💠 مرگ گاه 🔸 همه ما یک حدّ خاصی داریم، هر کسی در هر رشته‌ای که باشد به هر حال یک مختصر بلد است و بقیه را بلد نیست، همه ما همین طور هستیم! اگر کسی #خط_قرمز خود را بشناسد و آنچه را که نمی‌ داند نگوید، هم در مسایل اجرایی هم در مسایل تقنینی، هم در مسایل قضایی، هم در مسایل تعلیمی و فرهنگی؛ آنچه را که ما نمی ‌دانیم، واقعاً بگوییم نمی ‌دانیم و اظهار نظر نکنیم. 🔸 در بخشی از فرمایشات حضرت امیر (سلام الله علیه) این است که فرمود آن‌ که نمی ‌داند ساکت باشد مشکل حل است؛ اما سرّ آن [حل نشدن] این است که همه حرف می ‌زنند و اظهار نظر می ‌کنند. ما باید بدانیم که واقعاً محدودیم، حدّمان مشخص است، خیلی از جاها نمی ‌دانیم و آن جا بگوییم که نمی ‌دانیم! فرمود شما این طورید که یک خط قرمز دارید، یک نقطه قرمز دارید و مدار بسته ‌اید، ولی من جلویم باز است، این خیلی حرف است! فرمود «مَنْ تَرَک قَوْلَ لَا أَدْرِی أُصِیبَتْ مَقَاتِلُه»،[1] این از بیانات نورانی حضرت است در نهج ‌البلاغه؛ فرمود خیلی از ما باید بگوییم «لَا أَدْرِی» که خیلی از چیزها را نمی ‌دانیم، اگر کسی «لَا أَدْرِی» را ترک کرد، به آن مرگ ‌گاه او به هر حال سنگ و تیر می‌ آید. بعضی جاهاست که اگر به آنجا تیر یا سنگ آمده آدم نمی ‌میرد، مثلاً به پا یا به دست آدم [ضربه وارد شود] به هر حال مریض می ‌شود، ولی نمی ‌میرد؛ اما چند جای بدن است که وقتی سنگ یا تیر بیاید کشنده است، اینها را می ‌گویند «مقاتِل» یعنی محل قتل. فرمود اگر کسی این قول «لَا أَدْرِی» را ترک کند، آن #مرگ_‌گاه خود را در هدف رسیدن تیر قرار داده، تیرها می ‌آید: «مَنْ تَرَک قَوْلَ لَا أَدْرِی أُصِیبَتْ مَقَاتِلُه»، اما خود او بالصراحة اعلام کرد که «سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّی بِطُرُقِ الْأَرْض‏»[2] من آن‌طور نیستم که بگویم نمی‌ دانم. آنچه در ذهن شماست مربوط به آسمان‌ ها و زمین از من بخواهید من جواب می ‌دهم، این چه علمی است و به کجا وصل است! ما به چنین آدمی محتاج هستیم. [1]. نهج البلاغه، (صبحی صالح)، حکمت85. [2]. نهج البلاغه، (صبحی صالح)، خطبه189. #انسان_کامل #خط_قرمز #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1386/09/15 🆔 @a_javadiamoli_doross

💠 کیمیا 🔹 انبیای بزرگ، وقتی وحی الهی دریافت کردند و دستور رسیده است، تسلیم محض هستند. مستحضرید در سوره «حشر» فرمود این قرآن را کوه نمی ‌تواند تحمل کند: ﴿لَوْ أَنْزَلْنَا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیتَهُ خاشِعَاً مُتَصَدِّعَاً مِنْ خَشْیةِ اللّهِ وَ تِلْک اْلأَمْثالُ نَضْرِبُهَا لِلنّاسِ﴾،[1] اما همین قرآن را #انسان_کامل تحمل می‌ کند! انسان کامل در برابر کوه یا آسمان یا زمین و مانند آن ستبرتر است؛ ولی در برابر ظهور #اراده_حق خاضع است. وقتی به ابراهیم خلیل دستور می‌ رسد که حرف اینها را گوش نکن، ﴿حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَکمْ﴾[2] تو را مرعوب نکند او #تسلیم_محض می ‌شود و خود را به امواج آتش تسلیم می ‌کند و مانند این در جریان انبیا فراوان است. وقتی آن وحی با آن سلطنت در اختیار ولی عصر قرار می ‌گیرد، دل‌ های مردم به وسیله آن حضرت #متحول می‌ شود. 🔹 افرادی مثل شیخ اشراق و دیگران می ‌گویند که ما اگر تمام عمر را به دنبال یک #صاحب_‌نظر و یک صاحب ‌نفَس بگردیم کم است و بجاست؛ گوشه ‌ای از آن حرف از مرحوم آقای قاضی نقل شده که انسان نیمی از عمر را به دنبال یک صاحب_‌نظر بگردد همین است. صاحب_‌بصر کسی است که شیخ اشراق ـ نه شیخ اشراق سُهروردی صاحب حکمة الاشراق چون این سهروردی‌ها چندتا هستند آن ‌که صاحب عوارف است ـ می‌گوید آن عالِمی که محضر او عوض کننده نباشد، لفظ او هم سودمند نیست! عالِمی که نشستن او، رفتن او، برخاستن او، حرف زدن او، سنت و سیرت او، راه رفتن او و سکوت او معلم نباشد، سخنرانی او هیچ اثر ندارد! «من لا ینفعک لحظه لا ینفعک لفظه»،[3] اگر دیدار کسی انسان را عوض نکرد، سخنرانی او هم مطمئناً بی ‌اثر است. 🔹 آن بزرگواران یک راه دیگری را تشکیل دادند که رهبری آن راه را وجود مبارک ولی عصر دارد. همان طوری که شما در بین این اجرام مغناطیس را دیده ‌اید، مغناطیس حرف نمی‌ زند و گوشه ‌ای آرمیده است؛ اما آهنِ سنگینِ سخت‌ دلِ مُتصلِّب را جذب می ‌کند. کار مغناطیس جذب آهن است، آهن هم یک جرم متصلب قسی است، کیمیاگر هم «بشرح ایضاً»، این کیمیاگر چدن را، یک مس متصلبی را طلا می ‌کند! این‌ که حرف نمی‌زند. همان طوری که در جهان تکوین بدون حرف زدن یک تحول گوهری و جوهری در طرف ایجاد می‌شود، این تحول را انبیا دارند، این تحول را اولیا دارند، این تحول را «خلیفة الله» دارد و این تحول را، بالاترین،‌ برترین‌ و دکترین آن را وجود مبارک ولی عصر (ارواحنا فداه) دارد. این است که خیلی ‌ها منتظرند تا حضرت را ببینند، دیدن او این اثر را دارد، وگرنه ائمه دیگر را دیدند، ائمه ازمنه خود را خیلی دیدند، پیغمبر را دیدند که به مراتب بالاتر از وجود مبارک امام زمان است. نماز پنج وقت را پشت ‌سر پیغمبر می‌ خواندند، پای منبر پیغمبر، سخنرانی آن حضرت را گوش می‌ دادند، ولی طَرْفی نمی ‌بستند، چون آن حضرت مأمور نبود مثل مغناطیس اثر کند، آن حضرت مأمور نبود مثل #کیمیا اثر کند؛ اما وجود مبارک ولی عصر این کیمیاگری را به همراه دارد. [1]. سوره حشر، آیه21. [2]. سوره انبیاء، آیه68. [3]. عوارف العوارف، ص74. #انسان_کامل #اراده_حق #تعلیم_و_تربیت #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1380/08/10 🆔 @a_javadiamoli_doross

💠 قَسَم به امام جواد 🔸 وقتی امام به دنیا می ‌آید، زاد روز او آن چنان #منشأ_برکت است که وجود مبارک امام زمان (ارواحنا فداه) به همه ما دستور می‌ دهد که تا روز قیامت وقتی #ماه_رجب شد این دعا را بخوانیم؛ خدا را قَسَم بدهیم به #میلاد_امام_جواد «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِالْمَوْلُودَینِ فِی رَجَبٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی الثَّانِی وَ ابْنِهِ عَلِی بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ».[1] این چه مقامی است! روزی که #امام_جواد در ماه رجب به دنیا می ‌آید از ناحیه مبارکه امام زمان (ارواحنا فداه) به ما دستوری می ‌رسد که در ماه رجب تا ظهور آن حضرت و تا دامنه قیامت این دعا و زیارت مستحب است که خدا را در ماه رجب قَسَم به امام جواد می‌دهیم قَسَم به #امام_هادی می‌دهیم، این چه عظمتی است! اینها چه کسانی هستند! «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِالْمَوْلُودَینِ فِی رَجَبٍ»، این دعا از ناحیه مقدسه وجود مبارک ولی عصر است! در ماه رجب مستحب است و «إِلی یوْمِ الْقِیامَةِ»! بنابراین #انسان_کامل چنین مقامی دارد، این اختصاصی به وجود مبارک امام جواد (سلام الله علیه) ندارد، همه ائمه (علیهم السلام) همین طورند؛ زیرا نام پسر امام جواد، امام هادی (سلام الله علیهما) هم در همان دعا آمده است «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِالْمَوْلُودَینِ فِی رَجَبٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی الثَّانِی وَ ابْنِهِ عَلِی بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ»، این چه عظمتی است! این مطلب اول. 🔸 وجود مبارک امام جواد (سلام الله علیه) خط مشی را برای ما روشن کرده که در #جامعه_اسلامی ما نسبت به یکدیگر چطور باید باشیم؛ یعنی در کمین بنشینیم و ببینیم چه زمانی رقیب طرف ما اشتباه می ‌کند که آبروی او را ببریم؟! دنیا که آخر نشده ما هم یک روز می‌افتیم! چه کسی حافظ آبروی خودش است؟ چه کسی حافظ لغزش ‌های خودش است؟ مگر ما اطمینان داریم که هیچ وقت اشتباه نمی ‌کنیم؟ حادثه ‌ای پیش نمی ‌آید؟ نه دنیا آخر شده نه ما چنین تأمینی داریم! بنابراین «کجروی کج آیدت جفّ القلم»،[2] این ‌چنین نیست که اگر ما بی‌ راهه رفتیم یا راه دیگری را بستیم در حقیقت راه او را بستیم, خیر! راه خود را بستیم. آن بیان نورانی پیامبر اعظم (علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) را نقل کنم تا معلوم بشود که این امام نهم مثل وجود مبارک پیامبر اعظم (علیهم الصلوة و علیهم السلام) همان فرمایش را دارند. آن بیانی که از حضرت رسول (صلّی الله علیه و آله و سلّم) رسیده است فرمود طرزی نماز بخوان که گویا #داری_خدا_را_می_بینی، این یک؛ نشد، طرزی نماز بخوان که بدانی #او_دارد_تو_را_می_‌بیند،[3] این دو; اما آدم طوری نماز بخواند که نه معبود را ببیند، نه بداند که در مرئای معبود است او ﴿فَوَیلٌ لِلْمُصَلِّینَ ٭ الَّذِینَ هُمْ عَن صَلاَتِهِمْ سَاهُونَ﴾[4] است. پس بیان نورانی حضرت رسول (صلّی الله علیه و آله و سلّم) این است که طرزی نماز بخوانید که گویا خدا را می ‌بینید، «کأنّ» است. مقام «أنّ» برای وجود مبارک حضرت امیر (سلام الله علیه) است که فرمود «مَا کنْتُ‏ أَعْبُدُ رَبّاً لَمْ أَرَه‏»[5] آن از ما متوقع نیست؛ اما مقام «کأنّ» که مادون مقام «أنّ» است این مقدور ماست، «مأمورٌ به» ما هم است. فرمود: «تَعْبُدَ اللَّهَ کأَنَّک تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَکنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یرَاک‏»[6] اگر به جایی نرسیدی که «کأنّ» باشد که گویا داری خدا را می ‌بینی، با #چشم_دل نه با چشم حسّ، زیرا ﴿لا تُدْرِکهُ اْلأَبْصارُ وَ هُوَ یدْرِک اْلأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ﴾،[7] به جایی برس که می ‌دانی که او تو را می ‌بیند، این مخصوص نماز است. 🔸وجود مبارک امام جواد همین را توسعه داده، این را تبیین کرده، باز کرده و این متن را شرح کرده، فرمود طرزی زندگی کن که #این_‌چنین باشی، نه طرزی نماز بخوان! آن وقت این معنای «خوشا آنان که دائم در نمازند»[8] را روشن ‌تر می‌ کند. فرمود طرزی زندگی کن که تو در مرئای الهی هستی، بدانی که خدا تو را می ‌بیند «وَ اعْلَمْ أَنَّک لَنْ تَخْلُوَ مِنْ عَینِ اللَّهِ فَانْظُرْ کیفَ تَکون‏»،[9] حالا تو که او را نمی ‌بینی، بدانی که او تو را می ‌بیند، این اختصاص به نماز و روزه ندارد و #در_تمام_حالات هم همین طور است، آن وقت آدم #راحت است.

💠 احیای زمینه 🔸 اگر ما در جریان موسی دیده ‌ایم كه پیروی از او باعث تسلط بر دریاست و انحراف از دستور او مایه سرگردانی در بیابان صاف است، پس معلوم می ‌شود ﴿وَ لِلّهِ جُنُودُ السَّمَاواتِ وَ اْلأَرْضِ﴾[1] هم آن #دشت_صاف سپاه خداست، هم این #دریای_مواج سپاه خداست! این خدا اگر بخواهد توان آن را دارد كه دل ها را پر از #امید پر از #استغناء و #احساس_نشاط در برابر استقلال و آزادی كند؛ این‌چنین دل ها، هم آن اندیشه ‌های ناب #نبوی را می ‌پذیرند، هم آن انگیزه ‌های صائب و صالح #ولوی و #علوی را می‌ پذیرند و با تربیت شاگردانی چون #امام می‌ توانند جهان را پر از عدل و داد كنند. وقتی وجود مبارك امیرالمومنین مفاخر اهل بیت را شرح می دهد می‌ گوید پیغمبر از ماست، حسن از ماست، حسین از ماست و مانند آن، بعد جریان مهدی #منتظَر_موجود_موعود را ذكر می ‌كند كه مهدی این امت از ماست همه به وجود مبارك آن حضرت افتخار می‌ كنند تا جامعه بشریت به ثمر برسد. 🔸 تا كنون درخت انسانیت میوه نداد ﴿وَإِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِی اْلأَرْضِ یضِلُّوكَ﴾[2] روزی بالاخره جامعه بشری باید به #ثمر برسد و میوه بدهد. آن روزی كه جامعه بشری به ثمر می ‌رسد و میوه ‌اش بار می ‌یابد همه #اندیشه_علمی دارد كه میوه علمی اوست، هم #انگیزه_صحیح دارد كه میوه عملی اوست، روز ظهور #مهدی_موجود_موعود است؛ لذا ذات اقدس الهی فرمود همان طور كه ما #زمین_مرده را زنده می ‌كنیم، #زمینه_مرده را هم زنده می ‌كنیم و اگر آن وحی الهی #ظهور پیدا كرد بر هر فكر و اراده ‌ای مصمم باشد مسلط است. هیچ كسی در برابر ظهور سلطنت وحی قدرت مقاومت ندارد. انبیای بزرگ وقتی وحی الهی دریافت كردند دستور رسیده است تسلیم محض ‌اند. مستحضرید در سوره «حشر» فرمود این قرآن را كوه نمی ‌تواند تحمل كند ﴿لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیتَهُ خاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیةِ اللّهِ وَتِلْكَ اْلأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ﴾[3] اما همین قرآن را #انسان_كامل تحمل می‌ كند. انسان كامل در برابر كوه یا آسمان یا زمین و مانند آن ستبرتر است، ولی در برابر ظهور اراده حق #خاضع است. وقتی به ابراهیم خلیل دستور می ‌رسد كه حرف اینها را گوش نكن ﴿حَرِّقُوهُ وَانْصُرُوا آلِهَتَكُمْ﴾[4] تو را مرعوب نكند این #تسلیم_محض می‌ شود خود را به امواج آتش تسلیم می ‌كند و مانند این در جریان انبیا فراوان است؛ وقتی آن وحی با آن سلطنت در اختیار ولیّ عصر قرار می‌ گیرد، دل های مردم به وسیله آن حضرت متحوّل می ‌شود. [1]. سوره فتح، آیه4 و 7. [2]. سوره انعام، آیه116. [3]. سوره حشر، آیه21. [4]. سوره انبیاء، آیه68. #جنود_الهی #انسان_کامل #ثمره_بشریت #تسلیم_محض #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1380/08/10 🆔 @a_javadiamoli_doross

💠 آل یس 🔸 میلاد وجود مبارک حضرت ختمی امامت, حضرت امام مهدی موجودِ موعود را به پیشگاه آن حضرت و عموم علاقمندان قرآن و عترت تهنیت عرض می ‌کنیم! درباره وجود مبارک حضرت امام #مهدی_موجود_موعود (سلام الله علیه) در زیارت #آل_یس به پیشگاه آن حضرت سلام عرض می ‌کنیم و بر بسیاری از حالات او نام می ‌بریم و سلام می ‌کنیم. عرض می‌کنیم سلام بر شما آن وقتی که می‌نشینید، آن وقتی که می‌ایستید، آن وقتی که رکوع می ‌کنید، آن وقتی که سجود دارید، آن وقتی که قیام دارید، آن وقتی که قرائت دارید, آن وقتی که بیان می ‌کنید: «السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْعُدُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقُومُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَینُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تُصَلِّی وَ تَقْنُتُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَرْکعُ وَ تَسْجُدُ السَّلَامُ عَلَیک‏»،[1] این درود فرستادن ما و این شئون گوناگون وجود مبارک #ولی_عصر برای آن است که تمام آثار آن حضرت در راه #توحید_ الهی صرف می ‌شود. 🔸 در قرآن كریم وقتی از #انسان_کامل نظیر وجود مبارک پیامبر یا حضرت ابراهیم (سلام الله علیهما) سخن به میان می ‌آید قرآن از زبان او نقل می ‌کند: ﴿إِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ﴾؛[2] یعنی نه تنها مناسک حج من, عبادت ‌های حج و عمره من و نماز من برای خداست، بلکه #تمام_شئون حیات و ممات من برای خداست. پس مردان الهی کسانی‌ هستند که جمیع شئون زندگی و مرگ آنها الهی است. اگر #مردان_الهی به جایی رسیدند که حیات و ممات آنها, قیام و قعود آنها, رکوع و سجود آنها, سخن گفتن و سکوت آنها برای رضای خداست, جا دارد که ما بر تک‌تک این شئون سلام عرض کنیم. اگر ﴿إِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ﴾ ما هم باید عرض ادب کنیم، عرض کنیم به پیشگاه ولی عصر «السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْعُدُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقُومُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَینُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تُصَلِّی وَ تَقْنُتُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَرْکعُ وَ تَسْجُدُ السَّلَامُ عَلَیک‏». ما در نماز آموختیم که بگوییم «بِحَوْلِ اللَّهِ وَ قُوتِهِ أَقُومُ وَ أَقْعُدُ»;[3] یعنی تمام قیام و قعود ما به نام خدا و با حول و قوه الهی است. اگر کسی این‌‌چنین اندیشید و موحد ناب بود حیات و ممات‌‌ او الهی می ‌شود, ما بر تک‌تک این شئون سلام عرض می‌کنیم؛ این بخش قرآنی....

💠 حواریون امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 🔹 اینكه فرمود: ﴿وَ ما أُوتِی مُوسی وَ عیسی وَ النَّبِیونَ مِنْ رَبِّهِمْ﴾ این نشانه آن است كه مؤمن باید به جمیع كتب انبیای سلف #ایمان بیاورد، به خود انبیا هم باید ایمان بیاورد. ▫️ مطلب دیگر آن است كه اگر شریعت انبیای سلف نسخ شده است، آیا نبوت آنها هم نسخ شد یا نه؟ آیا به منسوخ به نحو ظرف تلبس باید ایمان آورد یا به نحو تلبس بالفعل؟ یعنی ما باید مؤمن باشیم كه در گذشته دور كتابی بوده است و پیغمبری بوده است؟ یا باید معتقد باشیم که الیوم هم پیغمبری به نام موسی و عیسی و آن انجیل و تورات غیر محرّف حق است و مانند آن. خلاصه اینکه ایمان به منسوخ ایمان به حقانیت او است قبل از نسخ؛ یعنی در ظرف تلبس به دین یا نه بعد از تلبس هم باید به او ایمان آورد؟ البته جوابش روشن است كه منسوخ بما انه منسوخ فقط حقانیتش قبل از نسخ است؛ منتها هیچ بطلانی در كتاب های انبیای سلف، در سیرت و سنت انبیا سلف (علیهم السلام) هم اصلاً وجود نداشت. ▫️ بیان ذلك این است كه خود آن كتاب ها اولاً مشتمل بودند بر اصول كلی و #خطوط_كلی_دین كه این نسخ‌ پذیر نیست، بلكه هر پیامبری كه آمده آن خطوط كلی دین را تصدیق كرد، فرمود: ﴿مُصَدِّقًا لِما مَعَهُمْ﴾،[1] پس خطوط كلی و اصول كلی، حق #بود و #هست و #خواهد_بود. آنچه به مبدأ بر می ‌گردد، آنچه به معاد برمی‌گردد، آنچه به وحی و رسالت و فرشته ‌ها برمی‌گردد، آنچه به #حقیقت_روح_و_انسانیت برمی‌گردد و مانند آن و بسیاری از فروع دین هم به شرح ایضاً [همچنین]؛ اصل عبادت، اصل عدل، اصل پرهیز از ظلم، اصل كذا و كذا هست. می ‌ماند بعضی از فروع جزئی در بخش منهاج و شریعت كه اینها نسخ شد، اینها را خود كتاب های انبیا سلف به عنوان موقت به مردمشان ابلاغ می ‌كردند؛ یعنی وقتی در انجیل آمده ﴿مُبَشِّرًا بِرَسُولٍ یأْتی مِنْ بَعْدِی﴾[2] یعنی محدوده شریعت من و محدوده منهاج من تا آن وقتی است كه پیامبر بعدی بیاید. پس این دستوری كه انبیای سلف از طرف خدا به وسیله كتاب های آسمانی به مردم گفتند، دستورشان این بود تا اطلاع ثانوی، بعد در اطلاع ثانوی هم به مردم گفتند كه وضعتان این است كه برابر قرآن عمل بكنید، پس هیچ امر باطلی در حرم امن #كتاب_های_انبیا نبود. 🔹 بعضی از اشكالاتی كه درباره اصل عدم نسخ و استصحاب احكام شریعت آمده، آن اشكال برای استصحاب #اصل_شریعت نیست، گفتند شاید موضوع برای آنها مشخص نباشد ما نمی ‌دانیم برای چه کسی آمده، در هر جای آن شبهه برای استصحاب است، اگر ما فهمیدیم این برای امت بود ﴿هُدًی لِلنّاسِ﴾[3] بود، نمی‌ دانیم نسخ شد یا نه، خب بقائش را استصحاب می‌ كنیم. ▫️ موسای كلیم هم روح مطهرش آن وقت #انسان_كامل بود الآن هم هست، انبیای سلف این چنین بودند، آن وقت هم #توسل به اینها اثر داشت الآن هم این چنین ‌اند، آن وقت هم #نور بودند الآن هم این چنین ‌اند. این طور نیست كه ـ معاذ الله ـ اینها قبلاً خوب بودند، بعد برگشتند یا ما به بدن آنها احترام می ‌گذاشتیم، مقام نورانیت اینها الآن هم هست؛ لذا در تمام عبادات ما و در بهترین زیارت های ما اول سلام را نثار این بزرگان می ‌كنیم بعد نثار ائمه خودمان، اینها به عظمت باقی بودند و هستند و خواهند بود و در زمان ظهور حضرت، اینها #حضور پیدا خواهند كرد، پشت سر حضرت نماز خواهند خواند و جزء امتان راستین حضرت خواهند بود، جزء #حواریین_حضرت خواهند بود، اینها وجودات مقدسه هستند كه یاوران آن حضرت ‌اند، چیزی باطل نشده كه ما بگوییم موسی نسخ شده ـ معاذ الله ـ عیسی نسخ شده ـ معاذ الله ـ این چنین نیست. [1] . سوره بقره، آیه 91. [2] . سوره صف، آیه 6. [3] . سوره انعام، آیه 91. #ایمان_به_انبیای_گذشته #بقای_خطوط_کلی_دین #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 سوره مبارکه آل عمران جلسه 177 تاریخ: 1369 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 منشأ برکت 🔹 در قرآن كریم وقتی از #انسان_کامل نظیر وجود مبارک پیامبر یا حضرت ابراهیم (سلام الله علیهما) سخن به میان می‌آ ید قرآن از زبان او نقل می‌کند: ﴿إِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ﴾؛[1] یعنی نه تنها مناسک حج من, عبادت ‌های حج و عمره من و نماز من برای خداست، بلکه تمام شئون حیات و ممات من برای خداست. پس #مردان_الهی کسانی‌ هستند که جمیع شئون زندگی و مرگ آنها الهی است. اگر مردان الهی به جایی رسیدند که حیات و ممات آنها, قیام و قعود آنها, رکوع و سجود آنها, سخن گفتن و سکوت آنها برای رضای خداست, جا دارد که ما بر تک ‌تک این شئون سلام عرض کنیم. اگر ﴿إِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ﴾ ما هم باید #عرض_ادب کنیم، عرض کنیم به پیشگاه ولی عصر «السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْعُدُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقُومُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَینُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تُصَلِّی وَ تَقْنُتُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَرْکعُ وَ تَسْجُدُ السَّلَامُ عَلَیک‏». ما در نماز آموختیم که بگوییم «بِحَوْلِ اللَّهِ وَ قُوتِهِ أَقُومُ وَ أَقْعُدُ»;[2] یعنی تمام قیام و قعود ما به نام خدا و با حول و قوه الهی است. اگر کسی این‌‌ چنین اندیشید و #موحد_ناب بود حیات و ممات‌‌ او الهی می‌شود, ما بر تک ‌تک این شئون سلام عرض می ‌کنیم. 🔹 ما در «دعای کمیل» به ذات أقدس الهی عرض می‌کنیم: خدایا تو را به اسمای حسنایت قسم می ‌دهیم که این «اسمای تو» کل آسمان و زمین را پُر کرده‌اند: «وَ بِأَسْمَائِک الَّتِی مَلَأَتْ أَرْکانَ کلِّ شَی‏ء»؛[3] به اسمی که کل صحنه را پُر کرده است. مستحضرید اسمی که در قرآن و روایت هست از سنخ لفظ نیست، یک; از سنخ مفهوم نیست، دو; اینها «اسماء، اسماء الاسماء» هستند. اینکه می‌ گویند اگر کسی #اسم_اعظم بداند بسیاری از مشکلات را حل می‌ کند، «اسم اعظم» لفظ نیست که با یک لفظ کسی بتواند در جهان اثر کند, مفهوم نیست که با یک تصور مفهوم و امر ذهنی بتواند مُرده‌ ای را زنده کند، اینها «اسماء اسماء الاسماء» هستند. آن اسمی که کل جهان را پُر کرده است آنها را می ‌گویند #اسم_اعظم. اگر در جریان «آصف بن برخیا»[4] و مانند آن که مقداری از اسمای الهی را آشنا بود[5] و کمتر از چشم به هم زدن تختی را از یمن به فلسطین آورد، آن حقیقت را آشنا بود، آنها را «اسم اعظم» می ‌گویند که نزد ائمه است, نه الفاظ را و نه مفاهیم را. 🔹 در «دعای کمیل» به خدا عرض می‌کنیم: «وَ بِأَسْمَائِک الَّتِی مَلَأَتْ أَرْکانَ کلِّ شَی‏ء»، در دعاهای ماه رجب نسبت به ائمه(علیهم السلام) عرض می ‌کنیم: خدایا ائمه ما, اهل بیت عصمت و طهارت, اینها کسانی هستند که «فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَک وَ أَرْضَک»;[6]‏ آسمان و زمین را علی و اولاد علی پُر کردند! #حقیقت_ولایت این است, #حقیقت_امامت این است, #حقیقت_انسان_کامل این است, اینها هستند که معلم ملائکه هستند. بنابراین برابر آنچه که در «دعای کمیل» آمده با آنچه که در دعای ماه رجب آمده، همان طوری که آیات قرآن یکدیگر را تفسیر می‌کنند، ادعیه هم یکدیگر را تفسیر می‌ کنند, روایات هم یکدیگر را تفسیر می ‌کنند, زیارات هم یکدیگر را تفسیر می ‌کنند و این ذوات قدسی #منشأ_برکت در کل عالَم هستند. اگر وجود مبارک ولی عصر حقیقتی را داراست که با آن حقیقت کل آسمان و زمین را می ‌تواند تشخیص بدهد و به اذن خدای سبحان حضور داشته باشد، ما به چنین انسانی عرض می ‌کنیم بر تک‌تک شئون تو سلام می ‌فرستیم: «السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْعُدُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقُومُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَینُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تُصَلِّی وَ تَقْنُتُ السَّلَامُ عَلَیک حِینَ تَرْکعُ وَ تَسْجُدُ السَّلَامُ عَلَیک‏» و مانند آن. [1]. سوره انعام، آیه162. [2]. الكافی (ط ـ الإسلامیة)، ج‏3، ص338. [3]. البلد الأمین و الدرع الحصین، ص188. [4]. آصف در روایات و تفاسیر، همه جا وزیری خردمند، سیاستمدار و مدبّر معرفی شده است. مشهور است او داننده اسم اعظم و علم کتاب(علم لدنی) بوده است. [5]. الكافی(ط ـ الإسلامیة)، ج1، ص230؛«عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ(علیه السّلام) قَالَ: إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ عَلَی ثَلَاثَةٍ وَ سَبْعِینَ حَرْفاً وَ إِنَّمَا كَانَ عِنْدَ آصَفَ‏ مِنْهَا حَرْفٌ وَاحِدٌ ...». [6]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏2، ص804. #حقیقت_ولایت #اسم_اعظم #تمام_شئون_حیات_برای_خدا #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1389/04/31 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 حیات طیّبه 🔸 ذات اقدس الهی وقتی جریان مستضعفین را تشریح می ‌كند به مسلمین صدر اسلام می ‌فرماید ﴿وَاذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِیلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِی الْأَرْضِ تَخَافُونَ أَنْ یتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآوَاكُمْ وَأَیدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّیبَاتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾؛[1] به مسلمین فرمود یادتان باشد شما گروه كمی بودید شما را تضعیف كرده بودند، پناه نداشتید، از نصرت برخوردار نبودید، ذات اقدس الهی به شما پناه داد، شما را یاری كرد، از طیبات شما را برخوردار كرد تا شما شاكر باشید. اگر مستضعفین صدر اسلام با پشت سر گذاشتن رنج های #جهاد_و_هجرت توانستند پناهی پیدا كنند، معلوم می ‌شود كه مستضعف رایگان مستكبر را به خاك نمی‌ سپارد، این ﴿وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ﴾ همواره زنده است. 🔸 این آیه را خدا به محرومین صدر اسلام می‌ گوید؛ محرومین صدر اسلام از افرادی بودند كه زندگی آنها بسیار ساده بود. ما می ‌خواهیم راحت زندگی كنیم، اما نمی‌ دانیم #رفاه ما در چیست. اگر گوش به حرف #انسان_های_كامل بدهیم، اینها درون دنیا و بیرون دنیا را بهتر از هر كسی می ‌دانند؛ اینها به ما فرمودند اگر بخواهی آسوده زندگی كنی ساده زندگی كن! اولاً #فرهنگ_تجمل را طرد كن، اینقدر عالی بیندیش [چون] كه جمال در بیرون فضای جان كسی نیست. اگر بخواهید #شرافتمندانه زندگی كنید #ساده زندگی كن. اگر بخواهی راحت زندگی كنی ساده زندگی كن. در كریمه سوره نحل كه فرمود: ﴿مَنْ عَمِلَ صالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً﴾،[2] #حیات_طیبه را به قناعت تفسیر كردند. 🔸 یك انسان #قانع ساده زیست #مرفه است. این كریمه درباره مستضعفین صدر اسلام است، ذات اقدس الهی به این مستضعفین می‌گوید من شما را از طیبات برخوردار كرده ‌ام، شما #شاكر باشید. آزادی یك روزی طیب است، آشنا بودن به طرز زندگی یك زندگی طیب است، #ساده_زندگی_كردن یك زندگی طیب است، منزه بودن از لوث یك زندگی طیب است، فرمود شما مستضعف بودید ما شما را پناه دادیم و از طیبات برخوردارتان كردیم، شما #شاكر باشید. پس مستضعف در #فرهنگ_قرآن مشخص است كه چه گروهی‌اند و #برنامه_حكومتی_ولی_عصر (ارواحنا فداه) هم مشخص است كه چگونه است. 🔸 از ابی عبدالله حسین ابن علی ابن ابیطالب (روحی و ارواح العالمین لمضجعه الشریف الفدا) سؤال كردند #ولی_عصر خصوصیات او چیست؟ حضرت مهدی برنامه او چیست؟ او را با چه بشناسیم؟ فرمود: «وَ تَعْرِفُهُ بِالْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ‏ وَ بِحَاجَةِ النَّاسِ‏ إِلَیهِ‏ وَ لَا یحْتَاجُ إِلَى أَحَدٍ»؛[3] فرمود امام زمان را با این سه شاخصه می‌ شناسید: او احكام الهی حلال و حرام خدا را می‌ داند و همه مردم به او نیازمندند و او محتاج به احدی نیست، این می‌ شود انسان كامل. اگر چنانچه به ما فرمودند قرآن #حبل_الله است كه یك طرفش به دست شماست تا تلاوت و تعلیم كتاب و حكمت و تزكیه و تفسیر و تأویل را بیابید و طرف دیگرش به دست ذات اقدس الهی است هر چه این طناب را بگیرید باز بار معنوی همراهش هست، درباره وجود مبارك ولی عصر هم می ‌خوانیم: «أَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَالسَّماءِ».[4] #ولی_عصر رابط بین جهان فعلی و ذات اقدس الهی است این #انسان_كامل است كه همه این عمودین را طی كرده است. [1]. سوره انفال، آیه26. [2]. سوره نحل، آیه97. [3]. الغیبة للنعمانی، ص242. [4]. المزار الكبیر (لابن المشهدی)، ص579. #هجرت_پیامبر_اکرم_از_مکه_به_مدینه #طرد_فرهنگ_تجمل #قناعت #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 سخنرانی در نیمه شعبان تاریخ: 1369/12/11 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 گستره فیض 🔹 وجود امام ولو مستور هم باشد غایب هم باشد #لطف_خداست. تفصیل مسئله این است كه امامت جزء مسائل كلامی و اعتقادی است، مسئله ‌ای است كه موضوع آن فعل خدا است و امام یكی از شئون نازل و ضعیف او اداره امور جامعه بشری است، امام كارهای فراوان مهم‌تر دیگری هم دارد. 🔹 امام را وقتی اهل سنت معرفی می ‌كنند همان #رئیس_جامعه است، مدیر جامعه است و مدبر جامعه است؛ ولی وقتی امامیه معنا می ‌كنند امام كسی است كه هم در اثر وجود ناسوتی ‌اش جامعه بشری را تأمین می‌ كند، هم در اثر وجود ملكوتی ‌اش فرشتگان عالم مثال و ملكوت را راهنمایی می ‌كند، هم در اثر وجود جبروتی‌ اش حاملان عرش را به كمال لایق خودشان دعوت می ‌كند و هم كارهای برتر و والاتر. 🔹 آنچه شما در جریان تعلیم اسما خوانده ‌اید و می‌ خوانید ﴿وَ عَلَّمَ آدَمَ اْلأَسْماءَ﴾ این ناظر به مقام شریف انسان كامل است. #انسان_كامل همان طوری كه در نشئه طبیعت معلم جامعه است ﴿وَ یعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ﴾ در جمع فرشتگان ﴿یا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ﴾ هم كار او است. فرشتگانی كه مدبرات امرند رهنمودهای خود را از انسان كامل و #ولی_عصر می ‌گیرند و از امام زمان خود دریافت می ‌كنند و این مقام شامخ امامت است كه برای فرشتگان هم تعلیم یا انباء را به همراه دارد و برای جامعه بشری هم ﴿یعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ﴾ را به همراه دارد و #مجرای_فیض_خالقیت است، چه مردم او را ببینند و چه مردم او را نبینند. او مردم را می ‌بیند، او هدایت های باطنی را دارد، او رهنمود باطنی را دارد او با دعاهای خود نیازهای جامعه را برطرف می ‌كند و مانند آن. #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 سخنرانی عمومی تاریخ: مهر 1382 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 مقام حضرت زهرا سلام الله علیها ▫️ وجود مبارك صدیقه كبرا (سلام الله علیها) یك سلسله مقاماتی دارد كه واقعاً مقدور ما نیست كه بفهمیم. مرحوم كلینی (رضوان الله علیه) در همان جلد اول كافی نقل می ‌كند كه بعد از رحلت وجود مبارك پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در این مدت جبرئیل می ‌آمد آن #معارف_الهی را بیان می ‌كرد، حوادث آینده را تشریح می‌كرد و بازگو می ‌كرد و صدیقه كبرا (سلام الله علیها) اینها را می ‌شنید، بعد به حضرت امیر (سلام الله علیه) املا می ‌كرد و علی ‌بن ‌ابی ‌طالب (سلام الله علیه) آنها را یادداشت می ‌كرد، ‌شد #مصحف_فاطمه. ▫️ اگر خدا به حضرت ابراهیم یا برخی انبیای دیگر صُحف داد، به وجود مبارك صدیقه كبرا هم صحیفه عطا كرده است؛ منتها شریعت نیست، اخبار غیبی هست، علوم و معارف الهی هست و مانند آن، آنها واقع مقدور ما نیست كه جبرئیل می ‌آید یعنی چه، چگونه تنزّل می ‌كند، این چه وحی ‌ای است كه بر غیر نبی می‌ آید، چه وحی ‌ای است كه بر غیر امام می ‌آید، این چه وحی ‌ای است كه بر #حجت_خدا بر #معصومه_كبرا می ‌آید! ▫️ وجود مبارك حضرت فاطمه (سلام الله علیها) #حجة_الله است، برای اینكه اگر پیغمبر حجّت است نه برای اینكه پیغمبر است، برای این است كه معصوم است و اگر امام حجّت است، نه برای اینکه امام است، برای این است كه معصوم است؛ اگر كسی معصوم بود، قول و فعل و تقریر او می ‌شود حجّت. حالا امامت یك مقام برتر است، نبوّت یك مقام برتر است، ولی حجیت قول، دائر مدار عصمت است؛ یعنی این #انسان_كامل معصوم است هیچ چیزی نمی ‌گوید مگر به دستور خدا، خب چنین كسی فعل او و قول او و تقریر او می‌ شود حجّت. ▫️ اگر ما روایتی را از صدیقه كبرا (سلام الله علیها) داشته باشیم، بدون تردید طبق آن فتوا می‌ دهیم؛ برای اینكه معصوم جز حق نمی‌ گوید. قول امام حجّت است للعصمة، قول پیامبر حجّت است للعصمة و #قول_حضرت_صدیقه_كبرا هم حجّت است للعصمة. شما می‌ بینید وجود مبارك حضرت امیر به قول حضرت زهرا استدلال می ‌كند، می ‌گوید فاطمه این ‌چنین گفته است، گاهی هم ائمه (علیهم السلام) فرمایش آن حضرت را نقل می ‌كردند. #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1392/01/22 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 مظهر اسماء 🔸 فصل اول كه مربوط به هویت مطلقه و ذات اقدس الهی است كسی به آنجا دسترسی ندارد؛ فصل دوم هم كه اكتناه صفات ذاتی است كسی به آن دسترسی ندارد؛ می ‌ماند فیض خدا, وجه خدا, نور خدا كه ﴿اللَّهُ نُورُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ﴾ است، این فصل سوم كه #فصل_امكانی است و فصل آفرینش و افاضه ذات اقدس الهی است، این برای انسان ها قابل دسترسی است. 🔸 انسان می ‌تواند مشاهده كند كه ذات اقدس الهی چگونه كریم است، چگونه رحیم است، چگونه شافی است، ﴿یطْعِمُنِی وَ یسْقِینِ ٭ وَ إذا مرضت فهو یشفین﴾ و مانند اینها را می تواند مشاهده كند؛ بعد از اینكه اینها را مشاهده كرد شوق و شعفِ شرف ‌باری برای او پیدا می‌ شود سعی می‌ كند كه این اسما را در خودش هم پیاده كند كه #مظهر_این_اسما بشود؛ مرحله سوم آن است كه بشود مظهر این اسما. 🔸 این ایام كه میلاد وجود مبارك امام نهم بود او #مظهر_جواد بود. اگر كسی #انسان_كامل شد مرحله سوم را می ‌تواند طی كند؛ یعنی خودش مظهر اسمی از اسمای خدای سبحان بشود. اگر كسی خیال كند كه احادیث اهل بیت (علیهم السلام) كه آن ذوات قدسی همتای قرآن كریم ‌اند مثل باران نازل شده است این احادیث را به یك‌ نحو خاص معنا می كند؛ اما وقتی فهمید كه اینها آویخته شدند نه انداخته، همراه این #حبل_متین یكی پس از دیگری می ‌رود؛ اول این اسمای حسنا را شماره می ‌كند، معنایش را می‌ فهمد، آثار ادبی و لغوی ‌اش را می ‌فهمد، بحث‌های تفسیری ‌اش را می ‌فهمد، درس و بحثش را اداره می ‌كند که این فیض خوبی است که كار حوزه و دانشگاه هم در این مرحله است؛ بعد، از راه اخلاق كم كم آن دیدِ #ملكوت_‌بینی ‌او باز می ‌شود، مشاهده می ‌كند كه چگونه ذات اقدس الهی با این اسما دارد عالَم را اداره می ‌كند. #سالروز_میلاد_امام_جواد_علیه_السلام #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1392/03/02 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 جلوه اعظم 🔸 مبعث رسول گرامی (عَلَیهِ وَ عَلَی آلِه‏ آلَافُ التَّحِیةِ وَ الثَّنَاء) در دعای شب بیست و هفتم رجب به صورت #تجلی_أعظم نام برده شد. دعای شب بیست و هفتم ماه رجب این بود که ما خدا را قَسم می ‌دهیم و از او مسئلت می ‌کنیم «بِالتَّجَلِّی الْأَعْظَمِ فِی هَذِهِ اللَّیلَة»؛ این اصل اول. 🔸 مطابق این دعای نورانی شب بیست و هفتم، معلوم می ‌شود که کل صحنه خلقت، #صحنه_تجلی_الهی است، این هم درست است، چون در نهج البلاغه چنین آمده است: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُتَجَلِّی لِخَلْقِهِ بِخَلْقِه‏»؛ یعنی هر چه که مصداق خلق خداست، معلوم می‌ شود که جلوه الهی است، آیت الهی است. «جلوه» عبارت دیگری از «آیت» است؛ آیت یعنی نشانه؛ اما آنکه نشانه ضعیفی است، آیت صغری است و آنکه نشانه أعظم است، #آیت_کبریٰ است. 🔸 مطلب سوم یک بیان نورانی از وجود مبارک حضرت امیر (سَلامُ الله عَلَیه) است که این را مرحوم مجلسی در بحارالانوار و بزرگان دیگر هم نقل کردند و آن این است که فرمود: «مَا لِلَّهِ آیةٌ أَكْبَرُ مِنِّی»؛ وجود مبارک امیرالمومنین فرمود به استثنای وجود مبارک پیغمبر هیچ آیتی از من بزرگ‌تر نیست؛ یا مثل من است یا کوچک‌تر است. این همه ملائکه که هستند، اینها در برابر انسان کامل به اذن خدا سجده کردند؛ امروز مصداق کامل آن «خلیفة الله»، وجود مبارک #حضرت_ولی_عصر است. این جریان خلافت حضرت آدم که «قَضِیةٌ فِی وَاقِعَة» نبود، كه یک قضیه تاریخی باشد که در گذشته اتفاق افتاده باشد! این ﴿إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً﴾، جمله اسمیه است، یک؛ این ﴿جَاعِلٌ﴾ اسم فاعل نیست، صفت مشبهه است، دو؛ دیگر اینکه نفرمود «خلیف»، فرمود: ﴿خَلِیفَةً﴾، خب آدم که مؤنث نبود، پس این «تاء» تای تأنیث نیست، این «تاء» تای مبالغه است. خیلی از موجودات خلیفه هستند؛ اما آن خلیفه کامل که علامه باشد در خلافت، آن #انسان_کامل است و این گاهی به صورت حضرت آدم (سَلامُ الله عَلَیه) است و امروز وجود مبارک حضرت حجت (سَلامُ الله عَلَیه) است؛ او #خلیفة_الله است! آپارات: https://aparat.com/v/kiOlu #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 سخنرانی عمومی تاریخ: 1396/02/05 🆔 @a_javadiamoli_esra