👊 سرآغاز یک خروش (٢) 🗓 یادداشتی به مناسبت سالگرد ۱۶ آذر 💥 دولت کودتاگر 1⃣ کودتای ۲۸ مرداد به‌عنوان اولین عملیات کودتاییِ سازمان تازه‌تأسیس اطلاعاتی آمریکا (سیا) شهرت یافته که البته چنین نیست. 2⃣ اول؛ اسناد و تحقیقات منتشرشده در دهه‌ی اخیر روشن می‌کند که #سیا یک سال پیش در کودتای اول مرداد ۱۳۳۱ (۲۳ ژوئیه ۱۹۵۲) توسط ژنرال محمد نجیب و سرهنگ جمال عبدالناصر در مصر (ساقط کردن ملک فاروق و پایان دادن به سلطنت خاندان محمدعلی پاشا) نقش جدی داشت. در این کودتا نیز همچون کودتای مرداد سال بعد در ایران، مسئولیت منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا در سیا با #کرمیت_روزولت بود. پس از کودتای مصر، روزولت از اکتبر ۱۹۵۲ در قاهره مستقر شد و با جمال عبدالناصر رابطه‌ی نزدیک دوستانه برقرار کرد. ولی با رشد فزاینده‌ی گرایش‌های ضد اسرائیلی در ناصر، تحول فوق به پیدایش #ناسیونالیسم_عربی و پیامدهای ضد آمریکایی - ضد انگلیسی آن انجامید و بدان‌جا کشید که از سال ۱۹۵۶ (۱۳۳۵) سیا و سرویس اطلاعاتی بریتانیا (اِم.آی.سیکس) سناریوهای مشترکی را برای پایان دادن به حکومت ناصر آغاز کردند. به‌هرروی برخی محققین سرآغاز پیوند ارتش مصر با آمریکا و استقرار نظام سیاسی - اقتصادی میلیتاریزه در این کشور را، که تاکنون تداوم یافته، از کودتای فوق می‌دانند. 3⃣ دوم؛ دست‌کاری در فرایندهای سیاسی جامعه‌ی ایرانی در سال‌های اولیه پس از شهریور ۱۳۲۰ و سقوط #رضاشاه، که به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ انجامید، تنها کار سیا نبود بلکه «کانون‌های متعدد» در آن نقش داشتند؛‌ از سرویس اطلاعاتی بریتانیا (ام.آی.سیکس) که مربی و متحد سازمان سیا به شمار می‌رفت، تا کارگزاران #کارتل_نفت آمریکا، که در پی دور زدن «قانون ضد انحصار» در آمریکا و ایجاد پیوند استوار با سیاست رسمی دولت فوق در منطقه‌ی خاورمیانه و نیز سهیم شدن در #نفت_ایران بودند، تا عوامل دو کمپانی نفتی #رویال_داچ_شل و #توتال (شرکت نفت فرانسه‌ی آن روز). این کمپانی‌های خصوصی آمریکایی و غیرآمریکایی در سال ۱۳۳۳ (۱۹۵۴) قرارداد #کنسرسیوم را با ایران منعقد کردند و کارتل نفتی جدید و فراملیتی عظیمی پدید آوردند که تا اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی بر ۸۵ درصد ذخایر نفت جهان تسلط داشت. ✍ عبدالله شهبازی @farooq313