📚 درسهایی از نهج البلاغه شرح نامه۵۳/ جلسه بیستم/ ۱۹خرداد۱۴۰۲ حجت الاسلام محسن قنبریان #بخش_اول ▫️تتمه فراز مربوط به نظامیان در این جلسه سه نکته مهم داریم: ۱. سپاهیان در خدمت جمهوریت و عدالت! ۲. نکاتی برای فائق آمدن بر دیوان سالاری و تحقق مدیریت جهادی ۳. مالک اشتر، تولیت از طرف امام یا جعل ولایت (ولایت فقیه)؟! ...................................... 1⃣ سپاهیان در خدمت جمهوریت و عدالت! جلسه قبل معیارهای ۹گانه انتخاب فرماندهان نظامی و معیارهای ترجیح بین آنها بیان شد. به فرق مهم اردوی نظامیان در دوره های گذشته و ارتش مدرن اشاره شد. در دوره های گذشته سپاهیان، نیروی نظامی قبایل و ایلات بودند. این خوبی ها و بدی هایی داشت از جمله خوبی هایش "تعدیل قدرت" بود و بدی هایش در تعارض عصبیت های قبیله ای با اهداف عالیه حاکمان عدل (مثل دوره امیرالمومنین) خود را نشان می داد. دولت مدرن، مردم را شهروندان شهرهای بزرگ و نیروی نظامی اش را از #سربازی جوانان تهیه و ارتش متمرکز را یکی از ابزارهای قدرت و اقتدار خود قرار می دهد. در نامه۵۳ بین معیارهای انتخاب فرماندهان و معیار ترجیح بین آنها، به روش تجهیز اردوگاه از خانواده های صالح و افراد شحاع اشاره شد. ❓منطقی است پرسیده شود: در حکمرانی علوی بطور کلی سپاهیان برای چه مقصودی است؟! • در همان سیاق می فرماید: "برترین چیزی که موجب روشنایی چشم زمامداران می شود برقراری عدالت در همه شهرها (استِقامَةُ العَدلِ فِی البِلادِ) و آشکار شدن علاقه و محبت مردم (ظُهورُ مَوَدَّةِ الرَّعیَّة) است. محبت و علاقه مردم جز با پاکی دلهایشان آشکار نمی شود. خیرخواهی آنها در صورتی کاملا مفید واقع می شود که با میل خود گرداگرد زمامدار جمع شوند (لاتَصحُ نَصیحَتُهُم الا بِحیطَتِهم علی وُلاةِ الامور) و حکومت برایشان سنگین نباشد و انتظار پایان گرفتن مدت حکومت را نکشند". ⬅️ مردم نگهبان ولایت اند و ارتش و سپاه نگهبان مردم اند. عدالت پایدار و ظهور مودت مردم با نگهبانی شان برای ولایت (= جمهوریت) در این سیاق و ذیل مباحث مربوط به نظامیان حاوی لطائف و نکات زیادی است. • سپس به توصیه های دوباره ای درباره نظامیان برمی گردد: "پس آرزوهایشان را برآور. پیوسته آنها را تشویق نما و پیاپی کارهای مهمی را که افرادی از آنها انجام داده اند برشمار. زیرا یادآوری کارهای نیک آنها افراد شجاعشان را به فعالیت بیشتر وا می دارد و کم کاران را به کار تشویق می کند ان شاء الله"! ⬅️ مشوقهای زبانی و این جهانی برای سپاهیان لازم است. 2⃣ نکاتی در مدیریت جهادی اول یک نکته مهم در بیان لوازم "سازمان" و دیوان سالاری: سازمان -در مقابل نهاد- از یک تمرکز برخوردار است. نظام دیوانی هم از بالا به پایین، "فرمان" می آید و هم "خدمت" از پایین وقتی بالا می رود به حساب آن بالا و تمرکز می رود. این موجب می شود کارها، متجزی شده و تقسیم شود. کارمند فقط در یک حیطه خاص کاری تعریف شده انجام دهد و کاری به خروجی و نتیجه نداشته باشد. از اینرو عملا دیوانسالاری خروجی نهایی اندک دارد اما خودش را دائم فربه می کند. به تعبیر دیگر در دوگانه "اراده-سازمان" جانب سازمان می ایستد و اراده ها را کوچک و منقاد و متجزی می کند. کار و مدیریت جهادی بعکس، اراده را بر سازمان ترجیح داده، نتیجه نهایی را مطالبه می کند و بالتبع سازمان را کوچک و چابک و سیال و منعطف می کند. بلکه بعضا "نهاد" را بجای سازمان می نشاند. در این قسمت حضرت امیر(ع) نکاتی می گوید که مدیریت جهادی را در سازمان یا نهاد نظامی دیروز نهادینه می کرد؛ شایسته سالاری، چابکی و تحرک را موجب می شود: "سپس باید ارزش زحمات هریک را به دقت بشناسی؛ هرگز کار خوب کسی را به دیگری نسبت ندهی؛ ارزش خدمت او را کمتر از آنچه هست به حساب نیاوری. مبادا شخصیت کسی موجب این شود که کار کوچکش را بزرگ بشماری یا کوچکی مقام کسی سبب گردد که خدمت پر ارجش را ناچیز به حساب آوری". ⬅️ علیرغم سلسله مراتب، این توصیه ها، عنصر جهادی و فضیلتها را در سازمان دوانده و آنرا شایسته و صالح می کند. یک خادم در پایین، ارج و قرب می گیرد و خدمت او پای مافوق نمی رود و این تحرک و اراده را بیشتر و نتیجه نهایی از سازمان را بیشتر می کند. (تفصیل را در فایل صوتی بشنوید) ادامه در بخش دوم ☑️ @m_ghanbarian