◾️اختلاط طینت - بخش سوّم◾️ #رفع_اشکال_دوّم ✔️و رفع اشکال دوّم به این می‌شود که بدانی : ▪️اوّلاً که معنی ترکیب، جمع و مزج اشياء مختلفه است، پس لازمه او است ماده و استعداد و حرکت، پس آنجا که ماده و هیولی نیست ترکیب جمع و مزج نیست، پس در آنجا تضاد و کون و فساد و شر نیست، پس در عالم مثال و عالم عقل ترکیب صورت نبندد، پس ترکیب منحصر است به عالم مادی و هیولی که دنیا عبارت از او است، پس تضاد و کون و فساد نیز منحصر به همین عالم است. و چون ترکیب، اجتماع و اختلاط اشیاء مختلفه است پس لازمۀ او قسر است چه این اجتماع، خلاف طبع هر یکی است و چون قسر دائمی نمی‌شود پس لازمۀ هر ترکیب تحلیل و زوال و رجوع هر یک است به طبیعت خود. ▪️دوّم آنکه بسیاری از امزجه اقتضا دارد اخلاق نیکوی چند را و اخلاق ذمیمه چند را که تعبیر از آنها به اخلاق فطری کنند و چون از اقتضاء مزاج است پس نه نیک آن اختصاص به مؤمن دارد نه بد آن اختصاص به کافر، چنانچه می‎بینی که بلغمی مزاج با صبر و حلم، و سوداوی مزاج و صفراوی با حدّت و تندی است و همچنین سخاوت و لئامت و راستگوئی و هكذا. اگر چه تغییر و تبدیل هر یک ممکن است به اتفاق اهل عقل و شرع به حکم قاهریت نفس و قابلیت مزاج . ▪️سوّم آنکه آنچه از اخلاق و اعمال نیکو است از جهت علّیین است و آنچه بد است از جهت سجّین است، چه علّیین عالمی است که خیر و نور محض باشد، چون معصومین و ملائکه، و سجّین عالمی است که شرّ و ظلمت محض باشد، و بعد از مفارقت روح از بدن و انحلال مزاج، ظاهر است که آنچه از نیک و بد که مقتضای مزاج بود برطرف شود، بلی ملکات همراه روح خود خواهد بود که آنچه از ملکات نیک است او را در عالم تجسّم اعمال نوری است بلکه خود صِرف نور، و آنچه بد است در آن عالم صِرف ظلمت و عذاب است. ▪️چهارم آنکه اگر شرّ محض و ظلمت صِرفه و عذاب بی عذبی باشد جهنّم است و اگر نور محض و خیر صِرف و راحت بی زحمت و لذّت بی خلطی باشد بهشت است و چون چنین است و ذات و روح کافر هم صرف ظلمت و شرّ است پس ملکات نیکو او را عارضی باشد، چه تحقّق نور بر صفحه ظلمتِ صِرف به جز عروض متصوّر نشود، و همچنین اخلاق بد نسبت به مؤمن با آنکه در همین دنیا مُکرَه وی بود. پس در کافر چون عسل است بر حنظل و شبنم و آبی است بر برگ و درخت خشک و چون شمسی است که بر عالم ظلمانی عناصر و اشیاء سیاه تابد، و در مؤمن به عکس، پس بالاخره از مؤمن جدا شده به سجّین ملحق شود و از کافر جدا شده به علّیین ملحق شود، چه عَرَضی دوام ندارد و لابد زایل گردد، و به جز این نحو بهشت بهشت نخواهد بود و جهنّم جهنّم. پس ظاهر شد کلام حضرت که فرمود شمس هر کجا برود شعاعش با وی است. ▪️پنجم آنکه آنچه گفتیم منافات با عدل ندارد بلکه عین عدل است، زیرا که آنچه اعمال و اخلاق نیک که از کافر صادر گردد جزای او را در دنیا یا در برزخ یا در آخرت، به تخفیف عذاب، خدا به او خواهد داد، لهذا طبقات جهنّم پست و بلند دارد. گمانم آن است که بعضی از اخبار چنین دارد که خداوند ثواب تمام اعمال نیک کافر را در دنیا به او می‌رساند و تمام می‌کند. پس ثابت شد که این تبدیل واجب و لازم است و عین عدل است و لازمه دار آخرت و انحلال ترکیب است که عالم بسیطی است. و در این مطلب به همین قدر اکتفا نمودیم که کافی است، والحمد لله. ◾️ #کاشف_الاسرار ، جلد دوّم اثر: مولی نظرعلی طالقانی به کوشش: استاد مهدی طیّب◾️ #کاشف‌الاسرار @mohamad_hosein_tabatabaei