از سخنان حضرت امام‌حسن‌مجتبی(علیه‌السلام) است که می‌فرماید: عجب است از کسانی که درباره مأکولات و خوردنی‌های خود فکر می‌کنند اما درباره معقولات و یاد گرفتنی‏‌های خود هیچ گونه زحمتِ اندیشه‏‌ای به خود راه نمی‌دهند. انسان از فقر و کمبودی طبعاً گریزان است؛ اگر احساس نقص و فقر در یک گوشه زندگی خود می‌کند، تا حد امکان تلاش می‌کند که آن نقص را تکمیل و آن فقر را برطرف سازد. چیزی که هست نقص‌ها و فقرهای مادی خیلی واضح و محسوس است، برخلاف فقرها و نقص‌های معنوی. (حکمت‌ها‌واندرزها، ج۱، ص۲۱۳) @motahari_nab

زیارت سیدالشهداء ممکن است در شرایط مخصوصی واجب هم بشود. به حسب اینکه زمانی ارزش زیارت امام‌حسین(ع) و ارزش زنده کردن مکتب امام‌حسین(ع) آنقدر بزرگ می‌شود که به حد وجوب می‌رسد، ولی زمانی هم در حد یک مستحب عادی است. (اسلام‌ونیازهای‌زمان، ج۲، ص۵۷) @motahari_nab

بعضی از اشخاص شبهه می‌کنند که یک قطره اشک برای امام‌حسین(ع) مگر می‌تواند اینقدر ارزش داشته باشد، پاسخ این است که گاهی ممکن است انسان آنقدر برای امام‌حسین(ع) بگرید که اگر اشک همه عمر را جمع کنند یک استخر بشود و هیچ ارزشی هم نداشته باشد. ولی یک انسان ممکن است به اندازه یک بال مگس برای امام حسین اشک بریزد که ارزشش از آن استخر اشک دیگری خیلی بیشتر باشد. بنابراین یکی از چیزهایی که عمل انسان را احسن می‌کند، یعنی درجه عمل را بالا می‌برد و اصوب می‌کند، صواب‏ عمل را بیشتر می‌کند، حقانیت عمل را بیشتر می‌کند معرفت خداوند است، و همان معرفت است که به دنبال خودش هیبت و خشیت و احساس عظمت می‌آورد. (آشنایی‌باقرآن، ج۸، ص۱۴۱،۱۴۲) @motahari_nab

یکی از علل و یا مهمترین علت شهادت امام حسین(ع) و یا مهمترین علت گرویدن مردم به امویان، جهالت مردم بود. از طرفی هم می‌دانیم امام‌حسین(ع) با یزید مبارزه نمی‌کرد؛ او بالاتر از این بود که هدفش شخص و فرد باشد؛ هدف او اصولی و کلی بود. درحقیقت امام‌حسین(ع) با ظلم مبارزه می‌کرد و با جهل، چنانکه در زیارت به ما تلقین و تعلیم کرده‌اند که هدف این مبارزه از بین بردن جهل و گمراهی است چنانکه در زیارت اربعین است: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فیک لِیسْتَنْقِذَ عِبادَک مِنَ الْجَهالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ». (حماسه‌حسینی، ج۲، ص۳۲) @motahari_nab

ارزش‌های انسانی با فطرت انسانی جور در می‌آید و فطرت انسانی با این جور در می‌آید که انسان در سرشت خودش یک مایه انسانی دارد، مایه‌ای برای همین گرایش‌های مقدّس؛ یعنی در سرشت انسان یک حقیقت مقدّسی هست که میل به تعالی در ذات او نهفته است. (فطرت، ص۱۰۵) @motahari_nab

اگر کسی بگوید که من مخالف جنگم و جنگ مطلقاً بد است، چه جنگی که تهاجم باشد و چه جنگی که دفاع و مبارزه با تهاجم باشد، اشتباه کرده است. جنگ تهاجمی قطعاً بد است و جنگ به معنی ایستادگی در مقابل تهاجم قطعاً خوب است و از ضروریات زندگی بشر است. (جهاد، ص۲۶) @motahari_nab

پیام امام‌حسین(ع) بدون آنکه روی سنگی و یا فلزی حک شود، و با اینکه صرفاً روی صفحه‏ لرزان هوا ثبت شد، در سینه‏‌ها و دل‌ها حک شد و مانند خطوط نورانی وحی در دل اولیاء خدا برای همیشه باقی ماند. (انَّ لِلْحُسَینِ مَحَبَّةً مَکنونَةً فی قُلوبِ الْمُؤْمِنینَ)، در عالیترین مقام و مرکز احساسی روح‌ها ثبت شد که بردن نامش اشک‌ها را جاری می‌سازد؛ و خدا می‌داند تاکنون چند هزار تُن جاری ساخته است، چرا؟ چون نهضتی بود از نظر هدف و مقصد، انسانی، عالی، برای عدالت و تقوا بود و از نظر انگیزه‌ مؤثر در وجود امام‌حسین(ع)، الهی و مافوق شخصی بود. (حماسه‌حسینی، ج۲، ص۱۶۳) @motahari_nab

آنچه که به اربعین ارزش می‌دهد مسئله زیارتی بودن اربعین است و دیگر مسئله اولین زائر امام‌حسین(ع) است که جناب جابر بن عبدالله انصاری باشد. (فطرت‌وتربیت، ص۴۹) @motahari_nab

در شرایطی که حسین(ع) به صورت یک مکتب در یک زمان حضور دارد و سمبل راه و روش اجتماعی معین و نفی کننده راه و روش موجود معین دیگری است، یک قطره اشک برایش ریختن واقعاً نوعی سربازی است. در شرایط خشن یزیدی، در حزب حسینی‏‌ها شرکت کردن و تظاهر به گریه کردن بر شهدا نوعی اعلام وابسته بودن به گروه اهل حق و اعلان جنگ با گروه اهل باطل و در حقیقت نوعی از خود گذشتگی است. اینجاست که عزاداری حسین بن علی(ع) یک حرکت است، یک موج است، یک مبارزه اجتماعی است. (بررسی‌اجمالی‌نهضت‌های‌اسلامی درصدساله‌اخیر، ص۸۳) @motahari_nab

در اربعین تنها موضوعی که مطرح است موضوع زیارت امام‌حسین(ع) است چون اولین زائرش جابر بوده است و در این روز زیارت امام‌حسین(ع) سنت شده است. اربعین‏ جز موضوع زیارت امام‌حسین(ع) هیچ چیز دیگری ندارد، موضوع تجدید عزای اهل بیت نیست، موضوع آمدن اهل بیت به کربلا نیست، اصلًا راه شام از کربلا نیست، راه شام به مدینه از خود شام جدا می‌شود. (حماسه‌حسینی، ج۱، ص۶۸) @motahari_nab

بعد از فاجعه ۱۷ شهریور که از نظر کشتار از فاجعه ۱۵ خرداد مهمتر بود گفته شد که فرماندار نظامی وقت تهران رفت پیش شاه و گفت: قربان! تا ۲۵ سال دیگر خیالتان راحت باشد. ولی از فردای آن روز دومرتبه قضیه شروع شد. اگر زن‌ها شرکت نمی‌داشتند، مطمئنا از فردای آن روز هر زنی دست بچه یا شوهر خودش را می‏‌گرفت و می‌گفت دیگر نمی‌گذارم ازخانه بیرون بروی. ولی از فردای آن روز بیشتر تشویق و ترغیب کردند و این فاجعه نه تنها وقفه‌‏ای ایجاد نکرد و چوب لای چرخ انقلاب نگذاشت، بلکه حرکت موتور انقلاب را شدیدتر و تندتر کرد. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۲۱۱) @motahari_nab

شناخت «انسان کامل» به اصطلاح قدما و «انسان ایده آل» به اصطلاح امروز، بسیار لازم و ضروری است. تربیت و اخلاق در هر مکتبی بر اساس شناخت انسان کامل و انسان ایده آل در آن مکتب است. (انسان‌کامل، ص۱۲۷) @motahari_nab