🙏 با سلام و ضمن عرض پوزش بابت وقفه طولانی مدت و اعلام مجدد فعالیت به صورت منظم. ابتدا توضیحاتی که قول داده بودیم در خصوص این تفسیر اثری (مبتنی بر روایات) : 🪄#تفسیر_العسکری(ع) یا طبق نامی که بازنویس معاصر آن برایش انتخاب کرده «تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)» در واقع بخشی از تقریرات امام عسکری(ع) به دو نفر از شیعیان می‌باشد. 👥 این دو شخص در پی توصیه امام(ع) به پدرانشان مبنی بر فرستادن فرزندانشان به محضر امام(ع) جهت علم آموزی؛ به استفاده از این سرچشمه علم مفتخر شدند. (توجه کنید که طبق نقل معتبر خود امام(ع) از پدرانشان چنین خواسته بودند) این تفسیر طی هفت سال توسط امام بر این دو شخص املاء می شود که متأسفانه تنها تفسیر آیات سوره بقره تا آیه ۲۸۲ در دسترس است. 🗣 ناقل این تفسیر از این دو شخص، فردی به نام محمد بن قاسم استر آبادی (مشهور به مفسر جرجانی) است. 🪓 مؤلفی به نام ابن غضائری در طی سده‌های بعدی بیشترین نقد را به اعتبار این تفسیر وارد می‌کند. 📌 عمده تأکید ابن غضائری یکی بر تضعیف استرآبادی و مجهول دانستن او و دو راوی اصلی است. (یعنی در کتاب‌های رجالی در زمان ابن غضائری در رد یا تأیید این دو نفر چیزی وجود ندارد) و ایراد بعدی نیز ایرادات محتوایی و بعید دانستن برخی مضامین این تفسیر یا برخی منقولات منحصر به فرد در آن است. 📝 در عوض بزرگانی چون شیخ صدوق که از ابن غضائری به زمان امام(ع) نزدیک‌ترند هم در برخی کتاب‌هایشان پس از ذکر نام استرآبادی برای او طلب رضوان و رحمت می‌کند که قرینه‌ای بر اعتماد به اوست و هم در خصوص خود تفسیر نیز نه تنها آن را تایید می‌کند بلکه مانند بسیاری از علمای مشهور تفسیر را مورد اعتماد شیعه می‌داند. 🎯 علامه مجلسی نیز اعتماد صدوق بر این راویان و به خصوص استرآبادی را کافی دانسته و با توجه به نزدیکی زمان صدوق به راویان و قرائن بیشتر در تأیید آنان از سوی جناب صدوق را رافع اشکالات با دلایل نامعلوم از طرف برخی رجالیون می‌داند. 📍ظاهرا جناب صدوق نسخه‌ای از آن را جمع‌آوری و مرتب سازی نموده و در دیگر آثار خود به آن ارجاع داده‌است. ضمنا طبق نقل ابن‌شهرآشوب احتمالا نسخه کامل‌تری از این تفسیر توسط حسن‌ابن‌خالد برقی در محضر امام(ع) نگاشته شده که نشان می‌دهد این تفسیر از طرق دیگری نیز در بین علمای متقدم وجود داشته‌است و به کل می تواند جبران کننده ضغف رجالی راویان باشد. ✅ در مجموع با اعمال روش #موثوق_الصدوری (که درباره آن در مطالب بعدی خواهیم گفت) با در نظر گرفتن قراینی مثل تأییدات جناب صدوق و مضامین عالی تأویلی و ولایی تفسیر، اعتماد غالب علمای شیعه و بررسی مضمونی روایات در کتب تفصیلی بعدی، می‌توان تا حد زیادی به این کتاب اعتماد نمود و احیانا اگر مطلبی در آن با فهم ما سازگار نبود طبق دستورات ائمه(ع) علم آن را به خدا و رسول(ص) واگذار کرد و البته مبنای نظر قرار نگیرد، هرچند چنین مطالبی بسیار به ندرت در این تفسیر وجود دارد. 📕برگرفته از کتاب «امکان و روش اعتماد به متون دینی» نوشته دکتر عطاءالله بیگدلی جهت اطلاع بیشتر رجوع شود به: 📚استادی، مقدمة التفسیر المنسوب الی الامام العسکری 📚لطفی، سند تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) 📚طبسی، پژوهشی پیرامون تفسیر امام عسکری(ع)، 📚رضوى، نگاهى به تفسیر منسوب به امام حسن عسکرى‌علیه‌السلام #گوهر_متروک @kojahastim