💠 ارزش واقعی سکولاریزم در خاستگاه خود ✍ سکولاریزم در خیز اخیر خود، در فضای مدرنیته شکل گرفت و رونق یافت تا اینکه امروز، پا به دوران پست‌مدرن گذاشته است. اما آیا این نظریه در فضای کنونی و با مبانی پست‌مدرن نیز ارزش و اعتبار ابتدائی خود را دارد؟ 🔸 یک روش تحلیل در دوران پست‌مدرن، مثلاً نظریۀ گفتمان است که امروزه به روشی رایج برای تحلیل نظریه‌های سیاسی تبدیل شده است. سکولاریزم را بر اساس همین نظریۀ رایج ارزیابی می‌کنیم. 🔹این واژۀ «گفتمان» البته کاربردی متمایز از کاربرد آن در فضای کشور ما دارد و در فضای علوم سیاسی روشی است که ذیل روش‌های تفسیری (هرمنوتیک) قرار می‌گیرد و به همین جهت با مبانی معرفتی ما سازگاری چندانی ندارد. لکن ما با توجه به مقبول بودن آن در فضای آکادمیک کنونی، برای به چالش کشیدن نظریات خودشان از آن بهره می‌بریم. 🔰 گفتمان به معنای غلبه یافتن یک اندیشه نزد اهل دانش یا اهل جامعه است که به فهم ما از پدیده ها جهت می‌دهد؛ و نظریۀ گفتمان، روشی برای مطالعۀ نظریه‌ها با توجه به حواشی خارجی و خاستگاه اجتماعی آنان است. بر اساس این تحلیل، موجودیت نظریه‌های گفتمانی و صحت و سقم آن‌ها، بیش از اینکه وابسته به دفاع علمی باشد، وابسته به طرفدارانی است که از آن دم می‌زنند؛ و نظریه‌ای که نتواند همراهی طیف‌های بیشتری از مردم را به خود جلب کند خود به خود محکوم به زوال است. ▫️این مقدار از مدعا البته به نظر ما هم صحیح است که رغبت‌ها و تمایلات اجتماعی تأثیر مهمی در رواج یا انزوای نظریه‌ها دارند، لکن این برای ارزیابی حق یا باطل بودن نظریه‌ها کافی نیست و به این منظور باید به دنبال ملاک‌های واقعی‌تر بود. اما از آن طرف نظریات بسیاری را هم سراغ داریم که در بستر تمایلات اجتماعی خاصی شکل می‌گیرند و هیچ پشتوانه و اعتباری فراتر از طرفدارانی که از آن دم می‌زنند، ندارند. سکولاریزم را می‌توان مثالی از اینگونه نظریات دانست. 💢 با این ملاک سراغ #سکولاریزم می‌رویم و #خاستگاه اجتماعی آن را بررسی می‌کنیم. چه شد که سکولاریزم رونق یافت؟ در اواخر قرون وسطی وقتی که کلیسا بد عمل کرد و نتوانست با تحول‌خواهی و «دنیا طلبی» مردم همراهی کند، طبیعی بود که فضای گفتمانی را در غرب از دست بدهد، و بعد از این شکستِ گفتمانی، طبیعی بود که نظریۀ رقیب ـ یعنی سکولاریزم ـ رواج پیدا کند و رفته‌رفته «علمی» خطاب شود! اینجا گفتمان رهبری دینی کلاً به حاشیه رفت و هیچ‌کس نپرسید: «آیا دین دیگری هست که با کلیسا فرق داشته باشد؟ آیا دین اسلام هم با دانش و پیشرفت و تحول‌خواهی مخالف است، و به ریاضت و دنیاگریزی توصیه می‌کند؟». 👈 پس از آن وقتی که انقلاب صنعتی رخ داد و جریان روشن‌فکرِ سکولار چشم‌ها را به خود خیره کرد، ایدۀ آن‌ها حتی به درون دنیای اسلام نفوذ پیدا کرد و فهم سیاسی را از آیات قرآن کریم برای عده‌ای ـ همچون علی عبد الرزاق مصری و مهدی حائری ـ با مشکل مواجه کرد! در آن فضا هرکس هم که می‌پرسید: «پیشرفت غرب چه ربطی به بی‌دینی آن‌ها دارد»، صدایش به جایی نمی‌رسید. ✅ با این حساب وقتی که از خاستگاه اجتماعی نظریۀ سکولاریزم باخبر شدیم، از هیمنه و رونق موقت آن هراسی به دل راه نمی‌دهیم و منتظر می‌مانیم تا ببینیم آیا این رونق و رواج، پس از افول تمدن غرب نیز پابرجا خواهد ماند؟ #نقد_سکولاریزم #دین_و_سیاست 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  🔆 @masaf_ofogh

✳️حکمرانی دینی در آیندۀ گفتمان‌های تاریخ 🔰از اوج گرفتن ایدۀ سکولاریزم در برهه‌ای گفتیم که غلبۀ گفتمانی را به دست گرفت. امروز آن غلبۀ گفتمانی رو به افول گذاشته است و در بستر دانشی نیز به تدریج اعتبار خود را از دست می‌دهد. در آیندۀ نزدیک نیز به اعتقاد ما روزی خواهد رسید که دین سیاسی ما کارآمدی خود را ـ به دست امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ـ در حد اعلی به رخ جهانیان خواهد کشید، و آن روز ایدۀ سکولاریزم خود به خود از دنیای غرب و دنیای اسلام رخت بر خواهد بست و جایی برای طرح این مباحث باقی نخواهد ماند. ایدئولوژی‌های مهمی در دوران معاصر، بر مبنای سکولاریزم ، پا به عرصۀ وجود گذاشتند و برای مدت محدودی خوش درخشیدند و تبدیل به گفتمان غالب شدند؛ ولی رفته رفته عیب و نقص‌هایشان آشکار شد و جای خود را به گفتمان‌های رقیب دادند. این اشکالات اساس مبنای سکولاریزم را به چالش می‌کشد و این ایده را تقویت می‌‌کند که راه چاره همان حاکمیت دین است. 🔸«امروز دنیای غرب در بن‌بست فکری و بن‌بست تئوریک است» «امروز بعد از آنکه بشریّت مکاتب گوناگون و نحله‌های فکریِ گوناگون و مسلک‌های گوناگون را تجربه کرده ـ از کمونیسم تا دموکراسی غربی تا لیبرال‌دموکراسیِ رایج در دنیا؛ با این همه ادّعایی که این‌ها دارند ـ احساس آسایش نمی‌کند... این‌ها موجب شده است که انسان‌ها در همه جای دنیا احساس خستگی کنند؛ احساس نیاز به یک دست نجات‌بخش کنند». (بیانات رهبر انقلاب، 26/1/1401 و 21/1/1399) 💢زمانی فوکویاما کتاب «پایان تاریخ» را نوشت و تاریخ را به مقصد لیبرالیزم پایان شده اعلام کرد؛ به خیال اینکه همۀ گفتمان‌ها شکست خورده‌اند و برای پایان تاریخ فقط لیبرالیزم باقی مانده است. اما خود او هم خیلی زود حرفش را پس گرفت و گفتمان خود را به چالش کشید. (https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=40865) با از دست دادن غلبۀ گفتمانی، کمونیزم و لیبرالیزم و نسخه‌ها و ویرایش‌های مختلف آن‌ها همه به حاشیه رفتند و حالا دیگر خودشان هم در دفاع از خودشان حرفی برای گفتن ندارند. با این اوصاف آیا جایی برای نقد علمی این نظریه‌ها باقی می‌ماند؟ خوب است فرصتی را که در این دوران برای ارائۀ گفتمان حاکمیت دین به وجود آمده غنیمت بشماریم و از ایدۀ خود دفاع علمی و عقلانی کنیم. حکومت دینی، چیستی، چرایی و چگونگی… #دین_و_سیاست #نقد_سکولاریزم مشاهده قسمت قبل 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  🔆 @masaf_ofogh

💠معرفی بحث 👈 در سلسله مباحث #دین_و_سیاست به بررسی دخالت دین در امر سیاست می‌پردازیم که از مباحث چالشی در عصر حاضر است. با لحاظ متغیر اصلی مسئله [ که محدوده دخالت دین در امر سیاست است] روی سخن در این سلسله بحث با طیف‌های گوناگونی خواهد بود. 💢 در درجۀ اول روی سخن با سکولاریزم خواهد بود که دخالت دین را در امر سیاست از اساس نفی می‌کند. ذیل این فصل فرعی، ابتدا از جایگاه مهاجم، به نقد مبانی سکولاریزم می‌پردازیم (13 جلسه، #نقد_سکولاریزم از منظر مبانی هستی شناسی، روش شناسی و معرفت شناسی) و در ادامه از جایگاه مدافع، به #شبهات_سکولاریزم پاسخ می‌دهیم؛ به شرط توفیق الهی. تا کنون دو قسمت از این مطالب در کانال منتشر شده است: #قسمت_اول #قسمت_دوم 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  🔆 @masaf_ofogh

✳️ گفتمان حاکمیت دین در مقایسه با گفتمان سکولاریزم 🔸سکولاریزم هم نوعی «دین» است؛ و البته دین بشری! نباید سکولاریزم را بی‌دینی معنا کرد؛ چون برای خود مبانی و اهدافی، متمایز از دیگر ادیان، تعریف کرده است. #دین_و_سیاست #نقد_سکولاریزم 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  تلگرام| اینستاگرام | ایتا

‍ ✳️ دست برتر حکمرانی الهی بر حکمرانی انسانی 🔰 در تحلیل مبانی سکولاریزم مهم‌ترین و شاخص‌ترین مبنا همان انسان‌محوری و اومانیزم است. پیش از اینکه خود را سرگرم دفع شبهات کنیم، از اومانیزم می‌پرسیم که «امتیاز شما چیست؟». 👈 وقتی حکومت را ـ از مرحلۀ ترسیم آرمان‌ها گرفته تا تدوین راهبردها و اولویت‌گذاری ارزش‌ها ـ به «انسان» سپردیم، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که کار او از کار یک انسان عادی کامل‌تر و کارآمدتر باشد. بالأخره انسان است با انواع جهل و قصور و هوا و هوس و ضعف و کاستی. وقتی هم که در جایگاه قدرت قرار می‌گیرد تمام اشکالات نهفتۀ او عیان می‌شود! انتظاری نیست؛ آن حکومتی که بخواهد دست برتر را در حکمرانی داشته باشد، باید برآمده از نیرویی برتر هم باشد. 🔸حکمرانی دینی در بدترین حالت چیزی مثل همین حکومت‌های بشری است. حکمرانی دینی در مقابل، این ظرفیت را دارد که برتری فوق‌العاده‌ای بر حکمرانی بشری داشته باشد (به شرط آن‌که قوانین بازی آن مراعات شود). مثال‌های قرآنی الگوهای موفق حکمرانی دینی را در مباحث آتی با هم مرور خواهیم کرد. 💠 در حکمرانی الهی تمام ابزارهای حکمرانی انسانی قابل استفاده است و حکمرانی الهی بنا ندارد که آن ابزارها و روش‌ها را نادیده بگیرد. دانش و تجربه و تخصص (به انواع آن) همه در حکمرانی الهی قابل استفاده‌اند؛ حتی در حکومت اسلامی خود شاهد بودیم که ابزارهای جمهوریت را نیز به اجرا گذاشت. در حالی که حکمرانی انسانی بنا ندارد از ابزارهای ماورائی استفاده کند و حتی آن‌ها را تجربه کند! 🔹 گیرم که انسان‌ها هم بتوانند برنامه‌ای برای خودشان تنظیم کنند، اما آیا بهتر نبود که خدای آگاه آن قانون و برنامه را خودش به امت‌ها ارزانی می‌داشت؟ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ؛ خدا مى‏داند، و شما نمى‏دانيد. (در پنج جای قرآن) أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ؛ آیا خدایی که (مخلوقات را) آفریده (از حال آن‌ها) آگاهی ندارد؛ در حالی که او (از اسرار دقیق) آگاه و باخبر است.(ملک:۱۴) #دین_و_سیاست #نقد_سکولاریزم 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  🔆 @masaf_ofogh

🔸حکومت دینی اصیل و قانون الهی واقعی برای همه جذابیت دارد. 💠 ژان ژاک روسو به عنوان آرمان دست‌نیافتنی خود این را می‌گوید، که اگر قانون را خدا ارزانی می‌داشت حتماً بهتر بود. 👈پس اگر اشکالی در حکومت دینی باشد، در دینی بودن آن نیست؛ در قصور و تقصیر اهل دین است، که البته مقداری از آن در شرایط عصر غیبت ناگزیر است. 📔در قرآن و میراث روایی اهل بیت (علیهم السلام)، چارچوب‌های کلان و خطوط اصلی حکمرانی دینی ـ به‌علاوۀ برخی جزئیات ـ به دست ما رسیده است که در حد توان موظفیم آن‌ها را اجرا کنیم، هرچند اجرای کامل جزئیات به شرایط ظهور موکول است. #نقد_سکولاریزم #دین_و_سیاست 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  🔆 @masaf_ofogh

❇️ سکولاریزم از منظر خداشناسی 💠 قطعاً گوشه‌ای از نزاع سکولاریزم با دین سیاسی به شناخت خدا و تعریفی که از آن حقیقت متعالی ارائه می‌دهند، باز می‌گردد. اینکه دین می‌تواند در زندگی فردی و جمعی و حتی در شئون سیاسی این عالم نظر بدهد، بستگی به این دارد که آن دین را کدام خدا فرستاده باشد! #دین_و_سیاست #نقد_سکولاریزم 🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)  تلگرام| اینستاگرام | ایتا