ماجرای چهل و پنج سال درگیری جمهوری اسلامی و انجمن حجتیه
در گفتگو با رضا اکبری آهنگر
🔸مقدمه
در گفتوگوی مفصلی که میان علی علیزاده (میزبان برنامه «جدال») و رضا اکبری آهنگر (پژوهشگر تاریخ معاصر) انجام شد، بحث اصلی پیرامون «انجمن حجتیه» و جایگاه آن در تاریخ انقلاب اسلامی شکل گرفت. علیزاده از سوابق تاریخی انجمن، احتمال نفوذ آن در ساختار قدرت جمهوری اسلامی و واکنشهای مختلفی که نسبت به آن وجود دارد پرسید. اکبری نیز بر پایه کتابها، مستندها و مصاحبههایی که طی دو دهه اخیر درباره انجمن انجام داده، تلاش کرد به سؤالات پاسخ دهد.
🔹ماهیت انجمن حجتیه و مواضع فکری
اکبری توضیح داد که انجمن حجتیه، از دهه ۱۳۳۰ با محوریت مبارزه با بهائیت شکل گرفت و در ابتدا حساسیت چندانی برنینگیخت. اعضای اصلی انجمن معتقد بودند که تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت جایز نیست و قیام علیه حاکم ظالم را نیز مردود میدانستند. بهگفته اکبری، همین نگاه بعدها با اندیشههای امام خمینی (ره) در تضاد جدی قرار گرفت؛ چرا که آیتالله خمینی بهصراحت از ضرورت برپایی حکومت اسلامی و مبارزه با شاه سخن میگفت.
🔸موضع امام خمینی و نخستین اختلافات
به باور اکبری، تا اوایل دهه ۱۳۵۰ و آغاز جدی نهضت، بسیاری از مذهبیون از جمله برخی شاگردان امام خمینی، با انجمن حجتیه مشکلی نداشتند؛ چراکه گمان میکردند «مبارزه با بهاییت» کار مثبتی است. اما از حوالی سال ۱۳۵۰ که مخالفتهای سیاسی جدیتر شد، امام خمینی متوجه شد بخش قابلتوجهی از اعضای انجمن با ساواک همکاری میکنند یا دستکم جلوی مبارزات انقلابی را میگیرند. اکبری نقل کرد که امام خمینی پس از انقلاب نیز در چند مرحله به انجمن فرصت داد تا با نظام همراه شود، اما نهایتاً مواضع مخفیانه رهبران انجمن، بهویژه شیخ محمود حلبی، موجب شد امام به آنان بیاعتماد شود و نسبت به خطر این تشکیلات هشدار دهد.
🔹تعطیلی ظاهری انجمن و ادامه فعالیت پنهان
در سال ۱۳۶۲ انجمن حجتیه با صدور بیانیهای اعلام تعطیلی کرد. بااینحال، اکبری بر این باور است که این اقدام صرفاً پوششی برای فعالیت مخفی و دور از انظار رسانهها بود. بهعنوان نمونه، «سندربایی» از مراکز اسنادی یا ایراد سخنرانیهای خصوصی علیه ولایت فقیه و مبارزه مسلحانه با نظام، از جمله مواردی است که او و برخی اسناد وزارت اطلاعات در کتاب «من اطلاعاتی بودم» به آن اشاره دارند. اکبری مدعی است که امام خمینی تا سال ۱۳۶۷ مکرر وجود فعالیتهای مخفی انجمن را هشدار میداد.
🔸مدارس علوی و نیکان: کانون کادرسازی؟
یکی از بحثهای مهم علیزاده و اکبری، نقش مدارس غیردولتی همچون علوی و نیکان در جذب و پرورش نیروهای مستعد بود. اکبری گفت که این مدارس، بهواسطه مدیریت و معلمان نزدیک به انجمن، عملاً به کانونی برای کادرسازی نخبگان مذهبی تبدیل شدند. بسیاری از چهرههای سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی نیز یا در این مدارس تحصیل کردهاند یا فرزندان خود را به آنجا فرستادهاند. بهگفته اکبری، این مسئله موجب نفوذ عمیق و ماندگار تفکر انجمنی در ساختار قدرت شده است. بااینحال، او تأکید کرد که همیشه بین «بدنه مدارس» و «هسته مرکزی انجمن» باید تفاوت قائل شد؛ چراکه بسیاری از افراد حتی از گرایش اصلی رهبران انجمن بیاطلاع بودهاند.
🔹مصادیق نفوذ در میان مسئولان
اکبری برای نشان دادن نفوذ انجمن، فهرستی از نامهای سیاسی و اجرایی ارائه کرد که پیشتر عضویت یا سمپاتی خود را با انجمن ابراز کردهاند. ازجمله جواد مادرشاهی (مشاور اطلاعاتی رئیسجمهور در دهه ۱۳۶۰)، محمد نهاوندیان (رئیس دفتر دولت یازدهم)، کمال خرازی، یا افرادی که سابقاً در مدرسه علوی درس خواندهاند. درعینحال، او تأکید کرد برخی چهرهها هم بهشکل نادرست به انجمن نسبت داده شدهاند (مثلاً آیتالله مصباح یا سعید جلیلی). اکبری گفت که مسئله اصلی، نه صرفاً عضویت رسمی افراد در انجمن، بلکه «ارادت به تفکر حجتیه» و اثرگذاری آن بر دیدگاه سیاسی-اجتماعی برخی مسئولان است.
🔸نگاه امنیتی و جمعبندی
در پایان، اکبری تصریح کرد که رویکردش حذف فیزیکی یا برخورد صرفاً امنیتی با انجمن حجتیه نیست؛ بلکه معتقد است باید از طریق روشنگری و مناظرههای عمومی، تفکر انجمن را نقد نمود. علیزاده نیز اشاره کرد که هنر حکمرانی در این است که بهجای حذف گروههای فکری مختلف، زمینه شفافیت و مدیریت همزمان را فراهم کند تا از تبدیل شدن این گروهها به کانونهای پنهانی قدرت جلوگیری شود. در نهایت، هر دو طرف تأکید کردند که انجمن حجتیه همچنان فعال است و جمهوری اسلامی باید میان بدنهای که صرفاً رویکرد فردی-مذهبی دارد و رهبرانی که عملاً با مبانی انقلاب زاویه دارند، تفکیک قائل شود.
🔹این مصاحبه نشان میدهد انجمن حجتیه چگونه در سالهای طولانی، هم با ساواک در پیش از انقلاب مماس بود و هم با ساختار جمهوری اسلامی پس از انقلاب تعامل پیچیدهای داشته است. وجود مدارس و شبکههای غیردولتی مذهبی که کادرهای نخبه را پرورش میدهند، مهمترین عامل نفوذ و ماندگاری این تشکیلات بوده است. از دید اکبری و برخی نهادهای امنیتی، دغدغه اصلی آن است که انجمن ـ با حفظ جنبههای پنهان ـ در سطح مدیریت کلان کشور، عملاً در برابر اندیشه حکومت ولایی خطکشی میکند و جامعه مذهبی ناراضی را بهسمت خود جلب خواهد نمود. ازسوی دیگر، علیزاده بر اهمیت شفافیت رسانهای و گفتوگو برای حل این چالش تأکید ورزید.
میدان جدال: ظریف در داووس: تاکتیکی هوشمندانه یا سیگنال ضعف
پنج شنبه ۴ بهمن ساعت ده و نیم شب زنده از کلاب هاوس و یوتیوب جدال
https://www.clubhouse.com/invite/RXpc6LljrDVX0Ln93Y1DAzgkrg6FpOqzR3:Qne5brNaEBEzpJ5TYQcgJN2LOodTAtaCyCA5Y8qbx60
پخش زنده و همزمان در یوتیوب
https://youtube.com/live/FstnjeJ02A0?feature=share
انجمن_حجتیه_چیست_و_نظام_با_آن_چه_کرد؟.mp3
6.23M
انجمن حجتیه چیست و نظام با آن چه کرد؟
در گفتگو با رضا اکبری آهنگر
📺 youtu.be/IralPVwZlM4
38.48M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
انجمن حجتیه چیست و نظام با آن چه کرد؟
در گفتگو با رضا اکبری آهنگر
📺 youtu.be/IralPVwZlM4
علی علیزاده - جدال
انجمن حجتیه چیست و نظام با آن چه کرد؟ در گفتگو با رضا اکبری آهنگر 📺 youtu.be/IralPVwZlM4
🔷انجمن حجتیه چیست و نظام با آن چه کرد؟
🛑خلاصه گفتگو با رضا اکبری آهنگر
مقدمه
مصاحبه علیزاده با اکبری به بررسی ماهیت انجمن حجتیه، اختلافات آن با دیدگاههای انقلابی امام خمینی، و تأثیر این انجمن بر تحولات قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران اختصاص داشت. موضوعاتی نظیر مواضع فکری انجمن، چالشهای آن با نظام جمهوری اسلامی، و تحلیل دلایل اختلافات تاریخی مطرح شد.
ماهیت و مواضع فکری انجمن حجتیه
- تفکر اصلی: انجمن حجتیه بر این باور است که تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت جایز نیست و هرگونه قیام علیه حاکم ظالم نیز مردود است.
- الگوگیری از قیام امام حسین: اعضای انجمن، برخلاف جریان اصلی شیعه، قیام امام حسین علیه حاکم ظالم را بهعنوان الگویی برای زمان معاصر نمیپذیرند.
- تاریخچه تشکیل: این انجمن در سال ۱۳۳۲ با هدف مبارزه با بهاییت تأسیس شد و در آن زمان بهعنوان یک نهاد مثبت و مفید شناخته میشد.
دلیل اختلافات با نظام جمهوری اسلامی
۱. زاویه با نهضت امام خمینی:
- از سال ۱۳۵۰ به بعد، گزارشهایی مبنی بر مخالفت انجمن با نهضت و حتی همکاری برخی اعضای آن با ساواک به امام خمینی رسید.
- شیخ محمود حلبی، رهبر انجمن، در سخنرانیهایش به صراحت تشکیل حکومت اسلامی را رد کرد.
۲.اختلاف مبانی فکری:
- بر اساس دیدگاه انجمن، تشکیل حکومت اسلامی تنها با ظهور امام زمان ممکن است.
- این دیدگاه، بهویژه پس از انقلاب، با اصول جمهوری اسلامی تضاد جدی داشت.
۳. واکنش انقلابیون:
- بسیاری از شخصیتهای انقلابی، از جمله شهید آیتالله صدوقی، به شدت از انجمن فاصله گرفتند و آن را تهدیدی برای انقلاب دانستند.
تعامل امام خمینی با انجمن حجتیه
- فرصت دادن به انجمن: امام خمینی تا سالها بعد از انقلاب، فرصت همراهی به انجمن داد و حتی آیتالله خزعلی را بهعنوان نماینده خود در انجمن منصوب کرد.
- ناامیدی از تغییر: به دلیل گزارشهایی از اقدامات مخفیانه انجمن و سندربایی، امام خمینی در سال ۱۳۶۲ دستور داد که ارتباط آقای خزعلی با انجمن قطع شود. با این حال، تعطیلی رسمی انجمن توسط خود اعضا و بدون دستور مستقیم نظام انجام شد.
اتهامات به انجمن و پاسخها
- همکاری با ساواک: اکبری به پرونده ساواک شیخ محمود حلبی و ارتباطات او با ساواک اشاره کرد، که سبب افزایش بدبینی به انجمن شد.
- مخالفت با مبانی انقلاب: اکبری تأکید کرد که انجمن نه تنها با انقلاب همراه نشد، بلکه از تربیت نیروهای انقلابی نیز جلوگیری کرد.
- پاسخ به نگاه انتقادی: علیزاده به نقدهایی اشاره کرد که رفتار نظام با انجمن حجتیه را ناشی از سیاستهای تمامیتخواهانه میدانستند.
نتیجهگیری
- اختلاف فکری: اختلاف انجمن با جمهوری اسلامی ریشه در تفاوتهای بنیادی در مبانی اعتقادی داشت، نه صرفاً اختلافات سیاسی.
- نگاه نظام به انجمن: اکبری تأکید کرد که انجمن، حتی بدون اقدامات مسلحانه، به دلیل زیر سؤال بردن مبانی انقلاب، تهدیدی جدی محسوب میشد.
- چالشهای مدیریتی: رفتار نظام با انجمن حجتیه در چارچوب حساسیت به هرگونه مخالفت با مبانی اعتقادی جمهوری اسلامی قابل بررسی است.
جمعبندی
مصاحبه نشان داد که انجمن حجتیه، علیرغم اقدامات مثبت اولیهاش مانند مبارزه با بهاییت، به دلیل مخالفت با تشکیل حکومت اسلامی، همکاری با ساواک، و تأثیر منفی بر نیروهای انقلابی، در تقابل با نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت. تعامل امام خمینی با این انجمن نشاندهنده تلاش برای استفاده از ظرفیتهای آن بود، اما در نهایت به دلیل تداوم مخالفتها، این ارتباط قطع شد
ماجرای چهل و پنج سال درگیری جمهوری اسلامی و انجمن حجتیه.mp3
96.34M
🎙فایل صوتی ششصد و هجدهمین اپیزود رادیو جدال منتشر شد.
📣 #اپیزود ۶۱۸: ماجرای چهل و پنج سال درگیری جمهوری اسلامی و انجمن حجتیه
🔹 گفتگو با رضا #اکبری_آهنگر
📆 سوم بهمن ماه ۱۴۰۳
⏱️ مدت زمان: ۲۰۱ دقیقه
📍 این فایل را در کستباکس رادیو جدال بشنوید.
📻 castbox.fm/vb/773110543
📌 مصاحبه این گفتگو را در کانال یوتیوب جدال ببینید.
📺 youtu.be/B9RI6asUZJ0
🚩 دیگر برنامهها را در سایت جدال دنبال کنید.
🌐 jedaal.tv/radio
فشار حداکثری، جنگ، مذاکره سناریوهای ترامپ مقابل ایران چیست؟.mp3
101.92M
🎙فایل صوتی ششصد و نوزدهمین اپیزود رادیو جدال منتشر شد.
📣 #اپیزود ۶۱۹: فشار حداکثری، جنگ، مذاکره: سناریوهای ترامپ مقابل ایران چیست؟
🔹 گفتگو در #میدان_جدال
📆 سوم بهمن ماه ۱۴۰۳
⏱️ مدت زمان: ۲۸۳ دقیقه
📍 این فایل را در کستباکس رادیو جدال بشنوید.
📻 castbox.fm/vb/773114314
📌 مصاحبه این گفتگو را در کانال یوتیوب جدال ببینید.
📺 youtu.be/eYNByLsLAqs
🚩 دیگر برنامهها را در سایت جدال دنبال کنید.
🌐 jedaal.tv/radio
کانادا_پنجاه_و_یکمین_آمریکا؟_دشمن_آمریکا_بودن_میتونه_خطرناک_باشه.mp3
5.75M
🛑کانادا پنجاه و یکمین آمریکا؟
🟠دشمن آمریکا بودن میتونه خطرناک باشه اما دوست آمریکا بودن کشنده اس!
✍🏻در گفتگو با دکتر فؤاد ایزدی
📺 youtu.be/cIAtBbkknc4
38.73M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🛑کانادا پنجاه و یکمین آمریکا؟
🟠دشمن آمریکا بودن میتونه خطرناک باشه اما دوست آمریکا بودن کشنده اس!
در گفتگو با دکتر فؤاد ایزدی
📺 youtu.be/cIAtBbkknc4
علی علیزاده - جدال
🛑کانادا پنجاه و یکمین آمریکا؟ 🟠دشمن آمریکا بودن میتونه خطرناک باشه اما دوست آمریکا بودن کشنده اس!
🛑کانادا پنجاه و یکمین آمریکا؟
دشمن آمریکا بودن میتونه خطرناک باشه اما دوست آمریکا بودن کشنده اس!
خلاصه مصاحبه با دکتر فؤاد ایزدی
🔸موضوع اصلی
گفتوگو درباره سیاستهای ترامپ، تحریمهای ایران، لابیگری ایرانیان در آمریکا، و نگاه عمومی ایران به مذاکرات با آمریکا.
🔹سیاستهای نفتی ترامپ
ترامپ بر افزایش تولید نفت و گاز در آمریکا تأکید میکند. این سیاست، که به حمایت از شرکتهای نفتی و کاهش محدودیتهای زیستمحیطی متکی است، بخشی از رقابتهای داخلی آمریکا بین جمهوریخواهان و دموکراتهاست و ارتباطی به سیاستهای خاورمیانه ندارد.
🔸لابیگری ایرانیان در آمریکا
دکتر ایزدی تأکید میکند که ایران به یک مدل لابیگری متفاوت نیاز دارد. برخلاف لابیهای قدرتمند اسرائیل و عربستان، ایران باید بر افکار عمومی آمریکا تمرکز کند. در تاریخ آمریکا، هیچ جنگی بدون حمایت اکثریت مردم آغاز نشده است. بنابراین، تأثیرگذاری بر افکار عمومی از طریق نهادهای مردمی و چهرههای مستقل مهمتر از تعامل با رسانههای جریان اصلی است.
🔹تحریمهای ایران و نقش کنگره آمریکا
تحریمهای اصلی ایران، مانند تحریمهای نفتی و بانکی، تحت قوانین کنگره هستند و لغو آنها نیازمند تصویب قانون جدید در کنگره است. ترامپ در خروج از برجام از قوانین کنگره استفاده کرد، که نشاندهنده نقش کلیدی کنگره در سیاست خارجی آمریکاست. دموکراتها و جمهوریخواهان در مورد ایران موضعی تقریباً یکسان دارند، و اجماع علیه ایران در کنگره قابل توجه است.
🔸مذاکرات و توهم دیپلماسی
دکتر ایزدی هشدار میدهد که شرطی کردن جامعه ایران به مذاکرات با آمریکا خطرناک است. او معتقد است که آمریکا مشکلی بنیادی با ماهیت ایران دارد و تغییر سیاستهای خاص، تأثیری بر رویکرد آنها ندارد. تجربه دولت روحانی، که کشور را سالها معطل مذاکرات کرد، نشان داد که امید بستن به توافق با آمریکا، بهویژه در دوران ترامپ، بینتیجه است.
🔹مدیریت برجامی و خطرات آن
مدیریت کشور بر اساس انتظار برای نتایج برجام، بهجای یافتن راهحلهای داخلی، به بنبست منجر میشود. بهجای اتکا به توافقات خارجی، باید بر راهحلهای بومی و داخلی برای حل مشکلات اقتصادی و زیرساختی تمرکز کرد.
🔸سیاست ترامپ و نقش دیپ استیت
دکتر ایزدی معتقد است ترامپ بخشی از یک سیستم گستردهتر است که برای حداکثرسازی منافع آمریکا طراحی شده است. او سیاستهای ترامپ را در راستای استراتژی عمیق دولت آمریکا میبیند، که شامل تخریب توافقات قبلی و ایجاد تنشهای جدید است.
🔹لزوم تغییر رویکرد ایران
علیزاده و ایزدی بر اهمیت حرکت به سوی راهحلهای درونزا برای مسائل اقتصادی و سیاسی تأکید میکنند. معطل نگهداشتن کشور برای مذاکرات با آمریکا، تنها منجر به از دست رفتن فرصتها و تداوم مشکلات خواهد شد.
🔸نتیجهگیری
مصاحبه بر ناکارآمدی سیاستهای شرطیشده بر مذاکره با آمریکا و ضرورت تمرکز بر خودکفایی داخلی تأکید دارد. همچنین، لزوم تدوین استراتژیهای هوشمندانه برای لابیگری و مدیریت کشور بدون وابستگی به قدرتهای خارجی مورد تأکید قرار گرفته است.
سخنرانی ظریف در داووس، تاکتیکی هوشمندانه یا سیگنال ضعف.mp3
93.8M
🎙فایل صوتی ششصد و بیستمین اپیزود رادیو جدال منتشر شد.
📣 #اپیزود ۶۲۰: سخنرانی ظریف در داووس، تاکتیکی هوشمندانه یا سیگنال ضعف
🔹 گفتگو در #میدان_جدال
📆 چهارم بهمن ماه ۱۴۰۳
⏱️ مدت زمان: ۲۶۰ دقیقه
📍 این فایل را در کستباکس رادیو جدال بشنوید.
📻 castbox.fm/vb/773393044
📌 مصاحبه این گفتگو را در کانال یوتیوب جدال ببینید.
📺 youtu.be/FstnjeJ02A0
🚩 دیگر برنامهها را در سایت جدال دنبال کنید.
🌐 jedaal.tv/radio