بخش سوم: #وظایف_مهمان
وظايف مهمان
1. پرهيز از مهماني ناخوانده
نخستين وظيفة انسان براي مهماني رفتن، اين است كه سرزده و بدون دعوت براي مهماني نرود. اين دستور شرع مقدس اسلام در جهت حمايت از ميزبان و راحتي اوست. همان‌طور كه گفته شد، دين مبين اسلام با وجود توصيه‌هاي فراوانش به مهماني دادن و مهماني رفتن، دو اصل را توأمان رعايت مي‌كند: نخست اكرام مهمان و ديگر مراعات آسايش ميزبان. ازاين‌رو، باتوجه به اصل دوم، اسلام از مهماني رفتن به‌طور سرزده نهي مي‌كند. امام صادق(ع) از اجداد بزرگوارشان و درنهايت، از پيامبر اكرم(ص) روايت مي‌كنند كه ايشان فرموده‌اند: «يا على! هشت طايفهاند كه اگر اهانت شوند بايد ملامت و سرزنش نكنند مگر خودشان را؛ كسى كه بدون دعوت بر سر سفره طعامى برود (مهمان ناخوانده)» (مجلسى، 1403ق، ج 72، ص 444 و 452).
2. درخواست از ميزبان براي به زحمت نينداختن خود
در وظايف ميزبان گفته شد كه ميزبان بايد همة تلاش خود را براي پذيرايي خوب و شايسته از مهمان انجام دهد؛ ولي آنچه از روايت به‌دست مي‌آيد، اين است كه مهمان نيز وظيفه دارد از ميزبان بخواهد كه به‌خاطر او خود را به زحمت نيندازد و به غذايي كه در خانه موجود است اكتفا كند. يكي از ياران اميرمؤمنان(ع)، به نام حرث اعور مي‌گويد:
روزي به خدمت آن حضرت رسيدم و گفتم يا علي دوست دارم، به من افتخار دهيد و به خانة من بياييد و غذايي ميل كنيد. حضرت فرمود: به شرطي مي‌آيم كه به سبب آمدن من، خود را به زحمت و مشقت نيندازي و به همان غذاي موجود در خانه قناعت كنيد! حرث پذيرفت و اميرمؤمنان(ع) به خانة او رفت و با غذايي كم كه موجود بود ناهار را صرف كرد (قمي، بي‌تا، ج 1، ص 238).
خوشبختانه، امروزه عمل به اين وظيفه در ميان مردم رواج دارد و هنگام پذيرش دعوت مهماني، از ميزبان مي‌خواهند كه خود را به زحمت نيندازد و اصطلاح به نان و پنيري اكتفا كند.
3. همراه نبردن غيرمدعو
نخستين وظيفه مهمان در برابر دعوت ميزبان، پذيرش دعوت اوست كه پيش‌تر به آن پرداختيم. ديگر وظيفة او اين است كه مطابق محتواي دعوت، رفتار كند و به همان اندازه‌اي كه از آنان دعوت شده است، به مهماني بروند. متأسفانه، گاه اين رفتار اجتماعي نادرست از برخي افراد مشاهده مي‌شود كه هنگام اجابت دعوت ميزبان، فرزند خردسال خود را نيز همراه مي‌برند. گويا اين رفتار در زمان پيامبر اكرم(ع) نيز رايج بوده است كه ايشان در نهي از آن فرموده‌اند: «هرگاه يكي از شما به مهماني دعوت شد، فرزندش را هم به دنبال خود راه نيندازد كه اگر چنين كند، كار حرامي كرده و با نافرماني وارد خانه ميزبان شده است» (محمدي ري‌شهري، 1379، ج 6، ص 457).
اين نهي نبوي براي رعايت حال ميزبان است كه چون براي تعداد مشخصي مهمان تهيه و تدارك ديده است، با افزوده شدن مهمانان ناخوانده دچار مشكل نشود؛ زيرا درهرصورت، ميزبان براي يك خردسال نيز تداركي برابر با بزرگسال مي‌بيند و اگر قرار باشد هركس فرزند خود را همراه ببرد، تعداد مهمانان بيش از حد انتظار خواهد بود و با كمبود وسايل پذيرايي روبه‌رو خواهد شد.
4. نشستن در محل تعيين‌شده
وظيفة ديگر مهمان هنگام ورود به خانه ميزبان، اين است كه تا ميزبان براي نشستن او محلي تعيين نكرده است، صبر كند و خود بلافاصله در هر جاي منزل ننشيند. امام باقر(ع) در اين‌باره فرموده‌اند: «هرگاه يكي از شما به خانة برادرش وارد شد، هرجا صاحب‌خانه گفت، همان جا بنشيند؛ زيرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از مهمان آشناتر است» (نوري، 1407ق، ج 14، ص 37، ح 16040).
ازآنجاكه گاهي خانوادة ميزبان نيز هنگام مهماني دادن در خانه حاضرند و در پذيرايي از مهمانان كمك مي‌كنند، محل نشستن مهمانان در راحتي و آرامش آنان براي رفت و آمد و انجام تداركات لازم اثر فراواني دارد. ازاين‌رو، چون ميزبان آگاه‌تر از ميزبان به موقعيت خانة خويش است، لازم است كه مهمان محل نشستن را از او بپرسد و اجازه بخواهد.
5. توقع بي‌جا نداشتن
در جهت اصل حمايت از ميزبان، شرع اسلام به مهمان توصيه مي‌كند كه از درخواست‌ها و تقاضاهاي نابه‌جا كه براي ميزبان زحمت‌آور است، بپرهيزد. مهمان خوب كسي است كه وقتي به خانه كسي مي‌رود، بخصوص اگر بدون اطلاع قبلي است، توقع و انتظار را از خود دور كند، تا جاي هيچ گِله‌اي نباشد.
يكي از مسلمانان صدر اسلام به نام ابووائل مي‌گويد:
من به اتفاق دوستم به خانة سلمان فارسي رفتيم و مدتي نشستيم. هنگام غذا فرا رسيد. سلمان گفت: اگر رسول خدا(ص) از تكلف و خويشتن را به‌زحمت‌افكندن نهي نكرده بود، برايتان غذاي بهتري فراهم ساختم. سپس برخاست و مقداري نان و نمك آورد و در برابر مهمانان گذاشت. دوستم گفت: كاش همراه اين نمك، مقداري مرزه و آويشن بود. سلمان برخاست و ظرف آب خويش را گرو نهاد و كمي مرزه فراهم كرد و سر سفره نهاد. وقتي غذا را خورديم، دوستم گفت: خدا را شكر كه به روزيِ خدا قانعيم! سلمان گفت: اگر به رزق خدا قانع بودي،
طوركلي، چه مهمان و چه غير او را، از تجسس در امور خصوصي ديگران نهي كرده است. مهم‌ترين دليل بر حرمت تجسس در امور شخصي ديگران، آية دوازده سورة حجرات است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا»؛ اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، از بسياري از ظن‌ها و گمانه‌زني‌ها بپرهيزيد؛ همانا بعضي از ظن‌ها گناه هستند و تجسس نكنيد... .
پيامبر اكرم(ص) در روايتي مي‌فرمايند: «از عيوب و اسرار پنهاني مؤمنين جست‌وجونكنيد؛ چراكه هركس از عيوب مردم تجسس كند خداوند نيز از عيوب او تجسس مي‌كند و هركس خداوند از عيوبش تجسس كند مفتضح و بي‌آبرو خواهد شد، گرچه در گوشه خانه‌اش لغزشي كرده باشد» (محمدي ري‌شهري، 1379، ج 3، ص 2208).
10. رازداري
وقتي مهمان وارد خانه ميزبان مي‌شود، خواسته يا ناخواسته، بر نحوة زندگي ميزبان و خانواده‌اش، سطح زندگي و مشكلاتشان آگاه مي‌شود. شرع اسلام در اينجا به رازداري توصيه مي‌كند. وقتي مهمان بر اسرار ميزبان آگاه شد، اجازة خارج كردن، اطلاعات و سخن گفتن از اسرار، سطح زندگي و مشكلات ميزبان و خانواده‌اش را ندارد. پيامبر اكرم(ص)، كساني را كه در مجالس دوستان و آشنايان حاضر مي‌شوند و از مسائل خصوصي آنان مطلع مي‌شوند، به رازداري توصيه مي‌كنند و مي‌فرمايند: «در مـجلس‌ها امـانت‌دار باشيد؛ فـاش كردن راز برادرت خيانت است؛ از اين كار دوري كن؛ و از نشست‌هاي عشيره‌اي بپرهيز» (مجلسى، 1403ق، ج 77، ص 89، ح 3).
ناخوانده چندان روي خوش نشان نمي‌دهند.
#فروردین
#نوروز
#اخلاق
#مهمانی
#وظایف_مهمان
کانال ره توشه مبلغین
@mobaleqin20
♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️
دوستان مطالب مرتب و رفع اشکال شد
برای دریافت هر بخش روی هشتک های زیر کلیک کنید
#اهمیت_مهمانی
#وظایف_میزبان
#وظایف_مهمان