#یادداشت | تزریق از بیرون یا جوشش از درون (1) در مذمت تحمیل الگوهای تاریخی به زن امروز به قلم صفورا سادات امین‌جواهری، پژوهشگر علوم اجتماعی از متن: «واقعیت این است که زن امروز، زن دهۀ پنجم انقلاب است، نه زن دورۀ صفویه و قاجار و نه زن عصر ممنوعیت روضه و نه زن بحبوبۀ انقلاب. حتی «اگر فرض کنیم» زنان آن روزگار کنش متناسب با عصر خویش را داشتند و مصرف‌کننده و مجری صرف نبودند یا در آن روزگار زن در حاشیه نبوده است و جایگاه با کرامتی داشته، باز هم آنان صرفاً تبار زن امروز هستند، اما خود او نیستند. «هویتِ زنِ امروز» با «هویت زنِ دیروز» متفاوت است، گرچه در بهترین حالت در امتداد آن قرار می‌گیرد....» مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n000 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu

#یادداشت | روند بی‌حجابی، زمان و زندگی روزمرۀ جامعۀ ایرانی 📝 به قلم دکتر محمدرضا قائمی‌نیک، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی مساله‌ای که اکنون یعنی پس از اغتشاشات خیابانی چند‌ شب و روزه دربارۀ بی‌حجابی پس از فوت مهسا امینی و پس از راهپیمایی بخش‌هایی دیگر از جامعه، بعد از نماز جمعۀ اول مهر 1401 و چند روز قبل و بعد از آن در محکومیت اغتشاشات، روی میزِ صاحب‌نظران دربارۀ ماجرای حجاب و بی‌حجابی و گشت ارشاد و قانون حجاب نظایر آنها قرار دارد، «روند» آیندۀ حجاب و بی‌حجابی در جامعۀ ایرانی است. اما مسئلۀ «روند» که ذاتاً پدیده‌ای زمانی است، منحصر به روند آیندۀ این اعتراضات دوسویه نیست، بلکه اصل مسئلۀ حجاب و بی‌حجابی در جامعۀ معاصر ایرانی، مسئله‌ای «روندی» و «تدریجی» است.... 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n001 🚻 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu www.GESOSTU.ir

#یادداشت | بازیابی انقلابیگری زنانه 📝 به قلم دکتر مصطفی غفاری، پژوهشگر جامعه‌شناسی سیاسی شاید در تاریخ معاصر کشور ما هیچ عاملی نتوان یافت که به اندازه انقلاب اسلامی میدان اجتماعی را به روی زنان باز کرده باشد و به «عاملیت اجتماعی» آنان امکان توسعه و تکامل داده باشد. از این منظر، انقلاب نقطه جوش عاملیت به‌ویژه برای زن ایرانی بوده است؛ آن‌هم نه با کنار زدن اصالت‌های ارزشی بلکه با کانونی‌شدن آنها در جریان عاملیت. دست‌کم در آستانه، در نقطه پیروزی و در روزگار نزدیک پساانقلابی ردپای پررنگی از مناقشات و مسائل زنان نمی‌بینیم؛ هرچه هست، هم‌اندیشی و هم‌کنشی بدون تخصیص‌های زنانه و مردانه است یا اگر تخصیصی در کار بوده، آنچنان نبوده که حساسیتی برانگیزد. 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n002 🚻 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu www.GESOSTU.ir

#یادداشت | قدرت اجتماعی زن در کشاکش معنای حجاب 📝 به قلم صفورا سادات امین‌جواهری، پژوهشگر علوم اجتماعی آنچه در بُرش اجتماعی و زنانۀ این ماجرا برای ما اهمیت دارد، کنش زنان باحجاب در مواجهه با حرکت‌های خشونت‌آمیز برضد عنصر فرهنگی حجاب است. همه می‌دانیم که تنش‌های جدی مربوط به حجاب، خودش هم از جنس تنش‌های فرهنگی و اجتماعی است، اما زمانی که حرکتی امنیت اجتماعی را تهدید می‌کند، روشن است که حجاب بهانۀ اغراض سیاسی شده است. در هر حال، حجاب ضمن اینکه خودش عنصری چالش برانگیز در عرصۀ فرهنگ است، این پتانسیل را دارد که بستر ایجاد مخاطره برای امنیت اجتماعی شود. در چنین وصفی از ماجرا، زنان باحجاب در مخالفت‌های علنی برضد حجاب، به وسیلۀ قانون یا برضد قانون، چه کنش‌هایی دارند و دایرۀ کنشگری‌شان در این ماجرا چقدر است؟ به نظر می‌رسد، کنشگری‌های زنان در این برهه‌ها به مقاومتی فردی و حفظ حجاب شخصی محدود شده است و این در حالی است که زن محجبه، روزهایی را در تاریخ رقم زده است که حجابش نماد حرکت سیاسی‌اش و لباس رزمش بوده است. به راستی، منشأ کنش‌های منفعلانۀ زن محجبه در شورش بر ضد حجاب، چیست؟ 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n003 🚻 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu www.GESOSTU.ir

#یادداشت | نامسئلگی گشت ارشاد و درآمدی بر حکمرانی و زنان 📝 به قلم مهدی تکلّو، پژوهشگر علوم اجتماعی گفتگو در مورد حجاب و کم‌حجابی از منظر اعلام موافقت یا مخالفت با گشت ارشاد و قانون حجاب و… بی‌حاصل است. فهم پدیدار بدحجابی – که بیش از حد آن را بدیهی و ساده گرفته‌ایم - نیز بدون درنظرگرفتن «وضعیت کلان» اجتماعی میسر نیست. این وضعیت‌های مستقر و مسلط‌شده بر زندگی اجتماعی ما هستند که در صحنه‌ی واقعیت به‌‌عنوان نیروهای اصلی دارند کار می‌کنند. مرادم از وضعیت کلان اجتماعی، توصیفی است از مجموع ساختارها و گفتمان‌های مسلط بر زندگی اجتماعی. بدحجابی محصول یک «وضعیت» کلان است که این پدیده را طبیعی، بهنجار و برای زنان مطلوب می‌کند. و الّا بدحجابی فی‌نفسه با فطرت زنانه مغایر است؛ لذا هم خود پدیده‌ی اجتماعی منفرداً وجود ندارد و هم سیاست‌ها و تصمیم‌ها، بی‌اتصال به عقبه‌ی گفتمانی‌شان عمل نمی‌کنند. پس آنچه که ما بایستی تحلیل کنیم این است که کدام وضعیت اجتماعی بدحجابی را ممکن و عادی می‌کند و کدام نیروها، گفتمان‌ها و وضعیت‌های اجتماعی هستند که در آن سیاست‌هایی مانند گشت ارشاد یا … پرورش می‌یابد. 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n004 🚻 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu www.GESOSTU.ir

#یادداشت | اهمیت بحث جنسیت­‌مندی نفس 📝 به قلم دکتر زینب تاجیک، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه: در فلسفه و کلام اسلامی حقیقت و هویت انسان، نفس یا ترکیب نفس و بدن است. بحث از تفاوت­‌های جنسیتی زمانی کامل خواهد شد که به بررسی جایگاه این تفاوت‌­ها در نفس انسان نیز بپردازیم. اهمیت موضوع حاضر در این است که با یافته‌­های این تحقیقات داوری منصفانه‌­تر، روشن‌­تر و کارآمدتری درباره احکام متفاوت زنان و مردان و همچنین جایگاه اجتماعی متناسب با تفاوت­‌های جنسیتی خواهیم داشت. اگر تمام اختلافات زنان و مردان را فقط در جسم و بدن مادی محدود کنیم مجبور می­‌شویم برای فهم بسیاری از آیات و روایات متفاوت در این زمینه دست به تاویل بزنیم اما اگر از نظر فلسفی ثابت شود که اختلافات زنان و مردان بسیار گسترده­‌تر از بدن عنصری و مادی است و صرفا برساخته فرهنگ و تربیت و جامعه نیست و آیات و روایات هم از این نظریه پشتیبانی کنند به فهم عمیق­‌تری از این اختلافات خواهیم رسید. 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n005/ 🚻 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu www.GESOSTU.ir

#یادداشت | نگاهی فلسفی و عرفانی به زوجیت در نظام هستی 📝 به قلم نرگس‌السادات روح‌الامین، پژوهشگر عرفان و فلسفه: رهبر معظم انقلاب اسلامی بیانات بسیار ارزشمندی، در دیدار اقشار مختلف بانوان در ۱۴ دی­ماه ۱۴۰۱ ایراد فرمودند. یکی از فرازهای مهم این سخنرانی اشاره ایشان به «زوجیت» به عنوان قانون عام عالم آفرینش است. به فرموده معظم له مطابق آیات قرآن، خداوند در همه چیز در انسان، در حیوانات، در گیاهان و در چیزهایی که نمی­دانیم مانند سنگ­ ها و اجرام فلکی، زوجیت را قرار داده‌­است. به همین مناسبت با نگاهی اجمالی به «زوجیت» از دیدگاه فلسفه و عرفان می­پردازیم.... 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n006/ 🚻 دفتر مطالعات راهبردی جنسیت و جامعه @gesostu www.GESOSTU.ir

#یادداشت | یک پرسش فلسفی بزرگ که در شیشه خوراکی جا نشد! نقد و بررسی مستند «زن چیست؟» 📝 به قلم حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا کدخدایی، مدیر گروه مطالعات جنسیت موسسه شناخت: در این مستند مغالطه جنس و جنسیت که مبنایی‌ترین مغالطه فمینیسم و دانش مطالعات زنان و مطالعات جنسیت و جامعه‌شناسی جنسیت است، بیشتر آشکار می‌شود. اگرچه این مستند کمک به فهم این مغالطه می‌کند لکن در نهایت پاسخی برای این پرسش اساسی ندارد که: زن چیست؟ مستند در انتهای فیلم پاسخ این پرسش را امری شهودی و درون‌نگرانه ترسیم می‌کند که متخصص سرشناس و صاحب‌نظری مثل جردن پیترسون، نیز از پاسخ علمی بدان وامانده است و والش را ترغیب می‌کند تا پاسخ به پرسشش را از همسرش پیگیری کند. نگارنده اعتقاد دارد، دلیل ناکامی این مستند در یافتن پاسخ مناسب به پرسش زن چیست؟ آن است که این پرسش به‌ظاهر ساده، پرسشی عمیقاً فلسفی است که برخی دستگاه‌های فلسفی امکان و ابزار مناسب برای صورت‌بندی پاسخ بدان را در اختیار دارند. دستگاه معرفتی علامه طباطبایی، چارچوبی ایجاد می‌کند که پاسخ به این پرسش اساسی را بدون ارجاع آن به‌صرف شهود، امکان‌پذیر می‌سازد. 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n007/ 🚻 دفتر مطالعات جنسیت و جامعه @gesostu_ir www.GESOSTU.ir

#یادداشت | در نفی جنسیت‌زدگی و جنسیت‌زدایی موضع آیت‌الله خامنه‌ای نسبت به مقوله جنسیت چیست؟ (تحلیل بیانات رهبری در دیدار با بانوان | شماره 1) 📝 به قلم مهدی تکلو، پژوهشگر مطالعات جنسیت و جامعه یکی از مفاهیم پرتکرار رهبری در دیدار امسال با بانوان «نفی جنسیت» بود. ایشان در مواردی از جمله شأن انسانی، معنویت، تکلیف و مسئولیت‌های اجتماعی و… از «عدم دخالت جنسیت» بحث کردند. اگر به سیاق بیانات رهبری و منظومه‌ی ایشان آشنا نباشیم ممکن است در صورت‌بندی «نفی جنسیت» دچار سوءبرداشت شویم. از سویی دیگر در همین دیدار و نه فقط در بیانات پیشین، ایشان در کنار نفی جنسیت از ویژگی‌های جنسیتی صحبت کردند که ساخت روحی، جسمی و عاطفی زن و مرد را متمایز می‌کند. یکی از نمونه‌های آن در همین بیانات اولویت و برخی ترجیح‌ها نسبت به زنان در امور معنوی است. ایشان ذکر نام ردو زن را در قرآن به عنوان اسوه برای تمام انسان‌ها از باب تعدیل برتری‌طلبی‌های مردانه تفسیر کردند که این حرکت را در قرآن لزوماً نمی‌توان به اوصاف ذاتی زن به صراحت مرتبط دانست. «این یک نوع ترجیح دادن و رجحان دادن زن است… دلیلش هم به نظر من روشن است؛ چون در جنس مرد، به خاطر شرایط مادّی و جسمانی‌ای که دارد و خصوصیّاتی که وجود دارد، یک حالت برتری‌طلبی‌ای هست». اما در جای دیگر از بیان ایشان دلالت کلامی قدری ذات‌انگارانه به نظر می‌رسد 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n009/ 🚻 دفتر مطالعات جنسیت و جامعه @gesostu_ir www.GESOSTU.ir

#یادداشت | شرقیِ ننگین آیا در نگاه رهبری نگاه شرقی به زن از بین رفته است؟ (تحلیل بیانات رهبری در دیدار با بانوان | شماره 2) 📝 به قلم مهدی تکلو، پژوهشگر مطالعات جنسیت و جامعه برخی بر این باورند که سه‌گانهٔ شرقی، غربی و اسلامی که پیش‌ازاین رهبری در پیام کنگره در خصوص هویت زن ارائه کردند تغییر کرده است و این تغییر حاکی از محو و به حاشیه رفتن نگاه شرقی به زن است. قائلان به این رویکرد یک تصویر قدیمی و منقضی از نگاه شرقی را در نظر دارند که علی‌القاعده با گذر زمان و در جریان زندگی شهری عملاً جایی برای این نگاه وجود ندارد؛ بنابراین ما در میانهٔ دو رویکرد اسلامی و غربی قرار داریم و ماجرای زن و مسائل هویتی او در این آوردگاه و گرفتار این نیروهاست. بیانات اخیر رهبری مطالبی داشت که علی‌الظاهر این نگاه را تقویت و تأیید می‌کرد. حال پرسش این است که آیا این روایت صحیح است؟ نگاه شرقی که ایشان در پیام کنگره بیان نمودند امروز کجاست و چرا در بیان ایشان صحنهٔ نزاع دوگانه تصویر شده است؟.... 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n012/ 🚻 دفتر مطالعات جنسیت و جامعه @gesostu_ir www.GESOSTU.ir

#یادداشت | گذر از کار خانگی، راهی به سوی فهم خانه‌داری بخش اول: موانع شناختی فهم ایده‌ی خانه‌داری (تحلیل بیانات رهبری در دیدار با بانوان | شماره ۳) 📝 به قلم صفوراسادات امین‌جواهری، پژوهشگر علوم اجتماعی .... طبیعت زن پس از توجه به تفکیک کارهای خانه از خانه‌داری با انجام کارهای خانه بیگانه نمی‌شوند، اما این بار دیگر خانه‌داری معادل کارهای خانه فهم نمی‌شود. خانه‌داری، به معنای مدیریت خانه، نقش طبیعی و بی‌بدیل و آینده‌ساز زن است و انجام کارهای اجرایی خانه، لطف زن فهم می‌شود. از دیگر ثمرات تفکیک کارخانگی از خانه‌داری، زدودن خستگی از روی دوش هویت زنان هم هست، آنان که به‌شدت درگیر دوراهی خانه و جامعه‌اند بخشی از سردرگمی‌شان به‌ این ‌علت است که خانه‌داری را اجرای کارهای خانه می‌پندارند و پر واضح است حجم بالای کارهای درون خانه، مجال هرگونه فعالیت جدی دیگری را از زن می‌رباید و برای او دوگانه می‌سازد.... 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n013/ 🚻 دفتر مطالعات جنسیت و جامعه @gesostu_ir www.GESOSTU.ir

#یادداشت | درآمدی بر عقلانیت سیاسی زنانه تسری جنسیت به عقلانیت و سیاست (تحلیل بیانات رهبری در دیدار با بانوان | شماره 4) 📝 به قلم مهدی تکلو، پژوهشگر مطالعات جنسیت و جامعه نظریات قدیمی در مقوله‌ی جنسیت، درحالی که اصالت انسانی را به روح می‌دهند، جنسیت را اما به قلمروی جسم و روان محدود می‌کنند. بنا به این نظریات جنسیت عنصر مادی و خاکی است و از آنجا که روح انسانی مجرد است از اختلاط به امور خاکی و مادی مبراست. از این رو جنسیت که در بدن و نهایتاً اوصاف روانی زن و مرد تفاوت ایجاد می‌کند امری اصیل نیست و امر عارضی را هم نباید چندان مبنا قرار داد. فارغ از صغری‌و‌کبری‌های منطقی و فلسفی که می‌تواند جداگانه محل مناقشه‌های فنی قرار بگیرد، به نظر باید این رویکردهای نظری را از یک رشته متغیرهای روان‌شناختی اجتماعی که منشأ بیرونی و اجتماعی دارند نیز متأثر دانست. گفتارپردازان این رویکردها..... 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n014/ 🚻 دفتر مطالعات جنسیت و جامعه @gesostu_ir www.GESOSTU.ir

#يادداشت 🔷حرفی برای گفتن نداریم یا لکنت گرفته‌­ایم؟! 🔸بررسی کتاب‌های منتشر شده در حوزه جنسیت در سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران به قلم خانم فاطمه قربانی،‌ دانشجوی دکتری مطالعات زنان: 🔷در سال­‌های اخیر کتاب‌­های زیادی راجع به زندگینامه زنان مشهور به چاپ رسیده است؛ زنان در قدرت(زنان سیاستمدار اروپایی و آمریکایی)، زنان نویسنده و شاعر، زنان مبارز و زنان فیلسوف. این کتاب‌­ها در شکل­‌های مختلف و برای تمام رده­‌های سنی طراحی شده­‌اند. کتاب‌­هایی که عمدۀ آنها ترجمه بوده و تعداد محدود آثار تألیفی نیز با الگوبرداری از نسخه­‌های ترجمه شده، نگاشته شده­‌اند. آثاری که به صورتی واضح، خط مشخصی را دنبال می­‌کنند. یکی از موضوعاتی که این کتاب­‌ها به آن می­‌پردازند، پررنگ‌کردن نیاز به حضور زنان در رده­‌های بالای حاکمیت است. 🔷نگاهی به کتاب­‌های مرتبط با زنان و جنسیت در بازار کتاب ایران که اکثر آن‌ها ترجمه شده و چندان متناسب با دین و فرهنگ ما نیستند، دغدغه­‌مندان این حوزه را نگران می‌کند. پاسخ به این پرسش می­‌تواند برای ما راه‌گشا باشد که آیا ما حرفی برای گفتن نداریم؟ یا اینکه لکنت گرفته­‌ایم و نمی­دانیم چطور با مخاطب حرف بزنیم تا ما را بشنود و بفهمد؟ 🔗 مطالعه متن کامل: https://gesostu.ir/n015/ 🚻 دفتر مطالعات جنسیت و جامعه @gesostu_ir www.GESOSTU.ir