"قرآن" مبارک و پر خیر وبرکت است چرا که
انسان را به #صراط_مستقیم دعوت می کند.
🔴آثار و پیامدهای سپاسگزاری و ناسپاسی
📌سپاس و ناسپاسی در تبیین حقیقت شخصیت انسانی نقش اساسی و مهم دارد.
📌ناسپاسی رفتاری نابهنجار و ضد ارزشی و غیر اخلاقی و از قبایح انسانی است.
❌از نظر قرآن، کسی که ناسپاسی می‌ورزد، سزاوار دوزخ بلکه حتی عذابهای سخت و شکنجه های دردناکی در همین دنیاست. به این معنا که خداوند به انسان ناسپاس حتی مهلت این را نمی‌دهد تا عذاب و شکنجه‌اش را به تأخیر اندازد و در قیامت او را به سبب ناسپاسی عذاب و شکنجه کند، بلکه می‌کوشد تا در همین دنیا از او انتقام گیرد و به شدت عذاب نماید و عذاب او را به روز رستاخیز نمی‌اندازد.
(سباء، آیات 16 و 17؛ نساء، آیه 147؛
انسان، آیات 3 و 4؛ عنکبوت، آیات 65 و 66)
❌خداوند اقوام بسیاری را به سبب همین کفران نعمت و ناسپاسی نسبت به خداوند در همین دنیا عذاب کرده است. در حقیقت ریشه بسیاری از بلایا و بدبختی‌ها و گرفتاری‌های بشر در ناسپاسی اوست و اگر کسی سزاوار سرزنش باشد خود شخص است که با ناسپاسی، خریدار عذاب دنیوی سخت و شکنجه های شدید شده است و به جای امنیت برای خود شر و ناامنی و عذاب دنیوی را خریده است.
(ابراهیم، آیه 28؛ نحل، آیات 53 تا 55 و نیز 71 و 72 و 83)
❌خداوند در آیه 115 سوره مائده در تحلیل و تبیین علت مسخ شدن گروهی از یهودیان و عذاب سخت در همین دنیا، به کفران و ناسپاسی آنان اشاره می‌کند و می‌فرماید که همین رفتار زشت و قبیح عقلانی و عقلائی و وحیانی موجب شده است تا خداوند ایشان را در همین دنیا مسخ و عذاب کند. البته مقصود از عذاب در آیه شریفه، عذاب مسخ است. (تفسیر شریف لاهیجی، ج 1، ص 727) .
❌از نظر قرآن، ناسپاسی موجب می‌شود تا انسان نعمت هائی چون آسایش و آرامش را از دست بدهد و گرفتار تنگ روزی و ناامنی گردد (رعد، آیه 11؛ نحل، آیه 112)
⚠️به هر حال ریشه بسیاری از گرفتاری‌ها و عذابهای دنیوی را می‌بایست در همین رفتارهای زشت خود به ویژه ناسپاسی جست.
خداوند کفران نعمت را از امور زشت و ناپسند شمرده است. (بقره، آیات 57 و 152؛ نساء، آیه 147 و آیات دیگر)
❌خداوند دررقرآن به این مطلب متاکر است که انسان‌های ناسپاس انسان‌های جاهل و سفیه و نابخردی هستند و همین ناسپاسی آنان خود مهم‌ترین دلیل بر سفاهت و نابخردی آنان است و نیازی نیست برای شناخت خردمندی و نابخردی کسی به نشانه ای دیگر مراجعه کرد؛ بلکه همین نشانه سپاس و ناسپاسی، بهترین نشانه از خردورزی و نابخردی شخص است.
(ملک، آیات 21 تا 23؛ اسراء، آیه 99)
✅شکرگزاری، نشانه عقل عملی و از مستقلات عقلی است. این عقل است که حکم می‌کند که شکر و سپاس، عملی خوب و زیباست و ناسپاسی رفتاری زشت و بد می باشد.
✅ انسان‌های عاقل انسان‌های ناسپاسی نیستند و نسبت به هر نعمتی از جمله نعمت وجود و هدایت و مانند آن سپاسگزار خداوندگار خویش هستند. (نحل، آیه 114؛ بقره، آیه 172)
✅شُکر، واجب عقلی است که وجوب عبادت نعمت دهنده را سبب می‌شود و ما را ملزم می‌کند تا در مقام بندگی و عبادت درآییم!
آری؛ شکر نعمت حکم عقلانی و عقلایی است که شارع آن را تایید کرده است ولی این بدان معنا نیست که خداوند نیازمند شکر ماست بلکه این شکرگزاری سودش به خود انسان می‌رسد زیرا نشانه ای از#عقلانیت و درک مسیر زندگی و اهداف آفرینش است و همین مساله موجب می‌شود تا در مسیر درست #صراط_مستقیم گام بردارد و از نعمت‌های دیگر الهی نیز بهره مند گردد و بیش از پیش از نعمت‌های خداوند سود برد. از این رو #شکر_نعمت را عامل #افزایش آن دانسته‌اند؛ زیرا شرایط را برای بهره مندی از نعمت‌های خداوند غنی با لذت فراهم می‌آورد.
(نمل، آیه 40؛ لقمان، آیه 12؛ ابراهیم، آیه 7)
👌 خدا شکور است و هیچ کاری را بدون تقدیر و پاداش نمی گذارد و این نشانه آن است که چقدر خداوند ؛ بندگانش را دوست دارد و باعث آرامش برای انسان می شود ...
آیه ۲۰ و ۲۱ فتح
🔹« وَعَدَکُمُ اللَّهُ #مَغانِمَ کَثِیرَةً تَأْخُذُونَها فَعَجَّلَ لَکُمْ هذِهِ وَ کَفَّ أَیْدِیَ النَّاسِ عَنْکُمْ وَ لِتَکُونَ آیَةً لِلْمُؤْمِنِینَ وَ #یَهْدِیَکُمْ_صِراطاً_مُسْتَقِیماً »
خداوند، #غنیمت های بسیاری به شما وعده داده است که آنها را خواهید گرفت، پس این (#غنایم_خیبر) را زودتر برای شما فراهم ساخت و دست مردم را از (تعرّض بر) شما بازداشت، تا برای مؤمنان نشانه (و عبرتی) باشد و شما را به راهی راست، هدایت کند.
🔹« وَ أُخْری لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ کانَ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیراً *» « و (غنایم) دیگری (نصیبتان می‌کند) که شما بر آنها قدرت ندارید، ولی خداوند بر آنها احاطه دارد و خداوند بر هر چیزی توانمند است.
_____________________
💠در دو آیه قبل، به کسانی که با پیامبر بیعت کردند، وعده «#فتح_قریب» داد که به گفته برخی مفسّران، همچون طبری، شیخ طوسی، زمخشری، مراغی و طبرسی، مراد #فتح_خیبر است.
🕍قلعۀ خیبر در حدود دویست کیلومتری مدینه بود با حصارهای بلند و حدود ده هزار نفر یهودی در آن زندگی میکردند و اطرافش کشاورزی داشتند. این قلعۀ بسیار محکم، در سنگین و عجیبی داشت که چهل نفر آن را حرکت می دادند.
❌از آنجایی که خیبر پایگاه دشمنان و لانه جاسوسی مخالفان اسلام شده بود، یک ماه پس از صلح حدیبیّه، مسلمانان به سراغ آنجا رفتند. ابتدا فرماندهی مسلمانان را کسانی به عهده داشتند که نتواستند کاری را از پیش ببرند، تا آنکه پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمود: فردا پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و رسولش از او راضی هستند و او را دوست دارند و روز بعد پرچم🚩 را به دست امام علی❤️ علیه‌السّلام داد.
🤲راهیابی به #صراط_مستقیم، بزرگترین نعمت و تفضّل الهی است و خداوند همواره انسان را به آن سفارش کرده است و تمام مسلمانان و مؤمنان نیز باید در شبانه روز در حال نماز و مناجات از خداوند هدایت به آن راه را در خواست کنند.
💠با اینکه خداوند به پیامبر اسلام می‌فرماید: «إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ، عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ» (یس،۳-۴) تو از پیامبران و در راه مستقیم میباشی؛ باز هم آن حضرت، مأمور است که در نمازهای خود از خداوند هدایت به راه مستقیم را بخواهد و بگوید: «اهْدِنَا الصِّراطَ المستقیم»
👈 در جنگ و جهاد، کسب غنیمت از دشمن، امری مجاز و از وعده‌های الهی است. «وَعَدَکُمُ اللَّهُ مَغانِمَ کَثِیرَةً»
✅گسترش و توسعۀ اقتصادی مسلمانان، نعمت و موهبتی الهی است و سبب ایجاد انگیزه می‌شود. «وَعَدَکُمُ اللَّهُ مَغانِمَ کَثِیرَةً»
🤔 آنچه مسلمانان در امثال خیبر، به عنوان غنایم به دست می‌آوردند، تمام وعده‌های الهی نیست. «فَعَجَّلَ لَکُمْ هذِهِ»
👈غنایم، آنگاه گواراست که همراه با امنیّت باشد. «کَفَّ أَیْدِیَ النَّاسِ عَنْکُمْ»
👌غنیمت، امنیّت و هدایت، پاداش مؤمنان است. « مَغانِمَ ... کَفَّ أَیْدِیَ ... یَهْدِیَکُمْ»
✅دست کشیدن دشمن از شما، یک نعمت الهی است. «کَفَّ أَیْدِیَ النَّاسِ عَنْکُمْ»
🤲درخواست هدایت به راه مستقیم، همواره لازم است، حتّی بعد از بیعت با رسول خدا و پیروزی و کسب غنایم و رضای خداوند. «وَ یَهْدِیَکُمْ صِراطاً مُسْتَقِیماً»
👈مال و ثروت، لغزشگاهی خطرناک است و لطف الهی زمانی است که ثروت همراه با هدایت باشد. « مَغانِمَ کَثِیرَةً ... یَهْدِیَکُمْ»
✅ وعده دستیابی به غنایم در آینده، بر اساس علم و قدرت الهی است. « وَ أُخْری لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ ...»
❌ به دست آوردن غنایم را به زرنگی خود نپندارید. «وَ أُخْری لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْها»
✅ به وعده‌های خدا ایمان داشته باشیم. « وَعَدَکُمُ اللَّهُ مَغانِمَ کَثِیرَةً ... قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها»
آیات ۲۲-۲۴ ملک
أَ فَمَنْ یَمْشِی #مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ #أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی #سَوِیًّا عَلی #صِراطٍ_مُسْتَقِیمٍ
قُلْ هُوَ الَّذِی أَنْشَأَکُمْ وَ جَعَلَ لَکُمُ #السَّمْعَ وَ #الْأَبْصارَ وَ #الْأَفْئِدَةَ قَلِیلًا ما تَشْکُرُونَ
قُلْ هُوَ الَّذِی #ذَرَأَکُمْ فِی الْأَرْضِ وَ إِلَیْهِ #تُحْشَرُونَ
پس آیا کسی که به رو افتاده راه می‌رود هدایت یافته‌تر است یا کسی که ایستاده بر راه راست می‌رود؟
بگو: اوست کسی که شما را پدید آورد و برای شما گوش و چشم‌ها و دل‌ها قرار داد امّا شما اندکی سپاس می گذارید.
بگو: اوست کسی که شما را در زمین بیافرید و به سوی او محشور می‌شوید.
_______________________________
▪«مکب» به معنای کسی است که به رو افتاده باشد
▪«إِنْشاءً» به معنای ایجاد همراه با ابتکار
▪«ذرأ» به معنای آفریدن و تکثیر نسل است
▪«سمع» مصدر است و مفرد و جمع را شامل می شود و لذا نیازی به آوردن آن به صورت جمع نیست، بر خلاف «ابصار» و «افئده» که به صورت جمع آمدهاند.
❌افراد لجوج و حق‌ستیز و حق‌گریز، به نوعی مسخ شدهاند و به جای حرکت طبیعی مثل خزنده‌ها حرکت میکنند. «بَلْ لَجُّوا فِی عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ ... مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ»
✅راه اسلام، هموار و مستقیم و دارای مقصدی روشن است و اگر امت اسلامی بر این راه رود، راست قامت و سرافراز است. «یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ»
👌 خلقت انسان بسیار مهم است به گونهای که پیامبر مأمور می‌شود مردم را به مبدأ پیدایش و نعمت‌های نهفته در آن پی‌در‌پی هشدار دهد. «قُلْ هُوَ الَّذِی أَنْشَأَکُمْ ... قُلْ هُوَ الَّذِی ذَرَأَکُمْ»
✅خودشناسی راهی برای خداشناسی است.
👈 آفرینش خداوند ابتکاری است، نه شبیه‌سازی از روی نمونه قبلی. «أَنْشَأَکُمْ»
👈خدا همه ابزارهای شناخت را به انسان عطا فرمود تا با او اتمام حجت کند. (انسان های عادی تنها می شنوند و می بینند و عبرت می گیرند امّا انسان های برتر، مطالبی را از طریق دل دریافت می کنند.) «جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ»
👈با اینکه شکر ما در برابر نعمت‌های خداوند بسیار کم است، ولی خداوند نعمت هایش را از ما نمی گیرد. در دعای ماه رجب می خوانیم: «یا من یعطی الکثیر بالقلیل» ای خدائی که در برابر عمل و شکر کم، عطای بسیار می کنی.
👈 شکر خداوند، تنها با زبان نیست بلکه شکر عملی که همان به کارگیری صحیح نعمتها است، لازم است. «قَلِیلًا ما تَشْکُرُونَ»
✅ کسیکه در آغاز خلقت شما را در زمین و از زمین آفرید، قدرت زنده کردن دوباره شما را نیز دارد. « أَنْشَأَکُمْ، ذَرَأَکُمْ ... إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ»
👈خداوند در دنیا انسان ها را در زمین پخش می‌کند و در قیامت آنها را جمع می‌کند. «ذَرَأَکُمْ، تُحْشَرُونَ»