به مناسبت دعوای آفریقای جنوبی علیه اسرائیل دیوان دادگستری بین المللی International court of justice متعاقب جنگ جهانی دوم و تاسیس سازمان ملل متحد ، ارگان های مختلفی در ساختار و یا در ذیل سازمان تعبیه گردید تا جهان برآمده از ویرانی بیسابقه جنگ را به نظم کشد . نهاد مجمع عمومی و شورای امنیت در ساختار خود سازمان و نهاد مالی بانک جهانی ، نهاد پولی صندوق بین المللی پول ، نهاد فرهنگی یونسکو ، نهاد کارگری ایلو و همچنین نهاد قضایی ICJ یا دیوان دادگستری بین المللی در ذیل سازمان ملل و... سپس انبوه عظیم و بیشماری از نهادهای جهانی و منطقه ای که جهان پیچیده امروز را به سامان امروزی رسانده است . 1⃣ ترکیب قضات دیوان دادگستری بین المللی دیوان مرکب از ۱۵ قاضی است . این پانزده قاضی از طرف مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل برای پنج سال انتخاب می شوند و ترکیب آن بر حسب جغرافیایی و سهمیه مناطق مختلف است . قواعدی فرعی در باب جایگزینی و .... این قضات وجود دارد . دیوان دارای ۱۵ عضو ثابت است اما طرفین دعوا می توانند هر یک یک عضو Ad hoc به معنای قاضی فقط برای این پرونده انتخاب کنند . حالا اینکه این ۱۵ عضو ثابت و دو عضو Ad hoc چطور رای گیری و رای می دهند بسیار جذاب است و در پست های بعدی عرض خواهم کرد . 2⃣کیفیت احراز و اعمال صلاحیت دیوان اما آیا کشورها ملزم به قبول صلاحیت دیوان هستند ؟ پاره ای کشورها در الحاق به دیوان صلاحیت دیوان را پذیرفته اند اما سایر کشورها در صورتی می توانند در دیوان طرف دعوا قرار گیرند که یا در قرارداد و یا به اختیار صلاحیت دیوان را پذیرفته باشند و لذا اینطور نیست که دیوان دادگستری قادر به رسیدگی به اختلافات کشورها بدون اراده و قبول آنها باشد و این نشانه آنست که کشورها هنوز حاضر به قبول نظامی قضایی در مقیاس عملکردی محاکم ملی نیستند . در دعوای آفریقای جنوبی علیه اسرائیل، باید دید آیا اسرائیل صلاحیت دیوان را پذیرفته است نکته بسیار جالب دیگر اینکه رای دیوان می باید از طرف شورای امنیت به اجرا گذاشته شود و لذا در صورت صدور رای نیز ممکن است در شورای امنیت از جانب یکی از اعضا وتو شود کمااینکه رای دیوان دادگستری به محکومیت آمریکا به نقض حقوق بین الملل در مخاصمه اش با نیکاراگوئه ، در شورای امنیت از طرف آمریکا وتو شد . 3⃣انواع تصمیمات دیوان در حقوق داخلی در مبحث دادرسی مدنی ، ما تصمیمات دادگاه را به تصمیمات اداری و تصمیمات قضایی تقسیم می کنیم و تصمیم قضایی را رای میگوییم . اما رای یا حکم است و آن رای در ماهیت دعوا و قاطع آنست و یا قرار است و آن رایی است که مفادش ناظر بر فروعات دعوی و غیرقاطع دعوی است . حالا با این آشنایی اولیه با این مفاهیم ، اجمالا آراء و تصمیمات دیوان دادگستری بین المللی را تشریح می نمایم که البته دارای شباهت ها اما تفاوت های مهمی با ترکیب مفاهیم دادرسی مدنی در حقوق داخلی است : آنگونه که گفته شد دیوان دادگستری بین المللی مرکب از پانزده قاضی است و آراء آن یا نظریه مشورتی است Advisory opinion که در موارد درخواست شورای امنیت صادر می شود و یا حکم judgment است که در رسیدگی به ترافع دو کشور صادر و قاطع دعوی و یا تصمیم اجرایی orders که یا در فروعات و یا در اجرای حکم قاطع و در مقام اجرای ترتیبات و یا اجرای حکم صادر می شود مانند آن دستور موقتی که برآی قطع مخاصمه جاری مورد درخواست آفریقای جنوبی قرار گرفته است . دیوان پس از رسیدگی به صلاحیت خود و در صورت احراز صلاحیت و صدور این دستور موقت ، این دستور موقت بخودی خود الزام آور است اما اگر کشور محکوم از تمکین به آن خودداری کند کشور محکوم له یعنی آفریقای جنوبی می تواند به شورای امنیت مراجعه و خواستار صدور قطعنامه الزام آور علیه کشور محکوم یعنی آسرایبل شود اما شورای امنیت نهادی بیشتر سیاسی است و حق وتو پنج کشور می تواند از اجرای حکمی که در عالم حقوق معتبر است در عالم سیاست جلوگیری کند 4⃣چگونگی رای گیری و صدور رای چگونه یک نهاد قضایی با ۱۵ قاضی در موضوعاتی اینقدر پیچیده و نظریاتی تا این اندازه مختلف و متهافت به نوعی وفاق دست می یابد: تصمیمات دیوان با اکثریت آراء صادر می شود و متن اصلی و فصل مشترک توافق اکثریت را Judgment می گویند . به نظریه گروهی که با نتیجه گیری موافق اما با تمام یا بخشی از استدلال منتهی به نتیجه ، مخالف هستند Concurring opiniion میگویند و در متن حکم آورده می شود . خوب آنهایی هم که هم با استدلال و هم با نتیجه گیری مخالف هستند و نظریه آنها نیز در متن رای می آید dissenting opinions میگویند . این شیوه رای گیری در غالب نهادهای قضایی متعدد القاضی مانند دیوان های عالی تقریبا مشابه است ادامه 👇 #حقوق #حقوق_بین_الملل