✅ چند مسئلۀ شرعی در باب خمس (13) 📝 اگر شخص شک کند که بر مال او سال خمسی گذشته یا نه (سالگشت شده‌است یا خیر)، پرداخت خمس آن واجب نیست. 📝 کسی که سال خمسی‌اش را فراموش کرده، تا وقتی علم به حلول سال جدید ندارد، مجاز است درآمدش را صرف در مئونه کند.

✅ چند مسئلۀ شرعی در باب خمس (14) آنچه مکلف برای مئونۀ زندگی (آنچه برای گذراندن زندگی یک فرد و افراد تحت سرپرستی او لازم است) خرج می‌کند، با رعایت دو قید، مشمول خمس واقع نمی‌شود. تفصیل این مطلب در کتاب خمس آمده‌است و در اینجا تکرار نمی‌کنیم. اما نکتۀ مهم که در کتاب ذکر نشده، این است: ⚠ اگر مکلف شک داشته باشد، مقداری که هزینه کرده در شأن او بوده یا خیر، باید خمس هزینه را پرداخت کند.

جلسه چهارم کارگاه ربا در فقه (قسمت اول)

جلسه چهارم کارگاه ربا در فقه (قسمت دوم)

✅ احکام مالی که گم نشده ولی صاحب آن معلوم نیست 📝 اگر مالی که در دست انسان است، مجهول‌المالک باشد ـ یعنی صاحب آن معلوم نباشدـ و البته "گمشده" هم بر آن مال صدق نکند، در صورتی که مکلف اطمینان داشته باشد که مالک آن راضی به تصرف او در آن است، جایز است به هر طوری که می‌داند او راضی است در آن تصرف کند، وگرنه لازم است از صاحب آن تا زمانی که احتمال یافتنش را می‌دهد، جستجو نماید، و پس از ناامیدی از پیدا شدن صاحبش باید آن مال یا قیمت آن مال را از طرف مالک به فقیر صدقه بدهد، و بنا بر احتیاط صدقه با اجازۀ حاکم شرع باشد (آیت‌الله خامنه‌ای احتیاط مستحب می‌دانند)، و اگر بعداً صاحبش پیدا شود، چنانچه راضی به صدقه دادن نشود، باید آن مال (اگر موجود باشد) یا عوض آن را به او بدهد. (آیت‌الله سیستانی در این فرض، یعنی اعطای عوض در صورت راضی نشدن مالک به صدقه، احتیاط واجب دارند نه فتوا) 📝 مال مجهول المالکی که گمشده نیست، در صورتی که انسان اطمینان نداشته باشد که مالک آن راضی به تصرف در آن است، جایز نیست اصطلاحاً آن را «تحت ید» خود قرار دهد؛ یعنی آن مال را تحت تسلط و استیلای خود قرار دهد. مثلا اگر کسی کیفی را در دستش بگیرد، ید او بر آن «وضع» شده‌است یا به عبارت دیگر کیف «تحت ید» اوست. همچنین است اگر پشت فرمان ماشینی بنشیند و رانندگی کند. زیرا همۀ موارد از مصادیق استیلای بر آن مال هستند. پس اگر آن مال را بردارد (تحت ید خود قرار دهد) غاصب و ضامن است، مگر آن که در معرض تلف باشد،‌‎ ‏پس به قصد حفظ آن، تصرف در آن جایز است. و در این صورت، مال در دست او امانت شرعی است‌‎ ‏و فقط با تعدّی (زیاده‌روی) یا تفریط (کوتاهی) ضامن است.

✅ نکته‌ای مهم در مورد مال گمشده (لُقَطه) 📝 برای عمل به احکام لقطه باید مال از مالک گم شده باشد؛ پس آنچه که از دست غاصب و دزد‌‎ ‏گرفته می‌شود یا وسایلی را که شخص در مکانی جا می‌گذارد، لقطه نیست؛ چون از مالک گم نشده‌است، بنابراین در‌‎ ‏اجرای احکام لقطه، گم شدن مال باید احراز شود؛ یعنی اطمینان پیدا شود که مال گم شده‌است. پس کفشی که در مسجد و‌‎ ‏مانند آن با کفش شخص عوض شده، مشکل است که احکام لقطه را بر آن جاری نمود. و‌‎ ‏همچنین است لباسی که با لباس او در حمام و مانند آن عوض شده است؛ زیرا احتمال‌‎ ‏دارد که مالک آن در تعویض آن تعمد داشته‌است و با این احتمال، مال، مجهول المالک می‌شود‌‎ ‏نه لقطه.‏

✅ حکم مال گمشدۀ بی‌نشان (لُقَطۀ بی‌نشان) 📝 مال گمشده اگر حیوان نباشد، اصطلاحاً به آن لقطه می‌گویند و اگر انسان آن را پیدا کند و نشانه‌ای نداشته باشد که به واسطۀ آن صاحبش معلوم شود، دو حالت دارد: 1- اگر قیمت آن کمتر از یک درهم شرعی (۱۲٫۶ نخود نقره سکه‌دار که تقریباً معادل دو و نیم گرم نقره است) باشد، می‌تواند آن را برای خود بردارد (تملک کند) و لازم هم نیست که اعلام کند. 2- اگر قیمت آن یک درهم شرعی و بیشتر از آن باشد، به فتوای آیت‌الله سیستانی می‌تواند آن را برای خود بردارد، ولی طبق نظر امام‌خمینی نمی‌تواند برای خودش بردارد و بنا بر احتیاط واجب باید آن مال یا قیمت آن مال را صدقه دهد و البته هر وقت صاحبش پیدا شد، چنانچه به صدقه دادن راضی نشود، آن مال یا عوض آن را به او بدهد. 📌 پولی هم که علامت ندارد، در همین حکم است ولی اگر مقدار و خصوصیت زمان و مکان، علامتی برای پول باشد، این پول حکم مال نشان‌دار را دارد. ضمناً آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند احتیاط مستحب آن است که لقطۀ بی‌نشان را از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهند. احکام مال گمشدۀ نشان‌دار بعداً ذکر خواهد شد ان‌شاءالله.

✅ حکم مال گمشدۀ نشان‌دار 📝 هرگاه چیزی را که پیدا کرده نشانه‌ای دارد که به واسطه آن می‌تواند صاحبش را پیدا کند، دو حالت دارد: 1- در صورتی که قیمت آن چیز به مقدار یک درهم برسد، باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند و به جست‌وجوی صاحبش بپردازد. 2- اگر قیمت آن از یک درهم کمتر باشد، طبق نظر امام خمینی می‌تواند آن را بدون جست‌وجوی صاحبش برای خود تملک کند، ولی طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب آن مال یا قیمت آن مال را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و هر وقت صاحبش پیدا شد، چنانچه به صدقه دادن راضی نشود، آن مال (اگر موجود باشد) یا عوض آن را به او بدهد.

📣📣 ان‌شاءالله از فردا به مناسبت ماه مبارک رمضان هر روز یک مسئله شرعی تقدیم مؤمنین گرامی خواهد شد.

1⃣ تغییر نیت در زمانی که متوجه شویم ماه رمضان فرا رسیده‌است 📝 در یوم الشک، یعنی روزی که معلوم نیست آخر شعبان یا اول رمضان است، اگر فرد نیت روزۀ مستحبی یا روزۀ قضا کرده باشد، ولی در بین روز متوجه شود که آن روز، روز اول ماه رمضان است، کافی است نیت خود را از روزۀ مستحب یا روزۀ قضا به «مطلقِ روزه» تغییر دهد و البته می‌تواند بطور مشخص نیت روزۀ رمضان کند. زیرا در ماه رمضان شخص لازم نیست حتماً نیت روزۀ ماه رمضان کند؛ بلکه اگر فقط قصد روزه داشته باشد و روزۀ نوع دیگری را قصد نکند، مثلاً قصد روزۀ قضا یا روزۀ نذر یا روزۀ مستحب نکند، کافی است. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که ان‌شاءالله به‌زودی منتشر خواهد شد. #روزه

توضیحات تکمیلی فیلم: طبق نظر آیت‌الله سیستانی 📌آمپول و سِرُم، روزه را باطل نمی‌کند؛ هرچند آمپول تقویتی یا سرم قندی نمکی باشد. 📌کسی که می‌خواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندان‌هایش را خِلال کند یا مسواک بزند، ولی اگر بداند غذایی که بین دندان‌ها مانده، در روز فرو می‌رود، باید خِلال کند یا مسواک بزند. #روزه

2⃣ خوابیدن بعد از جنابت 📝 طبق نظر امام‌خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای کسی که در بیداری جنب شده یا پس از جنب شدن در خواب (احتلام)، بیدار شده و احتمال می‌دهد که پیش از اذان صبح برای غسل بیدار خواهد شد و تصمیم بر غسل هم داشته باشد ولی بیدار نشود، روزه‌اش صحیح است، ولی اگر بعد از بیداری دوباره خوابید و تا صبح بیدار نشد، باید قضای آن روز را به جا آورد. اما آیت الله‌سیستانی برای صحت روزه نسبت به خواب اول بنابراحتیاط واجب، «احتمال بیدار شدن» را کافی نمی‌دانند. بلکه می‌فرمایند اگر اطمینان داشته است که اگر بخوابد قبل از اذان صبح بیدار می‌شود و بیدار نشود، روزه او صحیح است. #روزه

3⃣ روزۀ کسی که جنابت خود را فراموش کرده‌است 📝 فردی که می‌دانسته جنب شده‌است، اما فراموش می‌کند و با حالت جنب وارد روز یا روزهای ماه رمضان می‌شود، طبق نظر آیت‌الله سیستانی و امام‌خمینی باید قضای روزه‌اش را بگیرد. اما طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای اگر این فراموشی برای یک روز بوده، قضا لازم نیست، ولی اگر این فراموشی چند روز طول بکشد – یعنی فقط یک روز نباشد - باید قضای همۀ ایام فراموشی را بگیرد. #روزه

به طور کلی کارهایی که روزه را باطل می‌کند (مفطرات روزه)، در صورتی باعث بطلان روزه می‌شود که فرد آگاهانه (با توجه به اینکه روزه است) و عمدا (نه از روی جبر) آن را انجام دهد. اما این قاعده استثنائاتی نیز دارد. یعنی مواردی وجود دارد که: الف) افطار عمدی است، ولی روزه صحیح است؛ ب) افطار عمدی نیست، ولی قضای روزه واجب است. در فایل بالا، این موارد ذکر و توضیح داده شده‌است. #روزه

4⃣ خون لثه هنگام روزه 📝 اگر فرد یقین دارد، در فضای دهانش خون هست، حق ندارد با اختیار آن خون را فرو ببرد. اما اگر شک دارد که در دهانش خون هست، لازم نیست جلوی آینه برود و بررسی کند. همچنین اگر بدون اختیار خون فرو برود، روزه باطل نمی‌شود. ضمناً خون لثه و دندان چنانچه در آب دهان مستهلک شود، یعنی از بین برود، محکوم به طهارت است و فرو بردن آن، روزه را باطل نمی‌کند. بعضی افراد که دندانشان را کشیدند و یا لثه‌شان طوری خونریزی دارد که اگر بخواهند از فرو رفتن خون در حلق جلوگیری کنند، به سختی غیر قابل تحملی یا به تعبیر رساله: عُسْر و حَرَج، می‌افتند، وظیفه‌شان این است که تا وقتی کارشان به حد عسر و حرج نرسیده باید از فرو رفتن خون جلوگیری کنند؛ اما اگر به عسر و حرج رسید و خون، پایین رفت، روزه‌شان باطل می‌شود و باید قضای آن را بعداً بجا آورند. کفاره هم ندارد. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد. #روزه

5⃣ مضمضه کردن آب هنگام روزه 📝 طبق نظر امام‌خمینی اگر روزه‌دار آب را بدون قصد آشامیدن وارد دهان و مضمضه کند و بعد بدون اختیار آب وارد حلق بشود و پایین برود، روزه‌اش باطل می‌شود؛ البته باید ادامۀ روز را از انجام مبطلات روزه اجتناب کند و پس از ماه رمضان هم قضای آن را بجا آورد و کفاره هم لازم نیست. مگر اینکه مضمضه به جهت وضو و غسل باشد؛ چه وضو برای نماز واجب باشد چه نماز مستحب و چه بطور کلی به قصد داشتن طهارت؛ البته احتیاط مستحب آن است اگر مضمضه برای وضوی نماز واجب نباشد و آب بی‌اختیار فرو رود، روزه را قضا نماید. اما طبق نظر آیت‌الله سیستانی فقط کسی که آب را برای رفع تشنگی مضمضه کند و سپس آب بی‌اختیار فرو رود، باید روزه‌اش را قضا کند و اگر مضمضۀ او جهت دیگری داشته باشد، و آب بدون اختیار پایین برود، روزه صحیح است؛ طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای نیز در غیر مضمضه برای وضوی نماز واجب، اگر آب بی‌اختیار فرو رود، بنا بر احتیاط واجب مکلف باید روزۀ آن روز را قضا نماید. دو نکته: اولاً این مسئله فقط برای آب است نه برای غذا و چیزهای دیگر؛ و ثانیاً مربوط به مضمضمه است نه استنشاق. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد. #روزه

6⃣ آیا در ماه مبارک رمضان می‌توان به دندان‌پزشکی رفت؟ اگر مطمئن باشیم که در صورت مراجعه به دندان‌پزشک حتماً آب یا هر چیز دیگر، حتی بدون اختیار، از حلق ما پایین می‌رود، در اینجا تا ضرورتی نباشد نباید در طول روز ماه رمضان به دندان‌پزشکی رفت. اما اگر چنین اطمینانی نباشد، ایرادی ندارد که فرد دندان‌پزشکی برود و اگر رفت باید مراقبت کند که چیزی از حلقش پایین نرود. اما اگر آب پایین رفت، همان احکام مضمضه را دارد که دیروز ذکر شد. بنابراین طبق نظر امام‌خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای باید باقی روز را امساک کند و بعد از ماه رمضان هم طبق نظر امام بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط قضای این روز را بجا بیاورد. البته طبق نظر آیت‌الله سیستانی، اگر قبل از رفتن اطمینان نداشت چیزی پایین می‌رود، ولی بعداً بدون اختیار پایین رفت، اشکالی ندارد و روزه صحیح است. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد. #روزه

7⃣ امساک تأدبی 📝 هر فردی که وظیفه داشت در ماه رمضان روزه بگیرد، یعنی عاقل و بالغ بود، روزه برایش ضرر نداشت، مسافر نبود و ...، به هر نحوی که روزه‌اش باطل شد، حق ندارد دوباره کارهای باطل‌کنندۀ روزه را انجام دهد؛ یعنی هر بار که کار باطل‌کنندۀ روزه را انجام می‌دهد، گناه می‌کند. البته آیت‌الله سیستانی در این مسئله احتیاط واجب دارند نه فتوا. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد. #روزه

8⃣ مسافرت پیش از ظهر ماه رمضان 📝 هرگاه روزه‌دار پیش از ظهر مسافرت نماید، طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای در صورتی که از شب قبل قصد سفر کرده باشد، روزه‌اش باطل است. ولی اگر قصد سفر در روز بوده بنا بر احتیاط واجب روزه بگیرد و پس از ماه رمضان آن روز را قضا کند. اما بنا بر نظر امام‌خمینی و آیت‌الله سیستانی اگر روزه‌دار پيش از ظهر مسافرت كند، وقتی به حد تَرَخُّص برسد، نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد؛ چه شب قبل قصد سفر داشته یا نداشته‌است. 📌 برگرفته از کتاب احکام کابردی، تألیف حجت الاسلام و المسلمین کریمی که به‌زودی منتشر خواهد شد. #روزه

9⃣ اگر انسان بر اثر نداستن حکم شرعی، کار باطل‌کنندۀ روزه را انجام دهد، آیا روزه‌اش باطل می‌شود؟ 📝 اگر انسان نداند که بعضی از آنچه به عنوان مفطرات (کارهای باطل‌کنندۀ روزه) ذکر شد، روزه را باطل می‌کند و به علّت ندانستن حکم، آن را انجام دهد، طبق نظر آیت‌الله سیستانی چنانچه آن مفطر، خوردن یا آشامیدن یا جماع باشد، در هر صورت روزه‌اش باطل می‌شود و اگر سایر مفطرات (از جمله بقاء عمدی بر جنابت) بوده‌است، چند صورت دارد: الف. اگر در یادگیری مسئله کوتاهی کرده باشد (که در این صورت جاهل مقصّر محسوب می‌شود) روزه‌اش باطل می‌شود. ب. اگر در یادگیری مسئله کوتاهی نکرده و هنگام انجام کار باطل‌کنندۀ روزه، تردید نداشته است که این کار را روزه را باطل نمی‌کند (که در این صورت جاهل قاصر است)، روزه‌اش صحیح می‌باشد. ج. چنانچه فرد، در هنگام انجام مفطر، برای ارتکاب آن، حجّت شرعی داشته باشد (اموراتی که شارع آن‌ها را حجت قرار داده‌است و می‌توان به آن‌ها استناد کرد؛ مثل یقین، اطمینان، بینه، شهادت دو مرد عادل، استصحاب؛ که مکلف در صورت داشتن حجت هم جاهل قاصر محسوب می‌شود) روزه‌اش باطل نمی‌شود. 📝 طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای کسی که شک دارد بقاء بر جنابت روزه را باطل می‌کند یا نه و در حال جنابت روزه بگیرد، بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و باید قضای آن را نیز بگیرد. ولی اگر یقین دارد که بقای بر جنابت روزه را باطل نمی‌کند و بر این اساس روزه بگیرد، روزه‌اش صحیح است. اما در مورد سایر مفطرات، اگر به سبب بی‌اطلاعی از حکم شرعی کار باطل‌کنندۀ روزه را انجام دهد، روزه‌اش باطل است و باید آن را قضا کند. #روزه

⚠ تذکری پیرامون فرستۀ روز شنبه کسی که وظیفه دارد روزه بگیرد، اگر قصد سفر داشته باشد، تا وقتی از وطن خود خارج نشده و از حد ترخص عبور نکرده، حق ندارد کار باطل‌کننده روزه را انجام دهد و اگر چنین کرد، علاوه بر قضا، کفاره شکستن عمدی روزه هم بر او واجب می‌شود. 📌 وقتی هم از حد ترخص عبور کرد، اگر مقلد آیت‌الله خامنه‌ای باشد، برای باطل کردن روزه باید ببیند از شب قبل قصد سفر داشته با در همان روز برایش سفری پیش آمده‌است. تفصیل این مطلب دو روز پیش ذکر شد. #روزه

🔟 کفاره برای کدام یک از مبطلات روزه است؟ 📝 طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر کسی روزه ماه رمضان را با خوردن یا آشامیدن یا جماع یا استمناء یا باقی ماندن بر جنابت (5 مورد) باطل کند، در صورتی که عمدی و با اختیار باشد و به علّت ناچاری و اضطرار یا اکراه نباشد، علاوه بر قضاء، کفّاره هم بر او واجب می‌شود؛ ولی کسی که سایر مبطلات روزه را عمدی و با اختیار مرتکب شده مثل باقی ماندن بر حیض و نفاس، قی کردن، اماله کردن، دروغ بستن به خداوند متعال و پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و امامان علیهم‌السلام، پرداخت کفّاره بر او واجب نیست؛ هرچند احتیاط مستحب آن است که علاوه بر قضاء، کفّاره هم بدهد. 📝 اما طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای تمام کارهایی که روزه را بنا بر فتوا باطل می‌کند، اگر از روی عمد و اختیار و بدون عذر شرعی انجام شود، علاوه بر اینکه سبب بطلان روزه می‌شود و قضا دارد، کفاره را نیز بر انسان بنا بر فتوا واجب می‌کند. چه بداند کفاره دارد و چه نداند. اما کارهایی که طبق نظر ایشان، روزه را بنا بر احتیاط واجب باطل می‌کند، یعنی رساندن دود و غبار غلیظ به حلق، دروغ بستن به خدا و پیامبر و پیامبران و معصومین علیهم‌السلام، بقای بر جنابت در زمانی که مکلف شک دارد این کار روزه را باطل می‌کند، و فرو بردن سر زیر آب**، اگر شخص عمداً و از روی اختیار و بدون عذر شرعی انجام دهد، قضا و کفاره بنا بر احتیاط، بر وی واجب می‌شود. 📌 تذکر: اگر بطلان روزه تنها به واسطۀ اخلال در نیت باشد، مثل کسی که از روی ریا روزه می‌گیرد یا اصلاً نیت روزه نمی‌کند یا ...، و شخص هیچ یک از کارهای باطل‌کنندۀ روزه را انجام نداده باشد، فقط قضای روزه بر او واجب است و کفاره منتفی است. #روزه

1⃣1⃣ آیا ندانستن مسئلۀ شرعی، باعث برداشته شدن کفاره می‌شود؟ 📝 طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر کسی یکی از موارد پنج‌گانه‌ای را که دیروز ذکر شد، به علّت ندانستن مسئله، انجام دهد، یعنی نمی‌‌دانسته که این موارد، روزه را باطل می‌کند و آن را انجام دهد، چند صورت دارد: الف. اگر در فراگیری مسأله کوتاهی کرده (جاهل مقصّر باشد) و در هنگام انجام کار باطل‌کنندۀ روزه تردید داشته و احتمال باطل‌کننده بودن آن را می‌داده‌است، کفاره بر او بنا بر احتیاط لازم، واجب می‌‌شود. ب. اگر در فراگیری مسئله، کوتاهی نکرده باشد (جاهل قاصر باشد) و یا حتّی کوتاهی کرده باشد (جاهل مقصّر باشد)، امّا در هر دو صورت، در هنگام انجام کار باطل‌کنندۀ روزه تردید نداشته که این کار روزه را باطل نمی‌کند، کفّاره بر او واجب نمی‌شود. ج. چنانچه برای انجام مفطر، در هنگام ارتکاب آن، حجّت شرعی داشته باشد (اموراتی که شارع آن‌ها را حجت قرار داده‌است و می‌توان به آن‌ها استناد کرد؛ مثل یقین، اطمینان، بینه، شهادت دو مرد عادل، استصحاب؛ که مکلف در صورت داشتن حجت هم جاهل قاصر محسوب می‌شود)، کفّاره بر او واجب نیست. بنابراین کسی که عقیدۀ قطعی داشته که این مُفطِرات، روزه را باطل نمی‌کند، هرچند در مقدّمات چنین عقیده‌ای مقصّر باشد، مثل اینکه در فراگیری مفطرات روزه، کوتاهی کرده باشد، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است کسی که نمی‌دانسته روزه بر او واجب است، مانند کودکانی که در اوائل سنّ بلوغ هستند و اعتقاد داشته‌اند که روزه بر آنان واجب نیست. نکتۀ 1: اگر کسی در حال روزه ماه مبارک رمضان کاری را انجام دهد که با صرف نظر از اینکه مفطر روزه است، به خودی خود، حرام است - مثل استمناء - و این در حالی باشد که حرام بودن آن را می‌دانسته، ولی عقیدۀ قطعی داشته که روزه را باطل نمی‌کند و احتمال مفطر بودن آن را نمی‌داده است، در این صورت نیز کفّاره بر او واجب نمی‌‌شود. نکتۀ 2: کسی که می‌‌دانسته موارد پنج گانه‌ای که دیروز ذکر شد، روزه را باطل می‌کند، ولی نمی‌دانسته که با انجام آنها کفّاره بر عهده او واجب می‌شود، کفّاره از او ساقط نمی‌‌شود و باید کفّاره بدهد. 📝 اما طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بطور کلی اگر به دلیل بی‌اطلاعی از حکم شرعی، کاری را انجام دهد که روزه را باطل می‌کند (اختصاصی به موارد پنج‌گانه ندارد)، در حالی که یقین داشته آن کار روزه را باطل نمی‌کند، روزه‌اش باطل می‌شود (مگر بقاء عمدی بر جنابت که تفصیل آن قبلاً ذکر شد) و بايد آن را قضا کند، ولی کفاره بر او واجب نيست. ⚠ البته اگر کاری را که می‌داند حرام است، ولی نمی‌داند روزه را باطل می‌کند انجام دهد، علاوه بر قضا، بنا بر احتیاط واجب باید کفاره بدهد (بر خلاف نظر آیت‌الله سیستانی). #روزه

2⃣1⃣ تفاوت اجبار با اکراه در انجام مفطرات 📝 گاهی روزه‌دار در وقوع فعلی که مبطل روزه است (مفطر)، هیچ اراده‌ای ندارد و بدون اختیار او این کار انجام می‌شود؛ این حالت را اجبار می‌گویند؛ مثلاً چیزی را به زور در گلوی روزه‏دار می‌ریزند؛ در این حالت روزۀ او باطل نمی‌شود. 📝 ولی گاهی روزه‌دار با اراده و اختیار خود، برای دفع یک ضرر، کار باطل‌کنندۀ روزه را انجام می‌دهد؛ این حالت را اکراه می‌گویند. مثلاً به او بگویند: اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی به تو می‌زنیم و خودش برای جلوگیری از ضرر چیزی بخورد؛ در این حالت اگر عمل باطل‌کنندۀ روزه، خوردن یا آشامیدن یا جماع باشد، روزۀ او باطل می‌شود و در غیر این سه مورد، طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب، روزه‌اش باطل می‌شود. #روزه