درست بنویسیم و بخوانیم
اِفراط / تَفریط
در گفتار و نوشتار، غالباً ترکیب افراط و تفریط را به عنوان مترادف به کار می‌برند و حال آن که، این دو کلمه، متضادند و نه مترادف.
افراط، زیاده‌روی کردن در کاری است و تفریط، برعکس، کوتاهی کردن در کار است. مثلاً اگر کسی بیش از اشتهایش غذا بخورد، می‌گویند: در خوردن، افراط می‌کند؛ ولی اگر کمتر از نیاز تنش بخورد، باید گفت: در خوردن، تفریط می‌کند.
غلط ننویسیم، فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ ۲۸، ۱۴۰۱، ص ۳۱.
#درست‌نویسی
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم و بخوانیم
اَلَم / عَلَم
این دو کلمه را نباید با هم اشتباه کرد.
اَلَم(که غالباً آن را به غلط به کسر اول تلفظ می‌کنند)، به معنای درد و رنج یا دردمندی و رنجوری است.
اما عَلَم، به چند معنی است که از آنها، سه معنی رایج‌تر است:
۱ - به معنای خاص که در ترکیبِ اسم علم، مرادف اسم خاص به کار می‌رود.
۲ - درفش و بیرق یا نیزه و میله‌ای که بر سر دست بالا برند.
۳ - سرشناس، نامی، زبانزد.
با تلخیص از غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۳۷.
#درست‌نویسی‌ودرست‌خوانی
#الم‌و‌علم
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
اِلغا / اِلقا
این دو کلمه را نباید با هم اشتباه کرد.
الغا، به معنای لغو کردن، باطل کردن است: الغای بردگی، الغای حکومت نظامی.
القا، به معنای تلقین کردن، آموختن، در ذهن کسی وارد کردن است و بیشتر، در ترکیبِ "القای شُبهه" یعنی ایجاد شک در ذهن کسی، به کار می‌رود.
اصطلاح اخیر را گاهی به صورت "الغای شبهه" می‌نویسند که درست، بر معنای متضاد آن دلالت می‌کند.
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۳۷.
#درست‌نویسی
#الغا‌و‌القا
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
ثواب / صواب
این دو کلمه را نباید با هم اشتباه کرد.
ثواب، اسم است به معنای پاداش، به ویژه پاداشی که در آخرت، به عوض کارهای نیک این جهان داده می‌شود.
اما صواب، صفت است به معنای درست، صحیح یا بجا، مناسب. و گاهی نیز در مقام اسم و به معنای کار درست و سخن درست به کار می‌رود.
با تلخیص از غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۱۲۸.
#درست‌نویسی
#ثواب‌وصواب
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
تَعویض / تَعویذ
این دو کلمه را نباید با هم اشتباه کرد.
تعویض، مصدر (یا اسم مصدر) و به معنای عوض کردن است.
اما تعویذ، اسم است و به دعایی که می‌نویسند و معمولاً به بازو یا گردن می‌بندند، اطلاق می‌شود.
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۱۰۸.
#درست‌نویسی
#تعویض‌و‌تعویذ
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
جمع به گان
هنگام جمع بستن اسمی به "ان" اگر آن اسم، به "ه" غیرملفوظ مختوم باشد، این "ه" حذف می‌شود و "گان" به اسم افزوده می‌شود:
برده ⬅️ بردگان
مورچه ⬅️ مورچگان
دیده ⬅️ دیدگان
سفله ⬅️ سفلگان
کشته ⬅️ کشتگان
تشنه ⬅️ تشنگان
حفظ "ه" غیرملفوظ، در این مورد غلط است و نباید نوشت: کشته‌گان، سفله‌گان، دیده‌گان، ... .
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۱۳۷.
#جمع‌به‌گان
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
حایل / هایل
این دو کلمه را نباید با هم اشتباه کرد.
حایل، اسم است به معنای آن چه میان دو چیز واقع شود و مانع اتصال آنها باشد.
اما هایل، صفت است به معنای ترسناک، هولناک:
شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل
کجا دانند حال ما، سبکباران ساحل‌ها؟
(حافظ)
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۱۵۳ و ۱۵۴.
#درست‌نویسی
#حایل‌و‌هایل
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
فَلَق / شَفَق
این دو کلمه را نباید به جای هم به کار بُرد.
فلق، به معنای سپیدی آسمان پیش از طلوع آفتاب است و در فارسی، آن را سپیده یا سپیده‌دم می‌گویند.
اما شفق، سرخی آسمان پس از غروب آفتاب است.
اشک من رنگ شفق یافت ز بی‌مهری یار
طالع بی‌شفقت بین که درین کار چه کرد!
(حافظ)
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ذیل فلق/ شفق.
#درست‌نویسی
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
درست بنویسیم
قَدر / غَدر
این دو کلمه را نباید با هم اشتباه کرد.
قدر، به معنای ارزش است.
غدر، در این معانی به کار رفته است:
۱- بی‌وفایی
۲- مکر، فریب
۳- خیانت.
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ذیل قدر/ غدر.
#درست‌نویسی
#ابوالحسن‌نجفی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303