از آنجایی که اثباتا قید نیاورده ایم، منظور مطلق انسان بوده است. در حقیقت به نظر سلطان العماء و بعد از ایشان آن چیزی را که ما به آن مطلق می گوییم، عبارت است از عدم لحاظ القید، نه لحاظ عدم القید؛ اگر به شکل فرمول بگوییم می شود، طبیعت + یک امر عدمی؛ یعنی 1+0=1 اگر هر عددی را با صفر جمع کردیم، همان باقی می ماند. جایی که می خواهید یک چیز، همان بماند فقط باید به حال خودش رها کرد.
پس کافی است طبیعت را به حال خودش رها کنید، خودش طبیعت است. به بیان دیگر ما اینجا رهاسازی نمی خواهیم بلکه رهاگذاری می خواهیم.
اما قدما می گفتند لحاظ عدم القید یعنی طبیعت + یک امر وجودی که عبارت باشد آزاد سازی، موضوع له ایجاد می شود.
⏪ نتیجه گیری: (اتخاذ قولی میان قدمای قبل از سلطان العماء و مشهور بعد از ایشان)
با بیان این دو مقدمه، می خواهیم بگوییم، اصطلاح اطلاق غلط است. زیرا اطلاق در جایی به کار می رود که مسبوق به تقیید باشد. لکن این موارد مقید نبوده است. اسم جنس دال بر طبیعت است. نه اینکه حکم کننده، این طبیعت را از قید آزاد کرده باشد. به عبارت دیگر متکلم، اسم جنس را آزادی و رهایی نمی بخشد. یعنی اقدام و عمل خاصی نسبت به او انجام نمی دهد بلکه آن را به حال خودش باقی می گذارد تا همانگونه که آزاد و رها بود، به حال خودش باقی بماند. به این حالت عدم لحاظ قید می گویید.
شما چه طور در بحث عام و خاص از عبارت عموم استفاده می کنید و نمی گویید، تعمیم؛ نمی گویید معمم و می گویید عام؛ در اینجا هم بهتر است به جای تعبیر اطلاق و مقید از تعبیر طلق یا کلمات هم معنای آن استفاده کنیم.
ما در لغت طَلق، طُلق، طِلق، طُلُق و طلیق همه به معنای آزاد و رها استفاده می شود. هر کدام را می خواهید بگویید. لا اقل در مقام ثبوت این درست نیست. بلکه همان طبیعت آزاد و رها و طلق را فقط تصور می کنیم. پس اطلاق در مقام ثبوت معنا ندارد. حتی اگر تقیید وجود داشته باشد اطلاق وجود نداریم.
در مقام اثبات نیز می گوییم، کان من شأنه که تقیید بشود.
حال قرینه حکمت اینجا چه می شود؟
اگر سر این بحث را بگیرید، مطالب بزرگی دارد. اصلا تمام ساختار بحث اطلاق را در علم اصول را متحول می کند.
پس قرینه حکمت یعنی چه؟ یعنی من هیچ دستی در معنای موضوع له نبرده ام.
یعنی با این عرض، ما بین نظر قدما و سلطان العلماء ایستاده ایم. یعنی ما می گوییم، همان معنای وضعی کافی است. می خواهیم بگوییم، اطلاق در معنای وضعی نیست اما طلق بودن در آن وجود دارد. در مقام توضیح می گوییم این طبیعت، طبیعت طلق است و نه اینکه ما این طلق بودن را در معنای طبیعت در نظر بگیریم. اشکال قدما این بود که خود این طلق بودن را در معنای موضوع له لحاظ می کردند. ما می گوییم این رهایی در خود طبیعت هست و نیاز به لحاظ ندارد. یعنی اگر به طبیعت خودش رها کنید، او کار خودش را می کند. قرینه حکمت یعنی ول کردن؛ یعنی دست در اسم جنس نبرده است. در عین حال گرفتار لحاظ عدم قید نمی شویم.
استاد ملک زاده
@mabaheth
✅ تدریس #المرسل_الرسول_الرسالة
⏮ اثبات اصول اعتقادی به طریق فلسفی و علمی با روش #دلیل_استقرائی مبتنی بر حساب احتمالات
⏮ جلسه #دو
تعیین روش و گامهای پنجگانه آن؛
استاد ملک زاده 👇👇👇
@mabaheth