✅گریزهای روضه امام حسن علیه السلام
🔻تشویق حسن (ع)
🔷روزی رسول خدا(ص) به حسن(ع)و حسین(ع)فرمود: برخیزید و با هم کشتی بگیرید، پس آنها بپا خاسته و آماده کشتی شدند، در این حال حضرت زهرا(س) برای انجام بعضی امور از خانه خارج شد وقتی بازگشت شنید که رسول خدا(ص) می گوید: حسن جانم محکم حسین را بگیر و پشتش را به زمین برسان.
آنگاه حضرت زهرا(س)به پدرشان گفتند: پدر جان تعجب می کنم یکی را بر دیگری تحریک می کنی، پسر بزرگتر را تشویق می کنی که بر پسر کوچک حمله کند.
پیامبر(ص)به فاطمه (س)گفت: دخترم راضی باش، اگر می بینی که من حسن را تشویق می کنم به خاطر این است که می بینم حبیبم جبرئیل می گوید: ای حسین به برادرت حمله کن و او را به زمین بزن و همه حسین مرا تشویق می کنند.[۱]
#حسنم_غریبه
🔻بغض نسبت به حسن علیه السلام
🔶حسن بن علی (ع)در میدان جنگ جمل پس از آنکه امیرالمؤمنین علی (ع)محمد حنیفه را در از پا درآوردن شتر عایشه ناتوان دید، فرزندش حسن (ع )را فرستاد، حضرت نیزه را از محمد حنیفه گرفتند و به سوی آن شتر حمله کرد و خود را به آن رسانده با آنکه افرادی به سختی از هودج عایشه دفاع و سرسختانه مقاومت می کردند، امام مجتبی(ع) نیزه اش را به ناقۀ عایشه زده و بازگشت در حالی که خون آن شتر بر نیزه بود.[۳]
☝️🏻اشارۀ گریز: هرچند او کینۀ دیرینه نسبت به امام حسن مجتبی(ع)داشت اما پس از این واقعه کینه اش مضاعف شد و در کمین انتقام گرفتن بود که بالاخره در هنگام تشییع پیکر مطهر امام مجتبی(ع)بغض و کینۀ خود را برملا کرد که حاج شیخ عباس قمی رحمه الله در پاورقی وقایع الایام می نویسد اول تیر را خود او به پیکر امام مجتبی(ع)زد.
🔻گریه بر امام حسن مجتبی (ع)
🔷رسول خدا(ص): هر دلی در مصیبت حسن (ع)شکسته شود آن دل در قیامت خشنود خواهد بود و هر چشمی که در مصیبت او گریه کند در قیامت کور نخواهد شد و هر قدمی که از برای زیارت او برداشته شود بر صراط نمی لغزد.[۴]
🔻امام حسن (ع)و قسم مروان به عصمت حضرت زهرا(س)
🔶مروان به دستور معاویه – علیهما اللعنه – در خطبه های نماز جمعه، نسبت به امیرالمؤمنین(ع) و امام حسن مجتبی(ع)سبّ و ناسزا می گفت: یک روز اسامه بن زید که یکی از اصحاب رسول خدا(ص) بود در پای منبر مروان نشسته بود این واقعه را دید و دشنام ها را شنید، طاقت نیاورده با چشم گریان به در خانۀ امام حسین(ع)رفته و عرض کرد: الان مسجد بودم که مروان به منبر رفت و در حضور برادرت امام حسن مجتبی(ع)به امیرالمؤمنین(ع)ناسزا گفت.
🔹لمّا سَمِعَ الامام اِمتلأت عیناهُ بالدّم.
🔸چشم های حضرت مانند دو کاسۀ خون شد.
شمشیر را از غلاف کشیده با پای برهنه دوان دوان به سمت مسجد حرکت کرد. نگهبانان و غلامان مروان هنگامی که حالت امام حسین (ع)را دیدند:
▪️«کالأسدِ الهجوم و القَضاء المحتُوم»
▪️مانند شیری می آید. بر خود ترسیدند؛ آن حضرت وارد مسجد شد مروان را از گریبانش گرفته و از منبر پایین کشید؛ عمامۀ او را به گردنش پیچید و نزدیک بود روح از بدنش بیرون رود.
سپس رو کرد به امام حسن(ع)گفت: یا ابامحمد! یا حسن بن علی! ترا به عصمت مادرت زهرا(س) به فریاد من برس و مرا از دست برادرت حسین (ع) نجات ده.
امام مجتبی (ع) تا نام مادر را شنید از جا برخاست به نزد برادر آمده
فرمود: برادر به جان من دست از مروان بردار.
امام حسین (ع)عرض کرد: برادر من زنده باشم مروان به امیرالمؤمنین (ع) ناسزا بگوید.
✳️امام حسن(ع)فرمود: مرا به عصمت مادر قسم داد مگر ما قرار نگذاشته بودیم هر که ما را به عصمت زهرا(س) قسم بدهد هر حاجتی که داشته باشد برآورده می شود.😭
امام حسین(ع)دست از مروان برداشت و او را به خاطر قسمی که به مادرش داده بود رها کرد.[۵]
🔻تشنگی امام حسن(ع)
🔷امام باقر(ع)فرمود: روزی امام حسن(ع)تشنه شد و تشنگی او سخت گردید و رسول خدا(ص)آبی طلبید ولی فراهم نشد…
فَاَعطاهُ لِسانَهُ فَمَصَّهُ حَتّی رَوِیَ.
پس رسول خدا(ص)زبان خود را به حسن داد و او زبان آن حضرت را مکید تا سیراب شد.[۶]
☝️🏻اشاره گریز روضه : یکروز از زبان مطهر پیامبر اکرم(ص)سیراب می شود و روزی دیگر باید تشنگی را با زهر کشنده برطرف نماید.
🔻مقایسۀ اصحاب امام حسن ع و امام حسین(ع)
🔶در شب عاشورا، یاوران امام حسین(ع)کسانی بودند که از مکه با آن حضرت حرکت کرده و برای شهادت و یاری او به آن سرور ملحق شده بودند.
پس از آنکه سخن امام(ع)به پایان رسید، پیشاپیش همه حضرت ابوالفضل العباس (ع)عرضه داشت: برای چه برویم؟ چرا از تو جدا شویم و از تودست برداریم؟ برای آن که پس از تو زنده بمانیم! خداوند پس از تو دنیا را به ما نشان ندهد.
مسلم بن عوسجه گفت: اگر برای من سلاحی نباشد که با دشمنان تو بجنگم، با سنگ می جنگم تا در راه تو بمیرم.
زهیربن قین گفت: به خدا سوگند! دوست دارم کشته شوم، آن گاه زنده گردم و مجدداً کشته شوم و این عمل تا هزار مرتبه تکرار شود و در نتیجه این عمل، تو و اهل بیت تو سالم بمانید.
بدی
ن ترتیب اصحاب آن حضرت هر کسی سخنی شبیه سخن دیگری گفتند و مضمون کلمات آنان این بود: به خدا سوگند از تو جدا نمی شویم و جان خود را قربانی تو می کنیم پس اگر کشته شویم به وظیفۀ خویش عمل نموده ایم.[۷]
در روز عاشورا هم در عین آن که با دشمن جنگ می کردند مواظب بودند که دشمن به امام نرسد و تا توانایی داشتند حسین(ع)را یاری کرده و جان خود را فدای او نمودند و در هنگام احتضار همدیگر را به یاری امام حسین(ع)سفارش می نمودند.
☝️🏻اشارۀ گریز: اما جانها به فدای آن غریبی که یارانش او را به درهم و دینار فروختند و لشگریانش خیمه او را به غارت بردند.
🔻وفای همسر
🔷رباب همسر امام حسین (ع)بعد جریان کربلا، زیر آفتاب می نشست و گریه می کرد. می گفتند: خانم حداقل بیایید زیر سایه بنشینید.
می فرمود: چطور من زیر سایه بنشینم، در حالی که آقا و مولایم سه روز بدون کفن زیر آفتاب سوزان به سر برد.
در جایی دیگر آمده است در مجلس عبیدالله ابن زیاد وقتی به سر مقدس حضرت امام حسین(ع)جسارت شد راوی می گوید:
😭دیدم که خانم بزرگواری (رباب) دوید و سر بریده را در بغل گرفت و پیشانی او را بوسه می زد.[۸]
☝️🏻اشارۀ گریز: یک امام همسرش واله و شیفته اوست و امامی غریب همسرش قاتل او.
🔻چه زهری به حضرت دادند؟!
🔶✳️در باب زهری که به امام مجتبی(ع)دادند بعضی گفته اند سوده الماس بود، بعضی گفته اند زهر هلاهل و بعضی نوشته اند زهر بیش بوده است، که بین همۀ زهرها شدیدتر از همه زهر بیش می باشد.
در خواص این زهر آمده است که اگر اندکی از آن را بر شاخ گاو بکِشند فی الفور خون از پستان های گاو بیرون می آید و اگر بر رکاب اسبی بکشند، راکب (سوار) و مرکب هر دو می میرند و اگر به قدر مثقالی در دریا بریزند تمامی جانوران دریا می میرند.[۹]
🔻امام حسن: لا یوم کیومک…
🔶امام صادق (ع) فرمودند: وقتی امام حسین (ع) به بالین برادر آمد و آن وضع و حال برادر را مشاهده کرد، گریست.
امام حسن(ع)فرمود: چرا گریه می کنی؟ فرمود: چرا نگریم که تو را مسموم می بینم.
فرمود: گرچه مرا با زهر مسموم کردند، ولی:
▪️«لا یوم کیومک یا ابا عبدالله یزدلف الیک ثلاثون الف رجل یدعون انهم من امه جدنا فیجتمعون علی قتلک و سفک دمک»
▪️نیست روزی مانند روز تو یا اباعبدالله می شود نزد تو سی هزار مرد که خود را مسلمان می پندارند و همه برای ریختن خون تو و کشتن تو جمع می شوند.[۱۰]
🔻تابوت دیواره دار
🔷حضرت زهرا(س) از رسم تشییع جنازۀ عرب ناراحت بود. چون بدن میت را روی تخته ای می گذاردند و روپوشی را روی آن می انداختند. حجم بدن میت معلوم بود. اسماء فرمود: آن زمان که در حبشه بودم، مردم حبشه برای حمل جنازه چیزی را که پوشاننده بود ساخته بودند به طوری که دیواره داشت و حجم بدن میت معلوم نمی شد، اسماء به درخواست حضرت زهرا(س) آن تابوت را ساخت.
☝️🏻اشارۀ گریز: عرض می کنیم، ای اسماء! این تابوت دیواره دار را ساختی وگرنه نمی دانم در جریان تیراندازی به تابوت امام حسن(ع)چه بر سر بدن مطهر امام می آمد.[۱۱]
____________________________
📚منابع:
۱- ترجمه الدمعه الساکبه، باب زندگانی امام حسن مجتبی (ع)، ص ۲۲٫
۲- بحار ۴۲/۳۴۴٫
۳- مناقب آل ابیطالب، ج ۴، ص ۲۱٫
۴- منهاج الدموع ص ۳۰۷٫
۵- ریاض القدس، ج ۱، ص ۲۰٫
۶- کنزالعمال ج ۱۶، ص ۲۶۲٫
۷- تاریخ طبری ج ۵ ص ۴۲۰٫
۸- سوگنامه آل محمد (ص)، ص ۴۳۰٫
۹- ریاض القدس، ج ۱، ص ۴۲٫
۱۰- الدمعه الساکبه، باب زندگانی امام حسن مجتبی (ع).
۱۱- گریزهای مداحی ص ۸۰
✅ @hosenih_maghtal
حسینیه مقتل
✅گریزهای روضه ی رسول اکرم صلی الله علیه و آله 🔴حلیمه و شیرخوارگی پیامبر(ص) از حلیمۀ سعدیّه نقل است
✅ گریزهای روضه های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله☝️🏻☝️🏻☝️🏻☝️🏻☝️🏻
🔹سینه زنی که کرب و بلا را ندیده است...
🔸باید توسلی به امام رضا(ع) کند...
السلام علیک یا امام الرئوف...
✅نظر شیعه درباره علت شهادت امام رضا علیه السلام
📚مرحوم علامه مجلسی مینویسد:
🔹علمای ما و علمای عامه درباره این که امام رضا علیه السلام با اجل خود از دنیا رفته، یا این که او را با سم شهید کردهاند. و بنا بر قول اخیر آیا مامون این جنایت را مرتکب شده یا کس دیگر، اختلاف نمودهاند و در میان شیعیان مشهور این است که امام رضا علیه السلام در اثر سمی که مامون به او داده، شهید شده است، تنها مرحوم سید علی بن طاوس و همچنین اربلی در کشف الغمة، این نسبت را انکار کردهاند.(1)
🔸بعضی این قول را به شیخ مفید نیز نسبت دادهاند ولی ظاهر عبارت شیخ مفید در ارشاد چنین است که او نیز قائل به مسمومیت امام بوده است، زیرا او نوشته:
🔹... تا این که رای مامون را درباره آن حضرت دگرگون ساختند و تصمیم به کشتن آن بزرگوار گرفت و چنان شد که روزی آن حضرت با مامون طعامی خوردند و حضرت از آن طعام بیمار شد و مامون نیز خود را به تمارض زد.
سپس مفید در تفصیل این جریان غم انگیز آورده است که:
🔸محمد بن علی بن حمزه از منصور بن بشیر از عبدالله بن بشیر روایت کرده که گفت:
مامون به من دستور داد ناخنهای خود را بلند کنم و این کار را برای خود عادی نمایم و برای کسی درازی ناخن خود را نشان ندهم، من نیز چنان کردم، سپس مرا خواست و چیزی به من داد که شبیه به تمر هندی بود و به من گفت: این را به دو دست خود بمال، و من چنان کردم سپس برخاسته و مرا به حال خود گذارد و پیش حضرت رضا علیه السلام رفته، گفت:
▪️حال شما چگونه است؟
▪️فرمود: امید بهبودی دارم.
▪️مامون گفت: من نیز بحمدالله امروز بهترم و کسی از پرستاران و غلامان به خدمت تو آمدهاند؟
▪️حضرت فرمود: نه.
مامون خشمناک شد و به غلامان فریاد زد که چرا به آن حضرت رسیدگی نکردهاند.
▪️سپس گفت: هم اکنون آب انار بگیر و بخور که برای رفع این بیماری چارهای جز خوردن آن نیست.
🔹برادر عبدالله بن بشیر گوید: پس به من گفت: انار برای ما بیاور، و من اناری چند حاضر کردم، مامون گفت با دست خود آن را فشار بده و من فشردم مامون آب آن را با دست خود به امام رضا علیه السلام خورانید و همان سبب مرگ آن حضرت شد و پس از آن، دو روز بیشتر زنده نماند که از دنیا رفت.
مرحوم مفید در ادامه گزارش خود از اباصلت هروی روایت کرده که گفت:
پس از آن که مامون (در آن روز) از نزد آن حضرت بیرون رفت بر آن جناب وارد شدم، حضرت به من فرمود:
ای اباصلت اینان کار خود را کردند و زبانش به ذکر خدا گویا بود.
🔸باز مرحوم مفید در روایت دیگر از محمد بن جهم نقل کرده که گفت:
🔹حضرت رضا علیه السلام انگور را زیاد دوست میداشت، پس قدری انگور برای آن حضرت تهیه کردند، و در دانههای آن چند روز سوزنهای زهرآلود زدند، سپس آن سوزنها را کشیده و آن انگور را به نزد آن بزرگوار آوردند حضرت به همان بیماری که پیش از این گفته شد، مبتلا بود، از آن انگور زهرآلود میل فرمود و سبب شهادتش گردید و گویند: این نوع زهر دادن بسیار ماهرانه و دقیق است.(2)
🔹غرض، شیعیان به طور کلی این نظر را تایید کردهاند، مگر مرحوم اربلی در کشف الغمه که خود را با ابن طاووس هم عقیده دانسته است و اتفاق شیعه را بر این مطلب، میتوان بهترین دلیل بر شهادت امام رضا علیه السلام دانست زیرا آنان به احوال امامان خود از دیگران داناتر بودند و دلیلی هم برای تحریف یا کتمان حقایق در این زمینه نداشتند.
🔸گرچه عده زیادی از تاریخنویسان اهل تسنن نیز این جنایت را به مامون نسبت دادهاند و شیعیان نیز شرح این داستان را در کتابهای آنها میخواندند ولی در این باره احتیاج به نوشتههای آنها نیست زیرا روایات در این زمینه از طریق اهلبیت آن قدر زیاد است که دیگر نیازی به گفتههای آنها در خود احساس نمیکنند، به خصوص این که میبینند عده زیادی از آنها از طریق انصاف خارج شده و به تاریخ و نسل آینده خیانت کردهاند!
🔸علاوه بر آنچه گذشت، رویداد شهادت امام رضا علیه السلام سالها قبل از وقوع آن به وسیله خود امام و اجداد پاکش پیشبینی شده بود این روایات را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
🔻1- آن دسته از روایات که از زبان پیغمبر یا ائمه اطهار علیهم السلام نقل شده، حاکی از به شهادت رسانیدن امام رضا در طوس است، در این باره چند روایت وارد شده که از آن جمله:
🔹مرحوم صدوق به سند خود از نعمان بن سعد روایت کرده که گفت: امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیهالسلام فرمود:
▪️سَیُقتَلُ رَجُلٌ مِن وُلِدی بِاَرض خُراسان بِالسَّمَّ ظُلماً اِسمُهُ اِسمِی وَ اِسمٌ اَبیهِ اِسمٌ اِبن عمران مُوسی اِلا فَمَن زارَةٌ فِی غُربَتهِ غَفَراللهُ ذُنوبَهٌ ما تقدّم منها و ما تَاَخَّر و لو کانَت مثل عَدَدِ النُّجومِ و قطر الامطار وَ وَرَقِ الاشجار.(3)
🔸به زودی مردی از فرزندان من در سرزمین خراسان از روی ستم و جور به زهر کشته میشود، اسم او اسم من، و اسم پدرش اسم موسی بن عمران است بدانید هر کس او را در غربتش زیارت
کند، خداوند گناهان گذشته و آینده او را میآمرزد و لو این که به تعداد ستارگان و قطرات باران و برگ درختان باشد.
📚مرحوم سید هاشم بحرانی در مدینه المعاجز مینویسد:
🔹از سلیمان بن حفص مروزی روایت شده که گفت: از موسی بن جعفر علیه السلام شنیدم که میفرمود:
▪️ان ابنی علیّاً مَقتُولٌ بالسّمٌ مَدفُونٌ اِلی جَنبِ هارُون بِطُوس مَن زارَةٌ کَمَن زارَ رَسُول الله(4)؛
🔸پسرم علی را با سم مظلومانه به قتل میرسانند و او در جنب قبر هارون در طوس مدفون میشود، کسی که او را زیارت کند مانند کسی است که رسول خدا را زیارت نموده است.
🔻2- آن دسته از روایات که از خود امام رضا علیه السلام نقل شده که از شهادت خود به دست مامون و از دفنش در طوس کنار قبر هارون خبر داده است، از جمله:
🔹اباصلت هروی گفت: شنیدم از امام رضا علیه السلام که میفرمود:
🔸به خدا نیست از ما ائمه احدی، مگر این که کشته یا شهید میشود.
✳️عرض شد: ای فرزند رسول خدا، پس ترا چه کسی به قتل میرساند؟
🔸فرمود: بدترین مخلوق خدا در زمان خودم مرا به زهر میکشد، و سپس در یک خانه تباه شده در دیار غربت دفن میکنند. آگاه باشید هر کس مرا در غربتم زیارت کند خداوند به او اجر صدهزار شهید و صدهزار صدیق و صدهزار حج و عمره کننده و صدهزار جهادگر مینویسد و در زمره ما محشور میگردد و در بالاترین درجات بهشت رفیق ما قرار داده میشود.(5)
این قبیل روایات بسیار است و گاهی امام این پیشگویی را حتی نزد مامون نیز میکرده است.
🔻3- آن دسته از روایات که به تشریح چگونگی مسموم ساختن امام پرداختهاند، روایاتی که به این مضمون وارد شده نیز بسیارند که برخی از آنها نیز از خود امام نقل گردیده اند و در میان این روایات،
🔹روایت اباصلت درباره مسموم شدن امام و چگونگی غسل و کفن و روایت هرثمة بن اعین در این باره قابل توجه است.(6)
بنا به تحقیق یکی از نویسندگان معاصر این روایات به یکی از این افراد: ابوالصلت عبدالسلام هروی، هرثمة بن اعین، علی بن حسین کاتب، ریّان بن شبیب، محمد بن جهم و عبدالله بن بشیر منتهی میشود.
پس با توجه به این روایات برای یک فرد شیعه، شکی در این که امام رضا علیه السلام به دست مامون به وسیله سم به شهادت رسیده باقی نمیماند. به خصوص این که قرائن و شواهد زیادی این موضوع را تایید میکنند از جمله:
🔹با مراجعه به کتب تاریخی استفاده میشود که شهادت امام رضا علیه السلام به دست مامون حتی در زمان مامون نیز امری معروف و بر سر زبانها بود. به طوری که مامون خود از مردم گلایه میکرد که چرا او را عامل مسموم کردن امام میپندارند! چنانکه گویند:
امام رضا علیه السلام
هنگام شهادت امام رضا علیه السلام مردم اجتماع کرده و پیوسته میگفتند که این مرد (یعنی مامون) وی را شهید کرده است در این باره آن قدر صدا به اعتراض برخاست که مامون مجبور شد محمد بن جعفر عموی امام را به طرف آنها بفرستد و برای متفرق کردن آنها بگوید که امام امروز برای احتراز از آشوب از منزل خارج نمیشود.(7)
🔸ابن خلدون علت قیام ابراهیم فرزند امام کاظم علیه السلام را آن دانسته که وی مامون را متهم به قتل برادرش مینمود.(8)
🔹طبق نقل برخی از منابع تاریخی یکی دیگر از برادران امام رضا علیه السلام به نام احمد بن موسی (معروف به شاهچراغ) چون از حیله مامون آگاه شد همراه سه هزار تن - و به روایتی دوازده هزار - از بغداد قیام کرد، عامل مامون در شیراز به نام قتلغ خان به امر مامون با او به مقابله برخاست و پس از کشمکشهایی هم او و هم برادرش محمد عابد و یارانشان را به شهادت رسانید.(9)
در آن ایام برادر دیگر امام رضا علیه السلام به نام هارون بن موسی همراه با بیست و دو تن از علویان به سوی خراسان آمد، بزرگ این قافله خواهر امام رضا علیه السلام حضرت فاطمه معصومه(علیهاالسلام) بود.(10) مامون ماموران خود را دستور داد تا بر قافله آنها بتازند. آنها نیز همه را مجروح و پراکنده ساختند. هارون نیز در این نبرد جراحت برداشت ولی سپس او را در حالی که بر سر سفره غذا نشسته بود، غافلگیر کرده به قتل رساندند.(11)
حتی طبق بعضی نقلها به حضرت معصومه نیز در ساوه زهر دادند که پس از چند روزی او هم به شهادت رسید.(12)
🔸به علاوه در دواوین شعرای آن زمان، اشعاری به چشم میخورد که به این مطلب تصریح دارد از جمله این بیت از ▪️ابوفراس:
باؤوا بقتل الرضا من بعد بیعته
و أبصروا بغضه من رشدهم و عموا(13)
▪️دعیل خزاعی گوید:
أری بنی امیه معذورین ان قتلوا
ولا اری لبنی العباس من عذر(14)
پس با توجه به این وقایع در مییابیم که مساله شهادت امام به دست مامون در همان ایام نیز امری شایع میان مردم بوده است.
🔹خلاصه مرحوم مفید در ادامه ماجرا مینویسد:
🔸چون حضرت رضا علیه السلام به شهادت رسید مامون یک شبانه روز خبر فوت آن حضرت را پنهان کرد، سپس کسانی نزد محمد بن جعفر (عموی آن حضرت) و گروهی از خانواده و دودمان ابیطالب که در خراسان بودند
فرستاد، و چون حاضر شدند خبر درگذشت آن حضرت را به ایشان داد و گریست و بسیار برای فوت آن حضرت بیتابی کرده گفت:
🔹ای برادر، بر من دشوار است تو را در این حال ببینم من آرزو داشتم که پیش از تو بمیرم (و تو جای من باشی) ولی خدا نخواست، سپس دستور داد آن حضرت را غسل داده کفن و حنوط کنند و خود جنازه را برداشته به همین جائی که اکنون حضرت مدفون است، آورد و به خاک سپرد و آنجا خانه حمید بن قحطبه بود در دهی از شهر طوس که نام آن سناباد و نزدیکی نوقان است، و در همانجا قبر هارون الرشید بود، و قبر حضرت رضا علیه السلام پیش روی هارون و در طرف قبله او قرار گرفته است.(15)
🔸چون خبر شهادت امام رضا علیه السلام در شهر طوس و در میان سپاهیان انتشار یافت، دوستان و علاقمندان آن حضرت به در خانه مامون هجوم آوردند، و ازدحام جمعیت به حدی بود که مامون را خوف فرا گرفت. با این که مامون خبر فوت امام را یک شبانه روز پنهان کرده بود مسلماً در این یک روز مشغول طرح نقشهای بود که از ازدحام مردم جلوگیری نماید. ولی پس از اعلان خبر، اوضاع را طوری دید که تشییع جنازه را باز هم به تاخیر انداخت، و برای آرام کردن مردم از محمد بن جعفر عموی امام استفاده کرد، و به او دستور داد در میان جمعیت حاضر شده و اعلان کند که تشییع جنازه به تاخیر افتاده و مردم متفرق شوند، این بود که محمد بن جعفر علیه السلام خود را به مردم نشان داد و گفت:
🔹ای مردم متفرق شوید زیرا جنازه ابوالحسن علیه السلام امروز تشییع نمیشود، مردم به حرف او گوش داده از اطراف اقامتگاه امام پراکنده شدند سپس پیکر امام را شبانه غسل داده و دفن کردند.(16)
🔸ولی طبق نقل دیگر، صبح بعد مامون از روی مکر و حیله و برای پردهپوشی و تبرئه خود لباس عزا به تن کرد و با سر و پای برهنه حاضر شد و جنازه را حرکت دادند و مامون عقب جنازه در بین آن جمعیت زیاد با صدای بلند گریه میکرد و به سر و صورت خود میزد و فریاد میکرد و میگفت:
ای پسر عم ای کاش من پیش از تو مرده بودم و این روز را نمیدیدم، و تو جانشین من بودی.
وی دستور داد که جنازه را به قبّه هارونیه ببرند و کنار قبر پدرش هارون دفن کنند، ولی طبق دستور مامون نشد و به آنچه که خود امام رضا علیه السلام فرموده بود، عمل شد و در بالای سر هارون به آن کیفیت که در اخبار و کتب تاریخ وارد شده، دفن نمودند.(17)
🔹آری مامون مزور و مکار که هدفی جز تحکیم موقعیت خود نداشت، برای پیشبرد هدف خود از هر وسیله ممکن استفاده میکرد یک روز مصلحت خود را در این میدید که فضل بن سهل وزیر اعظم و امام رضا علیهالسلام را ولیعهد خود گرداند، ولی همین که احساس کرد وجود آنها برای حکومت او خطری محسوب میشوند، به قتل هر دو تای آنها تصمیم گرفت، همین که فضل را کشت برای آرام کردن مردم از وجود امام استفاده کرد و ازدحام مردم را به وسیله آن حضرت پراکنده ساخت.
🔸و نیز هنگامی که امام رضا علیه السلام را مخفیانه مسموم کرد، جمعیت زیادی به در خانه او هجوم آوردند و این بار برای آرام کردن مردم و متفرق کردن آنها از وجود محمد بن جعفر عموی امام، استفاده نمود، گویا مامون محمد بن جعفر را برای چنان روزی در کنار خود نگه داشته بود، همین که توانست به وسیله او غائله را بخواباند، دیگر محمد بن جعفر برای او فایدهای نداشت، و لذا به فاصله کوتاهی او نیز در سرخس به علت نامعلومی درگذشت و در همانجا مدفون گشت و اکنوت تربت او مشهد عظیمی است.(18)
🔹بدین ترتیب مامون تمام موانع را از سر راه خود به بغداد برداشت و فاتحانه به پایتخت وارد شد اکنون کسانی را که بغداد را به وحشت میانداخت کشته است. بغداد نیز به پاس این خدمت، جنایت برادرکشی وی را بخشید.
📚پینوشتها:
1- بحارالانوار، ج 49، ص 311 .
2- ارشاد، ج6، ص 295 .
3- عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص 9- 358 .
4- مدینه المعاجز بنا به نقل مرحوم سحاب در کتاب زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام، ج 2، ص 153.
5- امالی الصدوق، ص 63- عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص 256.
6- عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص 200 به بعد .
7- مسند الامام الرضا علیه السلام، ج1، ص130- عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج2، ص 242- بحار، ج 49، ص 300.
8- تاریخ ابن خلدون، ج3، ص 115 .
9- قیام سادات علوی، ص 169- بحار ج8، ص 308- حیاة الامام موسی بن جعفر علیه السلام، ج2، ص 413- الحیاة السیاسیة للامام الرضا علیه السلام، ص 427 .
10- قیام سادات علوی، ص 168- الحیاة السیاسیة، ص 427 .
11- جامع الانساب، ص 56- قیام سادات علوی، ص 161 .
12- قیام سادات علوی ص 168- الحیاة السیاسیة، ص 427 .
13- مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص 346- بحار، ج 49، ص 314 .
14- تاریخ قم، ص 200- بحار، ج49، ص 318 .
15- ارشاد، ص 296 .
16- عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص 242- بحار، ج49، ص 300 .
17- عیون اخبار الرضا ع، ج1، ص 18 و 19- بحار، ج 49، ص 304 .
✅ @hosenih_maghtal
✅دو روایت از نحوه شهادت امام رضا علیه السلام
🔹اباصلت هروی می گوید: وقتی مأمون از محضر امام علیه السلام خارج شد من داخل شدم. همین که حضرت مرا دید به من فرمود:
▪️« یَا أَبَا الصَّلْتِ قَدْ فَعَلُوهَا » ؛
🔸اباصلت! بالاخره کارخودشان را کردند. اباصلت می گوید: بعد از این جمله شنیدم که حضرت شروع به حمد و ستایش الهی کرد.
🔹در گزارشهای رسیده، دو سبب برای شهادت امام رضا علیه السلام ذکر گردیده است.
1⃣گزارش اول: آب انار مسموم
🔹عبد اللَّه بن بشیر نقل می کند: مأمون به من دستور داد تا ناخنهایم را بیش از حد معمول بلند كنم و در این مورد به کسی هم چیزی نگویم. من نیز چنان كردم.
🔸روزی مرا خواست و چیزى شبیه به تمر هندى به من داد و گفت: این را با دو دست خود خوب بمال و ورز بده. من نیز چنان كردم. سپس برخاست و مرا تنها گذاشت و نزد حضرت رضا علیه السّلام رفت و گفت: حال شما چگونه است؟ فرمود: امیدوارم امروز بهتر شوم، مأمون گفت: من نیز بحمداللَّه امروز خوبم. سپس مامون پرسید: آیا امروز پرستاران و خدمتگزاران خدمت شما رسیده اند؟ حضرت فرمود: نه.
🔹مأمون قیافه ای خشمناك به خود گرفت و بر سر خادمان خود فریاد زد (كه چرا رسیدگى به حال آن حضرت نكردهاند).
🔸بعد هم گفت: همین الآن آب انار را بگیر و بخور كه براى رفع این بیمارى چاره ای جز خوردن آن نیست. عبداللَّه بن بشیر می گوید: مأمون به من گفت: براى ما انار بیاور. من هم آوردم. بعد مأمون رو کرد به من و گفت: با دست خود آن را فشار بده و آبش را بگیر. من هم این کار را کردم. مأمون آن آب انار را با دست خود به حضرت رضا علیه السلام خورانید و همان باعث شهادت حضرتش شد. ایشان پس از نوشیدن آن آب انار مسمومی که مأمون به او نوشانید دو روز بیشتر زنده نبودند. (1)
2⃣گزارش دوم: انگور آغشته به سَمّ
🔹از محمد بن جَهْم نقل شده که امام رضا علیه السلام به انگور علاقه مند بود. [زمانی که مأمون آهنگ قتل او را کرد] مقدارى انگور براى آن حضرت تهیه كردند و چند روز با سوزنهاى زهر آلود كه به کاری ترین زهرها آلوده شده بودند حبه های آن را آلوده به سمّ کردند. آنگاه آنها را حضور امام رضا علیه السلام آوردند. حضرت رضا علیه السلام پس از تناول انگور زهر آلود رنجور شده و بدین وسیله به شهادت رسید. (2)
🔸اباصلت هروی می گوید: وقتی مأمون از محضر امام علیه السلام خارج شد من داخل شدم. همین که حضرت مرا دید به من فرمود: « یَا أَبَا الصَّلْتِ قَدْ فَعَلُوهَا » ؛ اباصلت! بالاخره کارخودشان را کردند. اباصلت می گوید: بعد از این جمله شنیدم که حضرت شروع به حمد و ستایش الهی کرد. (3)
✅مراسم و محل دفن آن حضرت
📚شیخ مفید (ره) می نویسد:
🔹پس از شهادت امام رضا علیه السلام؛ مأمون یک شبانه روز خبر شهادت ایشان را مخفی کرد. بعد از آن سراغ محمد بن جعفر (عموی آن حضرت) و جماعتی از آل ابی طالب که در خراسان بودند فرستاد. چون حاضر شدند خبر رحلت آن حضرت را به ایشان داد و شروع به گریستن کرد. مأمون خود را بسیار بی تاب نشان داد.
🔸 او جنازه آن بزرگوار را صحیح و سالم نشان ایشان داد و آنگاه خطاب به آن جسد مطهر كرده گفت: اى برادر بر من دشوار است تو را در این حال ببینم. من آرزو داشتم كه پیش از تو بمیرم (و تو جانشین من باشى) ولى خدا نخواست. سپس دستور داد آن حضرت را غسل داده كفن و حنوط كنند و خود جنازه را برداشت و به همین جایى كه اكنون حضرت مدفون است آورد و به خاك سپرد.
🔹همین محل در آن زمان، خانه حمید بن قحطبه بود که در دهى از شهر طوس به نام سناباد (نزدیكى نوقان) قرار داشت. قبر هارون الرشید (پدر مأمون) هم همانجا بود. قبر شریف حضرت رضا علیه السّلام رو به قبله و جلوتر از قبر هارون قرار گرفته است. (4)
✳️پاسخ به یک سوال مهم
🔹شاید این سوال به ذهن بیاید که آیا فاصله ای به این نزدیکی که میان قبر هارون (قاتل امام کاظم علیه السلام) و قبر شریف امام رضا علیه السلام وجود می تواند آثار و برکاتی را از آن حضرت برای آن ملعون به همراه داشته باشد؟
🔸پاسخ این است که اگر عقاید فردی از جهت اصول دین و اعتقاد به امامت و ولایت حضرات معصومین درست باشد و در عمل دچار کاستی ها و معاصی شده باشد چنین همجواری ایی می تواند موثر باشد ( نمونه های فراوانی از این دست رخ داده و نقل هم شده است)
🔹اما اگر فردی از نظر عقیده و عمل جرثومه فساد و انحراف بود و مانند هارون جنایتی به مانند قتل امام معصوم علیه السلام در پرونده اش ثبت شده بود ؛ چنین کسی به محض جدا شدن از این دنیا بلافاصله وارد جهنم برزخی می شود.
در روایت آمده است انسان که از دنیا می رود اگر اهل ایمان عمل صالح باشد قبر او (یعنی عالم برزخی که او با انتقال از این دنیا وارد آنجا می شود) باغی از باغهای بهشت خواهد بود و اگر اهل کفر و فساد بود قبرش گودالی از گودالهای جهنم.
🔻امام صادق علیه السلام فرمود:
▪️إِنَّ لِلْقَبْرِ كَلَاماً فِی كُلِّ یَوْم
ٍ یَقُولُ ... أَنَا رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النَّارِ. (5)
🔺قبر، عبارتی دارد که هر روز (مرتب) تکرار می کند؛ می گوید: من باغی از باغهای بهشت یا گودالی از گودالهای جهنم هستم.
▪️البته واضح است این دوگانگی و اختلاف به نسبت افرادی هستند که در آن وارد می شوند.
▪️نمونه ای واقعی برای این روایت که قرآن از آن خبر می دهد.
🔹قرآن کریم در مورد قوم کافر و فاسد حضرت نوح علیه السلام تعبیری به کار می برد که ما را در فهم این روایت و آن قانون کلی بسیار یاری می کند. قرآن می فرماید: قوم کافر و جبّار نوح علیه السلام بعد از عصیان و نافرمانی گرفتار عذاب الهی شده و در آب فراوان غرق شدند و همینکه در آب غرق شدند و مردند وارد آتش جهنم شدند.«أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا ناراً» (6) غرق شدند و بلافاصله وارد آتش شدند.
🔸یعنی با اینکه محل مرگ و دفن آنها آب بود اما آنها بلافاصله پس از هلاکت وارد جهنم برزخی خود شدند.
🔹جریان هارون و مامون و دیگر ظالمان عالم نیز هینگونه است یعنی بلافاصله پس از مرگشان وارد جهنم برزخی خود می شوند و قرار گرفتن جسم پلیدشان در کنار حضرات معصومین علیهم السلام تاثیری در سوز و گداز آنها ندارد.
🔸به علاوه اینکه خداوند متعال با جمله ای که به پیامبرش می فرماید کاملا روشن می کند که اگر کسی اهل ایمان و عمل صالح مبتنی بر آن ایمان نبود دعا و طلب مغفرت کسی حتی برترین مخلوقات الهی یعنی رسول خدا صلی الله علیه وآله هم در مورد او اثر نخواهد کرد.
▪️«اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقینَ» (7)
🔹چه براى آنان آمرزش بخواهى؛ چه نخواهى [یكسان است] اگر براى آنان هفتاد بار هم آمرزش بخواهى، خدا هرگز آنان را نخواهد آمرزید؛ زیرا آنان به خدا و پیامبرش كفر ورزیدند و خدا گروه فاسقان را هدایت نمىكند.
📚پی نوشت:
▪️1. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج2، ص: 270
▪️2. همان ص270-271
▪️3. همان ص 270
▪️4. همان ص 271
▪️5. الكافی، ج3، ص: 242
▪️6. آیه 25 سوره نوح علیه السلام
▪️7. آیه 79 سوره توبه
✅ @hosenih_maghtal