab’-e Rashidiقرن هشتم هجری و سیزدهم میلادی ✍ نگارنده: رفیع کافیه دندانپزشک، پژوهشگر گروه تاریخ پزشکی دانشگاه شهید بهشتی 🟠 تهاجم مغولان در اکثر شهرهای ایران توأم با قتل و ویرانی بود. اکثر شهرهای ایران منهدم شدند و شهرهای مرکزی و غربی نیز از تهاجم مغولان بی نصیب نماند. 🟠 تبریز از جمله معدود شهرهای ایران بود که توانست از زیر ضربات مخرب مغولان نجات یابد. هرچند حکام محلی به وسیله باج دادن به مغولان به این هدف دست یافتند اما توانستند از انهدام صد در صدی تبریز جلوگیری به عمل آورند. 🟠 فرزندان فاتح خونخواری که دهها شهر، نظیر سمرقند و بخارا و جرجان و طوس و نیشابور را با خاک یکسان نموده بودند، در شهر تبریز مؤسساتی نظیر ربع رشیدی و شنب غازانی و نیز مجموعه سلطانیه را ساختند. 🟠 ربع رشیدی بارزترین نمونه سعی و تلاش دست اندرکاران اصلاحات غازانخان در عرصه تعالی و رشد و پویایی فرهنگ ایرانی در چهارچوب اندیشه های عصر ایلخانی به شمار می آید 🟠 که توسط خواجه رشیدالدّین فضل الله همدانی به عنوان شهر دانشگاهی با برنامه های وسیع فرهنگی، اقتصادی و رفاهی در نخستین سالهای قرن هشتم هجری ایجاد گشته و اگرچه در مقایسه با تأسیس دانشگاه کمبریج در سال ۱۲۰۹میلادی، چندین دهه دیرتر به امر تعلیم و آموزش پرداخته ولی به گواهی تاریخ نسبت به بیشتر دانشگاه های معتبر اروپا نظیر پراگ، وین و… از نظر تقدم زمانی پیشتاز است. 🟠 ربع رشیدی در انتهای محله ششگلان، منتهی به محله باغمیشه و ولیانکوه (بیلان کوه) واقع شده است. این محل از هر طرف محدود به باغات و انبوه درختان و لذا از حیث آب و هوایی یکی از بهترین نقاط خوش آب و هوای تبریز بوده است. 🟠 نادر میرزا صاحب کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز می نویسد: «بدان سان که من به تبریز بودم، اثری بسیار از آن برجای بود، در سفح جبل سرخاب، همه از آجر و گچ. من و همسالان بدان جاها به تفرج همی شدیم، به مؤدب و ملازم. 🟠 خانها (خانه ها) بود و طاقها و دیوارها، بیشتر مقرنس، و سنگها همه یک روش تراشکرده و به اصل دیوارها به کار برده. بومیان تبریز این جا را «رشیدیه» گفتندی. سنگ و آجر این بنا [را] مردم بیتربیت برکندند و به کار بردند به عمارت خویش. 🟠 اکنون هیچ از آن به جای نمانده، مگر گودالها که برای استخراج سنگ و آجر حفر کرده اند و پی و ریشه، برخی عظیم در تلی مشرف به کوی باغمیشه. و این بنا به شمال تبریز به جای است. 🟠 چون با سنگ و آجر و آهک خالص با کمال دقت عمارت شده است، متین و استوار است. تبریز را بدان حکومت نیست، وگرنه کجا گذاشتندی پاره آجری آن جا بماند». 🟠 کلاویخو، جهانگرد اسپانیایی، در سفرنامه خود از ربع رشیدی به عنوان بزرگترین و عظیم ترین بنای زمان یاد کرده است. 🟠 پتروشفسکی تاریخنگار روس در مورد این شهر مینویسد: «از همه کشورها انواع درختان میوه، گلها و حبوبات که در تبریز وجود نداشته و کسی آنها را ندیده بود، نهال آوردند و پیوند زدند. [خواجه رشیدالدین] به تمام ولایت هند و ختای و غیره ایلچیانی روانه گردانید تا بذر و تخم ویژه آنجا را بیاورند». 🟠 خواجه رشیدالدّین فضلالله همدانی، رجل سیاسی، دانشمند و طبیب پایان قرن هفتم و بزرگترین مورخ ایرانی عالم به جمیع علوم زمانه خویش در سال ۶۴۸ ه.ق. در همدان به دنیا آمد. 🟠 رشیدالدّین، که در برخی تواریخ به او «رشیدالحق» و «رشیدالدوله» نیز گفته اند، علم طب را نزد خانواده خویش در همدان فرا گرفت. 🟠 وی نخستین بار به عنوان طبیب به دربار آباقاخان راه یافت و در عهد ارغون مرتبه و پایهاش ترقی یافت. در سال ۶۹۷ ه.ق. غازانخان رتبه نیابت امور جهانبانی و منصب وزارت و صاحبدیوانی را به رشیدالدّین فضل الله و خواجه سعدالدین ساوجی سپرد. 🟠 بعد از فوت غازانخان (۱۱ شوال ۷۰۳ ه.ق.) و روی کار آمدن برادرش سلطان محمد خدابنده (الجایتو)، این دو وزیر همچنان در مقام وزارت باقی بودند که شیوه کار این دو و مبارزات سیاسی آنها در تاریخ این دوره بسیار جالب و خواندنی است. 🟠 سرانجام سعدالدی