بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع: «#تاریخ_اَنْدُلُس، #عبرتى_بزرگ برای مسلمانان (١)» روز پنجشنبه، ١۴٠٢/٠٢/٢١ ✍️ مناسبت روز: امروز در تقویم شمسی و قمری مناسبت خاصی نداریم؛ اما فردا ٢١ شوال سالروز پیروزی مسلمانان و ایجاد حکومت و تمدن بزرگ اسلامى در اَندُلُس است لذا روزبرگ شیعه را به این موضوع اختصاص می‌دهیم؛ تاریخ، آموزگار بسیار بزرگی است که با دقت در آن می‌توان به نکات آموزنده فراوانی دست یافت؛ از این رو، خداوند متعال براى هدایت ‏بندگان، در آیات متعدد قرآن کریم از تاریخ گذشتگان (اعم از خوبان و بَدان) سخن به میان آورده و سفارش نموده است: «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ»: «پیش از شما، سنت‌هایی وجود داشت، (و هر قوم، طبق اعمال و صفات خود، سرنوشت‏هایى داشتند که شما نیز همانند آن را خواهید داشت) پس در روى زمین گردش کنید و ببینید سرانجام تکذیب کنندگان (آیات خدا) چگونه بوده است» (آل عمران/١٣٧) تا آدمی عبرت و پند بگیرد و به راه جاهلين و غافلين نرود؛ اما افسوس که به فرموده امیرمؤمنان (ع): «مَا أَكْثَرَ الْعِبَرَ وَ أَقَلَّ الِاعْتِبَارَ»: «عبرت‌ها چه بسیارند و عبرت گرفتن‌ها چه اندک است» (حکمت ٢٨٩ نهج‌البلاغه) ✍️ «تمدن اسلامی اندلس» یکی از مهمترین و عبرت‌آموزترین وقایع تاریخی است؛، چرا که این تمدن بزرگ پس از ٨٠٠ سال عظمت و شکوه، ناگاه به سستى و اضمحلال گرایید و امروز بجز چند عمارت زیبا، دیگر اثری از آن تمدن باشکوه اسلامی باقی نمانده است؛ مورخین آورده‌اند که در سال ٩٢ هجرى قمرى، لشگرى هفت هزار نفرى از مسلمانان به فرماندهى «طارق بن زیاد»، شبه جزیره ایبرى (اسپانیا و پرتقال) را فتح نموده و پس از گذشت از سلسله جبال پیرنه، به خاک فرانسه رسیدند؛ و حکومت اسلامى اندلس را در کُل این منطقه برقرار نمودند؛ (تاریخ فتوحات اسلامى در اروپا، ترجمه على دوانى، ص ۴۵) تابیدن نور اسلام در این منطقه، چنان پیشرفت و دستاوردهاى شگرفى را به ارمغان آورد که مورخین نوشته‌اند: «نور تمدن اسپانیا در این دوران، اروپا را نورانى ساخت...؛ به‌طوری که علم و ادب و صنعت فقط در این سرزمین اروپایى رونق گرفت؛ و علوم ریاضى، فلکى، گیاه‏‌شناسى، تاریخ، فلسفه و قانون‌گذاری در اسپانیاى اسلامى تکمیل شده و نتیجه داد» ( اسلام و بلاهاى نوین، ترجمه مصطفى زمانى، ص٢۴۶) جالب است که بدانیم این تحول بزرگ و پیشرفت علمی در اندلس، در زمانى اتفاق افتاده که اروپا گرفتار دوره رکود قرون وسطى بوده است؛ به صورتی که دکتر «مارتینِز مونتابِث‏» مستشرق اسپانیایى می‏نویسد: «اگر حاکمیت هشت قرنه اسلام بر اسپانیا نبود، هرگز این کشور وارد گردونه تاریخ تمدن نمى‌‏شد و در این دوره، در حالى که اروپاى همسایه، اسیر تیرگى جهل و عقب ماندگى بود، مسلمانان، روشنایى خرد و فرهنگ را به اسپانیا منتقل کردند» (عبدالجبار الرفاعى، بیدارى اسلامى در اندلس امروز، ص ۴٩) در این دوران، مسلمانان اندلس در سایه دانش پژوهى و علم دوستى در اسلام، بدان پایه از پیشرفت در رشته‏‌هاى مختلف علمى، صنعتی، کشاورزى و شهرسازى رسیدند که «جان دراپِر» در «تاریخ پیشرفت فکر در اروپا» پس از توصیف پیشرفت و شهرسازى شهر قُرطَبه (پایتخت اندلس) مى‌نویسد: «هفتصد سال بعد از این تاریخ هم، حتى یک چراغ در راه‌هاى عمومى لندن و پاریس وجود نداشت و قرن‌ها پس از این تاریخ، افراد پیاده در شهر لندن و پاریس در روزهاى بارانى تا قوزک پا در گِل فرو مى‌رفتند» (اسلام در غرب، ص ٣١١) در این دوران، مهندسان مسلمان آندلس نیز در معمارى به قله‌های رفیع این دانش دست ‏یافتند؛ چنانچه جذابیت آثار به‌جا مانده از آن دوران، هنوز هم سالانه، بیش از ۴۵ میلیون نفر جهانگرد را به خود جذب می‌نماید؛ ✍️ اما همانطور که در آغاز سخن عرض کردیم این تمدن بزرگ اسلامی با آن‌همه قدرت، شوکت و عظمت و بالندگی، پس از ٨٠٠ سال به حضیض ذلت و خوارى کشیده و به کلی نابود شد! لذا مسلماً بررسی دلایل اضمحلال آن، می‌تواند درس عبرتی بزرگ برای تمامی حکومت‌های اسلامی، بالأخص جمهوری اسلامی ایران باشد که انشاالله در روزبرگ فردا در این رابطه سخن خواهیم گفت. *