🔴 امام علی(ع) چگونه دیوان مالی را برهم زد؟ 🔻بنیان های #تبعیض در جامعه اسلامی شماره 1 🔹یکی از اقدامات اساسی حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) در زمان کوتاه حکومتش، تغییر ریل گذاری و جهت گیری های حکومت و جامعه بود. بهتر است بگوئیم بازگرداندن ریل حکومت به جایگاه اصیل آن. به چند مورد اشاره می کنم. 🔻اول؛ تبعیض های با پوشش شرعی! 🔹پیامبر بزرگ اسلام(ص) بعد از تشکیل حکومت و بعد از اینکه در جنگ های مختلف، غنائمی بدست می آوردند بطور عادلانه بین عموم مسلمین توزیع می کردند. همه را بطور مساوی از بیت المال بهره مند می ساختند و تنها در جایی پرداخت ها یکسان نبود که به فقرا و اصحاب صفه و طبقه ضعیف، سهم بیشتری از بیت المال پرداخت می کرد تا فقر ریشه کن شود. 🔸این سنت در زمان خلیفه اول(ابوبکر) و در اوایل حکومت خلیفه دوم(عمر) نسبتاً برقرار بود اما در ادامه حکومت عُمَر تغییر کرد و سیاست توزیع عادلانه بیت المال از ریل اصلی خارج شد و بنیان های غلطی در این مقطع گذاشته شد که در زمان خلیفه سوم به شکل بسیار شدیدتری این روند ادامه پیدا کرد و نتیجه آن #جامعه_طبقاتی بود. 🔹یکی از اتفاقاتی که در زمان خلیفه دوم منجر به انحراف حکومت اسلامی شد، تبعیض های گوناگون بود؛ یکی از این تبعیض ها، توزیع نابرابر بیت المال با ظاهر شرعی بود. بدین شکل که سابقون در پذیرش اسلام و حضور در غزوات پیامبر و جنگ ها، سهم شان از بیت المال باید بیشتر از مابقی باشد. او با تدوین دیوان مالی، سلسله مراتبی را بنا گذاشت که بیت‌المال باید بر اساس «فضل» و «سابقه» و «تقدم فامیلی با پیامبر (ص)» توزیع شود. یعنی بجای مساوات، روش تفضیل را در توزیع بنا گذاشت. (احمدبن واضح یعقوبی، تاریخ‌الیعقوبی، ج2، ص153 - محمدبن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک‌، ج‏3‌، ص‏613 ـ615) 🔸تاریخ طبری گزارش می کند که خلیفه دوم، دو معیار را برای توزیع بیت المال در نظر گرفت: «قرابت فامیلی با رسول الله» و «سابقه اسلامی». بر همین اساس، خلیفه دوم سالیانه برای عباس عموی رسول خدا (ص) سهمی بالغ بر 25 هزار یا 12 درهم، و برای هر یک از همسران پیامبر(ص) سهمی بالغ بر 10 هزار تا 12 هزار درهم تعیین کرد و برای سایر قریش مبالغی را سالانه در نظر می گرفت. 🔻همچنین براساس «سابقه اسلامی» افراد، رتبه‌های مالی‌ زیر را تدوین کرد: 1️⃣ پنج‌هزار درهم برای مسلمانان‌ حاضر در جنگ بدر. 2️⃣ چهار هزار درهم برای مسلمانان حاضر در جنگ‌‌های پس از بدر تا حدیبیه. 3️⃣ سه هزار درهم برای مسلمانان حاضر در جنگ‌های پس از حدیبیه تا جنگ با مرتدین در زمان ابوبکر، و نیز حاضران در جنگ‌های واقع در خلافت خود او تا پیش از قادسیه. 4️⃣ دو هزار درهم برای مسلمانان حاضر در جنگ‌های قادسیه و یَرموک. 5️⃣ سهم‌های: هزار درهم، پانصد درهم، سیصد درهم، دویست و پنجاه درهم و دویست درهم، به تفکیک برای گروه‌های دیگری از مسلمانان. 🔹محاسبه: درهم شرعی، مقدار نقره معادل وزن ۱۲.۶ نخود و هر نخود معادل یک پنجم گرم دانسته شده و بر این اساس، ارزش هر درهم شرعی، تقریبا معادل ۲.۵ گرم نقره است. قیمت هر گرم نقره در تاریخ 19 فروردین 1402 تقریباً 52 هزار تومان می باشد. یعنی پنج هزار درهم به پول ایران در این تاریخ برابر است با: 5000×2.5×52000=650.000.000 یعنی 650 میلیون تومان برای یکسال. 🔸یکی از موارد اساسی که حضرت امیر(ع) درست در روز اول و دوم حکومت خود، تغییر آن را علناً اعلام کرد برهم زدن این دیوان مالی است. در نزد امام المتقین، آحاد مسلمین با هم برابر بودند و هیچ کسی نباید به بهانه فامیل بودن با پیامبر و یا حضور در نهضت و جنگ ها و غزوات، سهم بیشتری از بیت المال دریافت کند. 🔻بخشی از اولین خطبه حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) بعد از خلافت: «اى مردم! هرگاه من اين گروه را كه در دنيا فرو رفته‏اند وصاحبان آب وملك ومركبهاى رهوار وغلامان وكنيزان زيبا شده‏اند از اين فرو رفتگى باز دارم وبه حقوق شرعى خويش آشنا سازم، بر من انتقاد نكنند و نگويند كه فرزند ابوطالب ما را از حقوق خود محروم ساخت. آن كس كه مى‏ انديشد كه به سبب مصاحبتش با پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بر ديگران برترى دارد بايد بداند كه ملاك برترى چيز ديگر است. برترى از آن كسى است كه نداى خدا و پيامبر را پاسخ بگويد و آيين اسلام را بپذيرد. در اين صورت، همه افراد، از نظر حقوق، با ديگران برابر خواهند بود. شما بندگان خدا هستيد و مال، مال خداست و ميان شما بالسويه تقسيم مى ‏شود. كسى بر كسى برترى ندارد. فردا بيت المال ميان شما تقسيم مى ‏شود و عرب و عجم در آن يكسان هستند». شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج‏7، ص‏37. ✅ #داود_مدرسی_یان: