💢حواستان به این تکنیک مهم باشد👇
#شاه_ماهی_سرخ
🎯به این جمله دقت کنید! 👈 "من نباید جریمه شوم. پلیس هم به جای اینکه به کار اصلی اش بپردازد یعنی جیب زن ها و معتادها را از خیابان جمع کند، می آید سراغ من که در یک خیابان خلوت به جای ۸۰ کیلومتر ۸۵ کیلومتر بر ساعت سرعت داشته ام آن هم برای اینکه به کلاسم برسم. ببینید با دانشگاهیان چه برخوردی می کنند در حالی که جیب زن ها آزادند".
📌در این استدلال از تکنیک شاه ماهی سرخ برای #فریب/ #مغالطه استفاده شده است. موضوع اصلی چیست؟ جریمه به خاطر خلافی که مرتکب شده. اما این جا پلیس سرزنش می‌شود که چرا کار اصلی‌اش را انجام نمی‌دهد. اما کار اصلی اش از نظر گوینده فریب کار چیست؟ یک موضوع کاملا نامربوط: مشکلاتی که در جامعه وجود دارد من جمله جیب زن ها و معتادها.
📌شاه‌ماهی سرخ یک استدلال #مغلطه‌آمیز است که سازوکارش بر اساس #پرت_سازی_حواس متکی است. در این تکنیک مرکز توجه منحرف می‌شود و توجه افراد به موضوعات نامرتبط کشانده می شود.
🔆اصطلاح شاه ماهی سرخ از کجا آمده است. شاه‌ماهی سرخ ظاهرا اسم عجیبی است. اما داستان این است که این ماهی بوی شدیدی دارد و شکارچیان پی برده اند که باعث می‌شود جایی که بوی آن بپیچد، سگ‌های شکاری نتوانند بوهای ضعیف‌تر (مثلا خرگوشی که در جستجوی آن است) را دنبال کنند. تکنیک فریب شاه‌ماهی سرخ هم همین کار را می‌کند؛ یک موضوع بی‌ربط اما جذاب را وارد استدلال می‌کند تا توجه از موضوع اصلی منحرف شود. در این حالت مخاطبان ممکن است مسیر غلطی را دنبال کنند. اصطلاح نعل وارونه در زبان فارسی نیز به این شگرد، برای رد گم کردن اشاره دارد. نعل را که به صورت وارونه به پای اسب بزنید، اثری که بر روی جاده می‌گذارد، جهتی خلاف جهت واقعی حرکت را نشان می‌دهد.
📌شاه‌ماهی سرخ زمانی بیشترین تاثیر را می‌گذارد که موضوع دوم، موضوعی باشد بسیار جذاب مانند (عدالت ـ آزادی و..) یا بسیار حساس مانند (رسوایی جنسی ـ دزدی و..) باشد.
📌مثلا در انتخابات پس از انتشار خبر بررسی صلاحیت‌ها (و از آنجائیکه شورای نگهبان قانونا نمی‌تواند دلایل را اعلام عمومی کند اما به فرد کاندیدا اعلام می‌کند)، فرد رد صلاحیت شده به جای اینکه بیاید به افکار عمومی بگوید چرا رد صلاحیت شده است، ابتدا اصل بررسی صلاحیت را زیر سوال برده و در گام بعد ادعای دریافت پول برای تایید صلاحیت را مطرح می کنند. یعنی افکار عمومی را از علت رد صلاحیت خود با طرح ادعای هیجان انگیز به سمتی دیگر می‌برد.
📌می بینید دوباره شاه ماهی سرخ بدبو در مسیر افکار ما قرار گرفت: طرح ادعای فساد آنهم از سوی کسی که رد صلاحیت شده است، آنقدر جذاب (بخوانید آنقدر بدبو) است که تمام حواس ها را پرت می کند.
📌حالا سعی کنید شاه ماهی سرخ را در این جمله بیابید. «بزرگترین خطر برای حاکمیت ملی ما روزی‌ست که انتخابات، تشریفات شود. جای دیگری انتصاب بفرمایند؛ مردم پای صندوق رأی بروند و فقط تشریفات انتخابات را انجام دهند.» در این بخش به تاثیر واژگان نیز دقت کنید.
📌پس براساس این تکنیک، حواسمان به طرح ادعاهای احساسات برانگیز باشد. هدف گوینده و نسبتش با اصل مساله را بررسی کنید. مثلا یک نماینده رد صلاحیت شده این سخن را می‌گوید یا یک کارشناس. مجری انتخابات که دو بار با همین روش و از مسیر انتخابات روی کار آمده است این جملات را می‌گوید یا یک کنشگر سیاسی؟ در این تکنیک بر روی برانگیختن احساسات مخاطبان با استفاده از واژگان خاص حساب ویژه‌ای باز شده است.
✅تا روزهای منتهی به انتخابات کاملا حواستان به این تکنیک، تکنیک اهریمن سازی رقیب، برچسب زنی برای انحراف افکار عمومی، پاره حقیقت‌گویی‌ها و ... باشد.
"معصومه نصیری" (کارشناس رسانه)
#تکنیک_فریب #سواد_رسانه‌ای
✅برای بالابردن سواد رسانه ای هم این موارد را حتما در نظر بگیرید
🚨چگونگی تشخیص خبر درست از نادرست
اگر می‌خواهید توانایی خود را در تشخیص خبر درست از شایعه و خبرهای ساختگی تقویت کنید باید این ۵ پرسش را در هنگام خواندن خبر از خود بپرسید.
۱: خبر را #چه_کسی نوشته است؟
در خبر درست همیشه نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار واقعی، که قابل‌پیگیری باشد به‌عنوان مرجع و منبع خبر گفته می‌شود ولی در خبرهای ساختگی، شایعه یا تبلیغاتی، چنین چیزی وجود ندارد. وقتی نام نویسنده یا گوینده را در خبر می‌بینید حتماً سرگذشت او را نیز دنبال کنید.
۲: خبر #چه_چیزی می‌خواهد بگوید؟
خبر واقعی وقتی درباره موضوعی جنجالی باشد معمولاً آن را به نقل از منابع واقعیِ معتبر که قابل‌پیگیری باشند، می‌گوید. درحالی‌که خبر ساختگی منبع دروغین، نشانی اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیرقابل‌پیگیری یا با استناد به مطالب مشابه غلط‌انداز دیگر می‌گوید که با اندکی کندوکاو و ژرف‌نگری، نادرستی آن قابل‌تشخیص است.
۳: خبر #چه_زمانی منتشر شده است؟
حتماً به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمه‌های «خبر فوری» در خبر برمی‌خورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است.
۴: خبر در #کجا منتشر شده است؟
خبر درست و مهم، حتماً در خبرگزاری‌ها و وبگاه‌های مشهورِ دارای اعتبار نیز منتشر می‌شود. اگر خبر را برای نخستین بار در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید باید پیش از بازنشر و فرستادن آن برای دیگران، تلاش کنید تا درستی آن را بیازمایید.
۵: از خواندن خبر #چه_احساسی به شما دست می‌دهد؟
خبر ساختگی مثل همه‌ی تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی شده است. پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، دِرَنگ کنید و نفس عمیقی بکشید. ادعایی که در خبر وجود دارد را دست کم در #سه خبرگزاری و یا رسانه‌ی معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به حساب آورید. نباید همه چیز را زود باور کرد. هیچ چیزی بهتر از تفکر انتقادی در روبرو شدن با خبر نیست.
اگر ۵ پرسش بالا را در خواندن خبرها رعایت کنید به‌تدریج #سواد_رسانه‌ای خود را افزایش می‌دهید.