هدایت شده از سعید نجفی نژاد
نشست علمی «جایگاه عدالت در سیاست نامه و اندرزنامه های دوره قاجار» با حضور دکتر حسن زندیه، عضو هیات علمی دانشگاه تهران روز پنجشنبه بیست و هشتم دی ماه 1402 در سالن کوثر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. دکتر زندیه در ابتدای بحث این تذکر را دادند که کلیه نکاتی و مباحثی که در این جلسه مطرح می شود مربوط به دوره قاجار بوده و از تطبیق آن با ادوار دیگر لازم است پرهیز شود. ایشان بحث را با مروری کوتاه بر تاریخچه سیاست نامه نویسی در ایران شروع کردند و در مورد تفکر حاکم بر حکومت های استبدادی گفتند وجود عدالت در حکومت های استبدادی ناظر بر حق رعیت نیست بلکه ناظر بر حق حاکم است تا برای تداوم حکومت از عدالت به عنوان ابزاری استفاده کند.
سخنران جلسه بیان کرد موضوع اصلی مطرح در سیاست نامه ها «حکومت» است. سیاست نامه ها مبانی نظری حکومت ها را فراهم می کردند. همچنین آنها کاربست حقوقی یک حکومت را بیان می کردند. از میان مهمترین محققانی که در دوره معاصر اندرزنامه های ایرانی را مورد بررسی قرار دادند می توان به «اروین روزنتال»، «آن لمبتون» و «سید جواد طباطبائی» اشاره کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: در نوعی از سیاست نامه نویسی که به شریعت نامه نویسی معروف است، نویسنده بر اساس متون دینی و روایات وارده از پیامبر (ص) و ائمه علیهم السلام فقه سیاسی را می نویسد. او حکومت آرمانی را بر اساس دین معرفی می کند.
منطق سیاست نامه نویسی با نظام استبدادی در تلازم و تماسی پیوسته قرار دارد. سیاست نامه ها شخص محور هستند و حول سلطان می چرخند. آنها عدالت و سعادت را از سلطان یا نهایتاً وزیر طلب می کنند.
تفکر شبان رمه گی بر این سیاست نامه نویسی حاکم است. در این شرایط استبداد امری طبیعی است و سیاست نامه نویسان مردم را به صبر و شکیبایی در این باره دعوت می کردند. اما آنها راه برون رفت از این مشکل را برای مردم تبیین نمی کنند. چون راه حلی برای این کار ندارند و بدیلی در برابر حکومت استبدادی نمی توانند ارائه دهند. انقلاب مشروطه نقطه پایان سنت سیاست نامه نویسی و اندرزنامه نویسی در ایران است. چون در این دوره دیگر سلطان مشروعیت خود را از دست داده و شلطان جایگاهی ندارد که سیاست نامه نویس اقدام به پند دادن به او کند.
دکتر زندیه در ادامه بحث به شرح آراء تعدادی از سیاست نامه نویسان دوره قاجار پرداختند. ابتدا به تبیین نظرات «سید جعفر کشفی» اشاره شد و اینکه کشفی بنیان نظری شیعه را قبول داشته و حق حکومت را متعلق به ائمه علیهم السلام می دانست. او حکومت غیر را حکومت جائر دانسته و شرط مشروعیت حکومت این افراد جائر را ملتزم بودن آنها به شریعت می دانست. در این شرایط بود که سید جعفر کشفی اطاعت از حاکمان را لازم می دانست. او همچنین سلطان را به برقراری عدالت توصیه می کرد تا حکومتش پایدار باشد. در ضمن حکومت ظالم را بهتر از نبودِ حکومت می دانست.
سپس به معرفی افکار و اندیشه های «حاج محمدحسین دماوندی» پرداخته شد. «تحفه الناصریه فی معرفه اللهیه» عنوان رساله دماوندی بوده است که در آن برای سلطنت مشروعیت قائل شده است. به نظر او سلطان عادل در سلطنت می تواند مجتهد کامل باشد اما مجتهد عادل هرگز نمی تواند سلطان کامل شود. از دیگر سیاست نامه های دوره قاجار، «سیاست مدن» نوشته حاج میرزا ساوجی بوده است. به نظر ساوجی سلطنت سلاطین متشرع و عادل مشروع است. «شیم عباسی» هم از دیگر آثار مهم در این زمینه بوده است. همچنین اندرزنامه دیگری با عنوان «رساله مشکوه محمدیه» از نویسنده ای نامعلوم وجود دارد که در آن تحقق عدالت متکی به وجود سلطان دانسته شده است. سیاست نامه نویسانی همچون «حاج میرزا آقاسی» و «اسدالله شهرخواستی مازندرانی» نیز در این زمینه آثاری دارند.
هدایت شده از على اكبر ذاكرى
سیزده رجب زاده روز تولد مولود کعبه أمير المؤمنين علي عليه السّلام را به شیعیان و محبان اهل بیت و آزادی خواهان جهان تبریک عرض می کنم.
پدر آن حضرت ابوطالب (عبد مناف) بن عبد المطلب بود و مادرش فاطمه بنت اسد. اولین خلیفه هاشمی بود که پدر و مادرش از بنی هاشم بودند. او در کعبه متولد شد و مرحوم اردوبادی کتابی در این باره دارد با عنوان علی وليد الکعبه. و حسینی جلالی محمد رضا کتابی با عنوان ولید الکعبه دارد.
ایشان اولین مرد مسلمان و دومین شخص نماز گزار بود. در هر مأموریتی كه از جانب رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم به عهده گرفت بخوبی انجام داد و در دانش باب شهر علم پیامبر بود. و در دوران کوتاه حکومت خود به اجرای عدالت پرداخت . مردمی که دنبال مطامع خود بودند با ایشان مخالفت کردند. به همین جهت بر خلاف خلفای قبل سه جنگ مهم وی با مسلمانان عهد شکن و ستمگر و خوارج بود. اما در این جنگ ها به مسائل دینی و اخلاقی توجه کامل داشت.
او در دوران خلافت خود طی بخشنامه ای به کارگزارانش آنان را از به کارگرفتن بی مزد مردم نهی می کرد و اعلام کرد هر کس حق دریافت سهم خود را دارد نه بیشتر. و توصیه سوم ایشان برخورد نیک با کشاورزان بود که جمعیت زیادی را تشکیل می دادند و روی زمین ها کار می کردند و خراج می پرداختند.(عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ:«كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَكْتُبُ إِلَى عُمَّالِهِ لَا تُسَخِّرُوا الْمُسْلِمِينَ وَ مَنْ سَأَلَكُمْ غَيْرَ الْفَرِيضَةِ فَقَدِ اعْتَدَى فَلَا تُعْطُوهُ وَ كَانَ يَكْتُبُ يُوصِي بِالْفَلَّاحِينَ خَيْراً »(الكافي، ج5 ، ص284). اگر توجه کنیم که کشاورزان در آن زمان غیر مسلمان بودند اهمیت این توصیه در حفظ حقوق مردم تحت سیطره مسلمین بیشتر مشخص می شود.
هدایت شده از علی اکبر ذاکری
لزوم معرفی و شناسایی شاخصه های حکومت داری علوی در جامعه - شبستان
https://www.shabestan.news/news/1746076/%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%88-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87
هدایت شده از مُستَبین
نسبتهایی نادرست به عقیله بنیهاشم
◼️ مصیبتها و رنجهای حضرت #زینب علیهاسلام بخصوص در حادثه کربلا عظیم است.
⛔️ در عین حال برخی گزارشها با جایگاه این بانوی کمنظیر که او را عقیله خواندهاند، سازگار نیست. از این جمله مطالبی است که در کتب متأخر ذکر شده و امروزه نیز مکرر بیان میشود.
@Mostabin
📖 در مقاله تحریفزدایی از شخصیت عاشورایی زینب(س) چند موضوع مشهور نقد و بررسی شده است:
1️⃣ سر به محمل زدن حضرت زینب(س)؛
2️⃣ درس تفسیر حضرت در کوفه و تفسیر کهیعص؛
3️⃣ درخواست از برادر برای آزمودن یاران خود در شب عاشورا
📗 مورد آخر در کتب متأخر مانند مقتل #مقرم آمده و نمونههای اینچنینی در این کتاب کم نیست.
📌 مرحوم شیخ عباس قمی سر به محمل زدن را نادرست میداند هر چند مرحوم مجلسی این روایت را از "کتب معتبر" نقل میکند.
#نقد_کژیها
#مستبین
در ایتا
https://eitaa.com/Mostabin
در تلگرام
https://t.me/AlMostabin
هدایت شده از عبدالمجید اعتصامی
به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهمالسلام) و اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پنجمین شماره دوفصلنامه علمی ـ تخصصی «التاریخ والحضارة الاسلامیة؛ رؤیة معاصرة» مربوط به زمستان و بهار (2023 میلادی/1445هـ) منتشر و مقالات این شماره بر روی سامانه نشریه به آدرس http://ihc.isca.ac.ir نمایه گردید.
«التحليل التاريخي لنظام العمارة وتخطيط المدن في الدولة البويهية» نوشته زهره بیگ محمدی و احمد فلاح زاده؛ «تاريخ المرأة الاقتصادي في المغرب أثناء عهد الأدارسة» اثر محمدرضا حیدری خراسانی بیدگلی و حامد قرائتی؛ «علاقة الإمام الحسن العسكري (ع) بالشيعة في إيران مع التأكيد على التحديات الطارئة» به قلم سیدمحمود سامانی ازجمله مقالات این شماره است.
همچنین «المواءمة بين نمط حياة الإمام الحادي عشر وسائر الأئمة (ع)» نوشته مصطفی صادقی کاشانی؛ «إدارة المرأة الشيعية للأزمات في عصر الإمامين العسكريين (ع)» به قلم نجمه صالحی و ناهید طیبی و «منهجية تعامل الإمام العسكري (ع) مع أهل الكتاب» اثبر اصغر منتظر القائم و زهرا سلیمانی از دیگر مطالبی است که در این شماره منتشر شده است.
دوفصلنامه علمی ـ تخصصی «التاریخ والحضارة الاسلامیة؛ رؤیة معاصرة» در بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran.com)؛ پایگاه استنادی سیویلیکا (Civilica.com)؛ پایگاه مجلات تخصصی نور (Noormags.ir)؛ مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)؛ پرتال جامع علوم انسانی (http://ensani.ir) نمایه و در سامانه نشریه (ihc.isca.ac.ir)؛ کتابخوان همراه پژوهان (pajoohaan.ir) و پرتال نشریات دفتر تبلیغات اسلامی (http://journals.dte.ir) بارگذاری میشود.
🌐 https://eitaa.com/journals_isca/203
هدایت شده از عبدالمجید اعتصامی
پنجمین شماره از دوفصنامه التاریخ والحضارة السلامیة؛ رویة معاصره منتشر شد
هدایت شده از موج تاریخ
🟩کاریکاتور اعتراض مردها در اعطای حق رای به زنان!
🔹مجله طنز «توفیق»۲۲ فروردین ۱۳۴۲ در این شماره کاریکاتوریست «توفیق» با اشاره به خبر جراید مبنی بر اینکه «به زنها حق رأی داده شد» مردهایی را به تصویر میکشد که در مقابل وزارت کشور اجتماع کرده و میگویند: «ما هم حق رأی میخواهیم.» و «چه مردی بود کز زنی کم بود؟!»
🔹برای اولین بار در پی رفراندوم انقلاب سفید( ۶ بهمن ۱۳۴۱) به زنان حق رأی و انتخاب شدن داده شد و برای اولین بار زنان وارد مجلس بیست و یکم شورای ملی شدند.
🔹مجموع سی و پنج نماینده زنی كه در چهار دوره آخر مجلس شورایملی حاضر بودند و همچنین از پنج زنی كه در چهار دورهی آخر مجلس سنا به مقام سناتوری دست یافتند، بیشترشان از همسران یا بستگان نزدیك رجال و متنفذین یا امرای ارتش بودند.
🔹اقدام شاه، ایجاد شباهت ظاهری بین جامعه ایرانی و غربی بود.
🔹هدف نهایی شاه، ترسیم چهرهای دموکرات و روشناندیش از خود در نظر مردم ایران و سایر کشورهای جهان بود.
#زنان
#انتخابات
@moj_tarikh
هدایت شده از على اكبر ذاكرى
دوازدهم بهمن ماه سالروز بازگشت امام خمینی(قدس سره) را به ایران
و آغاز دهه فجر انقلاب اسلامی گرامی می داریم و آن را به مردم انقلابی و پیروان اسلام ناب محمدی تبریک عرض می کنم.
خاطره ای زیبا از امام خمینی قدس سره در حدود سال 1319ش.
دکتر محمد باقر پاکستانی استاد بر جسته زبان فارسی در مصاحبه با فصل نامه دانش در سال 1369 خاطره جالبی نقل کرده که
آن را مربوط به پنجاه سال قبل می داند. وی در اولین سفرش به ایران در حدود سال 1939 به قم می رود. و چنین می گوید در قم: «در حیاط مسجد مردی را دیدم که قدم می زدند. من پیشش رفتم گفتم: آقا شما که هستید؟ گفتند: من روح الله خمینی. و پرسیدند: شما که هستید؟ گفتم: من استاد زبان فارسی در دانشگاه پنجاب هستم و اینجا برای گردش آمده ام. گفتند ماشین دارید ؟ گفتم: بله ... . ایشان مرا به خمین بردند آنجا نهار خیلی ساده خوردیم. چلوکباب و آب» آن روزها از شاه خیلی شکایت می کردند. من گفت: آقا من مهمان شاه هستم ! گفتند: این طور می گویم که شما به موازین اسلام توجه کنید. گفتم: من مسلمان و علمایی مانند شما را خیلی احترام می کنم.
بعد از انقلاب امام گفته بودند دوستی به نام محمد باقر در پاکستان دارم. مرا به تهران دعوت کردند. وقتی حضرت امام در تهران بودند . به دیدنشان رفتم و گفتم: شما بر جواهرات سلطنتی تسلط دارید. امام به افسری دستور دادند مرا به دیدن جواهرات ببرند. دیدم از آن همه جواهرات که قبلا دیذده بودم موزه ساخته اند و همه مانند گذشته بود. بعد از بازدید خدمت امام رفتم. پرسیدند نهار می خورید؟ گفتم: بله مثل اولین ملاقات، کباب و یک لیوان آب آوردند. و از کرایه خانه خمین ایشان پرسیدم گفتند آن زمان پانزده تومان بوده و الان 1500 تومان. این خاطره حکایت از ساده زیستی امام دارد و عدم تغییر شیوه زندگی بعد از پیروزی انقلاب و توجه به مسائل اسلام دارد حتی نسبت به مهمانی که توسط دولت ایران از پاکستان دعوت شده بود. رحمت خداوند بر آنان و شهدای انقلاب اسلامی باد. (ر.ک: ذاکری، طلوع خورشید سال شمار زندگانی امام خمینی (قد سره) از تولد تا پیروزی انقلاب اسلامی، ص 106).
علی اکبر ذاکری 12/11/ 1402.
چکیده کتاب
در دورانی که جامعه جهانی آن؛ اعم از ایرانبزرگ، روم، هند، آفریقا و شبه جزیره العرب، برای زن شخصیتی قائل نبود و حقوق او را رعایت نمیکرد و زن نزد آنان برابر با وسیلهای بود برای تولید فرزندان جهت افزایش آمار قبیله و بالابردن قدرت قبیله، یا وسیلهای برای دفع شهوت وخوشگذرانی، یا کالائی برای مبادله بود و ازدواج های گوناگون و بیحساب نیز رواج داشت، پیامبر ص مبعوث شد و برای زن اعتبار قائل شد و آمار بالای ازدواج را به چهار عدد با رعایت شرط عدالت رفتاری محدود کرد. افزون بر آن، مهریه را نیز به عنوان پیشکش برای زن در نظر گرفت و تصرف در آن را به اختیار او نهاد. این همه به این هدف بوده که زن را از اسارت درآورد. امامان معصوم ع نیز با پیروی از این سنت نبوی و با رفتار پسندیدۀ خود و به انگیزۀ تحول در رفتار اجتماعی؛ به ویژه نسبت به زن بهترین تعامل با همسران؛ اعم از آزاد و کنیز را به بشریت ارائه کردند.
کتاب «سیرۀ همسرداری امامان معصوم ع» تلاشی است در جهت کشف ویژگی های رفتاری امامان ع در تعامل با همسر در گسترۀ زندگی و ارائه برخی اصول و شاخصها از سیرۀ همسرداری ایشان به جامعه، تا بتوان از این راه، به شیوۀ درست همسرداری راه یافت. این پژوهش به بررسی ویژگی های همسرداری، چگونگی ازدواج و اصول راهبردی همسرداری امامان علیهم السلام می پردازد و بر این فرضیه ابتنا دارد که ایشان تعامل با همسر را در مسیر تأمین هدف یکتاپرستی دانسته و به تناسب وضعیت، بر اصول راهبردی مرتبط تكيه داشتند.
این پژوهش در شش بخش سامان یافته است. بخش یکم بررسی کلیات است. بخش دوم به گونهشناسی همسران امامان علیهم السلام اختصاص دارد.. بخش سوم که در پی بررسی «اصول راهبردی همسرداری و شاخصهای تحکیم خانواده در سیره اماما علیهم السلام است، بخش چهارم به شکلگیری ازدواج امامان علیهم السلام و نقش اصول و شاخصها در آن پرداخته است. بخش پنجم نیز درباره سیرۀ امامان علیهم السلام در ادای حقوق همسران و وظایف همسرداری است و در نهایت، بخش ششم که مسأله جدایی دو همسر را بررسی میکند.
هدایت شده از على اكبر ذاكرى
🇮🇷پاسخ های امام خمینی رحمت الله علیه به شبهات در باره اسلامیت نظام
امام رضوان الله تعالی علیه در سخنان خود و در وصیت نامه الهی سیاسی خود به شبهات مخالفان جمهوری اسلامی پاسخ می دهد. و پیامدهای خسران بار شکست این نظام را بیان می نماید سخنان ایشان را که گویا پاسخ به شبهات امروز است از صحیفه امام نقل می کنم.
◀️1. پاسخ امام خمینی به شبهه اسلامی بودن نظام
اين جانب هيچ گاه نگفته و نمىگويم كه امروز در اين جمهورى به اسلام بزرگ با همه ابعادش عمل مىشود و اشخاصى از روى جهالت و عقده و بى انضباطى بر خلاف مقررات اسلام عمل نمىكنند؛ لكن عرض مى كنم كه قوه مقننه و قضاييه و اجراييه با زحمات جان فرسا كوشش در اسلامى كردن اين كشور مى كنند و ملتِ دهها ميليونى نيز طرفدار و مددكار آنان هستند؛ و اگر اين اقليت اشكال تراش و كارشكن به كمك بشتابند، تحقق اين آمال آسانتر و سريعتر خواهد بود». (وصيتنامه سياسى-الهى امام خمينى(س) ، ص28 ، متن وصيتنامه صحیفه امام)
◀️2. تلاش دشمن و ضد انقلاب برای جلو گیری از موفقیت نظام
«اگر بگذارند مُفْسِدهاى خارج و داخل، چهرههاى فاسد كه بر ضدِّ انقلاب كوشش مىكنند، اگر بگذارند اين ملت يك فرصتى پيدا بكند، اين جمهورى يك فرصتى پيدا بكند، آنكه ملت مى خواهد، مى خواهد كه عدل اسلامى را در ايران زنده كند، بعد از آنكه در طول تاريخ نبوده است در ايران آن عدالت. با اسم اسلام گاهى آن ظلمها و آن جورها؛ و با اسم آزادى و با اسم «آزادزنان و آزادمردان» آن فضاحتها را درآوردند و با بانوان ما آن كردند كه مغول با دشمنان خودش. ما نتوانستيم به دنيا، به اشخاصى كه اطلاع از ايران و وضع ايران ندارند يا كم دارند، نتوانستيم به آنجا ارائه بدهيم كه ما چه مى كرديم، و چه مى خواهيم. مع الأسف در داخل كشور خودمان نيز يك عده اى كه يا منحرف هستند يا جاهل، در صدد اين هستند كه اين انقلاب را يك انقلاب فاسد معرفى كنند. حتى بعضى از اشخاصى كه توقع نبود كه اين كلمه را بگويند». (صحيفه امام، ج14، ص 55).
◀️3. پاسخ به کسانی که گذشته را تبلیغ می کنند
«حتى بعضى از اشخاصى كه توقع نبود كه اين كلمه را بگويند گفته اند كه زمان شاه بهتر از حالا بود! بعض اشخاص متدين، لكن غافل از وقايع. [از] بىتوجّهى به وقايعى كه واقع شده است و چيزهايى كه در رژيم سابق رايج بوده، همين كه چند نفر فاسد رفته شكايت كرده پيش مثلًا فلان آقا كه به من ظلم شده است، به من چه شده است، آن آقا فرموده است كه رژيم سابق بهتر از حالا بود! البته بىتوجه به مسائل، نه با غرض». (صحيفه امام، ج14، ص 56 )
◀️4. پیامدهای شکست جمهوری اسلامی ایران
«اين جانب نصيحت متواضعانه برادرانه مى كنم كه آقايان محترم تحت تأثير اين گونه شايعه سازيها قرار نگيرند و براى خدا و حفظ اسلام اين جمهورى را تقويت نمايند.
1. و بايد بدانند كه اگر اين جمهورى اسلامى شكست بخورد، به جاى آن يك رژيم اسلامى دلخواهِ بقية اللَّه- روحى فداه-
2. يا مطيع امر شما آقايان تحقق نخواهد پيدا كرد،
3. بلكه يك رژيم دلخواه يكى از دو قطب قدرت(آن زمان آمریکا و شروی) به حكومت مىرسد.
4. و محرومان جهان، كه به اسلام و حكومت اسلامى رو [ى] آورده و دل باختهاند، مأيوس مىشوند.
5. و اسلام براى هميشه منزوى خواهد شد؛
6. و شماها روزى از كردار خود پشيمان مى شويد كه كار گذشته و ديگر پشيمانى سودى ندارد». (وصيتنامه سياسى-الهى امام خمينى(س) متن 85-86).
مرکز پژوهشهای تاریخ اسلام برگزار میکند:
سومین جلسه از سلسلهنشستهای تاریخ و ماورا
▪️نقدی بر کتاب «مورخان و امر قدسی»
🎙با حضور:
🔹دکتر حسن حضرتی (نویسنده)
🔸دکتر محسن الویری (ناقد)
🔹دکتر راحله ضائفی (دبیر جلسه)
⏰دوشنبه، 16 بهمن، ساعت: 16-18.
🏢مکان: قم، خیابان دورشهر، کوچۀ 15، پلاک 4.
🔻لینک شرکت مجازی در جلسه:
MEET.GOOGLE.COM/PRT-DICO-OBU
🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهشهای تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️
@chsiqs
پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام برگزار میکند:
▪️کرسی ترویجی «مدیریت تعارض در سیره پیامبر (ص) الگویی برای مدیران امروز (با تاکید بر مسائل فرهنگی)»
🎙با حضور:
🔹دکتر حسین قاضی خانی (ارائه دهنده)
🔸دکتر سید حسین فلاح زاده (ناقد)
🔹 حجت الاسلام و المسلمین سید قاسم رزاقی (دبیر علمی)
⏰دوشنبه، 16 بهمن، ساعت: ۱۲/۳۰ الی ۱۴.
🏢مکان: قم، پردیسان، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام..
🔻لینک شرکت مجازی در جلسه:
Dte.bz/historyconf
هدایت شده از على اكبر ذاكرى
زندان های امام موسی بن جعفر(ع)
شهادت امام کاظم(ع) به شیعیان و محبان اهلبیت تسلیت باد.
حضرت قبل از شهادت در چهار زندان بودند. عيسى بن جعفر حاکم بصره متولى زندان حضرت در بصره بود؛ بعد به بغداد منتقل و اول در زندان فضل بن ربيع، سپس فضل بن يحيى برمكى، آن گاه سندى بن شاهك كه او را با خرما مسموم كرد. (مناقب آل ابى طالب، ج 4، ص 324 ).
به گفته كلينى، هارون در شوال سال 179 در بازگشت از عمره رمضان، به مدينه آمد و در بيستم آن ماه، موسى بن جعفر (عليهما السلام) را از مدينه به بصره فرستاد و نزد عيسى بن جعفر زندانى كرد.. سپس به بغداد برد و نزد سندى بن شاهك زندانى كرد و حضرت در زندان وى از دنيا رفت.( كافى، ج 1، ص 476). صدوق نيز دستگيرى حضرت را در سال 179 مى داند.( عيون أخبار الرضا( ع)، ج 1، ص 104.) .
. اقوال در باره مدت زندان
در باره مدت زندانی شدن حضرت اقوال مختلفی نقل شده که به برخی اشاره می شود.
1. شيخ طبرسى به ده سال زندان قائل است. وى مىنويسد: او مدتى طولانى در زمان امامتش زندانى بود؛ از جانب رشيد ده سال و يك ماه و چند روزى زندان بود.( تاج المواليد، ص 96).
2. در خبرى كه در عيون اخبارالرضا آمده و ديگران نيز از اين منبع آن را نقل كردهاند، از قول ثوبانى آمده: «ابوالحسن موسىبن جعفر (عليهما السلام) بيش از ده سال هر روز بعد از درآمدن خورشيد تا ظهر سجده مىكرد. (.« كَانَتْ لِأَبِى الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع بِضْعَ عَشْرَةَ سَنَةً كُلَّ يوْمٍ سَجْدَةٌ بَعْدَ انْقِضَاضِ الشَّمْسِ إِلَى وَقْتِ الزَّوَالِ».( صدوق، عيون أخبارالرضا( ع)، ج 1، ص 95). این خبر مربوط به زندان فضلبن ربيع است. اين خبر به اضافه زندانهاى ديگر حضرت، مجموع چهارده سال را تشكيل داده است.. به نظر می رسد در این خبر شهر ؛ ماه تبدیل به سنه و سال شده است. و این ده سال با چهار سال تبدیل به چهارده سال شده است.
3. قول چهار سال زندان از اكثر گزارشها استفاده مىشود. تمام كسانى كه دستگيرى حضرت را سال 179 دانسته و شهادت ايشان را در سال 183 ذكر كردهاند، مدت زندان حضرت را حدود چهارسال مىدانند. اين قول كلينى، صدوق و بسيارى از بزرگان است. در تاريخ بغداد، زمان دستگيرى حضرت سال 179 و شهادتش در 25 رجب سال 183 ذكر شده است. شهيد مطهرى نيز دوران زندان حضرت را چهار سال مىداند (مرتضى، مطهرى، مجموعه آثار، ج 18، ص 98). البته حضرت قبلا هم دستگیر و زندانی شده اما چندان طولانی نبوده است. به هر حال این زندان ها حکایت از آن دارد که میراث اهل بیت (ع) به آسانی حفظ نشده و نمی شود. و همیشه جمعی با آن مخالفت کرده و رهبران شیعه را دستگیر و به شهادت می رساندند. (ر.ک: مجموعه مقالات همایش سیره و زمانه موسی بن جعفر (ع)، مقاله محدودیت ها و زندان های امام کاظم( ع ).