هدایت شده از بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی
💢فرجام مذاکره با استکبار؛ از ترکمانچای تا برجام💢
نوزدهم اردیبهشت سالروز الغای امتیاز استعماری #کاپیتولاسیون توسط مجلس شورای مجلس ملی بود. قانونی که با سستی و بیدرایتی #شاه قاجار؛ در قالب معاهده ننگین #ترکمانچای به ملت عزیز ایران تحمیل شد.
از تاریخ #مذاکراتی که منجر به عقد قرارداد ترکمانچای شد بیش از صد و نود سال میگذرد امّا #عبرتهای_تاریخی آن همیشه برای ما زنده است و میتواند سؤالات روز ما را پاسخ دهد:
❓آیا نرمش در برابر استکبار باعث افزایش اعتبار کشور در عرصه بینالمللی و جلب احترام برای ما میشود ؟ یا جایگاه و اعتبار ما را کاهش میدهد؟
❓در صورت کرنش و ذلتپذیری مسؤولان؛ واکنش مردم ایران چه خواهد بود؟ آیا ملت ایران نیز ملتی ذلتپذیر هستند؟
خوانش روایتی تاریخی ما را به جواب نزدیک میکند. این روایت مربوط به زمانی است که قرارداد ترکمانچای امضا شده و گریبایدوف به عنوان سفیر کشور طرف قرارداد در ایران، مسؤول عملیاتی کردن مفاد این معاهده شد. او در خاطرات خود مینویسد:
🔘« استپان عزیز! بدبختی بزرگی به من رو آورده که برایت شرح میدهم. میخواهند مرا به مأموریت خارج بفرستند. فکر میکنی به کجا؟ به #ایران که در آنجا زندگی کنم. هرچه تلاش کردم که از این مأموریت معافم کنند فایده نداشت. پریروز که رفته بودم پیش وزیر، گفتم به شرطی حاضر میشوم به تهران بروم که دو درجه ترفیع یکجا بدهند. اول مخالف بود و من با فصاحت و بلاغت به زبان فرانسه استدلال کردم که انصاف نیست من بهترین سالهای جوانی خود را بین #مردم_وحشی آسیا بگذارنم و این عمل در حقیقت یک #تبعید داوطلبانه است که برای مدت طولانی از بستگان و دوستانم دور شوم... و خلاصه در مقابل این #محرومیتها و فداکاریها اقلا اجرت خوبی باید دریافت دارم.»
این #تصویر_تحقیرآمیز از ملت ایران که در طول مأموریت گریبایدوف بر رفتار و افکار وی حاکم بود در کنار شرایط ذلتباری که قرارداد ترکمانچای و اصل کاپیتولاسیون در این قرارداد، به ملت ایران تحمیل کرده بود باعث شد که این مأمور مغرور و متکبر در اجرای بخشی از بندهای قرارداد شوم ترکمانچای آنچنان خانوادههای ایرانی حتی خانوادههای وابسته به دربار را تحت فشار و آزار و اذیت و تحقیر قرار دهد که صبر مردم لبریز شود و کنسولگری را با خاک یکسان سازند. (فصلنامه تخصصی پانزده خرداد، ص50، شماره 41 و 42)
عبرت تاریخی این نوشتار، خطاب به تمام مسؤولانی است که نرمش در برابر استکبار را به عنوان نسخه پیشرفت ایران تجویز میکنند.
🔸اول: اگر مذاکره با استکبار منجر به عقد قراردادی مثل ترکمانچای هم بشود؛ باز هم هاضمه سیری ناپذیر استکبار دست از یاغیگری و بلعیدن سرمایه ملت ایران نخواهد کشید و آزار و اذیت مستکبران متوجه خود آنان نیز خواهد بود.
🔸دوم: ملت ایران در طول تاریخ پرافتخار خود هرگز ذلتپذیر نبوده و در آینده نیز نخواهد بود. طبیعی است در عصر جمهوری اسلامی و پس از اشغال لانه جاسوسی آمریکا دیگر نیازی به تصرف و حمله به سفارتخانهها و کنسولگریها نیست اما در هر صورت بهتر است که مسؤولان پیش از واکنش ملت ایران دست از موضعگیریهای صوری و اقدامات شبهنمایشی برداشته؛ اشتباهات گذشته خود را در صورت امکان جبران کنند.
@Bonaydtarikh
بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی-قم.