📙مبانى و اصول تعلیم و تربیت 🔸بخش 1 ⚡️هر نظام آموزشى و پرورشى بر اساس بینش و نگرش بنیانگذاران آن،‌ نسبت به حقیقت انسان و ابعاد وجودى وی، و نیز بر حسب هدف یا اهدافى كه از تعلیم و تربیت، در نظر می‌گیرند و نیز بر اساس اعتقادى كه به كیفیت رشد و حركت انسان بسوى هدف مطلوب دارند بنا میشود. و در واقع، این بینشها و نگرشهاست كه مبانى تعلیم و تربیت هر نظامى را تشكیل میدهد هرچند آگاهانه مورد توجّه واقع نشود یا مورد تصریح، قرار نگیرد. ⚡️طبعاً نظام آموزش و پرورش اسلامى هم مبتنى بر یك سلسله مبانى خاصّى است كه از بینش اسلام درباره‌ى موضوعات یاد شده، نشأت میگیرد. از اینروی، لازم است قبل از تبیین نظام آموزش و پرورش اسلامی، این مبانی، مورد توجّه واقع شود و سپس بر اساس آنها اصول عملى تعلیم و تربیت، مبیّن گردد. ⚡️بر اساس بینش اسلام، نسبت به حقیقت انسان و ابعاد وجودى و هدف آفرینش و كمال نهائى و كیفیت حركت وى بسوى آن، میتوان این نكات دوازده‌گانه را بعنوان مبانى تعلیم و تربیت اسلامى در نظر گرفت. البتّه هدف از تعلیم و تربیت اسلامى جز فراهم كردن زمینه‌ى تكامل هر چه بیشتر انسانها نخواهد بود و هدفهاى كاربردى نیز همگى در این راستا قرار می‌گیرند. ⚡️1ـ حقیقت انسان. از دیدگاه اسلام، انسان تنها ارگانیسم محسوس نیست بلكه داراى عنصرى ماورائى است كه بعد از متلاشى شدن بدن هم باقى میماند.1؛ و حیاتى جاودانى و سعادت یا شقاوتى ابدى خواهد داشت. و در واقع، انسانیت انسان به روح اوست و بدن بمنزله‌ى ابزارى براى فعّالیت یا مركبى براى سیر و حركت است كه البّته میبایست در همین حدّ به آن، بها داد و در حفظ سلامت و نیرومندى آن كوشید آنچنانكه میبایست به سلامت و نیرومندى ابزار و مركب، اهتمام شود. ادامه دارد... ✍️علامه مصباح یزدی #تعلیم_و_تربیت #علامه_مصباح_یزدی 🆔 @fekrat_net

📙مبانى و اصول تعلیم و تربیت 🔸بخش 2 ⚡️2. موقعیّت انسان در جهان. در میان موجودات این جهان، انسان از مواهب خدادادى و قابلیّتهاى خاصّى برخوردار است كه او را از دیگر آفریدگان، ممتاز می‌سازد مانند ظرافت‌هایى كه در ارگانهاى ظاهرى و درونى و بویژه در مغز و سیستم عصبى او بكار برده شده و توانش‌هاى روانى ویژه‌اى كه در سایر موجودات زنده، یافت نمی‌شود. ⚡️و در اثر همین ویژگیهاست كه میتواند در همه‌ى پدیده‌هاى طبیعت تصرف كند و آنها را در راه تعالى خودش بکار گیرد. دادن این امتیازات به انسان، نوعى «تكریم»؛ تكوینى الهى است كه در قرآن كریم ، به آن اشاره شده است. ⚡️3ـ انسان بر سر دوراهى (بین دو بی‌نهایت). نیروها و استعدادهایى كه خداى متعال به انسان، عطا فرموده سرمایه‌هاى تكوینى و فطرى براى حركت وى بسوى هدف نهائى است. ⚡️ولى بكار گرفتن این مایه‌هاى خدادادی، منوط به اراده و اختیار و انتخاب و گزینش خود اوست، و همچنانكه می‌تواند از این نعمتها حسن استفاده كرده با بهره‌گیرى از آنها مسیر تكامل حقیقى را بپیماید و سعادت ابدى را بدست بیاورد. ⚡️همچنین می‌تواند با سوء استفاده از آنها در راه سقوط و انحطاط، قدم بردارد تا آنجا كه از حیوانات درنده هم پستتر شود؛ و شقاوت ابدى را براى خودش بخرد. از اینروی، میتوان مسیر انسان را بین دو بی‌نهایت در نظر گرفت كه از یك سوى به كمال و سعادت بی‌نهایت، صعود و عروج می‌كند. ⚡️از سوى دیگر به شقاوت و عذاب بی‌نهایت، سقوط می‌كند؛ پس ارزش و كرامت نهائى انسان، در گرو انتخاب راه تقوى است؛ و طبعاً همه‌ى انسانها داراى ارزش مطلق و یكسانى نخواهند بود. بلكه اهل ایمان و عمل صالح، داراى ارزش مثبت، و اهل كفر و عصیان داراى ارزش منفی، و هر یك داراى مراتب مختلفى خواهند بود. ⚡️4ـ هدف از آفرینش انسان (كمال نهائی). انسان با ویژگیهاى خاصّ خودش براى این، آفریده شده كه مسیر تكامل را با اراده‌ى آزاد و انتخاب آگاهانه بپیماید؛ و لیاقت درك فیوضات خاصّى كه در سایه‌ى حركت اختیاری، افاضه میشود را پیدا كند و به مقام قرب الهى كه توأم با سعادت جاودانى است برسد. ⚡️ولى چون این سیر و حركت باید بصورت اختیارى انجام گیرد ناچار باید مسیر دیگرى در جهت مخالف آن، وجود داشته باشد كه به شقاوت و عذاب ابدی، منتهى گردد. ⚡️5ـ دنیا مقدّمه‌ى آخرت است. با توجّه به هدف آفرینش انسان، روشن میشود كه زندگى وى در دنیا، یك دوران محدود و مقدّماتى براى خودسازی، و پرورش دادن و بفعلیّت رساندن استعدادهاست كه نتیجه‌ى ثابت و ابدى آن، در عالم آخرت، ظاهر می‌گردد. ⚡️و در صورتى كه بشر، در این دنیا جهت كمال را انتخاب كند به دار نعمت و رحمت ابدی؛ و در صورتى كه جهت ضد آن را برگزیند به دار عذاب و هلاكت جاودانى خواهد رفت. و به تعبیر قرآن كریم، جهان دنیا «دار آزمایش»؛ است تا نیكوكاران از تبهكاران، متمایز شوند و هر یك در عالم آخرت به آنچه سزاوار آنند برسند. ادامه دارد... ✍علامه مصباح یزدی #تعلیم_و_تربیت #علامه_مصباح_یزدی 🆔 @fekrat_net

📙مبانى و اصول تعلیم و تربیت 🔸بخش 3 ⚡️6ـ وسیله‌ى كلّى حركت. سیر و حركت انسان بسوى كمال و سعادت، یا فرو غلطیدن او در دره‌ى سقوط و هلاكت، بوسیله‌ى اعمال و رفتارهاى درونى (مانند یاد خدا) و بیرونی، حاصل میشود و هر قدر این اعمال، آزادانه‌تر و آگاهانه‌تر انجام گیرد تأثیر بیشترى خواهد داشت و بر شتاب حركت خواهد افزود. ⚡️و صرف نظر از انجام چنین رفتارهایى هیچ خیر و شرّ اخلاقی، تحقّق نمی‌یابد و هیچگونه استحقاقى براى پاداش یا كیفر، پدید نخواهد آمد. ⚡️7ـ شرایط حركت اختیاری. رفتارهاى اختیارى انسان كه تبلور حركت تكاملى یا تنزّلى وى میباشد از میلها و گرایشهاى غریزى و فطری، نشأت می‌گیرد و جهت دادن به آنها در گرو دانشها و بینشها و پذیرفتن ارزشهاى خاصّى است.؛ افزون بر این، فعالیتهاى بیرونى انسان، نیازمند به امكانات طبیعى و اجتماعى و فراهم شدن اسباب و شرایط خارجى نیز هست. ⚡️8 ـ حدّ نصاب در انتخاب مؤثّر. رفتارهاى ابتدائى انسان (مانند دوران شیرخوارگی) از میلهاى غریزى و شناختهاى حاصل از تجربه‌هاى ساده و با استفاده از شرایط مادّى، كه بدون اختیار وى فراهم شده، انجام می‌گیرد و اینگونه رفتارها هرچند خالى از نوعى گزینش و انتخاب نباشد، تأثیر تعیین‌كننده‌اى در سعادت و شقاوت ابدى ندارد زیرا از آزادى و آگاهى كافی، برخوردار نیست. ⚡️اندك اندك، رفتارها پیچیده‌تر و انگیزش میلها و فراهم شدن دانش‌ها و بینشها و همچنین تحقّق اسباب و شرایط خارجی، كمابیش در قلمرو اختیار و انتخاب شخص قرار می‌گیرد و زمینه را براى برداشتن قدمهاى بلند و سرنوشت‌ساز، مهیا میسازد، و آن هنگامى است كه به رشد عقلانى لازم برسد (دوران بلوغ و تكلیف) و در اینجاست كه حدّ نصاب گزینش آگاهانه و مؤثر در سعادت و شقاوت ابدی، حاصل میشود و شخص، مورد مسئولیّت جدّی، قرار می‌گیرد. ⚡️9ـ رابطه‌ى تفاوتها با مسئولیّتها: افراد بشر از نظر سرمایه‌هاى خدادادى (اعمّ از نیروهاى بدنى و توانشهاى روانی) یكسان نیستند همچنانكه برخوردارى ایشان از نعمتهاى طبیعى و اجتماعى و اسباب و ابزار فعالیتهاى بیرونی، متفاوت است. و این تفاوتها ناشى از نظام علّى و معلولى حاكم بر جهان و تحت تدبیر حكیمانه‌ى الهى پدید میآید؛ ⚡️و بر اساس این تفاوتها كمیّت و كیفیّت مسئولیتها و وسعت و ضیق میدان تكامل یا تنزّل، متفاوت میشود. و قاعده‌ى كلّى اینست كه هر كس در حدّ استعداد و توان؛ و در محدوده‌ى میدان گزینش و انتخاب، در برابر خدایى كه این نعمتها را به او عطا فرموده، مسئول است؛ و بُرد ترقى و تكاملش با بُرد سقوط و تنزّل وی، متعادل و متوازن خواهد بود. ⚡️10ـ تأثیر تعلیم و تربیت (نقش معلم و مربّی). انسان میتواند براى كسب دانشها و بینشها و شناخت ارزشها، و بطور كلى براى بفعلیت رساندن استعدادهاى خودش از دیگران كمك بگیرد و اشتباهات و كجرویهاى خودش را تصحیح و جبران كند. و از اینجا اهمیّت نقش معلّم و مربّی، روشن میشود زیرا اوست كه میتواند با آموزش معلومات مفید و معارف ارزشمند، بُرد شناخت و تعقّل فراگیر را وسعت بخشد؛ ⚡️و با ارائه ارزشهاى والا و اثبات برترى آنها بر میلها و هوسهاى پست، و نشان دادن راه كنترل و تعدیل غرائز، او را در گزینش صحیح و تسلّط بر هواهاى نفسانى و كسب ملكات فاضله مانند ایثار و فداكارى و در یك كلمه، در راه خداپرستی، یارى دهد. ⚡️و بدین ترتیب، بصورت وسیله‌اى ارزنده براى تحقّق هدف الهى از آفرینش انسانها درآید در ضمن اینكه قدم بلندى در راه تكامل خودش برمیدارد. ⚡️11ـ ضرورت زندگى اجتماعى و لوازم آن. انسان براى ادامه‌ى حیات و تأمین نیازمندیهاى زندگى و مبارزه با خطرهاى گوناگون باید با همنوعان خود همكارى و همزیستى داشته باشد و برقرارى زندگى اجتماعی، متوقف بر تقسیم كار، و توزیع عادلانه‌ى منافع و دستاوردها، و وجود مقررات و قوانین، و دستگاهى براى اجراء آنها میباشد. ⚡️و بدون‌ آنها زندگى اجتماعى دچار هرج و مرج شده افراد جامعه از امكانات لازم براى حركت تكاملى خود محروم میگردند. چنانكه انفراد و انزواء افراد، علاوه بر اینكه ادامة‌؛ زندگى را بر خود ایشان سخت و احیاناً ناممكن می‌سازد جامعه را نیز از همكارى آنان، محروم میكند و این هر دو بر خلاف مصلحت و حكمت آفرینش انسان است. ⚡️و اساساً در زندگى اجتماعى است كه فعالیتها و برخوردهاى گوناگون، میسّر شده زمینه براى آزمایشها و گزینشها در ابعاد مختلف، فراهم می‌آید. ✍علامه مصباح یزدی #تعلیم_و_تربیت #علامه_مصباح_یزدی 🆔 @fekrat_net

⚡️12ـ مسئولیتهاى اجتماعی. نظر به اینكه راه زندگى انسان، دو سویه است و تعیین جهت آن در گرو اختیار و انتخاب افراد و گروههاست همیشه كسانى یافت خواهند شد كه نه تنها بر خلاف مصالح شخصى خودشان قدم برداشته بسوى شقاوت و هلاكت، حركت میكنند بلكه مزاحمتها و مشكلاتى براى دیگران نیز فراهم می‌كنند. ⚡️و انواع ظلم‌ها و ستم‌ها و تجاوزات را پدید میآورند و اگر اقدام مؤثرى در جهت ارشاد گمراهان؛ و رفع شرّ ستمگران و حمایت از محرومان و مظلومان انجام نگیرد دیرى نخواهد پایید كه سراسر جهان را ظلم و فساد فراگیرد و زمینه‌اى براى رشد و تكامل افراد مستعد و خیرخواه، باقى نماند.؛ بدین ترتیب، انواعى از مسئولیتهاى اجتماعى براى افراد و گروهها و ارگانهاى رسمی، ثابت میشود. ✍علامه مصباح یزدی #تعلیم_و_تربیت #علامه_مصباح_یزدی 🆔 @fekrat_net