1.22M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
«اخراج» معادل فارسی «دیپورت»
🔹فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه «اخراج» را معادل واژه فرنگی «دیپورت» تصویب کرد.
#زبانفارسی
💐 @elmikowsar
#زبانفارسی [۱]
فعل در دستور زبان فارسی
فعل فارسی، کلمه یا گروهی از کلمات است که در آخر جمله با اسناد دادن خود یا کلمه دیگری به نهاد، معنای جمله را کامل میکند. هر فعل در همه حالتها، جزء ثابتی دارد که معنای اصلی فعل را در خود دارد و ریشه نامیده میشود. ریشه فعل، بعد از تبدیل شدن به بن ماضی و بن مضارع با گرفتن زمان، شمار، شخص و با رعایت اصول خاصی قابل صرف شدن است.
نکته: ریشه یا بن فعل در ساختهای دیگری مثل اسم مصدر نیز به کار میرود.
انواع فعل در فارسی از نگاه دستورنویسان
دستوردانان هر یک افعال را به شیوههای مختلفی تقسیمبندی...
در ادامه میتوانید جزییات بیشتری از این دستهبندیها را با مثال مطالعه کنید و امیدواریم برای شما مفید باشد.
۱- انواع فعل از نظر معنا
فعل در جمله، وظیفه انتقال مفاهیم مثبت و منفی را بر عهده دارد. به نمونههای زیر توجه کنید:
انواع فعل از نظر معنا
فعل در جمله، وظیفه انتقال مفاهیم مثبت و منفی را بر عهده دارد. به نمونههای زیر توجه کنید:
الف) انجام دادن یا انجام گرفتن کاری
لیوان شکست. (نشکست)
احمد ماشین را برد. (نبرد)
ادامه دارد
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی [۱] فعل در دستور زبان فارسی فعل فارسی، کلمه یا گروهی از کلمات است که در آخر جمله با اسن
#زبانفارسی[۲]
ب) واقع شدن کاری بر کسی یا بر چیزی
ندا کشته شد. (نشد)
ج) پذیرفتن حالتی یا صفتی
باران گرفت. (نگرفت)
متهمان پرونده محکوم شدند. (نشدند)
د) نسبت دادن صفتی به کسی یا چیزی
مونا بیمار است. (نیست)
پدرم در حال بهبودی است. (نیست)
بر این اساس، میتوان فعل را به دو نوع تام و اسنادی تقسیم کرد:
فعل تام (خاص)
بیشتر افعالی که در زبان فارسی به کار میروند، به وقوع کاری یا به داشتن حالتی مخصوص دلالت دارند. به این افعال، فعل تام یا فعل خاص گفته میشود.
بست، رفت، نشست، ایستاد، خورد، نوشت و ...
فعل اسنادی (ربطی)
فعلی است که دارای معنای خاصی نبوده و تنها برای نسبت دادن چیزی به چیز دیگر به کار میرود. مانند: است، بود، شد، گشت و گردید.
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبان فارسی [۳] ۲- انواع فعل از نظر ساختار در زبان فارسی هر فعل علاوه بر ریشه، مصدری دارد؛ مصدر،
#زبانفارسی [۴]
وحیدیان کامیار در کتاب خود انواع این فعلها را اینگونه تعریف کرده است:
فعل ساده
فعلی است که بن مضارع آن تنها یک تکواژ باشد؛ به عبارت دیگر، ملاک ساده بودن فعل، بن مضارع آن است. برای مثال:
رو، بن مضارع رفتم
گیر، بن مضارع گرفته است
فعل پیشوندی
با آمدن تکواژهای بر، در، باز، فرو، فرا، پس، وا، ور پیش از فعل ساده ساخته میشود. گاهی این پیشوندها باعث تغییر معنا میشوند. از پرکاربردترین افعال پیشوندی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بازگشتن
درافتادن
برکشیدن
فرسودن
وررفتن
وادادن
واماندن
پیش بردن
پس دادن
پس انداختن
اندوختن و ...
فعل مرکب
اگر پیش از فعل ساده یا پیشوندی یک یا چند تکواژ مستقل بیاید و با آن ترکیب شود، کلمه حاصل، فعل مرکب است. مانند:
حاصل کردن، به دست آوردن.
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی [۴] وحیدیان کامیار در کتاب خود انواع این فعلها را اینگونه تعریف کرده است: فعل ساده فع
#زبانفارسی[۵]
نکته: تشخیص فعل مرکب در نظر دستوردانان و دستورپژوهان زبان فارسی همواره با پیچیدگیها و اختلاف نظرهای فراوانی همراه بوده. برای مطالعه بیشتر به مقاله وحیدیان کامیار و کتاب دستور زبان فارسی انوری و گیوی و خانلری و ژیلبر لازار رجوع کنید.
۳- انواع فعل از نظر زمان
نشان دادن زمان یکی از ویژگیهای اصلی فعل در زبان فارسی است؛ فعل به تنهایی میتواند زمان وقوعش را در گذشته، حال و آینده مشخص کند. هر یک از زمانهای ماضی، مضارع و مستقبل نیز بنا به معنا و وجه جمله در قالب فعلهای صرفی چون گذشته ساده، گذشته استمراری، بعید، ماضی ابعد، ماضی استمراری، ماضی نقلی(ساده)، ماضی استمراری نقلی، ماضی ملموس نقلی، ماضی التزامی، مضارع ساده، مضارع (حال) اخباری، مضارع مستمر و مضارع التزامی و آینده، زمان و حالت دقیقتری را منتقل میکند.
نکته: افعال امر، دعا و تاکیدی نیز در دسته افعال صرفی قرار میگیرند و معمولاً از نظر زمان، میان حال و آینده مشترک هستند.
۴- انواع فعل از نظر شخص
مفهوم شخص یعنی این که گوینده، فعل را به خود نسبت دهد یا به مخاطب خود یا به فردی دیگر. شخص هر فعل شش عضو دارد و همیشه با شناسههایی مثل م، ی، َد، یم، ید، َند (ضمیرهای متصل فاعلی) شناخته میشود.
هر یک از افعال صرفی سه شخص دارد: اول شخص، دوم شخص و سوم شخص. هر یک از این شخصها به مفرد و جمع تقسیم میشوند. شناسههای فعل معمولاً با فاعل مطابقت میکنند که البته در این مورد موارد استثنا نیز وجود دارد.
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی[۵] نکته: تشخیص فعل مرکب در نظر دستوردانان و دستورپژوهان زبان فارسی همواره با پیچیدگیها
#زبانفارسی[۶]
۵- انواع فعل از نظر معلوم و مجهول
فعلی را که فاعل آن معلوم باشد معلوم و فعلی را که فاعل آن معلوم نباشد، فعل مجهول گویند. فعل مجهول با حذف فاعل و ترکیب صفت مفعولی (بن ماضی + ه) با ساختهای فعل کمکی «شدن» ساخته میشود و در موارد زیر به کار میرود:
الف) وقتی فاعل معلوم نباشد.
در بسته شد.
ب) وقتی که گوینده توجه به فعل دارد و فاعل مورد نظر نیست.
خیابان کنده شد.
ج) وقتی گوینده به عمد نخواهد نام فاعل را به میان آورد.
حسین کشته شد.
نکته: گاهی ساختهای گردیدن و گشتن به جای شدن به عنوان فعل کمکی به کار میروند و فعل را مجهول میسازند.
کارها آشفته گردیده (به جای کارها آشفته شده)
نکته: فعلهای مجهول به دلیل اینکه با مفعول رابطهای مستقیم دارند در دسته فعلهای گذرا قرار میگیرند.
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی[۶] ۵- انواع فعل از نظر معلوم و مجهول فعلی را که فاعل آن معلوم باشد معلوم و فعلی را که ف
#زبانفارسی[۷]
۶- وجه فعل
هر فعل از نظر معنایی ممکن است وقوع فعل را قاطعانه خبر دهد که به آن وجه اخباری میگویند، یا ممکن است مفهوم فعل را با امری چون آرزو، امید، شرط، تردید و مانند آنها همراه کند که وجه التزامی نام دارد، وجه امری نیز وقوع فعلی را با درخواست یا فرمان نشان میدهد.
۷- گذرا یا ناگذرا (لازم یا متعدی) بودن فعل
ویژگی دیگر فعل، گذر است وظیفه گذر بررسی گذرا یا ناگذرا (لازم یا متعدی) بودن فعل است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله فعل لازم و متعدی در همین وبسایت یوتایپ ببینید.
ناگذر (لازم) فعلی است که تنها به نهاد نیاز دارد؛ بدین معنا که جمله برای تکمیل معنای خود به مفعول نیازی ندارد. مانند: آمدن، ایستادن، بودن و ...
سعید در خیابان ایستاده بود.
گذرا (متعدی) فعلی است که علاوه بر نهاد، به مفعول، متمم یا مسند احتیاج دارد. بنابراین فعل گذرا سه گونه است:
گذرا به مفعول
خوردن، آوردن، بردن، نوشیدن و ...
گذرا به متمم
بخشیدن (را، به)، شنیدن (را، از) کندن (را، از) و ...
گذرا به مسند
بودن، شدن، قرار گرفتن و ...
نکته: بعضی از فعلها در یک معنای واحد میتوانند هم گذرا باشند هم ناگذر که به آنها فعلهای دو وجهی میگویند؛ مانند:
شکستن، پژمردن، گسستن و ریختن
گلدان شکست (ناگذر)
پسرم گلدان را شکست (گذرا به مفعول)
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی[۷] ۶- وجه فعل هر فعل از نظر معنایی ممکن است وقوع فعل را قاطعانه خبر دهد که به آن وجه اخ
#زبانفارسی[۸]
انواع فعل ماضی و مضارع و آینده
فعل فارسی از نظر زمان به سه دسته کلی گذشته (ماضی)، حال (مضارع) و آینده (مستقبل) تقسیم میشود. هرکدام از این سه دسته نیز، دارای انواعی هستند که هرکدام، ساختار مخصوص خود را دارند و در این بخش، همه را با مثال توضیح میدهیم.
انواع فعل ماضی
انواع فعل مضارع
انواع فعل آینده
انواع فعل ماضی
فعل ماضی یا گذشته فعلی است که انجام کار یا پذیرفتن حالتی در زمان گذشته را نشان میدهد. فعل ماضی دارای انواع ساده، استمراری، نقلی، التزامی، بعید، ابعد و مستمر است. در این بخش، ساختار همه را با نمونه بررسی میکنیم.
ساده
استمراری
نقلی
نقلی مستمر
التزامی
بعید
ابعد
مستمر
در ادامه، ساختار همه این فعلها را بیان میکنیم و آنها را صرف میکنیم.
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی[۸] انواع فعل ماضی و مضارع و آینده فعل فارسی از نظر زمان به سه دسته کلی گذشته (ماضی)، ح
#زبانفارسی[۹]
ماضی ساده
فعل ماضی ساده یا مطلق فعلی است که بدون داشتن معنای استمرار یا التزام و... خبر از انجام یا عدم انجام یک کار و پذیرفتن یا نپذیرفتن یک حالت میدهد. در زیر، فرمول ساخت ماضی ساده را آوردهایم.
🍃بن ماضی + شناسه ماضی
مثال ماضی ساده؛ رفتم، رفتی...
مثال ماضی ساده منفی؛ نرفتم، نرفتی
ماضی استمراری
فعل ماضی استمراری، انجام و عدم کار و پذیرفتن یا نپذیرفتن حالتی در زمان گذشته و به طور پیوسته را نشان میدهد. در کادر زیر، فرمول ساخت ماضی استمراری را قرار دادهایم.
🍃می + بن ماضی + شناسه ماضی
مثال ماضی استمراری؛ میرفتم، میرفتی
مثال ماضی استمراری منفی؛ نمیرفتم، نمیرفتی
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی[۹] ماضی ساده فعل ماضی ساده یا مطلق فعلی است که بدون داشتن معنای استمرار یا التزام و...
#زبانفارسی[۱۰]
ماضی نقلی
فعل ماضی نقلی برای بیان انجام و عدم کار یا پذیرفتن و نپذیرفتن حالتی در گذشته صورت میگیرد که تأثیر آن در زمان حال نیز باقی مانده است. در پایین، ساختار ماضی نقلی را آوردهایم.
صفت مفعولی (بن ماضی + ه) + فعل کمکی ماضی ساده «استن (ام، ای، است، ایم، اید، اند)»
ماضی نقلی: رفتهام، رفتهای و...
ماضی نقلی منفی: نرفتهام، نرفتهای و...
ماضی نقلی مستمر چیست؟
فعل ماضی نقلی مستمر برای بیان در شرف انجام یا وقوع بودن عملی در گذشته به کار میرود. در زیر، ساختار این فعل را بیان کردهایم.
صفت مفعولی کمکی «داشته» + مصدر کمکی «استن» + شناسه + «می» + صفت مفعولی فعل اصلی + مصدر کمکی «استن» + شناسه
ماضی نقلی مستمر: داشتهام میرفتهام و...
ماضی نقلی مستمر منفی: نمیرفتهام نمیرفتهای و...
نکته: برای منفی کردن فعل گذشته نقلی مستمر، با صرف فعل کمکی از مصدر «داشتن» کاری نداریم و فقط به ابتدای بخش دوم فعل، «نـ» اضافه میکنیم.
💐 @elmikowsar
کوثر علمی پژوهشی
#زبانفارسی[۱۰] ماضی نقلی فعل ماضی نقلی برای بیان انجام و عدم کار یا پذیرفتن و نپذیرفتن حالتی در گذ
#زبانفارسی[۱۱]
ماضی التزامی
ماضی التزامی فعلی است که انجام یا عدم انجام کار یا پذیرفتن و نپذیرفتن حالتی در زمان گذشته را همراه با تردید، آرزو، دعا، شرط و... نشان میدهد. در زیر، ساختار فعل گذشته التزامی را آوردهایم.
صفت مفعولی + بن کمکی «باش» + شناسه
ماضی التزامی: رفته باشم، رفتهباشی و...
ماضی التزامی منفی: نرفتهباشم، نرفتهباشی و...
ماضی بعید
فعل ماضی بعید، عدم انجام یا انجام یک کار و پذیرفتن یا نپذیرفتن یک حالت را در گذشته دور (بعید) نشان میدهد. در زیر، فرمول ساخت ماضی بعید را آوردهایم.
صفت مفعولی + فعل کمکی «بود» + شناسه
ماضی بعید: رفتهبودم، رفتهبودی و...
ماضی بعید منفی: نرفتهبودم، نرفتهبودی و...
💐 @elmikowsar