🔶 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔷 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 خشم و غضب 1| از ديگر آفت هاي اخلاقي مي توان به خشم و غصب اشاره كرد. بسيار مهم است كه مبلّغ، نماد رافت و رحمت اسلام باشد و در مقابل خطاي ديگران با عفو و بخشش برخورد كند. اگر مبلّغ فردي خودساخته نباشد و در هنگام عصبانيت و خشم، نتواند خود را كنترل كند، تبعات منفي فراواني ممكن است رخ دهد مخصوصا در اين عصر و زمانه كه ممكن است صحنه عصبانيت و فرياد يك روحاني، به سرعت نقل محافل مجازي شود. 🔸كلمه "غضب" به معناي خشم گرفتن و خلاف خشنودي، به كار رفته است. خشم و غضب نيرويي است كه براي دفاع از خود و پاسداري از حق در نهاد انسان گذارده شده است، اما اگر از محور اصلي خويش خارج گردد تبديل به يكي از رذائل بزرگ مي شود و رذائل مهم ديگري را نيز با خود به همراه مي آورد. 🔸قرآن كريم در مورد مومنين مي فرمايد: «وَ الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ »1؛ و همان كساني كه از گناهان بزرگ و از كارهاي زشت دوري مي كنند و هنگامي كه خشم مي گيرند، راه چشم پوشي و گذشت را برمي گزينند. به عبارت ديگر، مومنين نه تنها در موقع غضب، اختيار خود را از دست نمي دهند، بلكه با عفو و بخشش، قلب خود را از كينه ها مي شويند و اين صفتي است كه تنها در سايه ايمان و توكل بر خدا پيدا مي شود. پي نوشت: 1.سوره شوري، آيه 37 __________________ 🆔 @balagh_ir

🔶 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔷 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 خود فراموشی| خود فراموشي يكي از نقاط آسيب پذيري تبليغات ديني است; سخن مبلغ در ابلاغ و تبيين معارف ديني، آنگاه در شنوندگان اثر ژرف و پايدار برجاي مي گذارد كه گوينده خود نيز بهره اي از اثرات پيامش برده باشد. در غير اين صورت، نبايد توقع توفيق چنداني رادر اين مقصود داشت زيرا: 1. بيان از حرارت و احساس لازم، كه ناشي از انس قلبي گوينده وتاثر او در حين عمل به آن مي باشد، خالي خواهد بود. 2. از آنجايي كه گوينده، خود آن مسير را در عمل نيازموده، به خوبي نخواهد توانست الگويي عملي و راهكاري موفق، براي ديگران ترسيم كند. 3. مهم تر اين كه معقول و پسنديده نيست كه ديگران را به نيكي و نيكو بودن دعوت و خود را فراموش كرد. چنانكه خداوند تبارك وتعالي در قرآن مجيد، مي فرمايد: «اتامرون الناس بالبر وتنسون انفسكم و انتم تتلون الكتاب»(بقره(2):43) (آيا امر مي كنيد مردم را به نيكي و خويشتن خويش را فراموش مي كنيد! و در حالي كه كتاب را تلاوت مي كنيد؟!) بنابراين بايد با اجابت آيه كريمه;«فاستبقوا الخيرات»(بقره(2): 148 و 48) هم به دعوت قرآن و هم به فرمايش قرآن ناطق، حضرت امام صادق(ع):«كونوا دعاه للناس بغير السنتكم »عمل كرده باشيم . 1 پي نوشت: 1. اصول كافي، ج 2، ص 78. ____________________ 🆔 @balagh_ir

🔶 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔷 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 ریا و خودنمایی| از ديگر آفاتي كه لازم است مبلّغين مراقب آن باشند، انجام عبادات و اعمالي با انگيزه هايي غير الهي است. اين مساله از اين جهت اهميت دارد كه معمولا حركات و سكنات يك روحاني به دقت مورد توجه ديگران است و شيطان از همين مساله استفاده مي كند كه روحاني را وادار كند دست به كارهايي با نيت جلب توجه مردم بزند. ريا از ريشه «ر أ ي» مشتق شده و به اين معني است كه شخص كاري را با انگيزه جلب توجه مردم انجام دهد.اين واژه به معناي تظاهر و نشان دادن به غير نيز استفاده مي شود. معني اصطلاحي ريا اين است كه انسان كار خوبي را به قصد تظاهر و نشان دادن به مردم انجام دهد، نه براي خدا؛ ريا هم در اعمال عبادي مانند نماز و هم در امور غير عبادي مانند انفاق محقق مي شود 1. قرآن كريم رياكاري را صفت منافقين مي شمرد و مي فرمايد: «إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللّهَ وَ هُوَ خَادِعُهُمْ وَ إِذَا قَامُواْ إِلَي الصَّلاَةِ قَامُواْ كُسَالَي يُرَآؤُونَ النَّاسَ وَ لاَ يَذْكُرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِيلاً »2؛ منافقان مي خواهند خدا را فريب دهند و هنگامي كه به نماز بر مي خيزند، با كسالت بر مي خيزند، و در برابر مردم ريا مي كنند و خدا را جز اندكي ياد نمي نمايند. اميرمؤمنان عليه السلام مي فرمايد: «ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ لِلْمُرَائِي يَنْشَطُ إِذَا رَأَي النَّاسَ وَ يَكْسَلُ إِذَا كَانَ وَحْدَهُ و َيُحِبُّ أَنْ يُحْمَدَ فِي جَمِيعِ أُمُورِه »3؛ رياكار سه نشانه دارد: در انظار مردم با حال و با نشاط مي نمايد و در تنهايي كسل و بي حال و دوست مي دارد كه مردم تمام كارهاي او را بستايند. از امام صادق عليه السلام روايت شده: «كُلُّ رئاءٍ شِرْكٌ إنَّه مَنْ عَمِلَ لِلنّاسِ كان ثَوابُهُ عَلَي النّاسِ و من عَمِلَ للهِ كان ثوابُهُ عَلَي اللهِ »4؛ هرگونه ريايي شرك است، هر كس براي مردم كار كند پاداشش به عهدۀ مردم است و هر كس براي خدا كار كند ثوابش بر خداست. خطر رياكاري، همه انسان ها به ويژه عالمان ديني را تهديد مي كند. ريا آن چنان آرام و بي صدا وارد عمل مي شود كه در روايات آن را چنين تعبير كرده اند: «تشخيص ريا مشكل تر از مشاهده مورچه ريز و سياه در روي سنگ سياه در شب تاريك است». بعضي از راه هاي درمان ريا عبارت اند از: توجه به خشم و غضب الاهي از عمل ريا، توجه به بي ارزشي پاداش و تشويق مردم در مقابل پاداش پروردگار قادر متعال، توجه به خلف وعده ها، نا سپاسي ها و فراموش كاري ها و ناتواني هاي مردم در قدر داني، توجه به قدرت خداوند در تسخير دل ها و قلب ها، توجه به قدرت خداوند در افشاي رياكاري ها در نزد مردم و رسوايي آن. توجه به اين كه ريا نابود كننده أجر و پاداش اخروي اعمال انسان است و عادت دادن خود به اين كه اعمال و كارهاي نيكش را در پنهاني انجام دهد. در مورد مرحوم شيخ عباس قمي رضوان الله عليه نقل شده است كه حساسيت زيادي به ريا داشت و جلوي هر وسيله اي كه مي توانست باعث خطور وسوسه هاي رياكارانه شود را سد مي كرد. معروف است كه ايشان براي اداي نماز به مساجد گوناگون مي رفت و همين كه جمعيتي پشت سرش جمع مي شد و به مكبر نياز مي شد، ديگر در آنجا به امامت نمي ايستاد 5. پي نوشت: 1.قاموس قرآن، ج ۳، ص ۳۰ 2.سوره نسا، آيه 142 3.كافي، ج2، ص295 4.كافي، ج2، ص293 5.سيره فرزانگان، ص 145 ___________ 🆔 @balagh_ir

🔷 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔶 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 علم بدون عمل ۱‌| در تبليغات ديني و مخصوصا تبليغ چهره به چهره، عامليت پيام رسان نقش بسيار مهمي را ايفا مي كند زيرا مخاطب از نزديك شاهد اعمال و رفتار مبلغ است و رفتار مبلّغ در نگرش او نسبت به صحت و ارزش پيام تاثيرگذار مي باشد. اساسا تبليغ علاوه بر بعد عقلي و منطقي، داراي بار عاطفي و احساسي نيز هست و از اين رو، از مهم ترين عواملي كه در جلب اعتماد مخاطب نقش غير قابل انكاري دارد، مساله عينيت يافتن پيام در صحنه زندگي پيام رسان است. گفتار بدون عمل از سوي هر گوينده اي كه باشد نه تنها ارزش ندارد بلكه ضد ارزش است و باعث ناخشنودي ذات الهي مي شود. شيوع سخن بي عمل در جامعه نه تنها باعث مي شود كه مردم به سخنان اشخاصي هم كه به گفته هايشان عمل مي كنند بي اعتماد شوند، بلكه باعث رواج بي اعتمادي شده و به مرور زمان از ارزش سخنان افرادي كه به گفته هايشان عمل مي كنند مي كاهد بطوري كه به مرور زمان هر سخن زيبا و پر معني نزد مردم بي معني جلوه خواهد كرد. ____________ 🆔 @balagh_ir

🔷 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔶 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 علم بدون عمل۲| علم بدون عمل در قرآن در زمينه لزوم مطابقت گفتار با كردار، قرآن كريم به صراحت از افرادي كه گفتار خود را همراه با كردار خود نمي كنند انتقاد مي كند و آن را مايه ناراحتي ذات الهي مي داند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ »1؛ اي كساني كه ايمان آورده ايد چرا چيزي مي گوييد كه انجام نمي دهيد؟ نزد خدا سخت ناپسند است كه چيزي را بگوييد و انجام ندهيد. علامه طباطبائي در تفسير «الميزان» درباره تفسير آيه كريمه «لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ» مي گويد: «فرق است بين اينكه انسان سخني را بگويد كه انجام نخواهد داد و بين اينكه كاري را سفارش كند كه خود انجام نمي هد؛ اولي دليل بر نفاق و دومي دليل بر ضعف اراده است. گاه انسان سخني مي گويد كه از اول تصميم دارد انجام ندهد، اين يك نوع نفاق است، اما گاه از اول تصميم بر عمل دارد، ولي بعداً انجام نمي دهد، اين دليل ضعف اراده است »2. 2. المیزان،ج ۱۹، ص ۴۲۰ _____________ 🆔 @balagh_ir

🔷 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔶 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 علم بدون عمل ۳| علم بدون عمل در روايات: در روايت بسيار معروفي، امام صادق عليه السلام مي فرمايند: «كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ لِيَرَوْا مِنْكُمُ الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَيْرَ فَإِنَّ ذَلِكَ دَاعِيَةٌ »3؛ مردم را با غير زبان خود [به مذهب خويش] دعوت كنيد، تا پارسايي و سخت كوشي (در عمل و عبادت) و نماز و خوبي را از شما ببينند؛ زيرا اينها، خود [بهترين] مبلّغند. همچنين امام صادق عليه السلام به مفضّل فرمودند: «أَيْ مُفَضَّلُ قُلْ لِشِيعَتِنَا كُونُوا دُعَاةً إِلَيْنَا بِالْكَفِّ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ اجْتِنَابِ مَعَاصِيهِ وَ اتِّبَاعِ رِضْوَانِهِ فَإِنَّهُمْ إِذَا كَانُوا كَذَلِكَ كَانَ النَّاسُ إِلَيْنَا مُسَارِعِينَ »4؛ اي مفضّل! به شيعيان ما بگو، مردم را بسوي ما بخوانيد به وسيله پرهيز از محرّمات الهي و خودداري از نافرماني خداوند و دنبال كردن خشنودي خداوند. پس اگر شيعيان چنين بودند، مردم به سوي ما شتاب مي گيرند.» در روايت ديگري امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «مَنْ لَمْ يَنْسَلِخْ مِنْ هَوَاجِسِهِ وَ لَمْ يَتَخَلَّصْ مِنْ آفَاتِ نَفْسِهِ وَ شَهَوَاتِهَا وَ لَمْ يَهْزِمِ الشَّيْطَانَ وَ لَمْ يَدْخُلْ فِي كَنَفِ اللَّهِ وَ أَمَانِ عِصْمَتِهِ لَا يَصْلُحُ لِلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ لِأَنَّهُ إِذَا لَمْ يَكُنْ بِهَذِهِ الصِّفَةِ فَكُلَّ مَا أَظْهَرَ يَكُونُ حُجَّةً عَلَيْهِ وَ لَا يَنْتَفِعُ النَّاسُ بِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَي أَ تَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ يُقَالُ لَهُ يَا خَائِنُ أَتُطَالِبُ خَلْقِي بِمَا خُنْتَ بِهِ نَفْسَكَ وَ أَرْخَيْتَ عَنْهُ عِنَانَكَ 5؛ كسي كه از خيالات دروني جدا نشده و از آفتهاي نفس خود و شهوات آن آزاد نگشته و شيطان را شكست نداده و در حفظ الهي و امان نگهداري خداوند داخل نگشته، صلاحيت امر به معروف و نهي از منكر ندارد؛ زيرا اگر داراي اين ويژگيها نبود، هرچه به مردم بگويد دليلي عليه خود او خواهد بود و مردم از او بهره نخواهند برد. خداوند تعالي مي فرمايد: آيا مردم را به نيكي امر مي كنيد و خود را فراموش مي نماييد؛ و به او خطاب مي شود كه اي خائن! آيا از مردم چيزي را طلب مي كني كه به وسيله آن به نفس خود خيانت كردي و لجام خود را از آن گسيختي.» در توبيخ عالمان بي عمل روايات متعددي وارد شده است كه نشان از اهميت اين ويژگي دارد. اميرالمومنين در نهج البلاغه مي فرمايد: «انَّ الْعَالِمَ الْعَامِلَ بِغَيْرِ عِلْمِهِ كَالْجَاهِلِ الْحَائِرِ الَّذِي لَا يَسْتَفِيقُ مِنْ جَهْلِهِ، بَلِ الْحُجَّةُ عَلَيْهِ أَعْظَمُ، وَ الْحَسْرَةُ لَهُ أَلْزَمُ، وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَلْوَمُ »6؛ عالمي كه به غير دانش خود عمل كند، همانند جاهل سرگرداني است كه هرگز از جهلش بيرون نميآيد، بلكه حجت بر او عظيم تر و حسرت براي او ثابتتر و او نزد خدا سزاوار سرزنش بيشتري است. ______ 🆔 @balagh_ir

🔶 #اخلاق_تبلیغ_دین 🔷 #آفات_اخلاق_طلبگی 🔴 مرید پروری| از ديگر آسيب هاي اخلاقي، مريدپروري براي مبلغ است. يك مبلغ آيا اخلاقا اجازه دارد علاوه بر اينكه مردم را به دين خدا رهنمون مي سازد، خود را نيز براي آنان بزرگ نشان دهد و اسبابي را فراهم سازد كه مردم علاقمند به شخص او شوند يا خير؟ همانطور كه در مباحث مربوط به اخلاص و ريا متذكر شديم، مبلغ تنها و تنها بايد مردم را به سوي خدا دعوت كند. فرد مريدپرور، خواسته يا ناخواسته به جاي دعوت مردم به دين، آنها را به خويش دعوت مي كند حتي اگر در دل نيتي ناپاك از آن نداشته باشد. اين آفت گاه چنان پنهاني سراغ افراد مي آيد كه حتي بر خود او پوشيده مي ماند. در مواري حتي ممكن است اين مساله باعث عجب و غرور مبلغ شود كه ببيند تا چه اندازه مورد علاقه مردم قرار گرفته است. كسي كه به فكر محبوبيت خويش است، مي كوشد با ابراز وجود در عرصه هاي مختلف تبليغي، ورود به مباحث متعدد، برگزاري جلسات مناظره در موضوعات جنجالي، نوشتن چندين جلد كتاب كه خالي از بار علمي است و هزاران راه ديگر، توجه مردم را به خويش جلب نمايد. چه بسا مبلغ در اين حالت چندين برابر ديگران براي تبليغ زحمت بكشد اما هر چه بيشتر تلاش كند كمتر برداشت مي كند! خطر اين امر در دو ناحيه است: نخست آنكه خود از ثواب اخروي محروم مي شود و پاداش تمام تلاش هاي خويش را كه همان محبوبيت در نظر مردم است را در همين دنيا دريافت مي كند؛ و چيزي از تلاش هاي تبليغي، در نامه اعمالش ثبت نمي شود. دوم اين كه كساني را به سوي دين كشانده است، اما ايشان در ايمان خويش به او وابسته اند. بدين ترتيب، اگر به هر دليلي خطايي از او سر زند، يا بلايي بر سر او آيد، ايمان آنها متزلزل مي شود. اساتيد اخلاق از ديرباز بر اين مطلب تاكيد مي كردند كه اگر مي خواهيد استادي شايسته را پيدا كنيد ببينيد كه آيا او مردم را به سمت خود دعوت مي كند يا به سمت خدا. استادي مردم را به طرف خود بخواند اهل دل و شايسته تكريم نيست. _____________________ 🆔 @balagh_ir