. #رسول_الله صلی‌الله‌علیه‌وآله #امیرالمؤمنین علیه_السلام #حضرت_زهرا علیهاالسلام #وضعیت_جامعه_در_روزهای_پایانی_عمر_رسول_خدا صلی‌_الله‌_علیه‌_وآله مرحوم #علامه_شیخ_محمدرضا_جعفری در کتاب: #همسران_پیامبراکرم_صلی‌_الله‌_علیه‌_وآله_در_پرتو_قرآن [چاپ‌اول، سال۱۴۰۲شمسی] می‌نویسد: 🔻 در محضر پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به صراحت و وقاحت تام گفته می‌شود: "إنّ الرجل لیهجر". و از آنجا که گوینده [عمربن‌خطاب] ، ترسوتر از آن بود که جرأت چنین جسارتی را در محضر حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله داشته باشد تا بگوید: "این مرد هذیان می‌گوید"، نشان از آن دارد که دلگرمی به پشتی منافقان او را چنین گستاخ کرده. و این بیانگر وضعیت جامعه آن روز بود، یعنی آن جامعه آمادگی این‌گونه سخنان و جسارت‌ها را به پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله داشته. پس جامعه، چنین جامعه‌ای بوده است. 🔻 خداوند می‌فرماید: (لَقَد جاءَكُم رَسولٌ مِن أَنفُسِكُم عَزيزٌ عَلَيهِ ما عَنِتُّم)(توبه/۱۲۸) سرکشی شما بر آن رسول، گران است. می‌خواهد شما تسلیم باشید و ایمان بیاورید. این بیانگر وجود کسانی در میان مسلمانان مدینه است که سرکشی می‌کردند، چرا که خطاب این آیه به‌مسلمانان بوده و قدر مسلم، مسلمانان مدینه مخاطب این خطاب هستند. در جای دیگر می‌فرماید: (فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ الله لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ)(توبه/۱۲۸) اگر مسلمانان روی برگرداندند... این تعبیر که به گونه‌ی عام آمده و نفرموده: اگر بعضی از آنها روی برگرداندند، می‌رساند که: غالب مسلمان در آن زمان چنین بوده‌اند. 🔻 و همچنین: (إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ الله)(توبه/۴۰) اگر شما او را یاری نکنید خداوند او را یاری کرده است. این سه آیه (توبه ۴۰ و ۱۲۸ و ۱۲۹) آیاتی از سوره توبه است که در سال دهم بعد از هجرت نازل شده. و بیانگر این معناست که: در اواخر حیات پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، از هر ده‌نفر، مثلاً هشت نفر منافق بوده‌اند؛ چرا که تعبیرها به‌گونه‌ای به کار رفته در آیات دلالت بر این دارد که غالب مردم در زمان نزول آیه، سرکشی می‌کردند و به جای یاری رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، از ایشان روی برمی‌گردان و حضرت را خذلان (تنها و بی‌یاور) می‌نمودند. 🔻 این وضع جامعه و مردم مدینه زمان پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در واپسین روزهای زندگانی ایشان بوده است. امیرمؤمنان و حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام با این چنین جامعه‌ای مواجه بودند، ولی چون هدفشان حفاظت از شعائر اسلام بود، صبر کردند و با صبر آنان شعار و ظاهر اسلام پایدار ماند. 🔻 اگر امیرمؤمنان و حضرت صدیقه طاهره علیهماالسلام این چنین صبر نفرموده و از اسلام محافظت ننموده بودند، معاویه رسماً کفر را اعلام می‌کرد و مردم می‌پذیرفتند، چرا که مردم همیشه تابع قدرت‌اند. همان‌گونه که معاویه گفت: "ما قاتلتکم لتصلوا..‌‌. ولکن لأتأمر عليكم"(١). وقبل از او خلیفه‌ی دوم، روی منبر گفت: اگر شما را بخواهم به‌جاهلیت بازگردانم، چه می‌گویید؟ همه ساکت شدند، امیرمؤمنان علیه‌السلام در روی او ایستاد وفرمود: تو را دعوت به توبه می‌کنم، اگر توبه نکردی سرت را می‌زنم(۲). 🔻 جامعه زمان حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام وضعیت بسیار خطرناک و حساسی داشت، چرا که هنوز مدت زمان زیادی از جاهلیت نگذشته بود و مردم عادت‌های جاهلی را ترک نکرده بودند. شاهد آن آیه‌‌ی: (إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ)(مائده/۹۰) که در سال دهم یعنی اواخر حیات پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل شد. و معنای آن این است که: تا آن زمان _جدایی از شراب‌خواری که خلیفه دوم تازه با نزول این آیه به ظاهر دست از این کار برداشت_ مخفیانه دست از قربانی کردن برای بت‌هایشان برنداشته و قماربازی‌های زمان جاهلیت را حفظ کرده بودند، اما همه تظاهر به اسلام می‌کردند. پس دشمن در قلب جامعه جای داشت. در چنین جامعه‌ای اگر امیرمؤمنان و صدیقه طاهره علیهماالسلام می‌خواستند افشاگری کنند و به تقابل بپردازند، چیزی از اسلام باقی نمی‌ماند. این صبر آنان بود که اسلام را حفظ کرد و از نابودی نجات داد. پس ایشان مظلومانه تحمل کردند که تمام منافع دنیوی اسلام را غاصبان ببرند، تا اینکه ظاهر و شعار اسلام محفوظ بماند(۳). 📚 منابع: ۱. مقاتل الطالبیین، ابوالفرج اصفهانی، ص۴۵؛ ارشاد، شیخ‌مفید، ج۲، ص۱۴ ۲. المناقب، خوارزمی، ص۹۸؛ ربیع الأبرار، زمخشری، ج۳، ص۱۵۰ ۳. همسران پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در پرتو قرآن، (چاپ‌اول، سال۱۴۰۲ش، انتشارات رسالت)، صص ۱۰۴_۱۰۸ #مطالب‌ناب‌درمنبر .