"قطع درخت از نگاه فقهی" آیت الله حاج شیخ محسن اراکی: 🔶قطع درخت مثمر 1. مرحوم شیخ طوسی در کتاب امالی، با سندش از رسول الله صلّی الله علیه و آله روایت می‌کند: «انّه لَعَنَ قاطِعَ السدرة»؛ یعنی کسی که درخت سدر و همین درخت کُنار را قطع کند این شخص؛ ملعون است. اینکه قطع سدر مورد لعن قرار گرفته، ظهور در حرمت دارد. 2. از امام صادق علیه السلام است که فرمود: «لا تَقطَعُوا الثِّمارَ فَیَبعَثُ اللّهُ عَلیکُمُ العَذابَ صَبّا»؛ یعنی درخت مثمر را قطع نکنید زیرا عذاب بر شما نازل می شود. نتيجه: از مجموعه روایات [دو روايت فوق و ساير روايات] استفاده می‌کنیم که قطع درخت مثمر حرام است مگر اینکه با بهتر از آن یا نظیر آن جایگزینش کنند همانطور که امام رضا علیه السّلام فرمود: امام کاظم علیه السّلام یک درخت سدر را قطع نمود اما به جای آن، درخت انگور کاشت. 🔶قطع درخت غیر مثمر [از مجموعه روايات استفاده می‌شود که] قطع درخت غیر مثمر، به شدت کراهت دارد مخصوصاً در آنجایی که افزون و انبوهِ درخت نباشد. آنجایی که انبوه درخت داریم؛ قطع درخت غير مثمر، اشکال و کراهتی ندارد؛ البته مشروط به اینکه به سایر درختان صدمه‌ای نزند و همچنین صدمه‌ای به فضای سبز محیط وارد نکند. ◾️اظهار تأسّف استاد خیلی از مشکلات اجتماعی که ما الآن می‌بینیم و مشکلاتی که ما با آن در زندگی روبرو می‌شویم نتیجه عدم مراعات همین مسائل است. @feghhemohitezist

مرحوم لطف الله صافی گلپایگانی از جمله مراجع تقلید و متفکران و نویسندگان شیعی است که بیش از صد اثر علمی و ده‌ها نوشتار به زبان‌های فارسی و عربی از ایشان به جای مانده است. "استفتاءات محیط زیست" یکی از آثار ایشان است. @feghhemohitezist

۲۱۵ استفتاء محیط زیستی از مرحوم آیت الله العظمی صافی گلپایگانی و پاسخهای ایشان. @feghhemohitezist

#فقه_محیط_زیست #حفظ_زمین #حقوق_نسلهای_آینده "حقوق زیستی نسلهای آینده" «و الأرضَ وَضَعَها لِلأنام» (سوره رحمان، آیه 10) ترجمه: خداوند زمین را برای خلایق (انس و جن) آفرید. این آیه از دو جهت بر حفظ حقوق زیستی نسلهای آینده دلالت دارد: 1️⃣ مراد از «أرض»، زمین در بستر و امتداد زمان است؛ نه زمینی که در اختیار نسل حاضر است. پس، وقتی می‌گوییم که حفظ زمین لازم است، حفظ زمین، معطوف به حفاظت همیشگی از زمین است نه حفاظت موقّتی و معطوف به حال حاضر. 2️⃣ «أنام» که به معنای خلایق است، معنای وسیعی دارد و شامل نسلهای بعدی نیز می‌شود. پس، وقتی قرآن می‌فرماید که زمین برای «أنام» آفریده شده است، به این معنا است که همه نسلهای بشری باید بتوانند از منافع زندگی روی زمین بهره گیرند. 🟩 نتیجه: موظّفیم که امکان حیات نسلهای دیگر روی زمین را از هم اکنون تضمین کنیم. ✏️سلمان بهجتى اردكانى (برگرفته از دروس فقه محیط زیست استاد احمد مبلّغی) @feghhemohitezist

آیت الله احمد مبلّغی در نشست علمی «حقابه از منظر فقه و قانون» که در مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی برگزار شد، مطرح نمود: در بحث حقابه، باید به تفکیک سه واژه از یکدیگر توجّه کرد: 1️⃣ حق آب 2️⃣ حقابه 3️⃣ حق آب به معنای أحقیت @feghhemohitezist

1⃣ حق آب حق آب، امری است که بشر به آن رسیده و آنرا فراتر از هر حق دیگری می‌بیند؛ حتی حق حیات نیز با آن مرتبط است. صدها برابر باید حق آب در بین الملل پر رنگتر شود. دین ما نیز توجه کرده است. روایت «الناس شرکاء فی الثلاث الماء و الکلأ و النار» سه تفسیر کلی دارد: 🔸تفسير یک: آب مانند موات مورد شراکت مردم باشد؛ یعنی مباحات اولیه. این دید خیلی از فقهاست که شأن آب را مانند اراضی موات دانسته‌اند. اینکه آب را ذیل عناوین انفال یا مباحات اولیه بگذاریم همین است. در این صورت روایت حامل چیزی فراتر نیست. 🔸تفسیر دو: شراکت پایدار برای آب وجود دارد نه اینکه با حیازت منقطع شود. آب همیشه محل شراکت مردم است. این دید، چالشی دارد و آن این است که چطور ما آبی را مالک می‌شویم؟ کوشش‌هایی شده که آن موارد را تخصیصا یا تخصصا خارج کنند. مرحوم شهید صدر چنین حل کرده و تئوری ارائه کرده: دو سنخ آب داریم: آبی که ماده دارد و آبی که از ماده جدا شده و این تحت تملک می‌آید و عوامل تملک به سویش می‌آید. اما آب دارای ماده که همچنان در حال جوشش است و مصدر و منبع می‌جوشد، مملوک نمی‌شود. مرحوم شهید صدر، مرحوم شیخ طوسی را همراه خود می‌کند. رسول خدا صلّی الله علیه و آله، آب دارای ماده منظورشان بوده نه آب لیوان و حوض. تئوری شهید صدر این است. 🔸تفسیر سه: حضرت رسول صلی الله علیه و آله نمی‌خواهد شراکتی که در دید ما و فقه کلاسیک شکل گرفته را بیان کند. بلکه همان را می‌گوید که امروزه حق آب می‌گویند. همه در آب حق دارند. در آبی که تو مالکش هستی حق دارم نه به معنای ملکیت بلکه حق آب برای هرکس محفوظ است و شرع و قانونگذار به آن نظم می‌دهد. اینجا دین یک خط قرمز ارائه می‌کند که کسی که پول ندارد هم در آب حق دارد. اگر خطر تشنگی باشد از آب لیوان دیگران نیز حق داری. بدین سان حکومت می‌تواند هرجا به خط قرمز نزدیک شوند و موجب در خطر قرار دادن و محروم کردن کسانی از آب شوند، دخالت کند. اگر این دید نباشد، در تحلیل روایات دچار حیث و بیث می‌شویم. 🟩 روی این ایده باید کوشش اساسی شود. این حق، منشأ احکامی است که در فقه شکل گرفته و حالت تنظیمی دارد و منشأ حقابه است. @feghhemohitezist

2⃣ حقابه حقابه عبارت است از حق یک فرد یا شهر یا کشور نسبت به آب. بر اساس فقه، سند، یک ابزار اثبات و احراز است نه سبب ایجاد ثبوت حق. @feghhemohitezist

3⃣ أحقیت نسبت به آب حق آب در اينجا به معنای احقیت است. هیچکس نبايد حق دیگران را ببرد. این به حقابه ربطی ندارد. این سه (حق آب، حقابه، احقیت) در فقه هست. اولی، روایت "الناس شرکاء فی الثلاث" را دارد. حقابه هم در روایاتی تحت عنوان "شِرب" آمده است: «الشِرب هو نصیب من الماء للأراضی کانت أو لغیره». در ادبیات فقهی سهم نوشیدن هم از این است. روایت سعید اعرج هم در همین زمینه است که نشان می‌دهد می‌توان شِرب را فروخت. به معنای سوم هم در فقه آمده است مثلا در مبسوط مرحوم شیخ. سه منشأ می‌توان برای حق گفت: ۱. ملکیت مشترک قبل از حیازت ۲. ملکیت پایدار پس از حیازت ۳. حقابه مشترک حقابه یک منطق قوی دارد و باید آنرا به روز کرد نه اینکه بگوییم چون سنتی است نمی‌شود آنرا پیاده کرد و بگذاریم کنار. @feghhemohitezist

#آبادانی_زمین #غرس_الأشجار #زراعت ایجاد آبادانی در زمین = تکلیفی قرآنی «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فیها» (هود/61) ترجمه آیت الله مکارم شیرازی: اوست که شما را از زمین آفرید، و آبادی آن را به شما واگذاشت. 🟧 نکات آیه: 🔸1. خلقت انسان از زمین، هم می‌تواند اشاره به خلقت حضرت آدم از خاک باشد و هم اشاره به وابستگی انسان به خاک و زمین در وجود و بقای حیات. 🔸2. ایجاد آبادانی در زمین، امری امکان پذیر است وگرنه خداوند ایجاد آبادانی را از بشر نمی‌خواست. 🔸3. خداوند ابزار ایجاد آبادانی را در دسترس بشر قرار داده است و این انسان است که باید با تلاش خود، امکانات را در راستای ایجاد آبادانی به کار گیرد. 🔸4. حاکمیت باید، مجال آبادانی در زمین را به عموم مردم بدهد پس لازم است که تا حد امکان، زمینه‌ها و ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری برای مشارکت عمومی را فراهم سازد. 🔸5. فعالان عرصه آبادگری زمین, باید علاوه بر استفاده از تجربه گذشتگان، از روشهای نوظهور و همچنین ابتکارات خود در سرعت بخشی به ایجاد آبادانی بهره گیرند. 🟨 وجوب ایجاد آبادانی در زمین 🔸مرحوم طبرسی در تفسیر جوامع الجامع، نوشته است که این آیه به ایجاد آبادانی امر کرده است (و استعمارهم فيها هو أمرهم بعمارتها). 🔸فقها، امر به شیء را دالّ بر وجوب آن می‌شمارند؛ بنابراین، قطعا برخی از مراتب ایجاد آبادانی در زمین شرعا واجب است. 🟩 مصادیق آبادانی در کلام اندیشمندان اسلامی: 🔸طبرسی در تفسیر مجمع البیان: ایجاد محل سکونت، زراعت، کاشت درخت (غرس الأشجار) 🔸فخر رازی در تفسیر کبیر: آبرسانی (حفر الأنهار)، کاشت درخت (غرس الأشجار) 🔸آلوسی در تفسیر روح المعانی: ساخت مسکن (بناء مساكن) و آبرسانی (حفر أنهار) و کاشت درخت (غرس أشجار) و امور دیگر (غير ذلك) 🔸مراغی در تفسیر المراغی: زراعت، صنعت، ساخت ابنیه. 🔸علامه طباطبایی در تفسیر المیزان نیز به زراعت و کشاورزی اشاره کرده. 🟩 نتیجه: کاشت درخت و زراعت، مصداق بارز ایجاد آبادانی در زمین و مورد تأکید قرآن کریم و عملی الهی است. ✏️سلمان بهجتی اردکانی @feghhemohitezist

#ویژه_محرم 🚩 هفت سند از گریه رسول‌خدا و اهل‌بیت (ع) بر امام حسین (ع) ✍️ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی: ۱. گریه نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر حسین (علیه السلام) ۲. گریه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بر حسین (علیه‌السلام) ۳. گریه و عزاداری امام حسن بر امام حسین (علیهماالسلام) ۴. گریه امام سجاد (علیه‌السلام) بر امام حسین (علیه‌السلام) ۵. گریه امام باقر (علیه‌السلام) بر امام حسین (علیه‌السلام) ۶. گریه امام صادق (علیه‌السلام) ۷. گریه و عزاداری امام رضا (علیه‌السلام) متن کامل+ منابع👇 https://hawzahnews.com/xcmCM @feghhemohitezist

#حقوق_حیوانات #غذادهی_به_حیوانات #مواجهه_ائمّه_با_حيوانات 🔰"درنگی در داستان غذا دادن امام حسن علیه السّلام به سگ گرسنه" روزی امام مجتبی علیه السلام مشغول خوردن غذا بود که سگی نزدیک آن حضرت آمد. حضرت یک لقمه خود تناول می‌نمود و یک لقمه نیز جلوی سگ می‌گذاشت. اصحاب گفتند: یابن رسول‌الله! سگ حیوانی کثیف و نجس است، اجازه فرما آن را از اینجا دور کنیم! امام علیه السلام فرمود: آزادش بگذارید، این سگ گرسنه است و من از خدا شرم دارم که غذا بخورم و حیوانی گرسنه به من نگاه ملتمسانه کند و محروم بماند. (بحار الأنوار: ج ۴۳، ص ۳۵۲، ح ۲۹) 🟧 نکات آموزنده حدیث: 1⃣ آیا اگر حیوان دیگری در این اتفاق بجای سگ بود باز هم حضرت به آن غذا میداد؟ بله، زیرا حضرت میفرماید من از خدا شرم دارم که غذا بخورم و حیوان گرسنه به من نگاه کند و نفرمود سگ گرسنه. به طور کلی، انسان باید نسبت به حیوانات حس ترحم داشته باشد و در برابر آنان کارهایی که موجب رنجش و ناراحتی آنان میشود را انجام ندهد و در صورت نیاز به آنان کمک برساند. انسان نباید نسبت به دیدن رنج حیوانات بی تفاوت باشد حتی اگر آن حیوان نجس یا آلوده باشد. 2⃣ در این داستان خود حیوان به سمت حضرت آمده و حضرت به آن غذا داده نه اینکه حضرت به دنبال حیوانات گرسنه بگردد و بخواهد آنها را سیر کند. پس این داستان، تأييدى برای کسانیکه غذا تهیه میکنند و برای سگهای حاشیه شهر میبرند، محسوب نمیشود. 3⃣ وقتی سگ گرسنه به سوی حضرت آمد، حضرت اجازه نداد کسی حیوان را دور کند. از طرفی اهل بیت توصیه به عدم نگهداری سگ در محل زندگی انسانی کرده اند. پس احتمالا این داستان در خانه و محل زندگی انسانها اتفاق نیفتاده و در جایی مانند باغ یا حاشیه آبادی رخ داده است. 4⃣ در این داستان مشخص نشده که سگی که به سوی حضرت آمده سگ گله بوده یا نگهبان یا ولگرد یا شکاری یا... پس این داستان تاییدی بر ولگردی سگها نیز به شمار نمی‌آید. در زمان امام مجتبی علیه السلام چیزی مانند گله‌های سگهای ولگرد که امروزه اطراف بعضی شهرها و روستاها و زیستگاههای حیات وحش به حالت بحرانی درآمده، وجود نداشته است. 5⃣ اینکه امام علیه السلام هر لقمه که می‌خورد یک لقمه به سگ میداد، اعجاب آور است؛ زیرا معمولا انسانها حتی اگر به حیوانی ترحم کنند از بخشهایی از غذا که خودشان نمیتوانند بخورند مانند استخوان و دورریز غذا بذل و بخشش میکنند. ولی حضرت از اصل غذا و به صورت مساوی با آن سگ تقسیم مینمودند. 6⃣ امام علیه السلام می‌توانست به یکباره نیمی از غذا را به آن حیوان بدهد ولی به صورت آهسته و لقمه لقمه به حیوان داد. این نشان میدهد که در غذا دادن به حیوانات گرسنه نباید عجله کرد. این سبب میشود هم حیوان فرصت کافی برای جویدن و لذت بردن از غذا داشته باشد و هم انسان از مهربانی و انفاق به حیوانات لذت ببرد و از طرفی به قدر وسع خود و نیاز حیوان، به آن غذا بدهد. 7⃣ وحشی یا اهلی بودن آن سگ، روشن نیست؛ اما روشن است که در زمان ما، غذا دادن به حیوانات وحشی باید فقط در صورت اضطرار و با رعایت ملاحظات فراوان انجام شود. حداقل خطر غذا دادن به حیوانات وحشی، دستی شدن آنها است که موجب خطرات بزرگ در آینده برای آنها می‌شود. نویسنده: حجت الاسلام موسی مزینانیان [پژوهشگر فقه محیط زیست] @feghhemohitezist

حق بر منظر از حقوق زیستی شهروندان است. کلیدواژه‌هایِ "حق رؤیت طبیعت" و "هویت جمعی معنوی" و "بلندمرتبه سازی" در نشست علمی «حق بر منظر» در آینده نزدیک مطرح خواهند شد. [ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر عزیز الله فهیمی؛ مدرّس فقه و حقوق محيط زيست] @feghhemohitezist

#ویژه_محرم 🏴 تأثیر رابطه قلبی با امام حسین‌ علیه‌السّلام 🎙آیت الله مصباح یزدی(ره) @feghhemohitezist

#پیشنهاد_پژوهشی #حفظ_محیط_زیست #علوم_تربیتی #برنامه_ریزی_درسی درخواست یکی از دانشجویان رشته علوم تربیتی با گرایش برنامه ریزی درسی، این بود که چند عنوان جدید برای پایان‌نامه‌های این رشته پیشنهاد بدهم. عناوین پیشنهادی، از قرار ذیل است: 1️⃣ طراحی برنامه درسی آموزش حفظ محیط‌زیست در ضمن کتب هدیه‌های آسمان در دوره دوم دبیرستان 2️⃣ طراحی دروس حفظ محیط زیست برای کتب دینی دوره اول دبیرستان 3️⃣ برنامه‌ی درسی پیش دبستانی بر اساس جایگاه آبادانی زمین و حفظ محیط زیست در اسلام 4️⃣ بررسی مؤلفه‌های اصلی آموزش حفظ محیط‌‌‌زیست در کتاب‌های درسی دوره ششم ابتدایی از منظر آموزه‌های زیست محیطی دینی 5️⃣ طراحی الگوی برنامه درسی فعالیت‌های فوق‌برنامه برای دانش آموزان دوره اول دبیرستان با تأکید بر آیات و احادیث محیط زیستی 6️⃣ جایگاه حفاظت از محیط زیست در آموزه‌های دینی و برنامه ریزی درسی بر اساس آن در آموزشهای مدرسه‌ای 7️⃣ بررسی برنامه درسی پنهان آموزشهای دینی محیط زیستی در مدارس متوسطه 8️⃣ تحلیل برنامه درسی دوره ابتدایی در آموزش حفظ محیط زیست؛ بر اساس آموزه های قرآنی و روایی 9️⃣ بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامه درسی آموزش محیط ‌زیست دوره دوم متوسطه بر اساس آیات قرآن و احادیث ائمه اطهار(ع) 0️⃣1️⃣ مبانی دینی حفاظت از محیط زیست و تحلیل آنها به عنوان اهداف تربیتی @feghhemohitezist

#ویژه_محرم 🏴 روضه تاسوعا 🎥 آیت‌الله جوادی آملی @feghhemohitezist

⭕️ استفاده بدون محدودیت از پلاستیک ◾️کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف، از بزرگترین معضلات زیست محیطی به شمار می‌روند. ◾️بشر تقریبا به هر جا پا نهاده، نوعی از پسماند پلاستیکی را از خود به جا گذاشته. ◾️خطر این مواد برای محیط زیست و حیات، روشن است؛ ورود میکروپلاستیکها به منابع آبی و خاک و چرخه غذایی موجودات، بر کسی پوشیده نیست. 🟦 سؤال: آیا استفاده گسترده و بدون هرگونه محدودیت از پلاستیک، با آموزه‌های دینی ذیل سازگار است؟ 1⃣ آموزه قرآنی «لزوم آبادانی زمین» 2⃣ آموزه قرآنی «حفظ زمین برای نسلهای آتی» 3⃣ آموزه قرآنی «خلافت الهی انسان در زمین» 4⃣ آموزه حدیثی «لزوم مراقبت و نگه‌داشتن حرمت زمین» 5⃣ آموزه دینی «مسئولیت اجتماعی انسان در قبال محیط زیست» 6⃣ حرمت اسراف (مصرف بیش از حد متعادل) #آبادانی_زمین #حفظ_زمین #مواد_پلاستیکی @feghhemohitezist

#پیشنهاد_پژوهشی #حقوق_محیط_زیست #تنوع_زیستی عنوان پایان نامه یک دانشجوی ارشد عراقی در دانشگاه ادیان و مذاهب: «حمايت قانونى از تنوع زیستی؛ بررسی تطبیقی بین قوانین عراق و اردن» [نظیر چنین عنوانی را درباره قوانین ایران نیز می‌توان پیشنهاد داد] @feghhemohitezist

#کلام_استاد آیت الله احمد مبلّغی: «پاسداشت محیط زیست، منهای دین تکمیل نمی‌شود» روابط و مناسبات اجتماعی، از ناحیه دین تقویت می‌شود؛ لذا امروزه همگان می‌فهمند که پاسداشت محیط زیست، منهای دین و قدرت و نفوذ و توصیه‌های دینی، تکمیل نمی‌شود. بنابراین، به نقش ادیان در حوزه محیط زیست توجه می‌شود. @feghhemohitezist

کانال «میز پژوهشی فقه محیط زیست» ذیل مؤسسه عالى فقه و علوم اسلامى تشکیل شد. این کانال، در صدد طرح و ترویج و حمایت از فقه محیط زیست و پژوهش‌های مرتبط با آن است. ▫️آدرس کانال: 🆔 @feghhemohitezist