🔰 بحران «سواد خواندن در ایران» و راه‌های برون‌رفت از آن 👤 #علی_اصغر_سورتیجی_اوکرکایی 🔸یادگیری «خواندن» و به تعبیری «سواد اطلاعاتی»، به‌عنوان بنیادی‌ترین مهارت آموزشی، سنگ‌بنای توسعه فردی- اجتماعی، توسعه پایدار و وسیله ای برای ایجاد پیوندهای اجتماعی و سازگاری با جهان پیچیده و در حال تغییر به‌شمار می‌آید. منظور از خواندن از دیدگاه نگارنده که ریشه در علم آموزش خواندن دارد، یکی از مهارت‌های چهارگانه زبانی است که مرکز ثقل برای سه مهارت دیگر یعنی سخن گفتن، گوش دادن و نوشتن است. مهارتی که در آن خواننده نه‌تنها پذیرنده معنای القایی و تجویزی متن نیست، بلکه در مقابل، داعیه ساخت معنای «شخصی‌شده و منحصربه‌فرد» خود را، ورای متن دارد. این معنای منحصربه‌فرد و شخصی، بر پایه گفتمان خردمندانه و حکیمانه، در یک فرآیند بده‌بستان معنایی با متون متعدد، خوانش چندباره متن، کنش و واکنش با معلم، همکلاسان، و تجارب خود و دیگران شکل می گیرد. 🔸امروزه این مهارت به عنوان یکی از شاخص های تعیین‌کننده برای ارزیابی کیفیت نظام‌های آموزشی و آمادگی برای ورود به عرصه‌های علمی و اجتماعی تبدیل شده است. 🔸متاسفانه گزارش‌ها و مطالعات بین‌المللی (از قبیل مولیس و همکاران، 2004، 2007، 2013، 2017، و 2023) و گزارش‌های رسمی و دولتی داخلی در پژوهشگاه تعلیم و تربیت و مرکز ملی مطالعات تیمز و پرلز (از قبیل کریمی، 1393؛ و کبیری، 1396) نشان از آن دارند که مدیریت این مهم و متعاقباً پیامدهای آن در ایران، در یک روند وارونه نسبت به رشد و توسعه جهانی قرار دارد. 🔸شناخت بنیان‌های این بحران مستلزم شناخت و اکولوژی «اکوسیستم آموزش خواندن» است. بررسی نگارنده در دانشگاه علامه طباطبایی بر روی مدل‌های فرآیندی خواندن، که با سیاستگذاری های حوزه آموزش خواندن قرابت بیشتری دارند... 🔸حذف هر یک از این سازه های حیاتی زبانی در این اکوسیستم که دربردارنده پنج مقوله مذکور است، موجب اختلالات اکولوژیکی در مسیر دستیابی به اهداف عالی اکوسیستم سواد خواندن خواهد شد. شاهد این مدعا بر اساس مطالعاتی که پیشتر ذکر شد، محروم ماندن 99 درصد از دانش‌آموزان ایرانی از دستیابی به سطح عالی اهداف خواندن، و 35 درصد از آنان حتی در دستیابی به نازل‌ترین سطح اهداف سواد در 25 سال گذشته است. 🔸از دیگر جنبه های اثرگذار برآمده از مدل‌های فرآیند آموزش خواندن، عنصر «معلم» و صلاحیت های حرفه ای اوست که اهمیت توجه به جذب و تربیت تخصصی و همه‌جانبه معلمان از طریق دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی به جای روش‌های جایگزین و میانبر و مُسکن‌گونه را گوشزد می‌کند. 🔸تحقق این امر همان‌طور که بیان شد نیازمند عزم ملی است که باید با توجه به تجارب جهانی، در قالب یک مطالبه ملی و با مشارکت خبرگان و صاحب‌نظران، و نهادهایی از قبیل مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، وزارت دادگستری، وزارت آموزش‌وپرورش و دیگر نهادهای مرتبط در قالب یک «برنامه و سند مطالبه ملی لازم الاجرای» برای تمام دستگاه‌های دخیل کشور، مستقل از تحولات سیاسی و تغییرات دولت‌ها طراحی و اجرا شود و مکانیزم‌های ارزیابی و نظارت بر نهادها و اشخاص مسئول به صورت روشن تدوین گردد. #مقاله_وارده #سرویس_اجتماعی https://kayhan.ir/001KnS @Kayhan_Online