#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 6⃣روش تسهیل وآسانگیری
✅روشی که متربی را از حرکت در مسیر تربیت نترساند و او را بتواند به میدان تربیت بکشاند روش آسان گیری است. از این روش به(تسهیل و تیسیر)یاد شده است. «تسهیل»و«تیسیر»به معناى آسان کردن و سهل گردانیدن است
👈مراد آن است که در هر حرکت تربیتى راههاى آسان و میسر به روى متربى گشوده شود تا میل و رغبت به رفتن فراهم شود و با متربى از سر ملایمت و مدارا رفتار شود تا بتواند راه را بر خود هموار سازد و طى طریق کند و به مقصود دست یابد.
🔸قرآن کریم که کتاب هدایت و سعادت انسان است و بهترین روشها را برای هدایت انسان اتخاذ نموده است، میفرماید:
«یرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیسْرَ وَلاَ یرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ»
سوره بقره،آیه١٨۵
خداوند براى شما آسانى مىخواهد و براى شما دشوارى نمىخواهد.
🔹سختگیری انسان را نا امید و فراری میدهد. بسا سخت گیری با توان هر انسانی هماهنگ نباشد آیین تربیت الهى سهل و آسان بنا گذاشته شده است لذا سبب دشوارى و گریزان برای افراد نیست.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 7⃣روش قصه گویی
✅قصه و داستان، تأثیر فوقالعادهاى در تربیت انسانها دارد. از طریق این روش هم میتوان زمینه عبرت گیری از زندگی گذشتگان را فراهم نمود و هم الگوها را به تصویر کشید و معرفی نمود و هم بستر تفکر را پهن نمود. داستان و قصه مىتواند سرگذشت وقایعى باشد که واقعاً در خارج تحقق پیدا کرده است یا امورى افسانهاى و خیالى که انسانها ساخته و پرداختهاند. در این مبحث به این مطلب پرداخته میشود.
👈انسانها مایل به شنیدن خاطرات و وقایع گذشتگان و پیشینیان، خصوصاً آنها که با او تعلقى دارند، مىباشند. به علاوه انسانها قادر به تخیل، تجسّم و خلق صحنههایىاند که هیچگونه واقعیت خارجى ندارد، اما برایشان لذت آفرین و ثمربخش است. فایده تربیتى داستان زمانى مشهودتر است که نکات و عبرتهاى داستان، را به صورتى متصل به داستان و با تأکید زیاد بیان شود. قرآن کریم ـ که کتاب تربیتى ما مسلمانان نیز محسوب مىشود ـ در موارد متعددى از این شیوه استفاده کرده است، بعلاوه به تصریح خداوند، داستانهاى قرآنى از بهترین داستانهاست.
🌹امیر المؤمنین میفرماید:
وَ أَحْسِنُوا تَلَاوَتَهُ فَاِنَّهُ أَنْفَعُ الْقَصَصَ
و آن را نیکو تلاوت کنید، که سودمندترین بیان و تذکار است.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 8⃣روش تشویق
🔹روش«تشویق» راهى مناسب در برانگیختن انسان به سوى خیر و صلاح و چنانچه این روش بدرستى و بر اساس آداب آن به کار گرفته شود، نقشى مؤثر و مفید در تربیت و سازندگى شخصیت انسانها دارد.
🔸در این روش، پس از آن که کار خوبى از متربى مشاهده شد، براى تکرار و افزایش آن، او به نحوى مورد محبت قرار مىگیرد و انگیزه لازم براى تکرار عمل در او فراهم مىشود. براى این کار باید از چیزى که مطلوب و محبوب متربى است استفاده کرد، که از آن در روانشناسى به عنوان «تقویت» یاد مىشود. قبل از بررسی این روش، بهتر است به معنای آن نظری شود:
🔹تشویق به معنای برانگیختن، به شوق آوردن، راغب ساختن و شایق کردن است.
🔸روش تشویق عبارت است از «ارائه یک محرک مطلوب (از نظر شخص متربى)، پس از انجام رفتار مطلوب، به منظور افزایش، تکرار و تثبیت آن عمل و رفتار؛ مثلاً پس از سلام کردن متربى، هدیهاى را به او تقدیم مىکنند، یا او را با کلامى همچون «آفرین!»، «زندهباشى» و... مورد تشویق قرار مىدهند.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 8⃣روش تشویق
🔹روش«تشویق» راهى مناسب در برانگیختن انسان به سوى خیر و صلاح و چنانچه این روش بدرستى و بر اساس آداب آن به کار گرفته شود، نقشى مؤثر و مفید در تربیت و سازندگى شخصیت انسانها دارد.
🔸در این روش، پس از آن که کار خوبى از متربى مشاهده شد، براى تکرار و افزایش آن، او به نحوى مورد محبت قرار مىگیرد و انگیزه لازم براى تکرار عمل در او فراهم مىشود. براى این کار باید از چیزى که مطلوب و محبوب متربى است استفاده کرد، که از آن در روانشناسى به عنوان «تقویت» یاد مىشود. قبل از بررسی این روش، بهتر است به معنای آن نظری شود:
🔹تشویق به معنای برانگیختن، به شوق آوردن، راغب ساختن و شایق کردن است.
🔸روش تشویق عبارت است از «ارائه یک محرک مطلوب (از نظر شخص متربى)، پس از انجام رفتار مطلوب، به منظور افزایش، تکرار و تثبیت آن عمل و رفتار؛ مثلاً پس از سلام کردن متربى، هدیهاى را به او تقدیم مىکنند، یا او را با کلامى همچون «آفرین!»، «زندهباشى» و... مورد تشویق قرار مىدهند.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 9⃣روش تنبیه
👈روش تنبیه راهى مناسب در بازداشتن آدمى از شر و فساد است و نقشى مؤثر و مفید در تربیت و سازندگى شخصیت انسانها دارد.
🔹تنبیه به معنای بیدارکردن، آگاه کردن، هشیارساختن و ادب کردن است. بنابراین توبیخی آگاهکننده و هشداری نجاتدهنده است چنان که اگر کسی که از خطری بیاطلاع است او را با یک فریاد متوجه میسازند.
🌹حضرت امیر علیه السلام درباره اهمیت و نقش پاداش و کیفر الهی در تربیت آدمی میفرمایند:
همانا خدای سبحان، پاداش را بر طاعت و کیفر را بر معصیت خود قرار داده است تا بندگانش را از عذاب خویش باز دارد و به سوی بهشت روانه سازد.
📚الشریف الرضي،حکمت٣۶۵
✅برای تربیت افراد، همیشه نصیحت و اندرز کار ساز نیست، گاهی باید شخص بی تربیت یا زورگو را در شرایطی قرار داد که واقعیتها را درک کرده، تلخی زشتیها را لمس کند.
🌹امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:
«اُزْجُرِ الْمُسِى ءَ بِثَوَابِ الْمُحْسِنَ»
گنهکار را به وسیله پاداش دادن به نیکوکار تنبیه کن.
📚الشریف الرضي،حکمت١٧٧
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 0⃣1⃣ روش تمکن و ظرفیت سنجی
✅ تربیت بدون توجه به ظرفیت متربی آب درهاون کوبیدن است. وقتی فرزند یا متربی در شرایط ویژهای است که آمادگی گیرایی مطلوب را ندارد هر کوششی فراتر از آن موجب پس آوری آن میشود. روشی که انسان را به این موضوع متوجه میکند روش ظرفیت سنجی یا تمکن است.
👈«تمکن» به معناى قدرت و قادر شدن بر چیزى است.
💠هیچ انسانى جز بر اساس تمکن و توانایىاش به کمالات الهى دست نمىیابد، همچنان که عکس این مطلب نیز صادق است و هیچ انسانى تا در شرایط گناه و توانمندی برای گناه قرار نگیرد به آن مبتلا نمیشود. چنان که نابینا چشم چران نمیشود.
ملاحظه تفاوتهاى فردى و اختلاف استعدادها در تربیت و سامان دادن تربیت با توجه به آن از مهمترین مسائلی است که مربی را به اتخاذ این روش در تربیت میکشاند.
🌹پیامبر اکرم(ص)در سخن گفتن با مردمان و هدایت آنان ظرف عقل و گنجایش وجودى ایشان را رعایت مىکرد و خود مىفرمود:
«اِنَّا مَعَاشِرَ الانْبِیَاءِ اُمِرْنَا اَنْ نُکَلِّمَ النَّاسَ عَلَى قَدْرِ عُقُولِهِمْ»
🔹ما گروه پیامبران مأموریم که با مردمان در حدود خِرَدهایشان سخن گوییم.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 1⃣1⃣روش تدرج وگام به گام
👈روشی که تربیت را مفید و اثر بخش کند روشی است متناسب با نیاز و توان متربی.
✅میتوان نیاز متربی را با روش گام به گام، افزایش داد و او را قدم به قدم جلو برد. به این نوع کار، تربیت تدریجی یا تدرج گفته میشود.
🔹«تدرّج» به معناى اندک اندک و آهسته آهسته پیش رفتن و پایه پایه نزدیک شدن است.
👈حرکتى تدریجى و پلکانی متناسب با ظرفیت انسان میتواند در درون وی جای گیرد و او را تحت تربیت و حرکت به کمالات الهى سوق دهد، عکس این مطلب نیز صادق است انسان یک مرتبه و دفعتا تباه نمى شود.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 2⃣1⃣روش سیاحت و تفریح
✅با اصالت روح و روان، و حالات گوناگون آن، و شناخت انواع بیماریهای روانی، و کشف شیوههای درمان، تفریحات سالم، و شادیها برای تقویت روح آدمی یک ضرورت است. خندیدن و خنداندن شادی کردن و شادی آفریدن دلشاد و مسرور بودن بشّاش و خنده رو بودن لبخند بر لب داشتن همه اینها به عنوان یک «ضرورت» در زندگی انسان نقش تعیین کننده دارد.
👈مکانهای مختلف با ویژگیهای متفاوتشان بر روحیه انسان آثار متفاوتی به جا میگذارند، قرآن مجید انسان را به سیر و سیاحت در روی زمین دعوت میکند.
🌹امام علی علیه السلام فرمودند:
ای کمیل! خانوادهات را فرمان ده که روزها در به دست آوردن بزرگواری، و شبها در رفع نیاز خفتگان بکوشند، سوگند به خدایی که تمام صداها را میشنود، هر کس دلی را شاد کند، خداوند از آن شادی لطفی برای او قرار دهد که به هنگام مصیبت چون آب زلالی بر او باریدن گرفته و تلخی مصیبت را بزداید چنانکه شتر غریبه را از چراگاه دور سازند.
🔹 همیشه با محبت و تفهیم مسائل نمیشود متربی را رام نمود بلکه مربی باید در همین فعالیتهای تربیتی متربی را به اموری که لازمهی درگیری او با مشکلات زندگی است و عادت او به آن امور کار او را آسان مینماید، عادت داد.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 3⃣1⃣ روش عادت
✅عادت یکی از ابتدایی ترین و شناختهترین روشهای تربیتی است.
👈از عادت تعریف واحدی ارائه نشده است. برخی به «خوی یا کاری که انسان به آن خوی بگیرد و در وقت معین انجام دهد» عادت میگویند.
📃میتوان گفت که عادت چند شاخصه دارد:
الف)نتیجه تکرار است و استمرار عمل موجب آن میشود.
ب)امری تدریجی و غیر ناگهانی است.
ج)برای انجام هر بار عمل، نیاز به تفکر ندارد.
🌹عادت در نگاه امام علی علیه السلام با نگاهی مثبت ملاحظه شده است. یعنی نفس عادت، ایجاد اهرم در مقابل رفتارهای ناگهانی است. منتهی اگر با نگاه دینی،انسان عادات مثبت را در خود مستقر نماید حرکت او به سوی کمال شتاب میگیرد.
💠وقتی انسان عملی را به طور مستمر تکرار کرد، به تدریج با آن خو میگیرد و حالتی در نفس به وجود میآید که اصطلاحا عادت نامیده میشود. انسان با عمل مزبور انس و الفتی خاص مییابد و تمایل به ادامه آن پیدا میکند. ممکن است انجام عملی در ابتدا برای انسان دشوار و حتی ناگوار باشد، ولی بعد از تکرار و حصول عادت، همان عمل آسان و گوارا میشود؛ به گونه ای که گویا از طبیعت صادر میشود و یک فعل طبیعی است.
🌹حضرت علی علیه السلام در این باره میفرمایند:
«اَلْعَادَةُ طَبْعٌ ثَانٍ»
عادت، طییعت ثانوی است.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 5⃣1⃣ روش مرابطه و خود مرزبانی
✅اگر انسان خود از درون به تربیت خویشتن پردازد و خود مرزبانى نماید بهترین اثر تربیتی را دارد. چرا که انسان خود ضعف و قدرتها و شرایط خود را بهتر تشخیص میدهد.
👈از آن جا که آدمی همواره در معرض اشتباه و لغزش است، لازم است حریم حقیقت را پاس داشته و به حساب خویش توجه کند تا از لغزیدن
خود جلوگیری و در صورت لغزش به سرعت بازگشته و جبران کند.
🔹بدیهی است اگر آدمی خود بدین روش به اصلاح خود نپردازد، دیگران نمیتوانند او را اصلاح کنند.
🌹حضرت امیر علیه السلام در بهره گیری از این روش اصلاحی میفرمایند:
💠بندگان خدا! – کرداروگفتار - خود را بسنجید پیش از آن که آن را بسنجند، و حساب نفس خویش را برسید، پیش از آن که به حسابتان برسند. - فرصت را غنیمت شمارید - پیش از آن که مرگ، گلویتان را بگیرد و نفس کشیدن نتوانید. رام و گردن نهاده- به راه راست روید - پیش از آن که به سختی رانده شوید. و بدانید آن کس که نتواند خود را پند دهد تا از گناه باز دارد، دیگری را نیاید تا این کار را برای او به جای آرد.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 6⃣1⃣ مراحل خود مرزبانی
✅برای اینکه انسان بتواند به صورت سیستماتیک خود را تربیت نماید باید مراحلی را برای خود تنظیم کند این موضوع را علمای اخلاق تحت عنوان مراقبه و محاسبه مطرح فرمودهاند وبرای آن مراحلی را برشمرده اند که عبارتند از: مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاتبه.
🌹 چنان که در فرمایش ذیل از امیرمؤمنان على علیه السلام به دو مرحله آن چنین فرمان داده شده است:
«قَیدُوا اَنْفُسَکُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ، وَ امْلِکُوهَا بِالْمُخَالَفَةِ»
نفسهاى خود را با محاسبه در بند بکشید و با مخالفت(هواس و هوس)خود، آنها را مالک شوید.
🔺هر یک از این مراحل میتواند به تنهایی نیز اثر تربیتی خود را بر نفس بگذارد.
@madarezirak
#سیره_تربیتی_اهل_بیت_علیهم_السلام
♨️#روش_های_تربیتی: 4⃣1⃣ روش پرسش و استفهام
✅پرسش ذهن را فعال و انسان را زنده و پویا میکند. بهترین راه برای به کار انداختن فکر، طرح سؤالهای حساب شده و سازنده است.
👈در این روش براى آنکه در متربى انگیزه لازم براى دریافت مطلب، ایجاد گردد، نخست او را به جهل خودش آگاهى مىدهند و سپس به القاى اطلاعات مىپردازند.
قرآن کریم در موارد متعددى از این روش استفاده کرده است.
@madarezirak