نحو کاربردی/ سید حسین ایرانی
📌اسمیه یا فعلیه؟ جمله «کان زیدٌ راکباً» به اعتبار ظاهرش كه با فعل شروع شده، فعليه است ولى اگر دقیق
سلام عیدتون مبارک🌹
جواب شما در خصوص اسمیه بودن جمله کان ناقصه و اسم و خبرش، صحیح نیست
علاوه بر تصریحاتی که نحویون در خصوص فعلیه بودن جمل ناقصه دارند، تعریفاتی که ارائه کردند این است که اگر در صدر جمله یا اول آن فعل باشد، فعلیه است و اگر اسم باشد، اسمیه است و این را نگفته اند که باید رکن باشد.
و اینکه فرمودید کان ناقصه صرفا زمان را به نسبت اضافه میکند و دلالتی بر حدث ندارد، این هم صحیح نیست
دلایل متعددی بر وجود حدث در افعال ناقصه هست. (مثلا ابن مالک در شرح التسهیل ۱۰ دلیل میآورد). منشأ این اختلاف در وجه تسمیه افعال ناقصه مطرح میشود که عده ای گفتند علت ناقصه خواندن این افعال، تجرد آنها از حدث است. که این وجه رد میشود به این علت که وجود حدث در افعال ناقصه غیر کان واضح و غیر قابل انکار است (مثلا در صار زید قائما معنای صیرورت از حدث موجود در صار فهمیده میشود) و اگر این افعال حدث نداشتند که دیگر معنای کان و صار و أصبح و... تفاوتی نداشت چون طبق این مبنا فقط معنای زمان ماضی از هیئت افعال ماضی برداشت میشود و حدثی ندارند که بخواهد این افعال را از یکدیگر متمایز کند! پس وقتی در افعال ناقصه حدث هست در همه شان هست و نمیتوان کان را از بین این افعال جدا کرد و حکم اختصاصی داد.
احتمالا منشأ اشتباه این افراد این بوده که آمده اند و ام الباب افعال ناقصه یعنی کان را بررسی کردند و در کان واقعا ظاهرش این است که حدثی ندارد (طبق این تقریر مشخص میشود که کان هم حدث دارد و حدثش کَوْن است یعنی همان صرف الوجود و مفاد کان تامه) و آمده اند حکم کلی داده اند و گفته اند که افعال ناقصه حدث ندارند.
پس در کان زید قائما، یک نسبت اصلی داریم که اسناد قائم به زید است و یک نسبت فرعی داریم که قائم متصف به صفت کَوْن میشود.
البته آنچه گفته شد نگاه نحوی بود که جمله فعلیه میشود ولی از نگاه بلاغی (ثبوت و حدوث) میتواند متفاوت باشد و بحث اسمیه یا فعلیه بودن از منظر بلاغت باید جدا بحث شود. نظر یکی از اساتید بدوت تایید و رد درباره اسمیه یا فعلیه بودن جملات ناقصه
جواب یکی از اساتید
#تخصصی
#مخصوص_اساتید
@nahvekarbordi عضو شید 👈