🔰 گزارشی از نشست ظرفيت‌های حكمت صدرایی در تربيت معنوی | قسمت اول ◽️در اين نشست، كه در اول خرداد ۱۴۰۲ (روز بزرگداشت ملاصدرا) در مجمع عالی حكمت قم برگزار شد، استادان آيت‌الله سيديدالله يزدان‌پناه و حجت‌الاسلام و المسلمين علی امينی‌نژاد در محورهای كلی زير، به بيان ظرفيت‌های حكمت متعاليه در تربيت معنوی پرداختند: ۱ - نگاه ویژه حکمت متعالیه به تربیت و سلوک معنوی ۲ - مبانی جهان شناسانه و الهیاتی تربیت و سلوک معنوی ۳ - نقش انسان شناسی ویژه حکمت متعالیه در تربیت و سلوک معنوی ۴ - آموزه‌های تربیتی و سلوکی حکمت متعالیه ۵ - بسط تاریخی تربیت معنوی پس از ملاصدرا ▫️استاد يزدان‌پناه در طليعه‌ی گفتار خود، فلسفه‌ها را از منظر پرداختن به تربيت معنوی و سلوكی، بر سه دسته تقسيم كردند: الف) فلسفه‌های الحادی: فلسفه‌هايی كه تربيت معنوی را انكار مي‌كنند؛ ب) فلسفه‌های خنثی: فلسفه‌هايی كه امكانات و توان‌های لازم را براي دست‌يابی به نتايج تربيتی ندارند؛ ج) فلسفه‌های معنوی: فلسفه‌هايی كه موافق مبانی و انديشه‌های خود، مخاطبان را به سلوک معنوی تشويق می‌كنند و ظرفيت‌های مناسبی در تربيت معنوی دارند. به نظر ايشان، هر سه مكتب مشائی، اشراقی و حكمت متعاليه در سنت اسلامی جزو فلسفه‌های معنوی‌اند، هرچند قوت و ظرفيت حكمت متعاليه در اين زمينه بيشتر است. فلسفه صدرایی به‌ويژه توانسته است به تربيت معنوی ناب منجر شود و معنويت‌جويان و سالكان بزرگی را در اين مسير راهبری كرده است. اساسا تربيت معنوی با فلسفه‌ صدرایی عجين شده است. استاد امينی‌نژاد در آغاز به اهميت پرداختن به امتدادهای فلسفه اسلامی و صدرايی پرداختند و موضوع بحث كنونی را بررسی امتدادهای حكمت صدرايی در تربيت معنوی دانستند. استاد يزدان‌پناه درباره‌ بسط تاريخی تربيت معنوی پس از ملاصدرا نخست به اين نكته اشاره كردند كه صدرالمتألهين خود عارف است. او فيلسوف عارفی است كه سر سلسله پرورش نسلی از عارفان قرار گرفته است. براي نمونه، فيض كاشانی، كه خود اهل سلوک و معنويت است، در وهله اول در پی يافتن استاد معنويت و سلوک، به ملاصدرا پيوست. چنان‌كه در كتاب فروغ معرفت با تفصيل بيان شده است، دوره سوم عرفان نظری با ظهور ملاصدرا آغاز می‌شود و نسلی از عارفان محقق صدرايی پديد آمدند كه مكاشفات و اوج عرفانی فراوانی داشتند، ازجمله بزرگانی چون ملاعلی نوری، آقامحمدرضا قمشه‌ای و علامه طباطبايی و علامه حسن‌زاده آملی. اين نكته جالب توجه است كه يكی از كارويژه‌های آثار مرحوم استاد حسن‌زاده آملی، استحصال مطالبی از آثار صدرا برای فضاهای عرفانی و سلوكی است. از نتايج تعليم و تعلم فلسفه ملاصدرا، پديد آمدن تشنگی معنوی شديد است، و اين نكته‌ای اساسی است. #نشست_علمی #استاد_یزدان_پناه #استاد_امینی_نژاد #تربیت_معنوی 💢 مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات https://eitaa.com/nafahat_eri

🔰 گزارشی از نشست ظرفيت‌های حكمت صدرایی در تربيت معنوی | قسمت دوم ◽️استاد امينی‌نژاد به اهميت بی‌بديل حكمت صدرایی برای سلوک معنوی اشاره كردند و بيان كردند كه مكتب تربيتی نجف تحت تأثير حكمت متعاليه و عرفان نظری با قرائت صدرایی شكل گرفته است. علامه طباطبایی، كه در اين سخن بيشتر ناظر به حكمت متعاليه هستند، فرموده‌اند فلسفه اسلامی ذاتاً تقوا به بار می‌آورد. آموزه‌ها و مؤلفه‌های بنيادينی در حكمت متعاليه هست كه انسان را به معنويت سوق می‌دهد، ازجمله تبيين حكمی آموزه قوس صعود و نزول، پديد آمدن كثرت از وحدت و بازگشت كثرت به وحدت (كه مبدأ، مسير و منتهای حركت معنوی را مشخص می‌سازد، همت سالک را بالا می‌برد و موجب می‌شود به‌خاطر دست‌يابی به برخی منزل‌گاه‌های متوسط، از حركت باز نماند و منحرف نشود. در حكمت متعاليه حركت از او و به سوی او، تبيين عقلانی مستحكمی يافته است)، تبيين حقيقت رشد و تربيت و انديشه وجود رابط. حكمت صدرایی با غنای عظيمی تربيت را پشتيبانی می‌كند. علم‌النفس صدرایی را می‌توان با رويكرد تربيتی قرائت كرد و نكات ناب فراوانی يافت. ▫️استاد يزدان‌پناه در پاسخ به اين پرسش كه وجود چه نكاتی در حكمت صدرایی موجب حصول تشنگی معنوی در پيروانش می‌شود، به چند دسته از مبانی و مباحث هستی‌شناسانه، انسان‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و دين‌شناسانه در اين حكمت اشاره كردند. مطابق مبانی و آموزه‌های هستی‌شناسانه ملاصدرا، حق‌تعالی مركز ثقل عالم است و آموزه وجود رابط (با تفسيری كه به وحدت شخصی وجود می‌انجامد) نسبت هستی را با خداوند بيان می‌كند. اين آموزه، تفسير دقيق و عميق از حقيقت بندگی است. برخی از عارفان اين سنت، از آموزه وجود رابط، شيوه‌ها‌ی سلوکی استخراج كرده‌اند. برخی به شاگردان توصيه می‌كردند كه: «در اين نسبت شريفه تأمل بفرما»، يعنی در اين نسبت با حضرت حق بينديش تا در جانت پياده شود. اگر كسی نگاه وحدت شخصی ويژه حكمت صدرا را درک كند، به بندگی غليظ می‌رسد و نوع تعاملش با حق متعال تغيير می‌كند. در انسان‌شناسی صدرایی نگاهی متعالی به كمال و سعادت انسان عرضه شده است. پاسخ به پرسش چيستی سعادت انسان، نتايج عملی دارد. ملاصدرا تقريری وجودی از سعادت انسان دارد كه نتيجه‌اش نيازمندی انسان به سلوک معنوی است. حتی ملاصدرا چگونگی سلوک معنوی را هم بيان كرده است. در معرفت‌شناسی صدرایی، شهود قلبی تثبيت شده و بر آن صحه گذارده شده است. ملاصدرا شهود را بالاتر از ديگر راه‌های معرفتی انسان قرار داده است و شهود قلبی را مشاهده از نزديک می‌داند. نيز مبانی دين‌شناسانه ملاصدرا موجب شده است متون دينی در باب سلوک معنوی به‌خوبی فهم شوند و تفسيرهایی عميق از آنها شكل بگيرد. در نتيجه هر آنچه در سنت عرفانی اسلامی پيش از ملاصدرا وجود داشت، به‌گونه فلسفی و عقلانی تبيين شد و در اختيار فرهيختگان قرار گرفت، آنها را درگير كرد و در مسير عرفان قرار داد. حكمت صدرایی محصول عرفان نظری را در دستگاهی فلسفی عرضه كرد، و عرفان عملی را دارای مبانی قوی انسان‌شناسانه كرد. از اين‌رو اين حكمت تشنگی ايجاد می‌كند و در عمل، صدراييان را به وادی سلوک معنوی می‌كشاند. #نشست_علمی #استاد_یزدان_پناه #استاد_امینی_نژاد #تربیت_معنوی 💢 مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات https://eitaa.com/nafahat_eri

🔰 گزارشی از نشست ظرفيت‌های حكمت صدرایی در تربيت معنوی | قسمت سوم ◽️استاد امينی‌نژاد در ادامه بحث درباره تأثيرات حكمت صدرایی در پرورش سالكان، بيان كردند كه حكمت متعاليه بسياری از موانع ذهنی و انديشگی سلوک معنوی را از ميان برداشت و آرامشی فكری برای طالبان اين مسير فراهم كرد. برخی فضاهای سلوکی پيش از ملاصدرا دچار خرافات و تخيلات شعری بود. اما حكمت صدرایی مباني عميق و برهانی هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه به دست داد و عرفان را با عقلانيت ناب همراه كرد. پس از ملاصدرا نزاع عقل و دل و حكمت و عرفان رخت بر بست و ميان عقل و دل و ايمان آشتی برقرار شد. تلائم دل‌نشين عقل و كشف و وحی، از دستاوردهای مهم و شيرين حكمت صدرایی است، بر اين اساس سازگاری سلوک و عرفان با آموزه‌های ديني نيز نشان داده شد. برای نمونه، آموزه وجود رابط دارای لوازم روحی و سلوکی متعددي است (در اين باره به مقاله «تفسير عرفاني وجود رابط و پيامدهای آن» مراجعه كنيد). ملاصدرا بيان كرده است كه احساس استقلال از حق تعالی از عقايد مهلكه است. مطابق اين آموزه، احتياج دائمی انسان به خداوند تبيين می‌شود. موافق انديشه كلامی بِنا و بنّا و خدای ساعت‌ساز، جایی برای حقيقت دعا، توكل، تفويض و مانند اينها باقی نمی‌ماند. ربط حضوری وجودی انسان با خداوند، موجب احساس قرب حداكثری می‌شود و فقر محض انسان را تبيين می‌كند. انديشه تكامل بر اساس حركت جوهری نفس نيز از ديگر مبانی بسيار مهم صدرایی و اثرگذار در سلوک معنوی است. از اين مبنا، تعريف تربيت را می‌توان به دست آورد. برخلاف نگاه‌های رفتارگرا، تربيت مناسب مربوط به ساحت باطنی انسان است. بايد ساحت باطنی اصلاح شود تا رفتارهایی صالح از انسان سر بزنند. آموزه حدوث جسمانی نفس، نشان می‌دهد كه انسان وليده طبيعت است، و ملاصدرا بر اين اساس تبيين كرده است كه چرا انسان بايد در مسير سلوکی خود از طبيعت دور شود. نيز در حكمت صدرایی مرگ به‌ خوبی تفسير شده است و رجوع به خداوند تبيينی ژرف يافته است. ▫️استاد يزدان‌پناه از ديگر آموزه‌های عرفانی و سلوکی حكمت صدرایی را انديشه فنا دانستند. به اعتقاد ايشان ملاصدرا توانست تفسيری عميق از مقام فنا به دست دهد. به اين انديشه در آثار ابن‌سينا و شيخ اشراق نيز توجه شده بود، اما آنان به‌خوبی از عهده تفسير و تبيين آن بر نيامدند. بهترين تبيين فنا، صيرورت وجودي است، كه ملاصدرا مطرح كرده است. يكی از مباحث بسيار مهم و سلوكی در حكمت صدرایی، نفس اماره است. ملاصدرا نفس اماره را به‌ خوبی تبيين كرده و نسبتش را با فطرت و عقل نشان داده است. بر اين اساس راه نجات از نفس اماره بيان شده است. نيز مسئله خواطر شيطانی و ملكی همراه با تبيين‌هایی فلسفی شده است. آموزه حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس، و اينكه بدن مرتبه نازله نفس است، لوازم سلوكی فراوانی دارد. نيز اتحاد عقل و عاقل و معقول و اتحاد عمل و عامل، نشان می‌دهند كه هر انديشه و عملی در حقيقت جان انسان اثر می‌نهد، البته معرفت اصل است. اعتقاد پاک اصالت دارد. عمل تخلص می‌دهد، اما به‌تنهایی رساننده نيست. ايمان و معارف حق نقشی اساسی در وصول انسان به كمال دارند. ملاصدرا به لايه‌های طولی انسان پرداخته و مراحل تجردی انسان را بيان كرده است. بر اين اساس مراحل ايمان و كفر تبيين می‌شود. در حكمت صدرایی روشن می‌شود كه مسير سلوکی انسان بی‌نهايت است، و انسان دارای مقام لايقفی است. مطابق دستگاه سلوكی برآمده از حكمت صدرايی، الهي شدن، رسيدن به عميق‌ترين مراحل سلوكی است كه البته مسيري بی‌پايان است. نوع نگاهی كه ملاصدرا به بدن دارد، باعث می‌شود حضور در نشئه دنيا و دنيایی بودن، تفسيري مناسب در فضاى سلوكی بيابد. دنيايی كه با حقايق برتر هماهنگ است، در اين دستگاه مورد توجه است، و بى ‌مهري مطلق به دنيا، كه در برخى جريانات سلوكی مشاهده می‌شود، در اينجا نيست. حكمت صدرايی عقلانيت سلوكی ويژه‌اى را موجب شده است. #نشست_علمی #استاد_یزدان_پناه #استاد_امینی_نژاد #تربیت_معنوی 💢 مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات https://eitaa.com/nafahat_eri

🔰 گزارشی از نشست ظرفيت‌هاى حكمت صدرايی در تربيت معنوی | قسمت چهارم ◽️استاد امينی‌نژاد در ادامه بيان كردند كه در دستگاه صدرايی به تمام ابعاد تربيتی انسان پرداخته شده است. او انسان را به‌گونه‌اى خاص تعريف مي‌كند و حقيقت او را داراى امتداد از مادى تا الهی می‌داند. او مراتب جسمانى انسان را در سعادتمندی‌اش معتبر می‌داند و به ابعاد جسمانية الحدوث بودن انسان توجه كرده است. در ايقاظ النائمين گفته است كه در دوره ختمی، سعادت بر اساس توجه به دنيا و آخرت فرادست مى‌آيد. يكى از امتيازات سنت معنوی صدرايی، توجه عميق به معرفت نفس است، كه از مميزات مكتب نجف است. از ديگر ويژگي‌هاى سنت سلوكی صدرايی، حكومت عقلانيت صدرايی بر سلوک است. در اين دستگاه، عقل و مبانى قويم عقلى معيار معنويت سلوكی شده است و عرفان ما از خرافات و تخيلات رها گشته است. ▫️استاد يزدان‌پناه در پاسخ به پرسش برخى حاضران درباره ظرفيت‌هاى حكمت صدرايی در تربيت معنوی به‌ معناى عام و معنويت و تربيت خانوادگى و اجتماعى بيان كردند كه انسان‌شناسى صدرايی براي انواع تربيت ظرفيت‌هايى مناسب دارد. براى نمونه، مبناى اتحاد عمل و عامل مى‌تواند حتى براي تربيت كودک توصيه‌هايى داشته باشد. در حكمت صدرايی هر نوع عمل (حتي نيت، كه معمولا تنها حالتی نفسانی شمرده شده است) و حالت انسانى تبيين مناسبى دارد. در اين حكمت منطق عمل و حركت انسانى به دست داده شده است و روشن گشته است كه چه راهى اساساً راه صعود انسان است و چه راهى اساساً راه سقوط انسان است. مطابق مبانى صدرايی، عمل انسان در جان او اثر می‌گذارد. ملاصدرا به چهار وضعيت عام انسان‌ها، تحت عناوين ملکی، شیطانى، بهيمی و سبُعی، پرداخته است. او نگاهى وجودى به انسان دارد و كمال انواع مراتب انسانى را ترسيم كرده است. او شيطان‌صفتي را تحليل كرده و چرایی ناپسندی لذت‌گرایی را تبيين كرده است. بنابراين ظرفيت‌هاى اين حكمت براي انواع سطوح تربيت معنوی فراوان است و بايد اين ظرفيت‌ها استخراج شوند. #نشست_علمی #استاد_یزدان_پناه #استاد_امینی_نژاد #تربیت_معنوی 💢 مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات https://eitaa.com/nafahat_eri