حفظ " حال"  و تبدیل آن به"  مقام " 🌺🌺🌺🌺 علت اختلاف عددي مقامات و منازل سلوكي : 🌴🌴🌴 تعداد منازل و مقامات از يك منزل تا هزار و يك منزل در كش و قوس است! 🌴🌴 طبيعتاً با مشاهدة اين اختلافات، سؤالي كه به ذهن مي آيد اين است كه علت اين تعدد و تفاوت چيست؟ 🌴🌴 آيا صرفاً اعتباري و سليقه اي است و هر كسي براساس ميل و سليقة خود، هر تعدادي از امور را كه خواسته است، به عنوان منازل و مقامات سلوكي بيان كرده است؟ و يا اينكه اين اختلافات وجه معقول و موجهي دارد؟ 🌴🌴🌴 برخي از بزرگان عرفان اسلامي گفته اند: راه سير و سلوك يك قدم بيش نيست و آن بندگي كردن است. 🌴🌴🌴 اما همين يك قدم بر حسب حالات گوناگون انسان و ميزان دوري و نزديكي او، ممكن است به منزل ها و مراحلي تقسيم شود. 🌴🌴🌴 استاد حسن زاده آملي مي فرمايد: بعضي ها هم در كتاب هايشان فرمودند كه منزل دو تاست و بيش از دو تا نيست. اينها هم درست فرموده اند. 🌴🌴🌴 دو مقام و منزل است: يك منزل قدم بر سر نفس نهادن، و يكي قدم بر كوي دوست گذاردن. ... اينها همه به يك جهاتي درست فرمودند (حسن زاده آملي، ص 127). 🌴🌴🌴🌴 در توجيه اين اختلافات، چند وجه را مي توان ذكر كرد: الف. اختلاف در اجمال و تفصيل : 🌴🌴🌴 اين اختلافات در بسياري موارد، از نوع اختلاف به اجمال و تفصيل است؛ 🌴🌴🌴 به اين معنا كه يك عارف بناي بر اختصار داشته است و عارفي ديگر به عللي تصميم به بيان تفصيلي مقامات و منازل. براي مثال، كسي همچون روزبهان بقلي در مشرب الارواح بناي بر تفصيل داشته و به همين سبب تعداد مقامات را به 1001 مقام رسانده است، 🌴🌴🌴 ب. اصلي يا فرعی بودن مقامات برخي از عارفان در بيان مقامات و منازل سلوكي متمركز شده اند و دغدغة ديگري نداشته اند؛ اما برخي ديگر به صورت استطرادي، به بيان منازل و مقامات پرداخته اند. 🌴🌴🌴🌴🌴 بدين روي، در نوع چينش آنها دقت چنداني به كار نگرفته اند. برای مثال، سهروردي در اواخر كتاب عوارف المعارف سعي مي كند به اختصار، به مقامات و منازل اشاره اي داشته باشد. 🌴🌴🌴🌴 ج. اختلاف در مبدأ و منتهاي سلوك : 🌴 تعداد مقامات و منازل بستگي به مبدأ و مقصد حركت ما دارد. 🌴🌴 اگر مبدأ حركت را براساس نظر مشهور بگيريم، به اين صورت كه از توبه يا يقظه آغاز كنيم، تعداد مقامات به مراتب كمتر از آن است كه مبدأ حركت را از عوالم قوس نزول بگيريم؛ 🌴🌴🌴🌴 كاري كه روزبهان بقلي در مشرب الارواح انجام داده است. و اگر همچون خواجه نصيرالدين طوسي در اوصاف الاشراف آغاز حركت را از ايمان و ثبات در ايمان در نظر بگيريم تعداد منازل و مقامات متفاوت خواهد بود با زماني كه فرض را بر برخورداري سالك از سطح فضايل اخلاقي مي گيريم. 🌴🌴🌴 د. توجه به حال و وضعيت سؤال كننده : 🌴🌴🌴🌴 بسياري از عرفا در پاسخ به سؤال و مخاطبِ ويژه، به بيان مقامات و منازل سلوكي اقدام كرده اند. 🌴🌴 براي مثال، ابوعبدالرحمان سلمي هر دو كتاب درجات المعاملات و سلوك العارفين را، كه در آنها به تشريح منازل و مقامات سلوكي پرداخته، در پاسخ پرسش افرادي خاص بيان كرده است. 🌴🌴🌺 كتاب درجات المعاملاترا در پاسخ كسي كه از او تقاضا كرد درجات سلوكي را براي وي بيان كند، نگاشت و رسالة كم حجم سلوك العارفين را نيز در پاسخ سؤالي دربارة چگونگي سلوك محققان و مراتب مقامات سالكان نوشت. 🌴🌴🌴 وي به عنوان يك عالم و انديشمند و محقق، در نگارش اين دو رساله حال سؤال كننده را رعايت كرده است. 🌴🌴🌴 خواجه عبدالله انصاري هم منازل السائرين را، آن گونه كه خود او او در مقدمة كتاب مي گويد، در پاسخ به درخواست عده اي از مريدانش كه از او مي خواستند مراحل سلوكي را براي آنان تدوين نمايد، به رشتة تحرير درآورد. 🌴🌴🌴🌴 خود او در همان مقدمه مي گويد: براي پرهيز از تطويل و جلوگيري از ملال آوري، سعي كرده ام به اختصار سخن بگويم و از بيان تفصيلي تر مقامات خودداري كرده ام. 🌴🌴🌴🌴 ادامه دارد #عشق_و_عرفان #حال_و_مقام 🌴گوهر معرفت 🌴

🌴🌴🌴 راه رسیدن به حق، راهی دراز و سخت است و کمتر کسی از سالکان می‌تواند به پایان آن برسد و هر کسی که خواهد در این راه به سر برد باید از "مقاماتی" بگذرد و به "احوالی" که شایسته آن مقامات است ممارست ورزد تا شاهد مقصود را دریابد. 🌴🌴🌴🌴 مقامات، مراحلی هستند که سالک راه حق یکی پس از دیگری می‌پیماید، مانند مسافری که برای رسیدن به مقصد باید از منزلی به منزل دیگر رود و تا منزل پیشین طی نشده باشد، به منزل پسین نمی‌تواند گام بگذارد. 🌴🌴🌴🌴🌴 شباهت مقامات با حالات سبب شده است که گاهی این دو در یکدیگر تداخل نمایند و خود سبب اختلاف در بین مشایخ را فراهم نماید. 🌴🌴🌴 چنانکه برخی از عرفا آن‌چه را دیگران حال گفته‌اند، او مقام گفته و برعکس.سهروردی می‌گوید: «برای جدا کردن حال و مقام از یکدیگر ضابطه و قانونی نیست، اگرچه خود واژه‌ها دلالت بر فرق میان آن دو دارد. 🌴🌴🌴 اما مقام را به خاطر ثبات و استقرارش "مقام" گفته و حال را به سبب تحول و دگرگونی "حال" نامیده‌اند.» 🌴🌴🌴🌴 "مقام" را سالک در کوشش ویژه خود، به دست می‌آورد و کسبی است؛ "حال" در دل سالک بدون کوشش وی فرود می‌آید و موهبتی است که از خداوند متعال –اگر بخواهد- بر بنده ارزانی می‌شود. 🌴🌴🌴🌴 زیرا حال عنایت و عطای خداست، اما مقام حاصل جهد و تلاش سالک است. 🌴🌴🌴🌴 لذا گفته‌اند: «الاحوال مواهب و المقامات مکاسب.»در مقامات کوشش آشکار است و موهبت پنهان؛ در احوال موهبت آشکار است و کوشش پنهان. 🌴🌴🌴🌴 پس احوال مواهب آسمانی و علوی است و مقامات راه به دست آوردن و وسیله بدان حال است. 🌴🌴🌴🌴 حال و مقام و فرق آن دو : 🌴🌴 حال و مقام از شدت شباهت مانند یکدیگر می‌مانند و اشارت عرفا در این باب بسیار است و باید دانست که "حال" را از بهر آن "حال" خوانند که از حال خود بگردد و "مقام" شود."مقام" آن باشد که ساکن و برقرار باشد و تحول نپذیرد. 🌴🌴🌴🌴 مثلاً از اندرون طالب، درخواست و ندای "محاسبه" برخیزد.از غلبه صفات نفس، شدت آن داعیه (درخواست درونی) ساکن می‌شود و دیگر باره افروخته می‌شود و معاودت (بازگشت) می‌کند، تا آنگاه که حق تعالی به عنایت ازلی معاونت (دستگیری، مددکاری) وی کند. 🌴🌴🌴 تا حال محاسبه غالب آید و صفات نفسانی منهزم (شکست خورده) کند، آن حال مقام شود. 🌴🌴🌴🌴🌴 سپس حال "مراقبه" بدو فرو آید و درآمد و شد باشد به سبب سهو (غفلت و متذکر نشدن) و غفلت. تا آنگه که میغ (ابر) غفلت و حجاب سهو به‌کلی برطرف گردد و به یاری حق تعالی حال مراقبه "مقام" شود. #عشق_و_عرفان #حال_و_مقام #سیر_سالک