🔰 #شناخت_اجمالی سوره #علق 🔻 سوره عَلَق یا اِقرا نود و ششمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای گرفته است. نام سوره برگرفته از آیه دوم آن است که اشاره به خلقت انسان از خون بسته (علق) دارد. پنج آیه ابتدایی این سوره را اولین آیات نازل شده بر پیامبر اسلام(ص) دانسته‌اند. خداوند در سوره علق به پیامبر(ص) دستور به قرائت می‌دهد که به گفته مفسران، منظور قرائت قرآن است نه مطلق قرائت. در این سوره به خلقت و تکامل انسان اشاره شده و از نعمت‌های خداوند بر او سخن گفته شده است و متذکر می‌شود انسان با این حال، در برابر پروردگارش ناسپاس و گردنکش است. سوره علق همچنین به مجازات دردناک کسانی که مانع هدایت مردم و اعمال نیک‌اند، اشاره می‌کند. سوره علق جزو چهار سوره‌ای است که سجده واجب دارند و به عَزائِم قرآن مشهورند. درباره فضیلت تلاوت این سوره از امام صادق(ع) نقل شده که هر کس در روز یا شبی سوره اقرأ باسم ربک را بخواند و در همان شب یا روز بمیرد، شهید از دنیا رفته است. 🔻آغاز نزول قرآن به گفته مفسران شیعه و اهل‌سنت، هنگام حضور پیامبر(ص) در کوه حرا، جبرئیل بر او نازل شد و گفت: ای محمد بخوان! پیامبر(ص) گفت: من قرائت‌کننده نیستم. جبرئیل او را در آغوش گرفت و فشرد و بار دیگر گفت: بخوان! پیامبر(ص) همان جواب را تکرار کرد. بار دوم نیز جبرئیل این کار را کرد و همان جواب را شنید، و در سومین بار گفت: «اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذِی خَلَقَ...(تا آخر آیات پنجگانه)». این سخن را گفت و از دیده پیامبر(ص) پنهان شد. رسول خدا(ص) که با دریافت نخستین وحی سخت خسته شده بود به سراغ خدیجه(س) آمد و فرمود: «زَمّلونی و دَثّرونی»: مرا بپوشانید و جامه‌ای بر من بیفکنید تا استراحت کنم. 🔻سوره سجده‌دار سوره علق جزو چهار سوره قرآن است که سجده واجب دارند و به عَزائِم قرآن معروفند. آیه آخر این سوره سجده واجب دارد؛ ‼️ از این رو هنگام #قرائت (با صدا) یا #شنیدن آن، سجده واجب می‌شود. [بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۶۱۵-۶۱۷] ❕سوره‌های سجده‌دار احکام خاصی دارند؛ مانند اینکه خواندن آنها در نماز جایز نیست؛ همچنین خواندن آنها در حال حیض و جنابت حرام است. 🔻محتوا آیات سوره علق به ترتیب دارای این مطالب است: –سوره #در_آغاز به پیامبر اکرم(ص) دستور قرائت و تلاوت می‌دهد. – از آفرینش انسان با تمام عظمتش، از یک قطعه خون بی‌ارزش، سخن می‌گوید. – از تکامل انسان در پرتو لطف و کرم پروردگار و آشنایی او با علم و دانش و قلم بحث می‌کند. – از انسان‌های ناسپاسی که سرکشی می‌کنند، سخن به میان می‌آورد.( ابوجهل در آیه۹ أَرَأَيْتَ الَّذِي يَنْهَىٰ) – به مجازات دردناک کسانی اشاره می‌کند که مانع هدایت مردم و اعمال نیک‌اند. – و سرانجام سوره به سجده‌کردن و نزدیک‌شدن به درگاه پروردگار دستور می‌دهد. 🔻منظور از قرائت در نخستین آیات قرآن خدا در نخستین آیات نازل‌شده قرآن، پیامبر(ص) را به تلاوت و خواندن امر می‌کند. علامه طباطبایی منظور از این آیات را مطلق قرائت نمی‌داند؛ بلکه به باور او، خداوند از پیامبر(ص) می‌خواهد که آیات نازل‌شده توسط فرشته وحی را بخواند؛ بنابراین به گفته او و همچنین برخی دیگر از مفسران، آیه «اقْرَ‌أْ بِاسْمِ رَ‌بِّک الَّذِی خَلَقَ» در اصل «اقرء القرآن باسم ربک» بوده است. به گفته آیت‎‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه عده‌ای از مفسران با استناد به آیه اول سوره علق معتقدند؛ بسم الله الرحمن الرحیم بخشی از سوره‌های قرآن به حساب می‌آید؛ زیرا در این آیه اشاره شده قرآن را به نام پروردگارت بخوان؛ پس باید ابتدای سوره‌ها آیه بسم الله را خواند؛ اگرچه به اعتقاد مکارم این تفسیر بعید است. علامه طباطبایی نیز این آیه را به معنای خواندن "بسم الله" نمی‌داند. و احتمال داده که بسم الله الرّحمن الرّحیم اول سوره جزو سوره باشد و خداوند با بسم الله کلام خود را آغاز کرده ، و در (اقرء باسم ربک ) دستور مى دهد بندگانش خواندن را به نام او آغاز کنند، هر چند که در جاى دیگر دستور داده هر کارى را که مى خواهند آغاز کنند، با بسم الله آغاز کنند، در حقیقت آیه مورد بحث دستور العمل و آموزش با عمل است نظیر امر به گفتن ان شاء الله در آیه (و لا تقولن لشى ء انى فاعل ذلک غدا الا ان یشاء الله ) . 🔻نکات تفسیری محی الدین عربی در توضیح اکرمیّت خداوند می‌گوید بقا و پایداری انسان نشانه کرم الهی در حق اوست و نشانه دیگر اکرم بودن خداوند نسبت به انسان این است که خداوند او را از اشرف صفاتش که علم است بهره‌مند ساخت و فرمود (الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ) و برای این که انسان طغیان نکند یادآور شد که(عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ) تا بداند علمش از خداست وبه همین جهت در ادامه با آیه (كَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَيَطْغَىٰ* أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَىٰ).... ⏮ ادامه در پست بعد https://eitaa.com/hefzeQuran/727