درنگی در معنای قمار به گفته شیخ انصاری، قِمار عبارت است از بازی با ابزارهای خاصی که در آن چیزی گرو گذاشته می‌شود تا به برنده پرداخت شود.[3] برخی دیگر از محققان علوم اسلامی در تبیین معنای قِمار این‌چنین بیان داشته‌اند که قِمار نوعی بازی است که در آن شرط می‌شود بازنده، چیزی به برنده پرداخت کند.[3] آیه‌ای که نوعاً فقیهان و مجتهدین در این ‌باره به آن استناد می‌کنند، آیه 90 سوره مبارک مائده است که خدای متعال فرموده است: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛[4] اى کسانى که ایمان آورده‏‌اید! شراب و قمار و بت‌ها و ازلام [نوعى بخت‏‌آزمایى‏]، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دورى کنید تا رستگار شوید!»

یکی از گناهان بسیار خطرناکی که هستی و حیات مادی و معنوی بسیاری از افراد را با چالش جدی و مرگبار مواجه کرده و عذاب دنیوی و اخروی را برای افراد به دنبال می‌آورد گناه شوم و خطرناک قِمار است. این موضوع از دیرباز ابزاری شیطانی برای آلوده کردن جامعه بشری به ویروس گناه بوده است. در سال‌های اخیر نیز با گسترش چشمگیر بازی‌های رایانه‌ای و روی آوری به مسابقات اینترنتی و رسانه‌ای، به نوعی زمینه کلاه‌برداری و قماربازی فراوان شده و موضوعی ابزاری برای اطفای شهوانی برخی دنیاگرایان پول‌پرست فراهم آمده تا اینکه به‌وسیله آن عده‌ای را هم در دنیا و هم در آخرت متضرر کنند.

یکی از تکنیک‌های کهن شیطان برای گمراه و آلوده کردن افراد به گناه استفاده از ابزار زیبانمایی است. شیطان برای یاران و پیروان خود آن‌قدر وعده‌های شیرین و زیبا را سرهم می‌کند که گویی این وسیله بهترین راه و ابزار برای آباد کردن دنیا است. خدای متعال در قرآن کریم این‌چنین پرده از ترفند شیطان برداشته است. «وَإِذْ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ؛[5] و [یاد کن‌] هنگامى را که شیطان اعمال آنان را برایشان زیبا کرد.»

نکوهش و پیامدهای قمار در اندیشه اسلامی در فرهنگ و اندیشه اسلامی به گونه‌های مختلفی از این گناه زشت و شوم تعبیر شده است.

1ـ عملی هم‌ردیف بت‌پرستی برای پی‌بردن به زشتی و بدی عمل شوم قمار کافی است که اندکی در آیه‌ای که این موضوع را مورد توجه قرار داده است دقت و تأمل کنیم. خدای متعال در آیه 90 سوره مبارکه مائده گناه قمار را در ردیف گناهانی همچون شراب خواری، بت‌پرستی ذکر کرده و آن را یکی از اعمال شیطان بیان می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛[6] اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! شراب و قمار و بت‌ها و ازلام [نوعى بخت‏‌آزمایى‏]، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دورى کنید تا رستگار شوید!»

براساس معارف علوم بلاغی هیچ یک از کلمات و واژگان قرآن کریم تصادفی و بدون حکمت در کنار هم قرار نگرفته‌اند. در آیه فوق نیز که شاهد قرار داده شده، گناهان خاصی همچون بت‌پرستی، شراب‌خواری و قمار در کنار هم ذکر شده‌اند که هم ردیف بودن گناه قمار با بت‌پرستی نشانه اوج بزرگی این گناه است.

2 ـ قمار ابزاری برای ایجاد کینه و دشمنی در آیه 91 سوره مبارکه مائده به برخی از پیامدهای شوم و خطرناک قمار به‌خوبی اشاره شده است. یکی از پیامدهایی که شیطان به وسیله قمار به دنبال آن است، ایجاد کینه و دشمنی میان افراد است. خدای متعال این مطلب را این چنین ذکر کرده است: «إِنَّما یُریدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ؛[7] شیطان مى‏‌خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند» برخی از متخصصان و قرآن‌‌پژوهان در این خصوص این چنین بیان داشته‌اند: در قمار معمولاً کسانی که مغلوب می‌شوند و هستى خود را می‌بازند همین بی‌پولی و زیانکاریش شخص بازنده را به کینه‏‌توزى نسبت به حریف قمار خود واداشته و در نتیجه یک عمر را به حسرت یا خشم و عصبانیت مى‏‌گذارند.[8] شروع کینه‌توزی خود می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات و گرفتاری‌های جدید باشد؛ چه بسیار قتل و کشتارهایی که می‌تواند در سایه قمار در جامعه شکل‌گرفته شود و چه طلاق‌ها و مشکلات خانوادگی که در اثر مشکلات اقتصادی این کار شیطانی در جامعه حادث شود.

3 ـ قمار مایه دور شدن از ذکر خدا یکی دیگر از پیامدهای شایع انواع گناه به خصوص گناه قمار در حیات دنیوی محروم شدن از ذکر و ارتباط با خدای متعال است. قلبی که به گناه و آلودگی و آمال و آرزوهای شیطانی دلخوش کرده است، فرصتی برای ارتباط و لذت بندگی را نخواهد داشت. محروم شدن از ذکر و ارتباط با خدای متعال خود سر آغاز همه بدی‌ها و گمراهی‌ها و مشکلات و بلایای عرضی و سماوی است. خدای متعال نیز به این آسیب بسیار مهلک قمار در قرآن کریم این چین اشاره کرده است. «وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ؛[9] و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد. آیا (با این همه زیان و فساد، و با این نهى اکید،) خوددارى خواهید کرد؟!»