۱۶ انفال 🌾🌾🌾🌾🌹🌹🌾🌾🌾🌾 #فرار_از_جنگ یکی از بزرگترین گناه‌ها ✍«مُتحرّفاً»، خود را به كنار و اطراف كشيدن براى تغيير تاكتيك و خسته و گمراه كردن دشمن و سپس ضربه زدن به اوست و «متحيّزاً»، پيوستن و جاى گرفتن در كنار گروه ديگر است، آنگاه كه رزمنده احساس تنهايى و ناتوانى از مقابله كند. عبارتِ «باء بغضب»، به معناى هموار ساختن و تحمّل غضب است. در اين آيه، براى فرار از جبهه كه حرام است، دو مورد استثنا ذكر شده است: يكى براى جا به جايى تاكتيكى «متحرّفاً»، ديگرى براى پيوستن به گروه ديگرى از مسلمانان و حمله ى دسته جمعى «مُتحيّزاً». البتّه در بعضى تفاسير، موارد ديگرى هم ذكر شده است، مانند فرار براى اطلاع رسانى به مسلمانان، يا براى حفظ سنگر مهم تر و موقعيّت بهتر. (447) ولى اينها همه مصداق براى همان مورد اوّل است. فراريان از جبهه، مورد خشم وغضب خدا قرار دارند، «و مَن يولّهم... فقد باء بغضب من اللّه» و از جمله ى كسانى هستند كه در هر نماز از آنان برائت مى جوييم. «غير المغضوب عليهم» البتّه اين گناه، قابل توبه و بخشش است، به دليل آيه ى «انّ الّذين تولّوا منكم يوم التقى الجَمعان انّما استزلّهم الشيطان ببعض ما كسبوا و لقد عفا اللّه عنهم» (448) ----- 447) تفسير فى ظلال القرآن 448) آل عمران، 155 - عقب نشينى تاكتيكى، اشكال ندارد. «متحرّفاً» - در جنگ، خدعه و فريب دادن دشمن جايز است. «متحرّفاً» - در ارزيابى، عجولانه قضاوت نكنيم، زيرا تغيير عمل شايد به خاطر نقشه و تاكتيك باشد. «متحرّفاً» - نصرت از سوى خداوند است، ولى بكارگيرى فنون و تاكتيك هاى نظامى و سياست جنگى هم لازم است. «متحرّفاً لقتال أو متحيّزاً