🌐سناریوهای شکست مذاکرات هستهای
🔹دونالد ترامپ مکرراً بیان میکند که اگر به توافق هستهای نرسد، ایران بمباران خواهد شد. همچنین کشورهای اروپایی چندین بار تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه کردهاند و ایران نیز در پاسخ، گزینه خروج از پیمان منع اشاعه سلاح هستهای (یا همان NPT) را روی میز گذاشته است که میتواند روابط ایران و غرب را وارد چرخه تصاعد تنش بکند. چنین اظهارنظرهایی این تصویر را در اذهان ایجاد کرده است که شکست گفتگوها به معنای جنگ خواهد بود. با این حال میتوان به سناریوهای جایگزین فکر کرد، سناریوهایی که در آنها به جای وقوع جنگ، فقط سطوح پایینی از تنش همچون گذشته میان ایران و غرب (تروئیکای اروپایی و آمریکا) تداوم مییابد.
💢ماشه و ان پی تی
🔸اولین خطر شکست مذاکرات، استفاده اروپا از مکانیسم ماشه و خروج ایران از ان پی تی در واکنش به آن است. خروج از ان پی تی مسیر ایران را برای ساخت سلاح هموارتر میکند؛ اما این به معنای ناممکنشدن مصالحه یا قطعیشدن ساخت سلاح هستهای نیست. نخست، اگر چه ایران با خروج از ان پی تی، میتواند اجرای موافقتنامه پادمان را لغو کند و بازرسیهای آژانس را به صفر برساند، اما چنین کاری اختیاری خواهد بود. با وجود اینکه لزوم امضای موافقتنامه پادمان در ماده ۳ ان پی تی آمده است؛ اما به لحاظ حقوقی این دو از یکدیگر جدا هستند، همچون هند که هم دارای سلاح هستهای است و هم موافقتنامه پادمان را با آژانس امضا کرده است. افزون بر این، خروج از ان پی تی یک فرآیند سه ماهه خواهد بود. تمام این موارد نشان میدهد با خروج ایران از ان پی تی همچنان مسیر برای کاهش تنش و چانهزنی میان طرفین باز خواهد بود.
💢اقدام نظامی گسترده آمریکا احتمال پایینی دارد
🔸یک عملیات نظامی برای اینکه برنامه هستهای را در کوتاه مدت متوقف کند نیازمند شدت بالا، گستردگی زیاد و تداوم است. چنین حرکتی با اقدامات نظامی پیشین که آمریکا علیه ایران انجام داد تفاوت بسیاری خواهد داشت و ایران ناچار به واکنش شدید خواهد شد. در نتیجه منطقه و آمریکا وارد یک جنگ فراگیر میشود. ترامپ به عنوان رئیس جمهوری که قصد اولویتدادن به مهار چین و خروج آمریکا از درگیریهای منطقهای را دارد، بعید است چنین خطری را بپذیرد. علاوه بر این، چنین جنگی میتواند وضعیت داخلی ترامپ را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
💢اقدام نظامی محدود و دقیق
🔸آن چیزی که احتمال بیشتری دارد، این است که آمریکا بخواهد با یک ضربه نظامی دقیق و محدود، ضمن عدم تحریک ایران به پاسخ (شدید) مذاکرات را از بنبست خارج و خواستههای خود را به ایران تحمیل کند. همچنین این اقدام میتواند به جای آنکه نظامی و علنی باشد، به صورت خرابکاری نیز رخ دهد تا ایران پیام آمریکا و اسرائیل را دریافت کند. از نظر آنها این نوع از حمله یا خرابکاری میتواند هم باعث افزایش تنش نشود، هم ایران را وا دارد که در مذاکرات به خواسته آمریکا تن دهد.
💢آنچه ایران میتواند انجام دهد
🔸ایران باید نشان دهد نه تنها آماده پاسخ به هرگونه اتخاذ گزینه نظامی است؛ بلکه این پاسخ میتواند منطقه را درگیر جنگ یا منازعه گسترده بکند که متحدین آمریکا را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. چتهای افشاشده از تیم امنیت ملی ترامپ نشان داد که مسئله قیمت نفت و اثر آن بر اقتصاد آمریکا چقدر میتواند برای برخی اعضای کابینه جدی باشد. مواضع، تهدیدها و رفتارهای ایران باید نگرانیهای این قشر میانهرو از کابینه و اطرافیان ترامپ را برجسته کند تا ترامپ نتواند تصمیم به استفاده از زور بگیرد.
💢جمعبندی
🔸رئیسجمهور آمریکا محدودیتهای کمی برای استفاده از گزینه نظامی ندارد و ایران نیز ضمن بهرهبرداری از این فرصت، باید با به کارگیری درست از تهدید و مواضع دقیق، دست ترامپ را برای استفاده از این گزینهها ببندد. با این وجود، در سمت اروپا، احتمال بالایی وجود دارد که اروپاییها به دلیل شکست مذاکرات هستهای مکانیسم ماشه را فعال کنند. البته این سناریو نیز لزوماٌ به افزایش حاد تنش منجر نمیشود؛ چرا که حتی با فرض عملی شدن تهدید ایران به خروج از ان پی تی، ایران لزوماٌ به سرعت به سمت ساخت سلاح هستهای نخواهد رفت.
✅در این صورت روابط میان ایران و غرب به پیش از ۲۰۱۵ باز خواهد گشت. از سوی دیگر وضعیت ابهامآمیز جدید در این سناریو به جای تداوم تنش ممکن است انگیزه دو طرف را برای رسیدن به یک توافق هستهای جدید افزایش دهد.
✅اندیشکده تهران✅
#مذاکرات_هستهای
#آمریکا
✅ خط آخر
@Khaate_Akhar