آشنائی با کشور #عراق شورش‌های داخلی بغداد در بیستمین روز از فروردین 1382 (9 آوریل 2003) سقوط کرد و بدین ترتیب 24 سال حکومت صدام حسین به پایان رسید. نیروهای آمریکایی ساختمان‌های وزارتخانه‌های متروک حزب بعث را به تصرف درآوردند و در جریان متلاشی کردن مجسمه آهنی صدام، به مدیریت و هدایت اوضاع پرداختند. هر چند در بدو امر، سقوط ناگهانی بغداد با ابراز قدردانی گسترده مردم همراه بود اما بتدریج در نبود دولت مرکزی، هرج و مرج گسترش یافت و بسیاری به غارت ساختمان‌های دولتی و عمومی پرداختند و با گذشت زمان میزان جرایم افزایش یافت. نیروهای ائتلاف بعد از سخنرانی بوش در 11 اردیبهشت 1382 (1 می 2003) شاهد افزایش تدریجی حملات ناگهانی به نیروهای خود در مناطق گوناگون شدند. نخستین هسته‌های شورش را فدائیان صدام و وفاداران به حزب بعث ایجاد کردند. اما به زودی تندروهای مذهبی و عراقی‌هایی که از اشغال کشورشان خشمگین بودند به مقاومت برخاستند. «تسنن افراطی» با شبه نظامیان القاعده به رهبری «ابومصعب الزرقاوی» دست به شورش زده و استان‌های بغداد، انبار و صلاح‌الدین بیش از دیگر استان‌ها شاهد حملات این گروه بودند. شیعیان نیز به رهبری روحانی‌ جوانی به نام «مقتدی صدر» دست به اعتراضات سیاسی و تشکیل شبه نظامیان «جیش المهدی» زدند که در مناطق شیعه نشین نواحی جنوبی عراق و شهرهای نجف، بصره، کوفه و شهرک صدر در اطراف بغداد فعالیت می‌کردند. با نزدیک شدن به پایان سال 2003 شدت حملات شورشی‌ها نیز بیشتر می‌شد.  در ماه آوریل سال 2004، گروه شبه نظامی جیش المهدی به رهبری مقتدی صدر شروع به حمله به  نیروهای ائتلاف کرد. در همان زمان تصاویری از تجاوزات صورت گرفته توسط ارتش امریکا در زندان «ابوغریب» منتشر شد که در تحریک افکار عمومی موثر بود. مقتدی صدر توسط حاکمیت ائتلاف بعنوان متمرد نامیده شد و اوضاع در شهرک صدر بغداد در آوریل2004 و در پی حمله نیروهای آمریکایی برای دستگیری مقتدی صدر و مقاومت و درگیری با گروه جیش المهدی، به شدت به خشونت گرایید. در تابستان 2004، نیروهای آمریکایی به همراه نیروهای ائتلاف برای کشتن مقتدی صدر و نابودی شبه نظامیان شیعی جیش المهدی به شهر نجف حمله کردند که با مقاومت سخت این گروه روبرو شد. این درگیری‌ها در حوالی اعتاب مقدسه و به‌مدت یک ماه ادامه یافت و منزل مقتدی صدر دراثر بمباران جنگنده‌های آمریکایی ویران شد. در این حملات مقتدی صدر کشته نشد و  نهایتا با فرسایشی شدن نبرد و رایزنی های سیاستمداران و بزرگان شیعه، نبرد متوقف شد و توافقاتی بین طرفین حاصل شد. تهاجم‌های نیروهای ائتلاف به شبه نظامیان سنی مذهب القاعده نیز در نوامبر 2004 مجددا تکرار شد. نتیجه‌ این نبرد 46 روزه به نفع نیروهای ائتلاف بود.  در 28 ژوئن 2004 حکومت موقت ائتلاف به پایان رسید. طبق توافق شورای حَکَم، مقرر شد عراقی‌هایی که توسط حاکمیت نیروهای ائتلاف از میان همه اقوام و مذاهب انتخاب شده بودند، در قالب دولت موقت و بصورت نخست وزیران کوتاه مدت دوره ای به اداره کشور بپردازند. انتخابات و تشکیل دولت انتقالی قانون انتقالی عراق در 8 مارس 2004 به تصویب رسید و بدین ترتیب زمینه‌ی برگزاری انتخابات عمومی سال 2005 فراهم شد. مردم عراق‌ در روز 12 بهمن 1383 (31 ژانویه 2005) در انتخابات مجلس شرکت کردند تا اعضای آن پیش‌نویس قانون اساسی را آماده کند. «پل ولفوویتز» در 16 بهمن 1383 اعلام کرد که 15 هزار  نفر از سربازان آمریکایی که به منظور حفظ امنیت انتخابات در این کشور نگه داشته شده بودند، در ماه آینده این کشور را ترک خواهند کرد. رفراندومی که در 23 مهر 1384 (15 اکتبر 2005) برگزار شد به تصویب قانون اساسی عراق انجامید. ماده‌ی یک این قانون، عراق را به عنوان یک دولت فدرال که ساختار آن بر پایه پارلمان و دارای نخست وزیر و رئیس جمهور انتخابی از سوی مجلس بود، معرفی کرد. مجلس ملی عراق نیز در آذرماه همان سال با مشارکت تمام گرایش‌های ملی و مذهبی انتخاب شد و دولت عراق در 30 اردیبهشت 1385 پس از تصویب اعضای مجلس ملی این کشور به قدرت رسید. این دولت، قدرت را از دولت انتقالی که در حکم دولت سرپرست بود، تحویل گرفت و «نوری الماکی» در آوریل 2006 به نخست وزیری عراق رسید. https://eitaa.com/iraq_studies

آشنائی با کشور #عراق افزایش نیروهای آمریکایی جرج بوش رییس جمهور وقت ایالات متحده در تاریخ 3 بهمن 1385 اعلام کرد که بیش از 20 هزار سرباز به عراق اعزام خواهند شد. 144 تن از نمایندگان مجلس عراق در 20 اردیبهشت 1386 درخواستی قانونی را امضا کردند تا آمریکا جدولی زمانی برای خروج نیروهایش از این کشور ارائه دهد. با کاهش مستمر شمار نیروهای ائتلاف در عراق، فشارها بر نیروهای آمریکایی افزایش می‌یافت. پترائوس، ژنرال ارتش آمریکا در سخنرانی خود در کنگره مورخ 19 شهریور 1386 (10 سپتامبر 2007) پیش‌بینی کرد که 30هزار نیروی ایالات متحده تا تابستان آینده از عراق خارج خواهند شد. جرج بوش نیز بیان کرد  که 5700 نفر تا کریسمس 2007 (دی 1386) به آمریکا باز خواهند گشت و انتظار می‌رود هزاران نفر دیگر نیز تا ژوئیه 2008 (تیر 1387) از عراق خارج شوند. در سال 2008، نظامیان عراقی شروع به یورش به نیروهای شبه‌نظامی شیعه کردند که پیشتر توسط نوری المالکی مجوز انجام عملیات را دریافت کرده بودند. این حملات با عملیاتی در ماه مارس در بصره علیه جیش‌المهدی آغاز شد و کمی بعد به تمام مناطقی که شیعیان حضور داشتند، به ویژه شهرک صدر در بغداد، کشیده شد. ارتش عراق با پشتیبانی هوایی آمریکا در اواخر ماه مارس 2008 (اوایل فروردین 1387) طی عملیاتی با عنوان «یورش شوالیه‌ها» حمله‌ای به نیروهای شبه‌نظامی شیعی در بصره ترتیب داد تا این منطقه را امن سازد. این نخستین عملیاتی بود که نیروهای عراقی بدون حمایت مستقیم نیروهای زمینی ائتلاف انجام دادند.  جیش‌المهدی که بخش اعظم شهر را در اختیار داشت در برابر این یورش مقاومت کرد. این مقاومت‌ها سریعاً به دیگر جاهای عراق نظیر شهرک صدر، کوت، حله و سایر نقاط گسترش یافت. در طول جنگ، نیروهای عراقی با مقاومت محکم شبه‌نظامیان در بصره مواجه شدند تا حدی که پیشروی آن‌ها را بسیار کند کرد. فرسایش نیروها باعث شد تا بالاخره طرفداران مقتدی صدر پای میز مذاکره بنشینند و در 23 اردیبهشت 1387 (12 مه 2008) نیروهای دولتی بر ستاد شبه‌نظامیان اسلامگرای شیعه تسلط پیدا کرده‌اند.  از طرف دیگر موافقت‌نامه تعیین وضعیت نیروهای عراقی-آمریکایی در 14 آذر 1387 (4 دسامبر 2008) توسط دولت عراق تصویب شد. این موافقت‌نامه مقرر می‌داشت که تمام نیروهای آمریکایی تا 10 تیر 1387 (30 ژوئن 2009) از شهرهای عراق خارج شوند و تا 10 دی 1390 (31 دسامبر 2011) خاک عراق را ترک کنند. بسیاری از گروه‌های عراقی با این موافقت‌نامه به مخالفت برخاستند، زیرا آن را راهی برای طولانی کردن و مشروعیت‌بخشی به اشغال عراق توسط آمریکا می‌دانستند. جابجایی نیروهای ائتلاف ایالات متحده در اقدامی تشریفاتی، کنترل منطقه سبز و کاخ ریاست‌ جمهوری صدام حسین را در 12 دی 1387 (1 ژانویه 2009) به دولت عراق سپرد. این اقدام از سوی نخست‌وزیر عراق به عنوان بازگشت حق حاکمیت به این کشور نامیده شد و اعلام کرد که به زودی روز اول ژانویه را «روز حق حاکمیت عراق» اعلام خواهد کرد. https://eitaa.com/iraq_studies

آشنائی با کشور #عراق اعلام راهبرد خروج نیروهای آمریکایی باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا بعد از جرج بوش، در مورخ 9 اسفند 1387 در حال سخنرانی در اردوگاه «لوژون» اعلام کرد که مأموریت جنگی نیروهای مسلح این کشور در عراق در 9 شهریور 1389 (31 اوت 2010) به پایان می‌رسد. نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی یک روز پیش از سخنرانی اوباما اعلام کرده بود که دولت عراق هیچ نگرانی پیرامون خروج قریب‌الوقوع نیروهای آمریکایی ندارد و او به توانایی نیروهای امنیتی عراقی و پلیس این کشور بدون حمایت آمریکایی‌ها اعتماد دارد. در 20 فروردین 1388 (9 آوریل 2009) برابر با ششمین سالگرد سقوط بغداد، هزاران عراقی در این شهر تجمع کردند و خواستار خروج فوری نیروهای ائتلاف از این کشور شدند. روند خروج نیروهای ایالات متحده در پایان ماه ژوئن آغاز شد. آمریکایی‌ها در این زمان 38 پایگاه نظامی را به عراقی‌ها تحویل دادند و در 8 تیر 1388 (29 ژوئن 2009) نیروهای آمریکایی از بغداد خارج شدند. در تاریخ 29 فروردین 1389 نیروهای آمریکایی و عراقی در عملیاتی مشترک نزدیک تکریت، «ابوایوب المصری» رهبر القاعده‌ی عراق را کشتند. آخرین تیپ‌های رزمی آمریکایی در بامداد روز 28 مرداد خاک عراق را ترک کردند. با وجود آنکه تمام نیروهای نظامی آمریکا عراق را ترک کردند، اما 50 هزار نیرو در عراق باقی ماندند تا به ارتش این کشور یاری برسانند. طبق موافقت‌نامه وضعیت نیروها قرار بر این بود که این نیروها تا 10 دیماه 1390 عراق را ترک کنند. با شکست گفتگوها پیرامون تمدید اقامت نیروهای ایالات متحده پس از سال 2011 ، در تاریخ 15 دسامبر 2011 با برگزاری مراسمی آمریکا رسماً به حضور نظامی خود در عراق پایان داد. در مراسم خروج نیروهای آمریکایی نوری مالکی نخست‌وزیر وقت عراق از دولت و ملت آمریکا برای آزادی مردم عراق تشکر کرد. در 27 آذر 1390 (18 دسامبر 2011) آخرین سربازان آمریکایی خاک عراق را ترک کردند. مقامات رسمی عراق تنها یک روز بعد، دستور دستگیری معاون اول سنی رئیس جمهور عراق به نام «طارق الهاشمی» را صادر کردند که موجب اوج گرفتن تنش‌های سیاسی در عراق شد. رفع تحریم‌های سازمان ملل سازمان ملل متحد به منظور مشروعیت بخشیدن به دولت عراق در سطح بین‌المللی، تحریم‌های مربوط به زمان صدام حسین علیه این کشور را لغو کرد. با لغو این تحریم‌ها، این کشور می‌توانست واجد یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی شود. همچنین کنترل درآمدهای نفت و گاز عراق به دولت محول شد و شیوه درآمدی معامله نفت در برابر غذا پایان یافت. https://eitaa.com/iraq_studies

آشنائی با کشور #عراق دوران سلطه داعش بر عراق «دولت اسلامی عراق و شام» یا به اختصار «داعش»، یک گروه به اصطلاح اسلام‌گرای تندرو بود و اولین بار در جنگ داخلی سوریه موجودیت خود را به صورت رسمی و عمومی اعلام کرد. این گروه بنیادگرا در سال 2014 خود را به عنوان یک حکومت اسلامی مستقل و ابوبکر بغدادی را به عنوان خلیفه اول خود معرفی کرد. داعش حتی افق‌های جهانی بلندپروازانه‌ای برای خلافت خود نیز ترسیم کرده بود. رهبران داعش معتقد بودند مرزهایی که هم اکنون بین کشورهای اسلامی وجود دارد حاصل تجزیه امپراتوری عثمانی است و باید این مرزها به وضعیت پیش از جنگ جهانی اول باز گردد. داعش، پس از اعلام موجودیت، شروع به تصرف بخش‌های مختلفی از کشورهای عراق و سوریه کرد و هم‌زمان با اقدام نظامی در سوریه، به عراق حمله‌ور شد و موفق شد «رمادی» و «فلوجه» مهم‌ترین شهرهای استان «انبار» عراق را به تصرف خود درآورد. نوآم چامسکی، اندیشمند و زبان‌شناس آمریکایی ظهور داعش و دیگر گروه‌های تروریستی را نتیجه تهاجم سال 2003 به عراق اعلام کرد. او یکی از نتایج تهاجم آمریکا و انگلیس به عراق را شعله‌ور کردن درگیری‌های طایفه‌ای و فرقهگرایانه دانست و گفت: این اقدام، عراق را به چند بخش تقسیم کرده و موجب سرایت این درگیری‌ها به دیگر نقاط منطقه نیز شده است. در ژوئن 2014 یکی از موفقیت‌های بزرگ داعش در عراق تصرف موصل، دومین شهر بزرگ عراق بود. داعش همچنین بخش‌های بزرگی از شمال عراق را به تصرف خود درآورد و سپس به سمت جنوب پیشروی کرد و شهرها و روستاها را یکی بعد پس از دیگری به قلمرو خود اضافه کرد.  داعش پس از سال 2014  در ادامه اقدامات نابخردانه و غیرانسانی خود حتی به تخریب اماکن باستانی و میراث فرهنگی در کشورهای عراق و سوریه نیز دست زد. تولید و تهیه فیلم ها و تصاویر وحشتناک از جنایات، سربریدن و شکنجه دادن اسیران به بدترین شکل ممکن از دیگر اقدامات عجیب و منزجرکننده این گروه بود. بمب‌گذاری‌ها، خراب‌کاری‌ها و کشتن انسان‌های بیگناه در نقاط مختلف از جمله اقداماتی است که هرگز از حافظه تاریخی منطقه و جهان پاک نخواهد شد. داعش در سال 2015 بخش‌های شمال غربی عراق را هم به تصرف خود درآورد. در عین حال بخش‌هایی از قلمرو خود را که از میان آنها می‌توان به «سنجار»، «رمادی» و شهر مهم «تکریت» اشاره کرد، از دست داد. سازمان ملل متحد و شماری از رهبران کشورهای مختلف جهان از جمله عراق، ایران، فرانسه، آمریکا و بریتانیا داعش را یک خطر بزرگ برای منطقه دانسته و خواستار قرارگرفتن این گروه در فهرست گروه‌های تروریستی و جنایتکار جنگی شدند. پس از مدتی طی قطعنامه‌ای در سازمان ملل از داعش به عنوان گروه تروریستی یاد شد و همگی خواستار انحلال آن شدند. در سال 2016، داعش که با دولت و نیروهای آمریکایی مستقر در عراق وارد جنگ شده بود، با چندین گروه اسلام‌گرای دیگر ائتلاف کرد و مجلس شورای مجاهدین را تشکیل داد که یک قدرت مهم در استان انبار محسوب می‌شد. سرانجام در ژوئیه 2017 میلادی، شهر «موصل» آزاد شد و در دسامبر همان سال بغداد پیروزی بر داعش را اعلام کرد. در روند پیروزی بر داعش نیروهای محور مقاوت و بسیج مردمی عراق(حشد الشعبی) نقش کلیدی و تعیین کننده‌ای داشتند. محور مقاومت یا جبهه مقاومت عنوانی است برای اشاره به ائتلاف منطقه‌ای نانوشته میان کشور‌ها و قدرت‌های عمدتاً شیعه مانند ایران، سوریه، عراق و حزب‌الله لبنان که هدف آن‌ها مبارزه با تهدیدها، سلطه بیگانگان در منطقه خاورمیانه و آزادی فلسطین است. در این بین نمی‌توان از نقش پررنگ این محور در مبارزه با داعش در عراق و سوریه غافل شد. در فرایند احیای محور مقاومت، بزرگانی چون عماد مغنیه، قاسم سلیمانی، ابومهدی مهندس و چندین تن دیگر از فرماندهان بزرگ به شهادت رسیدند. بسیج مردمی عراق موسوم به «حشد الشعبی» نیز به بخشی از نیروهای مسلح عراق گفته می‌شود که از سال 2014 با هدف مبارزه علیه داعش و در واکنش به فتوای مراجع عراق به‌ویژه فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی، سازماندهی شدند. این نیرو از حدود 40 گروه مختلف تشکیل شده که عمدتاً گروه‌های مسلح شیعه هستند. درعین‌حال برخی گروه‌های سنی مذهب و مسیحی و ایزدی نیز در آن حضور دارند. هدف این نیروها کمک به ارتش و نیروهای امنیتی عراق برای پاسداری از اماکن مذهبی و مقابله با تهاجم است. https://eitaa.com/iraq_studies

آشنائی با کشور #عراق دوران پساداعش دوران بازسازی عراق پایان سلطه داعش این فرصت را مهیا ساخت تا موضوع بازسازی عراق با جدیت بیشتری در دستور کار دولت این کشور گیرد. قریب به چهار دهه درگیری عراق با جنگ‌ و تنش‌های سیاسی و نظامی داخلی و خارجی، مجال توسعه زیرساختها را از این کشور ربوده بود. در عین حال پدیده‌های ویرانگری نظیر داعش، بخش‌های قابل توجهی از زیرساختهای این کشور را به ورطه نابودی کشاندند، بطوری‌که مطابق برآوردهای صورت گرفته توسط صندوق بازسازی مناطق آسیب‌دیده از تروریسم عراق، تنها برای بازسازی تخریب‌های صورت‌گرفته توسط نیروهای داعش نیاز به بودجه‌ای معادل 88میلیارد دلار است.  موضوع بازسازی عراق در سال‌های 2018 و 2019 با رویکرد جذب سرمایه‌گذاری خارجی توسط دولت این کشور پیگیری شد و کنفرانس‌های مختلفی در این زمینه برگزار شد که مهم‌ترین آنها کنفرانس بازسازی عراق در فوریه 2018 (بهمن 1396) بود که با مشارکت بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و اتحادیه اروپا در کویت برگزار شد و پروژه‌های بزرگ زیرساختی عراق در حوزه‌های مختلف معرفی شدند که نیاز به جذب اعتباری درحدود یکصدمیلیارد دلار داشتند. در این رویداد کشورهای مختلف برنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی عراق ارائه کردند، وعده‌هایی که تاکنون محقق نشده و قطعا شرایط عدم ثبات داخلی عراق در آن بی‌تاثیر نبوده است. تظاهرات 2019-2020 عراق در اوایل اکتبر سال 2019، بغداد شاهد تظاهرات گسترده‌ای علیه دولت بود. معترضان به دلیل زیرساخت‌های ضعیف کشور، بیکاری جوانان، فساد مالی برخی از مسئولین و عدم کفایت خدمات عمومی دست به اعتراض زدند. در واکنش به این اعتراضات، نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور و شلیک فشنگ‌های پلاستیکی و جنگی سعی در کنترل اوضاع داشتند.  معترضان علاوه بر بغداد در در استان‌های بصره، بابل، ذی‌قار، میسان و نجف نیز علیه فساد، بیکاری و عدم تغییرات سیاسی موثر در کشور دست به اعتراض زدند. تظاهرات مردم عراق علیه دولت علیرغم اعلام مقررات منع رفت و آمد در برخی استان‌ها ادامه یافت و بتدریج مطالبات به سمت استعفای دولت و تغییر ساختار سیاسی سوق یافت.  تداوم تظاهرات، استعفای عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق را در پی داشت و پارلمان عراق نیز مجبور به تصویب قانون حوزه‌های انتخابیه متعدد در کشور شد. همزمان با این اعتراضات، در سوم ژانویه 2020 ، سردار قاسم سلیمانی،فرمانده سپاه قدس ایران و ابومهدی مهندس، از رهبران حشدالشعبی عراق در حمله یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در نزدیکی فرودگاه بغداد به شهادت رسیدند. پس از این حادثه، فضای ضدآمریکایی در عراق اوج گرفت و دو روز پس از شهادت ایشان، پارلمان عراق از تمام نیروهای خارجی که 5200 نفر از آنها آمریکایی بودند، خواست که خاک عراق را ترک کنند. پس از این اقدام آمریکا، معترضان با فراخوان مقتدی صدر دست به تظاهرات میلیونی زدند که این تظاهرات با اعتراض‌های ضد حکومتی که در بغداد جریان داشت، همراه شد. بتدریج خواسته‌های معترضان به مواردی نظیر: خروج نیروهای آمریکایی از عراق، کناره‌گیری دولت، برگزاری انتخابات زودهنگام و مبارزه با فساد تعمیم پیدا کرد و آنها خواستار یک مدیریت سیاسی دموکراتیک و برگزاری انتخابات آزاد و شفاف شدند. اعتراضات خیابانی در شهرهای بزرگ عراق ادامه داشت تا اینکه با اعلام اولین مورد از ابتلا به ویروس کرونا در عراق در پایان ماه فوریه، معترضان مجبور به ترک صحنه تظاهرات شدند.  ازجمله نکات مهم قابل اشاره در این اعتراضات می‌توان به اثرگذاری نهادهای مدنی و فعالان شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد که نقش پررنگی در هدایت افکار عمومی و جریان اعتراضات داشتند. ضمن اینکه نمی‌توان از نقش برخی جریانات و احزاب سیاسی در شعله‌ور کردن آتش اعتراضات با هدف اخذ امتیاز از دولت و نقش‌آفرینی در آینده کشور چشم‌پوشی کرد. از دیگر نکات قابل توجه در این حوادث، فراگیری اعتراضات در استان‌های شیعه‌نشین عراق بود. پس از استعفای عادل عبدالمهدی، محمد توفیق علاوی از سوی «برهم صالح»، رئیس جمهور عراق برای تشکیل دولت معرفی شد. وی به مدت یک ماه فرصت داشت تا نامزدهای مورد نظر خود را برای کسب رأی اعتماد به مجلس نمایندگان معرفی کند؛ اما طولی نکشید تا معترضان به حضور علاوی نیز در راس دولت اعتراض کنند و علاوی با ارسال نامه‌ای به رئیس جمهور عراق از ماموریت تشکیل کابینه انصراف داد. وی پیش از این اعلام کرده بود در صورتی که تحت فشار سیاسی قرار بگیرد، کنار خواهد کشید. «عدنان الزرفی»، استاندار سابق نجف پس از علاوی مأمور تشکیل کابینه عراق شد. وی در ابتدا بیان کرد هرگز از فرصتی که برای تشکیل کابینه به او داده شده کناره‌گیری نخواهد کرد. رئیس جمهور عراق در 27 اسفند ماه سال 1398، طی مراسمی عدنان الزرفی را مأمور تشکیل دولت انتقالی کرد.

وی نیز طبق قانون، 30 روز مهلت داشت تا کابینه پیشنهادی خود را به پارلمان عراق معرفی کند؛ اما پس از مدتی با شروع مجدد اعتراضات و مشکلات پیش رو، «زرفی» با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که با وجود تلاش‌های گسترده برای ایجاد اجماع و تشکیل کابینه برای معرفی به پارلمان عراق، به نتیجه‌ای نرسیده است و برای حفظ منافع ملی، از ادامه فعالیت انصراف می‌دهد. پس از زرفی، مصطفی کاظمی سومین گزینه پیشنهادی رییس جمهور عراق برای تشکیل کابینه بود که این‌بار اکثریت جریانات سیاسی عراق موافق نخست وزیری وی بودند. کاظمی، مدیر پیشین سرویس اطلاعات ملی عراق بود و مدت‌ها نام او به عنوان یکی از نامزدهای نخست وزیری عراق مطرح می شد. تنش‌های گسترده بین احزاب سیاسی، به‌ویژه در بین جریانات شیعی موجب شد تا انتخاب نخست وزیر در عراق ماه‌ها به تعویق بیفتد. بااین حال بعد از شکست دو نامزد قبلی برای تشکیل دولت، کاظمی موفق شد با اخذ رای اعتماد از مجلس، از 7 مه 2020 کار خود را به عنوان نخست وزیر رسمی عراق آغاز کند. برچسب ها:# جنایات داعش در عراق# دوران پس از داعش# بازسازی عراق# دولت عراق# تاریخ عراق 🇮🇶@iraq_studies

آشتی عربستان و ایران و تأثیرات سیاسی_اقتصادی بر عراق از زمان سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳، عراق به عنوان میدان رقابت بین عربستان سعودی و ایران مد نظر قرار گرفته است. عربستان و ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و امکانات بالقوه خود و همچنین سیاستهایی که اتخاذ کرده اند، به عنوان دو کشور مهم و موثر در اقتصاد منطقه محسوب می شوند. از این رو، این دو کشور می توانند با اتحاد خود و حرکت در مسیرهای مشترک، اثرگذاری بسیاری در وضعیت منطقه و همسایگان خود داشته باشند. در حقیقت، هرگونه رابطه مطلوب و همکاری میان دو کشور می تواند در حل و فصل مسائلی که خاورمیانه و جهان اسلام با آنها درگیر هستند، موثر خواهد بود. توافق اخیر میان ایران و عربستان، بر روابط دو کشور با کشورهایی مانند عراق و سوریه تاثیرگذار خواهد بود. بر همین اساس، همسایگان هر دو از بهبود این روابط متاثر شده و در درجه بعد کشورهای اطرافی که در منطقه قرار دارند، متنفع خواهند گردید. برخی از کارشناسان معتقدند که در صورتی که روابط اقتصادی ایران و عربستان تقویت و ارتقاء یابد، کشورهایی مانند سوریه، عراق، اردن و لبنان حتی بیشتر از ایران و عربستان دارای سودآوری تجاری شده، ضمن اینکه توسعه های صنعتی و تجاری نیز مشاهده خواهد شد. پس از قطع روابط دیپلماتیک، پنج دور مذاکره میان دو رقیب تاریخی مسلمان خاورمیانه یعنی ایران و عربستان سعودی در نهایت به عادی سازی روابط و بازگشایی سفارت های دو کشور انجامید. روابط دو کشور طی چهار دهه گذشته با فراز و نشیب هایی همراه بوده، به طوری که دو بار روابط طرفین قطع شده است. روابط خصمانه تهران و ریاض نه تنها آثار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زیادی در داخل کشور داشته، بلکه پیامدهای آن را می‌توان فراتر از مرزهای این دو پایتخت به‌ویژه در عراق، یمن، لبنان و سوریه مشاهده کرد. آشتی ایران و عربستان می تواند در منطقه تعادل ایجاد کرده و اختلافات فرقه ای و سیاسی در این چهار کشور را مدیریت کند. در حالی که حضور عراق به اندازه یمن و سوریه در درگیری عربستان و ایران استراتژیک نبوده است، اما همچنان از عادی سازی روابط آنها سود خواهد برد. بغداد از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲۳ به طور مستمر میزبان پنج دور مذاکرات مستقیم بین مقامات دو کشور بود. در واقع، از سر گیری روابط عربستان و ایران تأثیرات مثبت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خواهد داشت و عراق امیدوار است از این تاثیرات بهره مند شود. I. تاثیرات سیاسی عراق، سوئیس خاورمیانه؟ عراق در نزدیکی مرز مشترک عربستان سعودی و ایران واقع شده و به شدت تحت تاثیر هر دو کشور قرار دارد. تشیع به عنوان مذهب رسمی ایران، و همچنین هویت عربی جمعیت عربستان سعودی، دو عنصر مشترک در عراق محسوب می شوند. این امر عراق را به بازیگر اصلی آشتی میان عربستان و ایران تبدیل می کند. نقش عراق در سال ۲۰۱۹ آغاز شد. این کشور یک سال قبل از نخست وزیری، پیام هایی را بین دو طرف از طریق سرویس های اطلاعاتی عراق به ریاست مصطفی الکاظمی ارسال کرد. زمانی که الکاظمی در اواسط سال ۲۰۲۰ به نخست‌وزیری رسید، مذاکرات به گفتگوهای رو در رو بین هیأت‌ها در بغداد تبدیل شد. در پنجمین نشست، دو هیئت نقشه راه حل اختلافات خود را طراحی کردند که شامل اعزام تیم های فنی به ریاض و تهران برای بازرسی از سفارتخانه ها و کنسولگری ها می شود. از آن جمله می توان به بازگشایی دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی واقع در جده و حمایت از آتش بس در یمن اشاره کرد. قبل از عراق، کویت، روسیه، قطر، پاکستان و عمان همگی به عنوان میانجی بین تهران و ریاض مطرح شدند، اما بغداد به دلایلی، اعتمادی بین دو کشور ایجاد کرد. پس از سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳، عراق هرگز نتوانست موقعیت دیپلماتیک منطقه ای سابق خود را به دست آورد. نفوذ ایران بر عراق و انزوای تحمیل شده توسط عربستان سعودی و دیگر متحدان عرب آن_ عربستان سفارت خود را در عراق به مدت ۲۵ سال و تا سال ۲۰۱۵ بست_ بغداد را از صحنه دیپلماسی منطقه ای خارج کرده بود. جنگ عراق علیه داعش فرصت خوبی برای تغییر وجهه بغداد ایجاد کرد، زیرا عراق برای مبارزه با داعش به حمایت بین المللی نیاز داشت که با دیپلماسی متعادل و بی طرف به دست می آمد. نقش عراق به عنوان میانجی میان عربستان سعودی و ایران در ماه می ۲۰۲۰ در زمان نخست وزیری مصطفی الکاظمی به اوج خود رسید و این امر منجر به افزایش میانجی گری و فعالیت های دیپلماتیک عراق بین عربستان سعودی و ایران شد. هدف عراق از برقراری آشتی میان ایران و عربستان فراتر از میانجیگری بوده، به طوری که می توان به تلاش این کشور برای تثبیت نقش منطقه‌ای خود و دریافت احترام و جایگاه خود در میان سایر کشورها اشاره کرد. به نظر می‌رسد جامعه جهانی با این نقش موافق است.

در نشست جده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۲، جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده، عراق را به دلیل نقش میانجی بین ایران و عربستان سعودی حمایت کرد. همچنین عراق ماموریت میانجیگری دیگری را بین ایران، اردن و مصر آغاز کرده است. هم قاهره و هم عمان به شدت تحت تأثیر عربستان سعودی هستند. آشتی بین تهران و ریاض به بغداد این امکان را می دهد که با حمایت مقامات سعودی این ماموریت را با قدرت بیشتری انجام دهد. برقراری روابط ایران و اردن با حمایت سیاسی و مالی عربستان سعودی نیز به نفع عراق است. ایران از اجرای توافق‌های اقتصادی بین اردن و همسایه‌ خود عراق، از جمله پروژه ساخت خط لوله نفت از بصره به عقبه رضایت ندارد. بسیاری از گزارش ها حاکی از آن است که بازیگران عراقی شیعه و طرفدار ایران بارها به اردنی ها توضیح داده اند که منافع اقتصادی اردن در عراق به گرم شدن روابط اردن با ایران و بازگرداندن سفیر خود به تهران بستگی دارد. بی طرفی عراق در دو دهه اخیر نفوذ بیش از حد ایران در عراق موجب وابستگی بغداد به تهران شده است. دولت عراق از زمان نخست وزیری الکاظمی و به ویژه محمد شیا السودانی اقداماتی را برای کاهش وابستگی و اتکا به ایران انجام داده است. به این ترتیب دولت عراق با همسو شدن با فرصت‌های سرمایه‌گذاری ثروتمندان عرب، تلاش کرده تا روابط چندجانبه را با دیگر کشورها مانند کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای بازگرداندن هویت عربی و بازگشت به صفوف جهان عرب آغاز کند. اولین سفر السودانی به خارج از عراق به اردن و کویت بود نه ایران. در اواخر فوریه ۲۰۲۳، مقامات وزرای عربستان سعودی و عراق برای اولین بار از سال ۱۹۸۳، یادداشت تفاهمی را برای تقویت همکاری امنیتی امضا کردند. در راستای عربی سازی و کاهش وابستگی به ایران، عراق میزبان بیست و پنجمین دوره جام خلیج (فارس) از ۶ تا ۱۹ ژانویه در بصره بود. این مسابقات به السودانی فرصت دیگری داد تا بر همبستگی اعراب و عراق تاکید کند. عواقب برگزاری این مسابقه خیلی زود مشخص شد. ایران به شدت به استفاده از واژه جعلی «خلیج ع ر ب ی» در مراسم افتتاحیه این مسابقات اعتراض کرد، زیرا تهران این نام را جعلی دانسته و آن را خلیج فارس می نامد؛ نامی که در رویدادهای بین المللی استفاده می شود. پیش از این در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۲، عراق یادداشت تفاهمی با عربستان سعودی برای اتصال شبکه های برق دو کشور به منظور پایان دادن به انحصار تامین انرژی از ایران و کاهش وابستگی برق به این کشور امضا کرد. عراق برای برق و سوخت نیروگاه های خود به شدت به ایران وابسته است، اما ایران قادر به تامین مقادیر مورد توافق نبوده است. قرار بود ایران در سال ۲۰۲۲، به میزان ۳۵ تا ۵۰ میلیون مترمکعب گاز صادر کند، اما تنها ۸ مترمکعب گاز صادر کرده است. همچنین صادرات توافقی ۱۵۰۰ مگاوات برق اخیرا به ۲۰۰ مگاوات کاهش یافته است. علاوه بر این، عراق از طریق خلیج فارس یا اردن و مصر به دنبال یافتن جایگزین بوده است، اما هنوز موضوعی نهایی نشده است. روند آشتی ایران و عربستان سعودی به عراق این امکان را فراهم می کند تا مخالفت تهران و احزاب سیاسی عراقی برای برقراری ارتباط با ریاض را کاهش دهد. عراق در مرحله ای قرار دارد که به شدت از سرمایه گذاری عربستان سعودی و سایر کشورهای ثروتمند عربی استقبال می کند و به دلیل تحریم های ایران و تورم بیش از ۵۰ درصد، تهران نمی تواند در عراق سرمایه گذاری کند و بغداد چاره ای جز شروع ارتباط با سرمایه گذاران خارجی ندارد. برقراری روابط اقتصادی با کشورهای عربی، وابستگی عراق به ذخایر انرژی و سایر محصولات ایران را کاهش داده و به طور غیرمستقیم جناح های عراقی را که با ایران روابط سیاسی و اقتصادی دارند تضعیف می کند. از سوی دیگر، عربستان سعودی به دنبال تقویت روابط با عراق و دور کردن آن از «هلال شیعی» و بازگرداندن آن به هویت عربی و صفوف پادشاهی های محافظه کار عربی است. بر همین اساس، ریاض با عادی سازی روابط با تهران بهتر می تواند به این هدف دست یابد و از حساسیت ایران در این رابطه با عراق بکاهد. عربستان سعودی اخیراً همین رویه را با حماس آغاز کرده است. پس از قطع روابط ریاض با حماس، در راستای عادی سازی روابط با تهران، پادشاهی تلاش هایی را برای برقراری ارتباط با این گروه و فاصله گرفتن از تهران آغاز کرد. یک هیئت جنبش حماس به رهبری اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی در ۱۸ آوریل از عربستان سعودی برای ادای حج برای اولین بار از سال ۲۰۱۵ بازدید کرد که نشان دهنده گرم شدن روابط قابل توجه در پادشاهی است. نزدیکی ایران و عربستان سعودی پس از سال‌ها جدایی، فرصتی را برای پادشاهی فراهم کرده است تا با حماس همسو با تهران ارتباط برقرار کند.

اگرچه مقامات حماس و عربستان هیچ دیدار رسمی را تایید نکرده‌اند، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، می‌تواند این تعامل مجدد با گروه اسلام‌گرای فلسطینی را محاسبه کرده و به مرور زمان آن را از مدار ایران دور کند. دومین موضوع، بازتاب دستیابی پادشاهی به سوریه است. عربستان سعودی اخیراً اقدامات دیگری را نیز در رابطه حماس انجام داده است. پادشاهی اسرای فلسطینی و اردنی_ از جمله محمد الخدری، نماینده حماس در ریاض را آزاد کرده است. تأثیر بر افراد کلیدی عربستان سعودی، مانند ایران، نفوذ قابل توجهی بر برخی از شخصیت‌های کلیدی سیاسی در عراق، و برخی از مقامات سیاسی و حزبی در عراقی دارد که تأثیر عظیم ریاض بر جهان اسلام را درک کرده و به عنوان یک اهرم موازنه در برابر ایران، بر تداوم روابط با ریاض تاکید ویژه داشته باشد. در این درگیری، ایران برخی از چهره هایی را که زمانی نزدیک به مقامات ایرانی بودند، به نفع عربستان از دست داده است. روابط مقتدی صدر با ایران که زمانی در شهر مذهبی قم تحصیل می کرد، اکنون به کلی تغییر کرده است. پدر او، اهمیت عربیت را برای مقابله با ایدئولوژی پان شیعه و ضد ناسیونالیستی به او آموخت. همزمان با اتخاذ موضع مستقل از ایران، عربستان با مقتدی صدر رابطه سیاسی و اقتصادی برقرار کرد. این روحانی عراقی برای اولین بار پس از ۱۱ سال در ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۷ به عربستان سعودی سفر و با بن سلمان دیدار کرد. این سفر بخشی از تلاش های صدر برای حفظ تعادل در روابط او با کشورهای همسایه از جمله ایران بود. در همین راستا، سعودی ها با حمایت از او توانستند همزمان به سه هدف استراتژیک دست یابند: حمایت و کمک به اقشار فرودست و به حاشیه رانده شده عراق، تشدید اعتراضات مردمی علیه فساد نخبگان بغداد و محکوم کردن سیاست هژمونیک ایران در عراق. عادی سازی روابط عربستان با ایران، این امکان را برای ریاض فراهم می کند که با مقامات برجسته عراقی روابط خود را برقرار کرده و آنها را به صورت رسمی و با حساسیت کمتری تحت تأثیر قرار دهد. شخصیت سیاسی و مذهبی عربستان سعودی در جهان اسلام می تواند آن را به یک میانجی اسلامی در عراق و میانجیگری اختلافات بین احزاب سیاسی بغداد تبدیل کند. از آن جمله می توان به اختلافات سیاسی اخیر برای کسب قدرت و حوزه نفوذ بین محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق و محمد الحلبوسی رئیس پارلمان اشاره کرد. تاثیرات اقتصادی آشتی ایران و عربستان فرصت خوبی برای عراق فراهم می کند تا از سرمایه گذاری های عربستان سعودی در صنایع مختلف عراق بهره مند شود. در سال های اخیر، ریاض سرمایه گذاری های مختلفی در عراق انجام داده است: در سال ۲۰۲۰، عراق از عربستان سعودی برای سرمایه گذاری در کشاورزی و صنعت در استان های جنوبی دعوت و در همان سال، دو گذرگاه مرزی با عربستان سعودی را افتتاح کرد. آشتی ایران و عربستان سعودی در امیدوار کننده ترین حالت، سرمایه گذاری عربستان سعودی در عراق را افزایش خواهد داد. از سوی دیگر، محمد الجدان وزیر دارایی پادشاهی در خصوص آمادگی برای سرمایه گذاری در ایران پس از توافق اعلام کرده که به دلیل ضعف زیرساخت های ایران و تحریم های بانکی آمریکا، ممکن است این سرمایه گذاری در کشور ثالثی مانند عراق صورت گیرد. به عنوان مثال می توان به پروژه های کمتر حساس و غیر تحریمی مانند دارو و غذا اشاره کرد که هر دو طرف عربستان سعودی و ایران می توانند به طور مشترک در عراق اجرایی و عملیاتی کنند. همچنین، عراق می تواند در ارائه راه حل های مالی و بانکی نوآورانه بین عربستان سعودی و ایران سرمایه گذاری نماید. بانک‌های عراقی مورد اعتماد هر دو طرف هستند و بغداد می‌تواند در برخی پروژه‌های زیرساختی و استراتژیک از جمله اتصال و ادغام شبکه برق و گاز ایران و عربستان با شورای همکاری خلیج فارس از طریق عراق معافیت‌های تحریمی را از واشنگتن دریافت کند. از طرفی، هر سه کشور به سرمایه گذاری در مورد تغییرات آب و هوایی نیاز فوری دارند. در هر سه کشور، بیابان ها مساحت زیادی از کل مساحت زمین را پوشش می دهند. ورود ریزگردها به غرب و جنوب ایران که به مرکز ایران نیز می رسد، ناشی از طوفان های گرد و غبار در بیابان های عربستان و عراق است. این موضوع به طور جدی از سوی مقامات ایرانی به مسئولان محیط زیست عربستان و عراق هشدار داده شده است. با توجه به مشکلات تنفسی ناشی از این ریزگردها برای شهروندان هر سه کشور، سرمایه گذاری مشترک در این زمینه می تواند خواست عمومی سه طرف باشد. در چارچوب مذاکرات ریاض و تهران در بغداد در اکتبر ۲۰۲۱، یک «بزرگراه بین‌المللی» پیشنهاد شده که در آن شهر مشهد_بزرگترین زیارتگاه ایران _و مکه_مهم‌ترین مرکز زیارتی همه مسلمانان_از طریق شهر مقدس کربلا در عراق از طریق راه آهن و جاده متصل می شوند.

همچنین، با توجه به برنامه های راهبردی برنامه ریزی شده در هر سه کشور، مانند چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان با هدف افزایش سهم بخش گردشگری در تولید داخلی به بیش از ۱۰ درصد، یک میلیون فرصت شغلی اضافی و جذب صد میلیون گردشگر در سال ایجاد خواهد شد. این طرح از شانس زیادی برای اجرا برخوردار است و از سوی دیگر موجب ارتقای بیش از پیش روابط فرهنگی، مذهبی و اجتماعی سه کشور خواهد @iraq_studies

🔺ماجرای کلیپ تقطیع شده از امام خمینی درباره دعوت مردم عراق به تظاهرات بر علیه صدام و تحریک صدام برای شروع جنگ @iraq_studies

‏  راه آهن مقاومت؛ پروژه‌ای بزرگ برای اتصال ایران، عراق و سوریه فراتر از پیامدهای اقتصادی مثبت، پروژه راه آهنی که ایران، عراق و سوریه را به هم متصل می کند، با اتصال دریای مدیترانه به خلیج فارس، یک تغییر بازی ژئوپلیتیکی خواهد بود. ۱۴۰۲/۰۳/۰۲  سر هافورد جان مکیندر، یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان انگلیسی در زمینه ژئوپلیتیک، در مقاله خود در سال ۱۹۰۴ به نام محور جغرافیایی تاریخ، اهمیت اتصال زمین بین ملت‌ها را مورد بحث قرار می‌دهد. مکیندر در معرفی نظریه برجسته خود، استدلال کرد که پیشرفت‌ها در فناوری حمل‌ونقل، مانند توسعه راه‌آهن، توازن قدرت را در سیاست بین‌الملل تغییر می‌دهد، زیرا یک دولت یا گروهی از دولت‌های قدرتمند را قادر می‌سازد تا نفوذ خود را در مسیرهای حمل‌ونقل گسترش دهند. به عنوان مثال، ایجاد بلوک‌هایی مانند اتحادیه اروپا یا بریکس، با هدف تقویت ارتباطات بین کشورهای عضو است. این هدف پیامدهای مثبتی برای اقتصاد دارد و به کاهش خطر تنش بین آنها کمک می‌کند. با توجه به مزایا و منافع مشترکی که از طریق تقویت روابط بین کشورها به دست می‌آید، هزینه چنین تنش‌هایی به طور قابل توجهی افزایش یافته و در نتیجه، تقویت اتصالات در یک منطقه خاص تأثیر مثبتی بر کل منطقه خواهد داشت. بنابراین، هر پروژه زیرساختی بین کشورها را نمی‌توان صرفاً از منظر اقتصادی نگریست. اثرات ژئوپلیتیکی آن نیز باید برجسته شود. غرب آسیا با راه‌آهن متصل می‌شود در ژوئیه ۲۰۱۸، سعید رسولی، رئیس راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از قصد این کشور برای احداث خط ریلی خلیج فارس به دریای مدیترانه، خط ریلی ایران، عراق و سوریه خبر داد. این پروژه بلندپروازانه از بصره در جنوب عراق تا البوکمال در مرز عراق و سوریه اجرا می‌شود و سپس تا دیرالزور در شمال شرقی سوریه امتداد می‌یابد. بدون شک این پروژه ارتباط بین کشورهای غرب آسیا را تقویت می‌کند و نیاز به همکاری قدرت‌های دیگر با این منطقه مهم را که به لحاظ استراتژیک در بخش‌هایی از «هارتلند» مکیندر و «ریملند» نیکلاس اسپیکمن اوراسیا قرار دارد، افزایش می‌دهد. علاوه بر این، مطابق با گزاره مکیندر، می‌توان استدلال کرد که این پروژه راه آهن برای سه کشور درگیر – ایران، عراق و سوریه – و برای کل غرب آسیا دارای اهمیت ژئوپلیتیکی است. مفهوم ارتباط راه آهن بین ایران و عراق بیش از یک دهه پیش مطرح شد. ایران در سال ۲۰۱۱ خط آهن خرمشهر – شلمجه را به طول ۱۷ کیلومتر تکمیل کرد که هدف آن اتصال راه آهن ایران به شهر بصره بود. متعاقباً در سال ۲۰۱۴، تفاهم نامه‌ای بین تهران و بغداد برای احداث خط شلمجه – بصره به امضا رسید. بر اساس این قرارداد، ایران مسئول طراحی و ساخت پل بر روی اروندرود بود و طرف عراقی متعهد شد یک خط ریلی ۳۲ کیلومتری از مرز شلمجه تا ایستگاه راه‌آهن بصره در داخل خاک عراق احداث کند. مقصد نهایی: سوریه در ۱۴ آگوست ۲۰۱۸، ایران قصد خود را برای گسترش بیشتر راه آهن از خاک خود به سوریه با مشارکت عراق اعلام کرد. این اقدام با هدف مقابله با تحریم‌های غرب و تقویت همکاری‌های اقتصادی صورت گرفت. پروژه راه آهن از بندر امام خمینی ایران در خلیج فارس، واقع در جنوب غربی استان خوزستان، تا گذرگاه شلمجه در مرز عراق آغاز می‌شود. از آنجا راه آهن از استان بصره عراق عبور می‌کند و پس از گذر از البوکمال در مرز سوریه به بندر لاذقیه در دریای مدیترانه ختم می‌شود. منابع رسمی ایرانی اعلام کردند که این خط آهن به تلاش‌های بازسازی سوریه، تقویت بخش حمل و نقل و تسهیل گردشگری مذهبی بین ایران، عراق و سوریه کمک می‌کند. ایران هزینه‌های این پروژه را در داخل خاک خود متقبل می‌شود، در حالی که عراق سهم خود را تا مرز سوریه خواهد داشت. در جریان سفر حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق ایران به عراق در مارس ۲۰۱۹، تفاهم‌نامه‌ای درباره این پروژه بین تهران و بغداد به امضا رسید. با این حال، علیرغم توافقات، طرف عراقی با چالش‌های اقتصادی و کمبود بودجه مواجه شده است که نتیجه آن تاخیر در ساخت راه آهن است.  سه بخش پروژه راه آهن را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد: بخش اول بندر امام خمینی ایران را به گذرگاه شلمجه در مرز عراق متصل می‌کند. به گفته مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی، خط ریلی ایران تکمیل و به نقطه صفر مرزی رسیده است. بخش دوم گذرگاه شلمجه را به بصره در جنوب عراق متصل می‌کند، سپس به بغداد، استان الانبار و در نهایت به مرز سوریه امتداد می‌یابد. تامین مالی این بخش، طبق توافق، بر عهده دولت عراق است. انتظار می‌رود به زودی این مرحله آغاز شود. بخش سوم، در داخل سوریه، دو مسیر را در بر می‌گیرد: مسیر شمالی بین القائم عراق و البوکمال سوریه امتداد می‌یابد، سپس به سمت غرب به سمت بندر لاذقیه سوریه می‌رود. مسیر جنوبی از گذرگاه القائم در مرز عراق و سوریه تا دمشق از طریق حمص ادامه دارد.

لازم به ذکر است که اگرچه کوتاه‌ترین مسیر به دمشق از طریق التنف است، اما به دلیل حضور نیروهای اشغالگر غیرقانونی آمریکا در آنجا، کریدور طولانی‌تری حمص – دمشق اتخاذ شد. این مسیر همچنین عبور راه آهن از تعداد بیشتری از شهرهای سوریه را تضمین می‌کند. اهمیت اقتصادی هرچند راه آهن بین ایران و عراق تنها 32 کیلومتر است و تقریباً 120 میلیون دلار هزینه دارد که به طور مساوی تقسیم می‌شود، اما اهمیت آن بسیار فراتر از طول آن است. این تنها راه آهن ارتباطی بین دو کشور خواهد بود که با اتصال خطوط طرح کمربند و جاده چین (BRI) به عراق از طریق ایران، نقش مهمی در بهبود ارتباطات در سراسر منطقه خواهد داشت. پس از تکمیل، این پروژه عراق را قادر می‌سازد تا به راحتی به شبکه راه آهن گسترده ایران که تا مرز شرقی ایران امتداد دارد متصل شود. این پیوند مسیرهایی را برای بغداد برای ارتباط با افغانستان، پاکستان، چین، قفقاز، آسیای مرکزی و خاور دور باز خواهد کرد. علاوه بر این، این پروژه در آینده، عراق را به عنوان یک مسیر ترانزیتی برای تجارت بین کشورهای عربی منطقه خلیج فارس و آسیای مرکزی و همچنین روسیه قرار می‌دهد. اتفاقاً، ایران و روسیه به تازگی قراردادی را برای ایجاد خط آهنی که شهرهای ایران آستارا را به رشت متصل می‌کند، به عنوان بخشی از کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) امضا کرده‌اند. این خط راه آهن همچنین به ترویج گردشگری مذهبی در میان این سه کشور کمک می‌کند که چندین زیارتگاه مهم شیعه را در خود جای داده اند. در سپتامبر ۲۰۲۲ بیش از ۲۱ میلیون نفر از سراسر جهان از جمله ۳ میلیون ایرانی برای زیارت اربعین به شهر مقدس کربلا سفر کردند. این رقم احتمالاً با اتصال ریلی به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد و منجر به افزایش درآمد خزانه داری عراق می‌شود. علاوه بر این، این پروژه به عنوان ابزاری برای دور زدن تحریم‌های غرب و فشارهای خارجی بر سه کشور، به ویژه ایران و سوریه عمل می‌کند. استقلال این کشورها را تقویت می‌کند و احتمال دخالت قدرت‌های خارجی در روابط اقتصادی کشورهای پروژه را کاهش می‌دهد. موانع اجرای پروژه پروژه راه آهن تهران – بغداد – دمشق با وجود توافقات امضا شده با واکنش‌های متفاوتی در عراق مواجه شده است که منجر به عدم اشتیاق برای پیشبرد مسیر ریلی شده است. تنها ماه گذشته بود که وزارت حمل و نقل در خصوص ارتباط ریلی خود با ایران توضیح داد و تاکید کرد که این پروژه فقط مربوط به حمل و نقل مسافر است. سیاستمداران عراقی ابراز نگرانی کرده‌اند که اتصال ریلی با ایران می‌تواند مانع پروژه کانال خشک کشورشان شود که هدف آن اتصال بندر فاو در استان بصره به مرزهای ترکیه و سوریه است. آنها بر این باورند که بندر بزرگ فاو از نظر استراتژیک به عنوان نزدیکترین نقطه برای محموله‌های دریایی به اروپا قرار دارد و به طور بالقوه مزایای اقتصادی و فرصت‌های شغلی را به همراه دارد. این نگرانی‌ها از ترس این است که بندر امام خمینی در ایران اهمیت بیشتری پیدا کند و از اهمیت بندر فاو بکاهد. اما نگرانی‌های عراق در واقع فرصتی برای اتصال ایران به کانال خشک است که اهمیت استراتژیک هر دو پروژه را افزایش می‌دهد و موقعیت عراق را به عنوان یک مرکز تجاری منطقه‌ای تقویت می‌کند. در آینده نزدیک، ارتباط و همکاری بین این همسایگان در خنثی کردن تلاش‌های خارجی برای جلوگیری از وابستگی متقابل اقتصادی سه کشور بسیار مهم خواهد بود. یک سفر امیدوارکننده پروژه اتصال سه جانبه راه آهن اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا این کشورها را در یک شبکه بزرگتر به هم متصل می‌کند، شبیه جاده ابریشم تاریخی که تجارت بین شرق و غرب را برای قرن‌ها تسهیل می‌کرد. پروژه راه آهن این توانایی را دارد که در صورت تحقق و گسترش بیشتر در کشورهایی مانند عربستان سعودی، اردن و لبنان، تحول بزرگی را در غرب آسیا آغاز کند. مشارکت آنها نه تنها تنش‌ها را بین کشورهای منطقه کاهش می‌دهد، بلکه نتایج اقتصادی مثبتی را به همراه خواهد داشت و گردشگری، به ویژه گردشگری مذهبی را تقویت می‌کند و روابط بین منطقه‌ای قوی‌تر را تقویت می‌کند. با اتصال بازیگران کلیدی در یک منطقه استراتژیک ژئوپلیتیکی، پیوند ریلی تهران- بغداد- دمشق این پتانسیل را دارد که پایه و اساس یک الگوی جدید غرب آسیا را ایجاد کند و باعث ارتقای اتصال، ثبات و رفاه شود. همانطور که در توافقنامه‌های اخیر نزدیک شدن ایران، سوریه به عربستان مشاهده می‌شود، منطقه در حال و هوای مشارکتی فعالانه و به دنبال توسعه اقتصادی به جای درگیری است. و همچنین با وجود چین و روسیه – دو قدرتی که در خط مقدم بزرگترین پروژه‌های اتصال اوراسیا (BRI و INSTC) قرار دارند انتظار می‌رود راه آهن، جاده‌ها و آبراه‌ها شروع به اتصال کشورهایی کنند که دهه‌ها در تضاد بوده اند @iraq_studies

نظر آیت الله سیستانی و ماجرای شکل‌گیری «اهل القضیه»؛ چه کسی صدر را عصبانی کرد؟ در اواسط سال ۲۰۱۷، مقتدی صدر، رهبر جنبش صدر، از کسانی که خود را «اهل القضیه » می‌خواندند، اعلام برائت کرد و در عین حال قول داد که «آنها را به شدت مجازات کند». در آوریل، به ویژه از روز ۴ آن در سال ۲۰۰۴، یک درگیری نظامی مسلحانه بین جنبش صدر و به ویژه شاخه نظامی آن، جیش المهدی که تحت رهبری مقتدی صدر است با نیروهای آمریکایی و نیروهای ائتلاف حامی آنها در شهر نجف آغاز شد و تا ماه آگوست این درگیری ها علیه جنبش صدر ادامه یافت. در دوم اوت ۲۰۰۴، یگان‌های ارتش آمریکا خانه صدر در نجف را محاصره کردند و با رزمندگان جیش المهدی در آن محل تبادل آتش کردند که منجر به کشته و زخمی شدن چهار غیرنظامی و سه رزمنده جیش المهدی شد. پس از این نبردبا آمریکایی ها در سال ۲۰۰۴ که خود صدر آن را رد کرد، این عقیده در میان اعضای جنبش صدر به وجود آمد که صدر در آن جا کشته شده است و فرد حاضر در حال حاضر همان امام مهدی مورد انتظار است که پس از مرگ صدر در بدن او حلول کرد. در ماه مه ۲۰۱۷، احمد الصافی، نماینده مرجعیت دینی در کربلا، نسبت به ادعاهای مطرح شده در رابطه با صدر هشدار داد و این افراد را که این ادعاها را به عنوان «امام مهدی»  بودن صدر مطرح می کنند را باطل و متقلب توصیف کرد و تأکید کرد که ملتی در که ترویج نادانی و جهل تلاش می کند به رستاکاری نمی رسند، و جوانان باید مسائل و احادیث علمی را  را از منبع سرچشمه خود  بگیرند  نه از این «دجالها». در اواسط سال ۲۰۱۷، مقتدی صدر، رهبر جنبش صدر، از کسانی که خود را «اهل القضیه » می‌خواندند، اعلام برائت کرد و در عین حال قول داد که «آنها را به شدت مجازات کند». صدر در آن زمان در پاسخ به سؤال گروهی از پیروان خود از استان میسان در مورد «اهل القضیه که از سیره امام مهدی (عج) بد می گویند»، گفت: «خدایا! شهادت می دهم که من از آنها و هر کس که عقاید نابهنجار و بی شرمانه آنها را حمل می کند، برائت می جویم، این افکار مخرب است، و من از اهل القضیه برائت می جویم ، چون آنها صاحب افکار گمراه هستند. و تاکید می کنم بر اینکه “آنها باید فورا تحریم شوند”، صدر همچنین قول داد که “اگر به این واقعیت آنها توجه نکنند که به ما، خانواده صدر توهین می کنند، آنها را به شدت مجازات خواهد کرد.” در سال ۲۰۰۷، دفتر مرجع تقلید آیت الله سیستانی به سؤالی درباره کسانی که ادعا می کنند نماینده امام زمان هستند، حتی برخی ادعا می کنند که او امام مورد انتظار است پاسخ داد. مرکز مطالعات تخصصی امام مهدی در دوازدهم صفر ۱۴۲۸ هجری قمری (۲۰۰۷) از مرجع عالیقدر توضیحاتی را در این رابطه خواسته است و این مرکز گفته این افراد پاسخی قوی و بیان روشنی از منابع فتوا و علماء دریافت نکرده اند. و از نبود معیارهای صحیح در بین عموم مردم و در نتیجه جهل، نادانی، فقر، بی قانونی و اوضاع امنیتی که ملت مسلمان را به طور کلی وبه خصوص در عراق گرفتار کرده است سوء استفاده کردند. پاسخ آیت الله سیستانی این بود که «مهمترین وظیفه مؤمنان در عصر غیبت آن حضرت، «استقامت و احتیاط فراوان نسبت به او و ظاهر و نحوه ارتباط با آن حضرت است، زیرا این یکی از سخت ترین  آزمایش ها و موضع های فتنه در طول دوران طولانی غیبت است». آیت الله سیستانی: «چه بسیار کسانی که با بهره گیری از حسن نفوس مردم و حسن ظن آنان به اهل علم ،ملبس به لباس اهل علم و دین شدند و خودشان را منتسب به آن حضرت کرده اندو با این کار گروهی از مردم را به اهدافی نادرست هدایت کردند و سپس دروغ ادعای آنها آشکار شد و آنها و بسیاری از پیروانشان هلاک شدند و چه بسیار مردمی که با تکیه بر این ادعاهای دروغین و پرچم های گمراه بدون دلیل و احتیاط ادامه دادند، پس خود را در زمره تحصیلکردگان راه نجات می پنداشت، اما در حقیقت از وحشی ها و اوباش بودند،پس از صلاح لغزش کردند و پس از هدایت از حق منحرف شدند، به گونه ای که امانم زمان را باور نمی کنند و ممکن است به امامت سایر مدعیان اغوا شده باشد، لذا در حدیث شریف می بینیم که (هر که بمیرد و امام خود را نشناسد به مرگ جاهلی مرده است).  با توجه به پاسخ دفتر مرجعیت که در متن آمده است: «در تعجبم که مردم چقدر زود به آنها ایمان می آورند و با وجود امر به وقوف عند شبهات باز از آنها پیروی می کنند» از بیانات پی در پی صدر و موضع مرجعت عالی به خوبی مشخص می شود که گروه «اهل القضیه» به ویژه پس از سال ۲۰۰۳ به طور علنی ظهور کرده است و قبل از این تاریخ هیچ حضور و تأثیری نداشته است، یعنی یک گروه است که ایده خود را پس از نبرد نجف بین نیروهای آمریکایی و حامیان جنبش صدر در سال ۲۰۰۴ که آنها را “جیش المهدی” نامیدند راه اندازی شد و رهبر جنبش صدر، مقتدی صدر، دستور متوقف کردن آنها را بعدا مطرح کرد.

به گفته یک محقق عراقی، گروه اهل القضیه یک گروه نفوذی و ناشناخته در جنبش صدر است. این محقق معتقد است:«گروه اهل القضیه قبل از سال ۲۰۰۳ در زمان حیات شهید محمدصادق صدر وجود داشتند، اما به صورت پنهانی کار می کردند و به عقاید خود اعتقاد داشتند، اما در سال ۲۰۰۴ در زمان جنگ، علنی ظاهر شدند و نبرد نجف که صدر آن را علیه اشغال رهبری کرد زمانی بود که آنها تا حد زیادی خود را وارد جریان صدر کرده‌اند و به این باور رسیده‌اند که صدر امام مهدی است، همان‌طور که غلات و تندروها در عصر اهل بیت بر چنین عقایدی بودند. بر اساس آنچه در کلیپ های ویدئویی و بیانیه های منتشر شده از سوی اهل القضیه در مناسبت های مختلف، حتی پس از اعلام برائت صدر از آنها دیده می شود معلوم است که حیدر محمد جبر العبودی، ساکن استان میسان، کسی است که رهبری گروه «اهل القضیه» را بر عهده دارد. العبودی در بیانیه ای در سال ۲۰۱۹ نوشت: من حیدر محمد جبر العبودی، ساکن استان میسان اقرار و اعتراف می کنم به امامت و عصمت صدر و بلکه بالاتر عصمت همه خاندان برجسته صدر علیهم السلام را تصدیق می کنم و همچنین تأیید می کنم که من اولین نفری هستم که این عقیده را دارم و هیچ کس را مجبور نمی کنم به این عقیده ایمان بیاورد، مردم در آنچه معتقدند آزادند. من از روی احساس این را اعلام نمی کنم بلکه این تصمیم ناشی از شواهد علمی است که برگرفته از اندیشه خاندان بزرگوار و برجسته صدر است و اینکه این مرام در اعماق من مانند کوههای استوار ریشه دارد، اما اگر کوهها زمین را از بین ببرند، این عقیده همچنان در من باقی خواهد ماند، و خداوند شاهد و ناظر بر آنچه می گویم است۲۱ /۵/ ۲۰۱۹″ در سیزدهم آوریل، رهبر جنبش صدر از طریق حساب مصلح محمد العراقی، وزیر خود، لغو اعتکاف در مسجد کوفه را به دلیل اقدامات مفسدانی که خود را صاحبان مسجد می دانند، اعلام کرد. در سحرگاه چهاردهم آوریل، صدر پیش از بستن حساب کاربری خود توئیتی در توئیتر منتشر کرد که در آن از توقف کامل فعالیت های  این جریان به جز نماز جمعه و کمیته میراث و برانی شهید خبر داد. وی در توییتی در توییتر نوشت: اینکه اصلاح طلب باشم برای دولت عراق ولی نتوانم (جنبش صدر) را اصلاح کنم، این یک گناه استکه رهبری جریان صدر را ادامه دهم و در آن (اهل القضیه) و بعضی از (مفسدان) باشد من  در پیشگاه خداوند و پدرم اعلام برائت می کنم. وی همچنین از تعطیلی «مزار پدر خودش تا بعد از عید سعید فطر به شرط این که «این تصمیمات از این شب مبارک بلافاصله اجرا شود»،خبر داد.  و بعد از این تویئت صدر  بسته بودن اکانت خود تا اطلاع ثانوی را اعلام کرد. @iraq_studies

تحلیل فرهنگ و اجتماع کشور عراق دانستنی های مهم کشور عراق دین و مذهب عراق عراق دارای شهرها و روستاهای فراوانی است و مردم عراق با توجه به شرایط تاریخی و شرایط حال حاضر کشور خود و مسائل قومی ، مذهبی و غیره دارای آداب و رسوم فرهنگی خاص خود هستند اگر قصد تعامل با مردم این کشور را دارید ، پیش از آن باید با فرهنگ و آداب و رسوم و مسائل سیاسی اجتماعی این کشور آشنا شوید . برای مطالعه مطلب “ تحلیل فرهنگ و اجتماع کشور عراق ” کلیک کنید. این کشور را از نظر اجتماعی فرهنگی می توان به چند بخش تقسیم کرد ، در مرکز عراق عرب های سنی ، در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است کردها ، لرها در شرق کشور در استان های واسط ، دیاله ، میسان و در بخش جنوبی شیعیان سکنی گزیدند . شهرهای مقدس کربلا و نجف دو شهر مهم مذهبی به شمار می آید . هر گروه مذهبی دارای خصوصیت های فرهنگی و اجتماعی خاص خود هستند . کردها در چهار استان سلیمانیه ، اربیل ، دهوک و کرکوک در مناطق مرتفع شمالی زندگی می کنند و کردها اصولاً دارای زندگی قبیله ای هستند . اکثریت جمعیت کرد دارای مذهب سنی هستند و فقط بخشی از آنها که در اطراف خانقین زندگی می کنند ، دارای مذهب شیعه هستند . کردها از زمانی که عراق به وجود آمد علاقه مند به داشتن حکومتی مستقل بودند با دولت این کشور مدام در مبارزه بودند . در رابطه با کردها می توان این مساله را بیان کرد که قومیت نسبت به مذهب در کردها مشهودتر است . کردهای عراق از نظر قومیتی به ایرانی ها مشابه اند ، همواره در تلاش اند تا خود را از اعراب عراق متمایز کنند . عراق کشوری است با قومیت های گوناگون و ساکنان آن را عرب ، کرد ، ترکمن ، آشوری ، کلدانی ، مندایی و صابئین و غیره تشکیل می دهند . کُردها در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است و استان های واسط ، استان دیاله و میسان زندگی می کنند و از لحاظ فرهنگی . زبانی و طرز پوشش با عرب ها متفاوتند . زبان کشور عراق عربی و کردی زبان های رسمی عراق هستند . میزان باسوادی بین ۶۰٪ تا ۷۰٪ است . علاوه بر این دو زبان های دیگری نیز در این کشور گویشورانی دارند: ترکی آذربایجانی ( ترکمن های عراق ): ۶۰۰ هزار نفر ( ۱۹۸۲ ) ( شهر کرکوک ، اربیل ، رواندوز ، از جنوب شرق کرکوک تا مقدادیه ، خانقین ، مندلی و ناحیه موصل ) لری: ۲۲۷ هزار نفر ( ۱۹۹۴ ) کلدانی نو ( از زبان های آرامی ): ۱۱۰ هزار نفر ( ۱۹۹۴ ) ( موصل ، بغداد ، بصره ، جنوب شرقی کردستان ) ارمنی: حدود ۶۰ هزار آشوری ( از زبان های آرامی ): ۳۰ هزار نفر ( ۱۹۹۴ ) ( شمال عراق ، بغداد ، بصره ، کرکوک ، اربیل ) دوماری ( زبان کولی ها ) ( از زبان های هندوآریائی ): ۲۲٬۹۰۰ هزار نفر ( ۲۰۰۰ ) گورانی ( از شاخه شمال غربی زبان های کردی ): ۲۱ هزار نفر ( ۲۰۰۰ ) ( نزدیکی حلبچه ، شرق سلیمانیه ، پراکنده از موصل تا خانقین ) باجلانی ( از شاخه شمال غربی زبان های کردی ): ۲۰ هزار نفر ( ۱۹۷۶ ) ( شمال خانقین ، استان موصل ، نواحی کردنشین ) سارلی ( از شاخه شمال غربی زبان های کردی ): کمتر از ۲۰ هزار نفر ( ۱۹۹۵ ) ( شمال موصل ، استان کرکوک ) آیداغی ( چرکسی ) ( از زبان های قفقازی ): ۱۹ هزار نفر ( ۱۹۹۳ ) شبک ( از شاخه شمال غربی زبان های کردی ): ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر ( ۱۹۸۹ ) ( شمال موصل ) کوی سنجق ( از زبان های کردی ): ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر ( ۱۹۹۵ ) ( کوی سنجق ، شمال عراق ) فرهنگ مردم عراق فرهنگ در عراق قدمتی چند هزار ساله و به اندازه عمر پیدایش نخستین تمدنها در میان رودان دارد . صور فرهنگی از قبیل نقاشی ، مجسمه سازی ، قالی بافی ، شاعری و بالاخص معماری همواره نزد مردم این سرزمین از محبوبیت و مقبولیت بالایی برخوردار بوده است و بیشترین تعداد عالمان و هنرمندان جهان عرب را می توان متعلق به این منطقه دانست . سومریان که اولین اقوام ساکن در این منطقه بودند را می توان بنیانگذاران فرهنگ عراق نامید . بعد از آن تا مدتها زبان و فرهنگ اقوام سامی که همسایه های غربی و جنوبی عراق را تشکیل می دادند ، در عراق مورد استفاده قرار می گرفت . با گسترش قلمرو امپراطوری ایران ، فرهنگ عراق تحت تاثیر فرهنگ ایران قرار گرفت . با پیدایش اسلام از شبه جزیره عربستان و گسترش آن به تمام خاورمیانه ، عصری جدید در زندگی مردم این منطقه آغاز شد که برگرفته از علوم ، مدنیت و هنر اسلامی بود . خلافت عباسیان نیز برهه ای تاریخی به شمار می رود که در شکل گیری و شکوفایی فرهنگی مردم این سرزمین نقش بسزایی داشته است . با قدرت گرفتن امپراطوری عثمانی دوره ای جدید در گسترش و پیشرفت فرهنگ و تمدن در این ناحیه رقم خورد . با پایان یافتن جنگ جهانی اول و سلطه امپراطوری بریتانیا بر این کشور ، فرهنگ این کشور تا حدودی تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار گرفت .

کشور عراق از نظر ساختار اجتماعی فرهنگی به سه حوزه کاملاً متفاوت قابل تقسیم است . در حوزه مرکزی عراق اعراب سنی ، در شمال و شرق کردها و در جنوب شیعیان سکونت دارند و هر کدام از این گروه ها دارای شاخصه های فرهنگی و اجتماعی خاص خود هستند . البته در کنار این سه گروه اصلی ، هویت های فرهنگی اجتماعی کوچک تری نظیر ترکمن ها ، آشوری ها و یزیدی ها نیز وجود دارند که دارای فرهنگ و عقاید متمایزی می باشند . شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می دهند ، بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی عراق سکونت دارند . وجود مقبره امامان شیعی در شهرهای مقدس عراق همچون کربلا و نجف ، و همچنین وجود حوزه علمیه نجف و در نتیجه حضور دایمی علمای شیعی در این شهرها باعث تقویت فرهنگ شیعی شده است و این امر شیعیان عراق را از نظر فرهنگی به ایرانیان شیعی مذهب نزدیک ساخته است . اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل می دهند . این بخش از ساختار فرهنگی عراق براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه های گذشته در عراق تقویت شده است . گرایش ها و عصبیت عربی این بخش از فرهنگ عراق بسیار قدرتمند بوده و پان عربیسم به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی فعال در عراق و حتی جهان عرب در این فرهنگ ریشه داشته است . این بخش از ساختار فرهنگی عراق به دلیل حمایت های نظام سیاسی در پی تسلط بر سایر بخش ها و همسان سازی فرهنگی بوده است . کردها عموماً در مناطق بلند شمالی ، دره های مجاور آن و در چهار استان سلیمانیه ، اربیل ، دهوک و کرکوک ( تمیم ) دیاله و واسط زندگی می کنند . به غیر از این مناطق که اکثریت قریب به اتفاق کرد هستند ، کردها در مناطق مجاور نیز پراکنده اند و جمعیت انبوهی از آنان تا حدود کوت هم پخش شده اند . اصولاً پیوند و همبستگی کردها ، قبیله ای است . قبایلی چون هرکی ، سورچی و زیباری توانسته اند هنوز پیوستگی بدوی سنتی خود را حفظ کنند . اکثر کردها سنی مذهب هستند و تنها بخشی از آن ها تحت عنوان کردهای فیلی ، که در استان دیاله سکونت دارند ، شیعی مذهب هستند . پس از جنگ کویت و عراق و وضع ممنوعیت پرواز عراق به بالای خط ۲۳ درجه در سال ۱۹۹۱ کردهای عراق عملاً توانستند حکومت خود را تأسیس نمایند و با حل اختلافات گروهی و قیام علیه حکومت بعث حکومت منطقه را به عهده گرفتند که کردها این خیزش را «راپه رین» می نامند . پس از ده سال و با حمله مجدد آمریکا به عراق در شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق معروف است کردها حکومت خود مختار در جمهوری فدرال عراق به طور رسمی تشکیل دادند . در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ نیز ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه عراق توسط کردها اداره می گردد . برای مطالعه مقاله ” صادرات به عراق ” مراجعه کنید. جغرافیای کشور عراق عراق مابین مدار ۲۹ و ۳۸ درجهٔ شمالی و مدار ۳۹ و ۴۹ درجهٔ شرقی قرار گرفته است ( بخش کوچکی از آن در غرب مدار ۳۹ درجه شرقی واقع شده ) . این کشور با ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع ۵۸امین کشور از حیث بزرگی است . اندازهٔ آن را می توان با ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده مقایسه کرد . همچنین این کشور کمی از پاراگوئه بزرگتر است . بخش بزرگ عراق صحرا است اما مناطق مابین دو رود دجله و فرات حاصلخیز است . این رودها سالانه ۶۰ میلیون متر مکعب لای را به دلتا حمل می کنند . قسمت های شمالی کشور عمدتاً کوهستانی است و بلندترین قلهٔ آن حاجی عمران ( شیخا دار ) ( هم مرز با بلندی های پیرانشهر ایران ) با ارتفاع ۳۶۱۱ متر است . عراق مرز ساحلی کوچکی به طول ۵۸ کیلومتر با خلیج فارس دارد . در مجاورت شط العرب که نزد ایرانیان با نام اروندرود شناخته می شود ، مرداب هایی قرار داشتند که بیشترشان طی دههٔ ۱۳۷۰ خشکانده شدند . آب و هوای کشور عراق آب و هوای کشور ( به جز شمال ) عمدتاً صحرایی است با زمستان های خنک و گاه سرد و تابستان های خشک و گرم و آفتابی . دمای هوا در تابستان در بیشتر جاهای این کشور به ۴۰ درجه سانتیگراد و در برخی مناطق به ۴۸ درجه می رسد . دمای هوا به ندرت در زمستان بالای ۲۱ درجه می رود و در شرایط سخت بین ۱۵ تا ۱۹ درجه و در شب ها تا حد ۲ تا ۵ درجه قرار می گیرد . مناطق کوهستانی شمال اغلب از زمستان های سرد با بارش برف و باران برخوردار است که گاهی موجب طغیان رودخانه ها می شود . به طور معمول بارندگی در این کشور کم است . در بیشتر مناطق سالانه کمتر از ۲۵۰ میلی لیتر بارش وجود دارد . این بارش ها هم بیشتر در زمستان رخ می دهد . باران های تابستانی به جز در شمال بسیار به ندرت اتفاق می افتند . 🇮🇶@iraq_studies

⭕️ ظهور واتیکان شیعه در عراق نهاد مرجعیت در عراق پس از دو دهه جایگاهی محوری به دست آورده است. این نهاد توانسته است به‌صورت غیرمتمرکز و شبکه‌ای، عتبات و اوقاف شیعه را گسترش دهد و با تسلط بر گردشگری مذهبی و دارایی‌ها و بنگاه‌های وقف‌شده، اقتصاد سیاسی و فرهنگی جدیدی را بیافریند. مهم‌ترین ویژگی این اقتصاد سیاسی در شکل‌بخشی الگوی میراث‌فرهنگی عراق مبتنی بر هویت شیعی است نه هویت سکولار و این موضوع در بلندمدت بی‌گمان بر هویت و آیندۀ عراق مؤثر خواهد بود. 🔗ادامه مطلب: syaaq.com/16132 🇮🇶@iraq_studies

🔴نخست‌ وزیر عراق: 🔻عراق امروز از بحران داعش عبور کرده و دیگر نیازی به حضور نیروهای ائتلاف بین‌المللی و ارتش آمریکا ندارد @iraq_studies

🎥 تحلیلی از دلایل حملهٔ صدام به ایران از زبان رهبر انقلاب و دبیر کل حزب الله لبنان 🔹 انتشار به مناسبت هفتهٔ دفاع مقدس و گرامیداشت مقام رزمندگان دفاع مقدس @iraq_studies

چشم‌انداز توافق امنیتی ایران و عراق سینا علیزاده؛ کارشناس مسائل بین‌الملل تاریخ انتشار: ۱۴:۳۶ - ۰۶ مهر ۱۴۰۲ - 2023 September 28   به گزارش «راهبرد معاصر»؛ مهم ترین مفاد توافق امنیتی ایران و عراق که 28 اسفند 1401 به امضای علی شمخانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق با حضور محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق رسید، پایان حضور تروریست ها و عوامل ضد انقلاب در منطقه اقلیم کردستان بود. علی اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان چندی پیش در دیدار با الاعرجی گفت: انتظار داریم دولت عراق در چارچوب این توافق نامه، هرچه سریع‌تر علاوه بر پایان دادن به حضور عناصر ضدانقلاب در این کشور، امنیت مرزهای عراق را با ایران تضمین کند. [1] متن توافقنامه امنیتی ایران و عراق تاکنون منتشر نشده است، اما طبق اعلان باسم العوادی سخنگوی دولت عراق، تهران و بغداد توافق‌نامه‌ای درباره جلوگیری از تردد تروریست های کُرد از عراق به ایران، تحویل دادن افراد تحت تعقیب، خلع سلاح و برچیدن اردوگاه‌های آنان امضا کرده‌اند. از مهم‌ترین این گروه‌ها حزب دموکرات کردستان (حدکا)، حزب کومله و حزب پژاک هستند که شمال استان اربیل و شرق استان سلیمانیه حضور دارند. سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در این باره گفت، توافقی میان ایران و دولت عراق شکل گرفت که طبق آن، دولت عراق متعهد شد تا ۲۸ شهریور (19 سپتامبر) سال جاری بر مبنای تفاهم و توافق گروه‌های تروریستی تجزیه طلب در خاک عراق و اقلیم کردستان را خلع سلاح و از پادگان‌های نظامی که آنجا ایجاد کرده‌اند خالی، این پادگان‌ها را تخلیه و آنها را به اردوگاه‌هایی که بغداد در نظر گرفته است، منتقل کند. سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد در دیدار با پلاسخارت، نماینده سازمان ملل متحد در عراق خواستار خلع سلاح گروه‌های تروریستی فعال در اقلیم کردستان عراق شد کنعانی افزود: طبق اطلاعات ما، دولت عراق مفاد تفاهم را برای اجرا به مقام های اقلیم کردستان ابلاغ کرده است و منتظریم توافق اجرایی شود. نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در عراق از دیدگاه‌های ایران اطلاع دارد و نماینده کمیسیاری عالی پناهندگان در جریان دیدگاه‌های تهران است. همچنین بیستم تیر سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد، اگر دولت عراق تا ماه سپتامبر/شهریور به تعهداتش در زمینه گروهک‌های تروریستی در شمال عراق عمل نکند، عملیات علیه این گروهک‌ها با شدت بیشتری تکرار می شود .[2] 26 شهریور امیر محمدرضا آشتیانی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح کشورمان با تأکید بر اینکه توافق ایران و عراق برای خلع سلاح و اخراج تروریست‌ها از اقلیم کردستان تمدید  نخواهد شد، گفت: وضعیت اجرای توافق با عراق را در دقیقه ۹۰ ارزیابی و طبق آن تصمیم گیری‌ می‌کنیم. از قبل و بعد از 28 شهریور شاهد تحرکات دیپلماتیک برای اجرای توافقنامه امنیتی بودیم. سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد در دیدار با پلاسخارت، نماینده سازمان ملل متحد در عراق خواستار خلع سلاح گروه‌های تروریستی فعال در اقلیم کردستان عراق شد و از وی خواست حداکثر تلاش خود را در این زمینه انجام دهد. 13 شهریور هیئتی از کمیته عالی امنیت مرزهای عراق به ریاست قاسم الاعرجی به اربیل سفر و با ریبر احمد، وزیر امور داخلی اقلیم کردستان درباره اقداماتشان نسبت به حفظ امنیت مرزها با کشورهای همجوار رایزنی کردند. در این دیدار اعرجی تأکید کرد، عراق سیاست تعادل در تعامل با کشورها را با توجه به منافع خود و احترام به حاکمیتش دنبال می کند. 22 شهریور و بعد از اعلان رسمی ایران در زمینه تمدید نکردن زمان اعلام شده، نیچروان  بارزانی رئیس اقلیم کردستان در مصاحبه ای گفت، توافق امضا شده میان عراق و ایران وجود دارد و اقلیم کردستان به عنوان بخشی از عراق به این توافق پایبند است و نمی خواهد اقلیم کردستان عراق منبع تهدیدی برای هر کدام از کشورهای همسایه باشد. وی افزود: در همین چارچوب و با همکاری و هماهنگی بغداد، اقدامات مهمی انجام شده است و معتقدم هیچ توجیهی برای آغاز عملیات نظامی از سوی ایران علیه این گروه ها و احزاب حاضر در خاک اقلیم کردستان عراق وجود ندارد.[3] 22 شهریور فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق به تهران سفر کرد و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری مشترک با وی تصریح کرد: حتی یک ساعت فرصت دادن به تروریست‌ها به زیان امنیت عراق، ایران،‌ منطقه و اقلیم کردستان عراق است. ما بر اجرای دقیق توافقنامه امنیتی تأکید کردیم.

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان با تشکر از دولت مرکزی عراق برای اجرایی کردن بخشی از توافق‌نامه، خواهان اخراج احزاب کرد ایران از کل خاک عراق شد. وی گفت، قرار این بود گروهک‌ها ۲۸ شهریور به‌طور کامل خلع سلاح شده باشند؛ اما آنچه در مهلت 6 ‌ماهه رخ داد، این بود که فقط قدری از مرزهای کشور فاصله گرفته‌اند. وی افزود: آنچه در متن قرارداد دبیران شورای عالی امنیت دو کشور آمده، کاملاً باید انجام شود. تروریست‌ها باید به‌طور کامل خلع سلاح و از عراق اخراج شوند. رئیس‌جمهور ایران اعلام کرد، نیروهای مسلح چند روز مهلت دهند و صبر کنند، ما برای چند روز صبر خواهیم کرد و تیم‌های ناظر را به منطقه می‌فرستیم تا بررسی کنند آیا خلع سلاح به‌طور کامل انجام شده ‌است یا خیر. ارزیابی و جمع بندی ضرب الاجل جمهوری اسلامی در عالی ترین سطوح لشکری و کشوری نشان می دهد ایران  در راستای منافع ملی خود و مبارزه با گروه های تروریستی چنانچه سال گذشته نشان داد، قاطع است و در صورت اجرا نشدن کامل توافقنامه امنیتی ، عملیات نظامی علیه گروه های کُرد ضد ایرانی دور از ذهن نخواهد بود. با توجه به سخنان سرلشکر باقری درباره خلع سلاح کامل و اخراج احزاب کُرد ایرانی اقلیم کردستان، به نظر می آید در مفاد توافقنامه علاوه بر خلع سلاح، موضوع اخراج احزاب کردی همچون منافقین و مجاهدین خلق از اردوگاه اشرف وجود داشته باشد. حاکمیت عراق نیز خواهان اجرای توافق است، زیرا حضور نیروهای وزارت کشور و مرزبانی عراق در مناطق مرزی اقلیم و ایران به تغییر موازنه به نفع دولت مرکزی در منطقه کردی منجر خواهد شد. طبق اعلام رسانه های عراق، پیشنهادهایی(غیر رسمی) درباره ساخت مجتمع‌های مسکونی و انتقال تروریست‌های تجزیه‌طلب کردی در استان الانبار مطرح و با مخالفت الحشدالشعبی و سران استان الانبار مواجه شد. گرچه اتحادیه میهنی به دنبال انجام نشدن عملیات نظامی ایران است (به واسطه حضور تروریست ها در سلیمانیه)، اما به نظر می آید این رویداد اهرم فشار حزب دموکرات بر دولت مرکزی در موضوعاتی همچون نفت و گاز و پرداخت بودجه  اقلیم  در ازای گفت و گو با گروه های کُرد مخالف ایران و انتقال این گروه ها به نقاط دورتر از مرزهای ایران باشد. مدعای سخن را می توان بر تأکید بارزانی مبنی بر پرداخت بودجه اقلیم در دیدار با آل صادق جست و جو کرد. اجرای دقیق مفاد توافق‌نامه امنیتی بغداد-تهران  به کاهش تهدیدهای تروریستی و جلوگیری از ایجاد ناامنی‌های مرزی منجر می شود. امضای توافق نامه امنیتی در دولت شیاع السودانی و همراهی  دولت برآمده از چارچوب هماهنگی شیعی با خواسته های ایران در کنار تضعف شدید اقلیم کردستان در یک سال گذشته فرصت مناسبی در اختیار ایران قرار داده است تا بساط گروه های تروریستی را برای همیشه از مناطق مرزی اقلیم کردستان برچیند. به نظر می آید خلع سلاح گروه های معارض کردی از طرف اقلیم انجام نمی شود، زیرا این گروه ها روابط نزدیک و طولانی با احزاب حاکم در اقلیم دارند و به توجه به انتخابات استانی و اقلیم در ماه های آینده بعید به نظر می آید اتحادیه و پارتی اقدام جدی در مبارزه و خلع سلاح احزاب کردی داشته باشند، زیرا از نظر سیاسی و امنیتی برای این دو جریان بحران زاست. علاوه بر این، دو حزب توان اجرایی برای خلع سلاح احزاب معارض کردی ندارند. حساب کاربری وب سایت KurdistanWatch در شبکه اجتماعی  x(توئیتر سابق) مدعی شد، ایران به طور رسمی فهرستی از رهبران احزاب کردی را به دولت مرکزی ارائه کرده است تا آن ها را به تهران برگرداند.[4] نقش مستقیم احزاب و شخصیت های کردی (مسعود بارزانی و عبدالله مهتدی و...)  بعد از مرگ ناگهانی دختر کُرد ایرانی در آشوب های 1401، موضوع عبدالله اوجالان رئیس حزب کارگران کردستان عراق (پ.ک.ک)، ترند شدن شعار آشوبگران در فضای مجازی، فراخوان اعتصابات سراسری در مناطق کردی و سرایت آن به برخی از مناطق کشور مشهود بوده است. لذا مبارزه مستقیم با گروهک های ترویستی کردی و خلع سلاح آن ها تأثیر مستقیمی در جلوگیری از بحران های احتمالی در آینده دارد. گزارش‌ها حاکی از آن است، حدکا و کومله کوه‌های نزدیک منطقه مرزی پیرانشهر را ترک کرده‌اند و پایگاه‌های آن‌ها در این روند در حال تخریب است. مقام های عراقی نیز به طور جداگانه تأیید کرده‌اند مخالفان کرد اکنون در حال دورشدن از منطقه‌ مرزی هستند[5]. با وجود این، طبق ادعای دویچه وله هیچ یک از ا‌حزاب کُرد خلع سلاح نشده اند، اما مقرها و پایگاه‌های حزب دموکرات کردستان ایران و کومله از مناطق مرزی اقلیم کردستان با ایران برچیده و نیروهای پیشمرگه این ا‌حزاب در پایگاه‌های دیگر در عمق اقلیم کردستان مستقر شده اند.

در این نشست وزیر امور خارجه عراق بیان داشت، قانون اساسی عراق به صورت واضح مشخص کرده است اجازه نمی‌دهد کسی از خاک عراق برای حمله به کشور دیگر استفاده کند. همکاری امنیتی میان دو کشور بر مبنای قانون اساسی عراق است. بغداد به توافق‌نامه امنیتی با ایران متعهد است و پیاده‌سازی آن به زودی تمام می‌شود. عراق در حال حاضر به این نقشه راه متعهد است و تلاش می‌کند گروه‌های تروریستی در مرز ایران و عراق خلع سلاح شوند. فؤاد حسین عنوان کرد: عناصر گروه‌های مسلح کُرد در مرز ایران و عراق به اردوگاه‌های پناهندگان منتقل خواهند شد و این اقدام تحت نظارت سازمان ملل متحد و کمیساریای عالی پناهندگان صورت خواهد گرفت. دولت عراق و اقلیم همکاری کردند، این برنامه ریزی انجام شده است و آنها متعهد شدند توافق را اجرایی کنند.   فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق به تهران سفر کرد و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری مشترک با وی تصریح کرد: حتی یک ساعت فرصت دادن به تروریست‌ها به زیان امنیت عراق، ایران،‌ منطقه و اقلیم کردستان عراق است شیاع السودانی در دیدار با هیئت رسانه‌ای ایرانی درباره روند اجرایی توافق امنیتی ایران و عراق گفت، به دلایل متعدد دولت عراق خود را موظف می‌داند نگرانی‌های امنیتی تهران را بابت جریان‌های تروریستی مستقر در منطقه اقلیم برطرف کند و به همین منظور تاکنون بیش از 200 میلیون دلار برای این موضوع هزینه و بیش از 3 هزار نیروی ارتش را در سراسر مرزهای ایران و اقلیم مستقر کرده‌ است.   وی افزود: گرچه تاکنون موفق به خلع سلاح جریان‌های کُرد ضد ایرانی شده‌ایم، اما انتقال همگی آنها به نقاط دیگر کامل نشده است. با وجود این، تلاش زیادی انجام داده‌ایم طبق زمان‌بندی تا پایان مهلت تعیین‌شده در توافق با تهران، انجام تعهدات را به اتمام برسانیم. همچنین در تماس تلفنی میان آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان و شیاع السودانی، ایران حضور گروه های تروریستی و مخالف کردی مستقر در مرز دو کشور را غیر قابل تحمل و تهدیدی علیه امنیت ملی خود دانست. در آستانه تاریخ اعلام شده، بافل طالبانی رئیس اتحادیه میهنی اقلیم کردستان به تهران سفر و با وزیر امور خارجه و برخی مقام های کشورمان دیدار کرد. به عقیده کارشناسان، این سفر را بایست در راستای توافق امنیتی ارزیابی کرد، زیرا حضور شخصیت هایی همچون مسئول هیئت اجرائی، مسئول دفتر سیاسی، عضو دفتر سیاسی و رئیس دستگاه امنیت اقلیم کردستان و اظهارات بافل طالبانی در این دیدارها مبنی بر استقرار ثبات در منطقه به وسیله گفت‌وگو و راه‌های مسالمت‌آمیز این فرضیه را قوت بخشید که اقلیم به دنبال تمدید مهلت مقرر است، زیرا بیشتر گروه های کُرد ضد انقلاب در سلیمانیه مستقر هستند. بنابر اعلان سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد، محمد کاظم آل صادق در چارچوب سفر به اقلیم کردستان عراق در سلیمانیه با رئیس اتحادیه میهنی دیدار و گفت وگو کرد. این دیدار بعد از بازگشت طالبانی از تهران انجام شد. بافل طالبانی با بیان سفرش به تهران، نتیجه آن را مثبت و سازنده توصیف و درباره هرگونه همکاری با هدف اجرای کامل توافق امنیتی اعلام آمادگی کرد. آل صادق در اربیل با مقام های اقلیم کردستان عراق نیز دیدار و بر اجرای توافقات امنیتی و تقویت و گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و عراق و نیز گفت و گو و تعامل سازنده میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق تأکید کرد. یک روز قبل از پایان ضرب الاجل اعلان شده به وسیله مقام های جمهوری اسلامی ایران، وزیر امور خارجه عراق در مصاحبه با العربیه گفت، پنج اردوگاه برای اسکان افراد مسلح کُرد و خانواده‌هایشان در اقلیم کردستان تأسیس شد. به توافق با ایران پایبندیم، افراد مسلح سلاح‌های سنگین خود را تحویل داده اند و حملاتی از طرف ایران علیه کشورمان انجام نمی شود. همان روز وزیر امور داخلی اقلیم کردستان عراق با مشاور امنیت ملی عراق و نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در عراق درباره سازوکار اجرای توافقنامه امنیتی عراق و ایران و بررسی بندهای مهم آن، یعنی نظارت بر مرزهای مشترک ایران و عراق و  ایجاد اردوگاهی تحت نظر سازمان ملل متحد جلسه مشترک برگزار کرد. یک روز قبل از پایان ضرب الاجل اعلان شده به وسیله مقام های جمهوری اسلامی ایران، وزیر امور خارجه عراق در مصاحبه با العربیه گفت، پنج اردوگاه برای اسکان افراد مسلح کُرد و خانواده‌هایشان در اقلیم کردستان تأسیس شد بعد از پایان ضرب الاجل جمهوری اسلامی ایران شاهد انجام نشدن حمله نظامی به مواضع مخالفان کُردی بودیم، 31 شهریور رئیس جمهور کشورمان  خواستار اعزام کارشناسان ایرانی به اقلیم کردستان عراق برای بررسی و حصول اطمینان از خلع سلاح کامل احزاب کُرد و تخلیه اردوگاه‌های آنان شد.