🔵🔴چرایی افت نسبی اسراییل مساحت اسراییل بیش از 88 برابر غزه است ؛ حدود ۳۶۰ کیلونترمربع؛ یعنی کل پهنه این نوار باریک، تقریبا به اندازه شهر مشهد است. همین باریکه کوچک نیز تقریبا تحت محاصره کامل جغرافیایی اسرائیل است. ۹۱کیلومتر مرز خشکی و  ساحلی با اسرائیل دارد. ۵۱ کیلومتر مرز زمینی و ۴۰ کیلومتر ساحل؛ که همگی تحت کنترل و محاصره اسرائیل است. تنها با ۱۱ کیلومتر از طریق گذرگاه مشهور رفح با مصر همسایه است. برق و آب و انرژی آن تحت کنترل اسرائیل بوده و پول رایج آن نیز پوند مصری است. میانگین درآمد هر اسرائیلی تقریبا 87 برابر درآمد سرانه غزه ای ها است. هم چنین از منظر میزان توسعه یافتگی، اسراییل کشوری پیشرفته محسوب می شود. در حالی که غزه از هر زاویه ای فقیر و کمتر توسعه یافته به شمار می آید. بودجه نظامی اسرائیل در 2022, بیش از 24 میلیارد دلار بود. علاوه بر این از کمک  دستکم  4 میلیاردی سالیانه آمریکا نیز برخوردار بوده است. کوتاه این که با وجود اقتصاد پیشرفته، توان بالای دفاعی و هجومی، به اضافه دارا بودن توان گسترده تسلیحات هسته ای، پشتیبانی فراگیر و مستمر آمریکای شمالی- اروپا و اقیانوسیه و نیز پذیرش موجودیتش از سوی 5 عضو شورای امنیت و جامعه جهانی(164کشور اسرائیل را به رسمیت می شناسند)، از میان رفتن یا محو اسرائیل، نزدیک به ناممکن است. با این وجود، نسبت توان جنگی آن طی 45 سال اخیر نسبت به دولت ها و تشکیلات مخالف موجودیتش در فضای پیرامونی رو به کاهش بوده است. اسراییل طی تاریخ 75  ساله خود در همه 5 جنگ کلاسیک و تمام عیار و نیز جنگ فرسایشی طولانی مدت با مصر، همواره پیروز بود. ولی در نبردهایش با حزب الله لبنان و حماس از 2009 بدین سو، نتوانسته به پیروزی قاطع دست یابد، سهل است  که از دیدگاه مفسرین و کارشناسان خبره نظامی در این نبردها شکست خورده و یا دستکم درجا زده است. مثلا مقایسه پیروزی مطلق اسرائیل در جنگ شش روزه در برابر ارتش های متحد مصر، سوریه، اردن و عراق و حفظ حالت هجومی در چهار جبهه بسیار گسترده، و دارای عمق استراتژیک عالی دشمنان، با نبرد در واقع داخلی با حماس در باریکه غزه، به خوبی نشان‌دهنده افت مقایسه ای توان نظامی اسرائیل و یا افزایش توان دفاعی رقیبانش در  جهات جنوب(حماس) و شمال (حزب الله) است. به عبارت بهتر برای ارتش اسرائیل طی دهه هفتاد سده گذشته، سرکوب و تصرف مثلا نوار غزه حداکثر در قالب زمانی روزانه سنجیده می شد، ولی امروزه روز، این ارتش مدرن، کارامد و خبره برای چگونگی مقابله با سازمانی شبه نظامی، با وجود حمایت آمریکا- غرب، سخت در حال ارزیابی و براوردهای استراتزیک است. چرا؟ چه پيش آمده؟ به گمانم علت را می توان در گزاره ای کوتاه خلاصه کرد: سرشت و شکل جنگ تغییر کرده و بس پیچیده تر شده است. از جمله در این مورد خاص(نبرد حماس- اسراییل) می توان به آیتم های زیر اشاره کرد: ۱- نخست آن که جمعیت اعراب و مسلمانان در کشورهای غربی نسب به سده بیست، چند برابر شده است. به هر روی تصمیم سازان جنگ بر تکوین و گسترش اعتراصات این شهروندان در کشورهایشان و ناامنی ناشی از آن حساب باز کرده و در این باره با تل آویو در حال رایزنی خواهند بود؛ ۲- دوم 11 سپتامبری شدن جنگ ها است. اصولا پس از این رویداد، ساختار امنیت داخلی این دولت ها تغییر و تا حد و تا حد وزارت ارتقا یافته است. با این همه به دلیل پیچیدگی عمل تروریستی، غرب همواره از تکوین رخدادهای جدید و گسترده تروریستی در هراس بوده است؟ ۳- سوم این که بازیگران پرقدرت دیگر به صحنه سیاست بین الملل و جنگ اضافه شده اند. پیچیدگی مناسبات بین این بازیگران و نیز مناسبات قدرت های فرامنطقه ای با قدرت های کوچک تر منطقه ای، در تغییر شکل و ابعاد و ملاحظات جنگ ها تاثیر گدار بوده است. مثلا بی گمان ناتو و آمریکا ضمن موافقت با اسرائیل در انتقام از حماس وبلکه ریشه کن کردن آن، در اندیشه تاثیرات این جنگ بر جبهه اوکراین، تامین انرژی از خاورمیانه، اعتراضات شهروندان عرب  و مسلمان، فراگیر شدن میدان نبرد تا خلیج فارس، شبه جزیره عربستان و هلال خضیب، زوال رویکرد صلح ابراهیم(ع) و دهها مقوله دیگر نیز هستند. علاوه بر این تجربه و مهارت تشکل های کوچک در جنگ نیز بس توسعه یافته است. از جمله سیستم و مکانیسم های جنگ در تولید، دسترسی، بکارگیری و آموزش تسلیحات مؤثر و مدرن دفاعی. هم چنین شیوه جنگ، به ويژه در دفاع متحرک و جنگ نامتقارن به نفع مدافع تغییر کرده است. ✍#یدالله_کریمی_پور/پژوهشگر ارشد جغرافیای سیاسی