جلسه ۱۰۲ باب بیست و هفتم در صمت ( سکوت ) قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : اَلصَّمْتُ شِعَارُ اَلْمُحَقِّقِينَ بِحَقَائِقِ مَا سَبَقَ وَ جَفَّ اَلْقَلَمُ بِهِ وَ هُوَ مِفْتَاحُ كُلِّ رَاحَةٍ مِنَ اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ حضرت صادق عليه السّلام فرمود : سكوت و خاموشى نشانه و علامت آگاهى به تقديرات الهى و تسليم در برابر مقدرات است و سكوت كليد آسايش دنيا و آخرت است وَ فِيهِ رِضَى اَللَّهِ وَ تَخْفِيفُ اَلْحِسَابِ وَ اَلصَّوْنُ مِنَ اَلْخَطَايَا وَ اَلزَّلَلِ و موجب رضا و خشنودى خدا و تخفيف حساب و مصونيت از خطا و لغزش است وَ قَدْ جَعَلَهُ اَللَّهُ سِتْراً عَلَى اَلْجَاهِلِ وَ زَيْناً لِلْعَالِمِ وَ مَعَهُ عَزْلُ اَلْهَوَى وَ رِيَاضَةُ اَلنَّفْسِ وَ حَلاَوَةُ اَلْعِبَادَةِ وَ زَوَالُ قَسْوَةِ اَلْقَلْبِ وَ اَلْعَفَافُ وَ اَلْمُرُوَّةُ وَ اَلظَّرْفُ فَأَغْلِقْ بَابَ لِسَانِكَ و خداوند سكوت را پرده‌اى براى پوششِ عيوبِ نادان و زينت براى دانا قرار داده است و با سكوت هواهاى نفسانى كنار ميرود و موجب تربيت انسان و شيرينى عبادت و از بين رفتن قساوت قلب و عفاف و پاكدامنى و مروت و جوانمردى و كياست و زيركى است بنا بر اين تا وقتى كه راه چاره دارى در زبانت را ببند ...

فرمود امام صادق عليه السّلام : خموشى شيوه اهل تحقيق است و سر لوحه ی عملِ كسانى كه به حال گذشتگان نگريسته و به تحوّل و تغيير روزگار پى برده اند كه به تحقيق اين تَتَبُّع اساسِ سكوت و خموشى است رضايت خداوند در خموشى نهفته و مايه ی سبك شدنِ حساب و مصون ماندن از خطاها ولغزش هاست خداوند خاموشى را پوششِ نادانىِ جاهلان قرار داده عالمان را بدان آراسته است خاموشى وسيله ی دورى جستن از هوا و هوس است و سببِ رياضتِ نفس شيرينىِ عبادت زدودنِ قساوتِ قلب موجبِ عفاف جوانمردى و زيركى است پس زبان خود را از باز شدن به سخنانى كه مجبور به گفتن آن ها نيستى باز دار ...

ادامه باب لباس ... فَإِنَّهَا مِنْ آفَاتِ اَلدِّينِ وَ مُورِثَةُ اَلْقَسْوَةِ فِي اَلْقَلْبِ پس به درستى كه اينها از آفات دين هستند و باعث قساوت قلب می شوند فَإِذَا لَبِسْتَ ثَوْبَكَ فَاذْكُرْ سَتْرَ اَللَّهِ عَلَيْكَ ذُنُوبَكَ بِرَحْمَتِهِ وَ أَلْبِسْ بَاطِنَكَ كَمَا أَلْبَسْتَ ظَاهِرَكَ بِثَوْبِكَ وَ لْيَكُنْ بَاطِنُكَ مِنَ اَلصِّدْقِ فِي سِتْرِ اَلْهَيْبَةِ وَ ظَاهِرُكَ فِي سِتْرِ اَلطَّاعَةِ هرگاه ظاهرت را به لباسی پوشاندی پس ياد بياور پوشيدن حقّ تعالى گناهانت را به رحمتش و بپوشان باطنت را به صدق چنان كه پوشانده اى ظاهرت را به لباست و هرآينه بايد بوده باشد باطن تو در پردۀ رهبت و خوف و ظاهرت در پردۀ طاعت وَ اِعْتَبِرْ بِفَضْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَيْثُ خَلَقَ أَسْبَابَ اَللِّبَاسِ لِيَسْتُرَ اَلْعَوْرَاتِ اَلظَّاهِرَةَ وَ فَتَحَ أَبْوَابَ اَلتَّوْبَةِ وَ اَلْإِنَابَةِ وَ اَلْإِغَاثَةِ لِيَسْتُرَ بِهَا اَلْعَوْرَاتِ اَلْبَاطِنَةَ مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ أَخْلاَقِ اَلسَّوْءِ و عبرت بگير از فضل حقّ تعالی كه خلق كرد اسباب لباس را براى پوشيدن عورت هاى ظاهر و فتح فرمود درهاى توبه و بازگشت را براى پوشيدن عورت هاى باطنه از گناهان و اخلاق بد وَ لاَ تَفْضَحْ أَحَداً حَيْثُ سَتَرَ اَللَّهُ عَلَيْكَ مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنْهُ وَ اِشْتَغِلْ بِعَيْبِ نَفْسِكَ و رسوا مگردان كسى را وقتى كه پوشانده حقّ تعالى بر تو اعظم از گناه و عيب آن كس و مشغول باش به عيب نفس خود وَ اِصْفَحْ عَمَّا لاَ يَعْنِيكَ حَالُهُ وَ أَمْرُهُ وَ اِحْذَرْ أَنْ يَفْنَى عُمُرُكَ بِعَمَلِ غَيْرِكَ وَ يَتَّجِرَ بِرَأْسِ مَالِكَ غَيْرُكَ وَ تَهْلِكَ نَفْسُكَ اعراض كن و بگذر از هر امر و کاری که به كار تو نيايد و نفع اخروى كه اهمّ‌ نفع ها است در او نباشد و حذر كن از آن كه فانى سازى عمرت را براى عمل غير خود و تجارت كنى به سرمايۀ خودت براى غير خودت و هلاك كنى نفست را فَإِنَّ نِسْيَانَ اَلذُّنُوبِ مِنْ أَعْظَمِ عُقُوبَةِ اَللَّهِ تَعَالَى فِي اَلْعَاجِلِ وَ أَوْفَرِ أَسْبَابِ اَلْعُقُوبَةِ فِي اَلْآجِلِ وَ مَا دَامَ اَلْعَبْدُ مُشْتَغِلاً بِطَاعَةِ اَللَّهِ تَعَالَى وَ مَعْرِفَةِ عُيُوبِ نَفْسِهِ وَ تَرْكِ مَا يَشِينُ فِي دِينِ اَللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَهُوَ بِمَعْزِلٍ عَنِ اَلْآفَاتِ غَائِصٌ فِي بَحْرِ رَحْمَةِ اَللَّهِ تَعَالَى يَفُوزُ بِجَوَاهِرِ اَلْفَوَائِدِ مِنَ اَلْحِكْمَةِ وَ اَلْبَيَانِ پس به درستى كه فراموش كردن گناه از اعظم عقوبت حقّ تعالى است در دنيا و وافرتر اسباب عقوبت است در آخرت و مادام كه عبد مشغول است به طاعت حقّ تعالى و معرفت عيوب نفس خود و ترك كردن آنچه باعث فساد است در دين حقّ تعالى پس او معزول است از آفت ها غوص كننده است در بحر رحمت حقّ تعالى و فايز است بجواهر فوائد حكمت و هدايت وَ مَا دَامَ نَاسِياً لِذُنُوبِهِ جَاهِلاً لِعُيُوبِهِ رَاجِعاً إِلَى حَوْلِهِ وَ قُوَّتِهِ لاَ يُفْلِحُ إِذاً أَبَداً و مادام كه گناهان خود فراموش كند و جاهل باشد به عيب هاى خود و در حالى كه رجوع كننده است به حول و قوّۀ خود رستگارى ابد نخواهد يافت ...

ادامه باب ورع ۴ وَ قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ و سلم : مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ و حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : هر كه شناخت نفس خود را به تحقيق كه شناخته است پروردگار خود را ...

ادامه باب نجوای عارفان ... ... فَانْظُرْ أَيُّهَا اَلْمُؤْمِنُ فَإِنْ كَانَتْ حَالَتُكَ حَالَةً تَرْضَاهَا لِحُلُولِ اَلْمَوْتِ فَاشْكُرِ اَللَّهَ تَعَالَى عَلَى تَوْفِيقِهِ وَ عِصْمَتِهِ وَ إِنْ كَانَتْ أُخْرَى فَانْتَقِلْ عَنْهَا بِصَحِيحِ اَلْعَزِيمَةِ پس درست دقت كن ای مؤمن اگر حالتت طورى است كه فرا رسيدن مرگ را دوست دارى سپاس و شكر خدا كن كه تو را موفق داشته و از توجه به غير خودش تو را باز داشته و اگر حالت ديگرى دارى با تصميم جدى و محكم از اين حالت حركت كن وَ اِنْدَمْ عَلَى مَا قَدْ سَلَفَ مِنْ عُمُرِكَ فِي اَلْغَفْلَةِ وَ اِسْتَعِنْ بِاللَّهِ تَعَالَى عَلَى تَطْهِيرِ اَلظَّاهِرِ مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ تَنْظِيفِ اَلْبَاطِنِ مِنَ اَلْعُيُوبِ وَ اِقْطَعْ رِبَاطَ اَلْغَفْلَةِ عَنْ قَلْبِكَ وَ أَطْفِئْ نَارَ اَلشَّهْوَةِ مِنْ نَفْسِكَ و پشيمانى و تاسف داشته باش بر اينكه عمرت در غفلت صرف شده و يارى بطلب از خدا بر پاك كردن ظاهرت از گناهان و پاكيزه نمودن باطنت از عيوب و ادامه غفلت را قطع كن و آتش و شعله شهوات را در درون خود خاموش نما .

ادامه باب بیان احکام قلب وَ إِذَا اِشْتَغَلَ قَلْبُهُ بِشَيْءٍ مِنْ أَسْبَابِ اَلدُّنْيَا كَيْفَ تَجِدُهُ إِذَا ذَكَرَ اَللَّهَ بَعْدَ ذَلِكَ مُنْخَفِضاً مُظْلِماً كَبَيْتٍ خَرَابٍ خِلْوٍ لَيْسَ فِيهَا عُمْرَانٌ وَ لاَ مُونِسٌ و وقتى كه مشغول میشود قلب عبد به چيزى از اسباب دنيا چگونه می يابى دل را وقتى كه ذكر كند حقّ تعالى را بعد از اشتغال و بازگشت به سوى او ؟ سر به زير و با ظلمت مثل خانۀ خراب و افتاده ای كه نيست در آن عمارت و آبادى و مونس وَ إِذَا غَفَلَ عَنْ ذِكْرِ اَللَّهِ تَعَالَى كَيْفَ تَرَاهُ بَعْدَ ذَلِكَ مَوْقُوفاً مَحْجُوباً قَدْ قَسَا وَ أَظْلَمَ مُنْذُ فَارَقَ نُورَ اَلتَّعْظِيمِ پس هرگاه غافل شد قلب از ذكر حقّ تعالى چگونه می بينى او را بعد از غفلت ؟ بازمانده و محجوب كه به تحقيق قساوت يافته و سخت و تيره و مُظلم شده از وقتى كه مفارقت كرده است نور تعظيم حقّ تعالى را ...

ادامه باب ذکر وَ لاَ تَزْدَادُ بِذَلِكَ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَى إِلاَّ بُعْداً وَ لاَ تَسْتَجْلِبُ بِهِ عَلَى معنى اَلْأَيَّامِ إِلاَّ وَحْشَةً و حاصل و زياد نمی كنى از ديدن ذكر خود نسبت به حقّ تعالى مگر بَعُديّت و استجلاب نمی كنى و نمی كِشى به ديدنِ ذكرِ خود در گذشتن ايّام مگر وحشت را

ادامه باب نیت ... و اهل غفلت را ذمّ فرموده حقّ تعالى : نيستند ايشان مگر مثل بهايم از حيوانات بلكه ايشان گمراه ترند و فرمود : اينها اهل غفلت هستند ثُمَّ اَلنِّيَّةُ تَبْدُو مِنَ اَلْقَلْبِ عَلَى قَدْرِ صَفَاءِ اَلْمَعْرِفَةِ وَ تَخْتَلِفُ عَلَى حَسَبِ اِخْتِلاَفِ اَلْإِيمَانِ فِي مَعْنَى قُوَّتِهِ وَ ضَعْفِهِ بعد از آن نيّت ظاهر می شود از دل بر قدر صفاء معرفت و مختلف می شود نيّت برحسب اختلاف وقت ها به معنى قوّت و ضعف او

ادامه باب صمت ... فَأَغْلِقْ بَابَ لِسَانِكَ عَمَّا لَكَ مِنْهُ بُدٌّ لاَ سِيَّمَا إِذَا لَمْ تَجِدْ أَهْلاً لِلْكَلاَمِ وَ اَلْمُسَاعِدَ في اَلْمُذَاكَرَةِ لِلَّهِ وَ فِي اَللَّهِ پس در به روى زبان ببند و قفل او را مگشا مگر وقتى كه ضرور شود خصوص وقتى كه نيابى كسى كه از براى خدا و در راه خدا با او تكلّم توان كرد وَ كَانَ رَبِيعُ بْنُ خَيْثَمٍ يَضَعُ قِرْطَاساً بَيْنَ يَدَيْهِ فَيَكْتُبُ كُلَّ مَا يَتَكَلَّمُ بِهِ ثُمَّ يُحَاسِبُ نَفْسَهُ فِي عَشِيَّتِهِ مَا لَهُ وَ مَا عَلَيْهِ وَ يَقُولُ آهِ آهِ نَجَا اَلصَّامِتُونَ يَقِيناً او بَقِينَا ربيع پسر خثيم هر روز كاغذى پيش خود مى‌گذاشت و هر چه مى‌گفت مى‌نوشت و در شام نوشته‌ها را مى‌خواند و با نفس خود محاسبه مى‌كرد و مى‌گفت : آه كه نجات يافتند خاموشان و كم گويان و ما بسيارگو مانده‌ايم وَ كَانَ بَعْضُ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم يَضَعُ اَلْحَصَاةَ فِي فَمِهِ فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَتَكَلَّمَ بِمَا عَلِمَ أَنَّهُ لِلَّهِ وَ فِي اَللَّهِ وَ لِوَجْهِ اَللَّهِ أَخْرَجَهَا مِنْ فَمِهِ طريق بعضى از اصحاب پيغمبر صلّى اللّٰه عليه و آله و سلم این بود كه مى‌گذاشتند سنگى در دهان خود و هر گاه خواسته‌اند كه حرفى بگويند با خود فكر مى‌كرده‌اند اگر از براى خدا و در راه خدا بود سنگ را از دهان بيرون كرده مى‌گفته‌اند و گر نه نه