📋 دست بالای انتخابات ریاست جمهوری نزد کدام شبکههای اجتماعی است؟
🔹بررسی محتوای مربوط به انتخابات از زمان شهادت سیدابراهیم رئیسی تا قبل از اعلام نامزدهای احراز صلاحیت شده (دوره ۲۰ روزه) نشان میدهد رقابت اصلی در شکلدهی افکار عمومی و جریانسازی میان دو پلتفرم خارجی یعنی توئیتر و تلگرام و یک پیامرسان داخلی یعنی ایتا است؛ توئیتر با جذب بیشترین تعداد کاربر درگیر در انتخابات، تلگرام با گرفتن بیشترین تعداد بازدید از کاربران خود و ایتا با انتشار بیشترین میزان محتوا.
🔹رکود و رخوت در اینستاگرام با حدود ۳۱ میلیون کاربر فعال و پرطرفدارترین پلتفرم در ایران میگوید تحرکات انتخاباتی در میان توده مردم هنوز شکل نگرفته است.
🔹در اکثر بسترهای خبری بررسی شده در بازه زمانی ۳۰ اردیبهشتماه تا ۱۸ خردادماه بیشترین میزان تولیدمحتوا در روز ۱۴ خردادماه و در پی بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص انتخابات صورت گرفته است. همچنین فعالترین کاربران در میان همه این بسترها به کاربر ایتا با بیش از هزار مطلب مرتبط با انتخابات مربوط بوده است.
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
🥪 یک لقمه تربیترسانهای
💎 از توصیههایی که به کسانی که به فضای دیجیتال وابسته شدهاند میکنند این است که مثلا با خود وعده کنند که نیم ساعت بعد از بیدار شدن، نیم ساعت تا سهربع قبل از خوابیدن سراغ این فضا نروند. همچنین برای استفاده از این فضا در طول روز زمانهای مشخصی قرار بدهند و با خود قرار بگذارند که مثلا در این چهار زمان به فضای سایبری رجوع کنند.
👈 این تعیین زمان باعث میشود تا فرد اصطلاحا برای خود یک انضباط دیجیتالی پیاده کند و از وابستگی به فضای دیجیتال نجات پیدا کند.
#انضباط_دیجیتالی
#مراقبت_های_فناورانه
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
✌️ کلام حرف حساب
در آیندهٔ نزدیک برای اینکه مشغول به کاری بشوید دیگر لازم نیست تا در برگهای بیوگرافی خود را بنویسید! بلکه یک برداشت روانشناسانه از فضای مجازیِ شما به راحتی در اختیار خیلیها قرار میگیرد.
مجموع رفتارهایی که ما انجام میدهیم اعم از دانلودها، آپلودها، پینوشتهایی که برای دیگران می نویسیم و...همه و همه یک هویت یکپارچه از ما در فضای سایبر به نمایش میگذارد که در آینده میتواند در اختیار شرکتهایی قرار بگیرد که از آن در حوزهی استخدام و به کارگیری ما، ازدواج، اخذ ویزا و یا حتی جاسوسی از ما مورد استفاده قرار گیرد.
🔚 پس از الآن به فکر آن آیندهی نه چندان دور خود باشیم؛ و برای خود سپری به نام مدیریت ردپای در فضای سایبر و مديريت اثر انگشت دیجیتال قرار بدهیم.
#هوشدیجیتال
#رد_پای_دیجیتال
#اثر_انگشت_دیجیتال
#دو_کلام_حرف_حساب
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
📌۱۰ نکته پیرامون #مناظره نخست
۱. فضای مناظره تا حدّ قابل قبولی مؤدّبانه و محترمانه بود.
جدل و جنجال و طعنه و تهاجم بر فضا غلبه نکرد تا موجب آبروریزی و خجالت ملّی شود.
الحمدلله همه طرفین تا حدودی(جز موارد معدود) عقلانیت به خرج دادند و از این جهت که نگرانی رهبر عزیزمان در مورد احتمال لجنپراکنی مورد توجّه قرار گرفت، ان شاء الله برای ملّت و نظام و کاندیداها موجب برکت خواهد بود..
۲. از حیث شیوه اجرا، افراد فرصت کافی نداشتند و بریده بریده و عجولانه نکاتی میگفتند که در اغلب موارد بحث ناظر به نظرات یکدیگر هم پیش نمیرفت و لذا تشویش و آشفتگی معنایی بر فضای مناظره حاکم شد. مشخّص نیست مردم چقدر توانسته باشند از طریق این مناظره به انتخاب عالمانه و شناخت عمیق از افراد نزدیک شوند.
۳. از حیث محتوایی، در دو جهت سلبی و ایجابی، انسجام و عمق لازم وجود نداشت و مجموعا بار معنایی و راهبردی مناظره بالا نبود و این اصلا چیز خوبی نیست و حتما باید ستادها در مناظرات بعدی تدارک کنند.
یادمان باشد دوست و دشمن در سراسر جهان این مناظرات را زیر نظر دارند و مبتنی بر آن ما را قضاوت میکنند!
۴. در بخش زیادی از پاسخ به سئوالات، علی الخصوص بخش اوّل پاسخ به سئوالات داده نشد، (حدّاقل یکی) که البته این مربوط به نوع مدیریت سئوالات زیاد و وقت کم و شرائط هم هست که اون حجم سئوال ، گرچه انتخابی است و می توانند به یکی یا همه پاسخگو باشند، امّا تعداد سئوال زیاد سبب از هم گسیختگی افکار و عدم تمرکز روی یک تا چند سئوال است. (به نظر شیوه ی مناسبی نیست.)
۵. نشانههایی از تلاش نافرجام برای احیای گفتمان سازش و #سیاستورزی برجامی بروز کرد، امّا ره به جایی نبرد.. البته ماجرای نقد کردن چک برجام هم پاس گل کاندیدای جبهه انقلاب به بانیان گفتمان سازش و جهانیسازی بود که باید بیش از اینها دقّت کنند!
۶. ستایشنامهخوانیهای قجری از #ترکیه بحرانزده هم نوبر بود واقعا!
ترک ها چه از نوع نوعثمانی اردوغانی باشند یا از ایالت قفقاز جنوبی، حسرت #تبریز را میخورند.. از هر جهت..
‼️آنوقت کعبه آمال نماینده مردم عزیز تبریز شده ترکیه مفلوک؟؟!!!
۷. #تاریخندانی هم یکی از مهمترین چالشهای مناظره و البته ریاستجمهوری آتی است!
تاریخ به تحلیل گذشته و توصیف وضع موجود عمق میدهد و راهگشای آینده است. برخی کاندیداهای محترم از این دانش بنیادین بهره چندانی نبردند! خوب است اطرافیانشان از جایگاه تاریخ در علوم استراتژیک برایشان بگویند.
۸. واکنشهای مختلف به مناظره امشب را دقیق باید رصد کرد؛ افراد و جریانهای سیاسی و رسانهای، در فرایند انتخابات و خصوصآ در حال و هوای مناظرات، معمولا نظرات نهفته سیاسی شان را رو میکنند و این اتّفاق در جهت جريانشناسی بسیار قابل استفاده است!
۹. هم جای شهید رئیسی خالی بود..هم قابش..دلمان گرفت..
🌷در دایره ی انصاف تلاش صدا و سیما در این مدّت درخور ستایش است.
نسبت به دوره های قبل، میزگردها و برنامه های متنوّع انتخاباتی، تکرار برنامه ها و اختصاص شبکه ی اختصاصی به هر یک از کاندیداها در تلوبیون و.. انصافآ عالی است..
۱۰. مناظره امشب به نظر نتوانست به نحو قابل قبولی در انبعاث عمومی مردم و اقناع نخبگانی موفّق از کار در بیاید. تکثّر برنامههای تبلیغاتی تلویزیونی از یک طرف(که نقطه ی قوّت است.) و رشد فزاینده اطّلاعات عمومی و انتظارات مردم از دیگر سو، موجب شده بسیجکنندگی اجتماعی به چالشی بزرگ برای نامزدهای ریاستجمهوری تبدیل شود و حال آنکه از اصلی ترین شاخصهای رئیسجمهور توانمند، قدرت موج آفرینی و انبعاث اجتماعی و اقناع نخبگانی است؛ در این جهت نیز نامزدهای جبهه انقلاب باید فکری عاجل و اساسی کنند وگرنه شعبدهبازی و #شایعهپردازی در #شام_آخر، نتیجه تلخی ممکن است برای کشور و نظام رقم بزند.
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
🔘 شگردهای رسانهای در ایام انتخابات
«اسارت مسلح»
▪️در ایام تحولات سیاسی و برگزاری انتخابات، شرکت در انتخابات موضوع اول جامعه ایران است.
همزمان شرکت نکردن در انتخابات نیز موضوع اول رسانه های خارجی است.
▪️ آنها انبوهی از خبر تحلیل و گزارش تهیه کرده اند که بگویند انتخابات در ایران بی فایده است.
این نوع خبر رسانی همیشه همراه با شگردهایی است که مخاطب را قانع کند که رای ندهد...
▪️یکی از این شگردها ”اسارت مسلح“ است، در این شگرد ابزارهای مردم برای تغییر و بهتر کردن جامعه که همان رأی دادن است را از او می گیرند.
▪️در شگرد ”اسارت مسلح“
ذهن مخاطب باید به این نتیجه برسد که زندانی شرایطی است که به او تحمیل شده و سلاح او که حق رأی است دیگر نمی تواند برای او کاری بکند...
▪️ تکنیک ”اسارت مسلح“ جامعه را ضعیف می کند و روحیه امید را از او می گیرد.
▪️هیچ چیز مانند اسارت
نمی تواند حرکت و پویایی جامعه را
از بین ببرد...
▪️ دکتر علیرضا داوودی کارشناس ارشد رسانه توضیح می دهد...
https://eitaa.com/sawaad/202
#سواد_رسانه
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
💢نگاهی به یک روش تاثیرگذار رسانهای و اندکی تامل
موج انتشار افکارسنجی ها و هشتگ ها در انتخابات چه کاربردی دارد؟
🔻فارغ از برخی فرآیندهای علمی و منطقی حوزه افکارسنجی و داده کاوی، در سایر تصاویری که در قالب نظرسنجی منتشر و سعی در القای یک اکثریت به مخاطبان دارد، با مقوله اثرگذاری #اکثریت_نمایی در فرآیندهای مختلف مواجه هستیم.
🔻ایناکثریت نمایی بیشتر گروه مردد چه در رای دادن و چه بین انتخاب دو یا چند کاندیدا را #مهندسی_رفتار کرده و تصور اعتقاد اکثریت به یک فرد را پررنگ میکند.
🔻فرضیه اصلی این روش این است که اگر اکثریت مردم کاری را انجام می دهند یا به چیزی اعتقاد دارند و این موضوع به گونهای بازنمایی می شود که آن کار یا عقیده حتما درست است. نکته اینجاست به دلیل اینکه انسان میل به قرار گرفتن در میان گروه اکثریت را دارد، اغلب بطور ناخودآگاه تحت تاثیر این موضوع قرار میگیرد. این رویه موجب تحقق #واگیری_هیجانی نیز میشود.
🔻گاهی #هشتگ_ها و تلاش برای ترندسازی آنها نیز در همین راستا انجام میشود. سازندگان پیام های رسانه ای می خواهند نشان دهند که اکثر مردم نظر خاصی را دنبال می کنند، پس شما هم چنین باشید.
🔻اکثریت بازنمایی شده لزوما اکثریت حقیقی جامعه نیست. بر مبنای تحلیل و بررسی خود و با نگاه ۳۶۰ درجه به افراد و موضوعات توجه کنیم.
✍معصومه نصیری_مدرس سواد رسانهای
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
🎥 نشست زنده:
🔻مشارکت همگانی و شاخصه های انتخاب درست
🔹باحضور:
📌 سردار سامان کریمی
«معاون سیاسی سازمان عقیدتی سیاسی فراجا و هادی سیاسی ویژه کشوری»
📆 پنجشنبه 31 خرداد ماه 1403
🕗 ساعت: 20
📲 پخش زنده از کانال بصیرت در پیام رسان روبیکا
👇👇👇
https://rubika.ir/baseeratt
#مثل_رئیسی
#خادم_امین
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
💠 زودباوری
🔰در عصر ما یکی از دامهای اصلی زودباوری مردم، شبکههای اجتماعی هستند.افراد زودباور عموماً به دلیل:
🔸ناآگاهی
🔸حضور کمرنگ در بین افراد جامعه
🔸پرورش یافتن در فضایی بسته
🔸 برخوردار نبودن از تفکری انتقادی
🔸 اهمیت دادن بیش از اندازه به تأیید دیگران
🔸 خودکمبینی و نداشتن «اعتماد به خود»
بهسادگی تحت تاثیر امواج اجتماعی و فرهنگی قرار میگیرند.
#سواد_رسانه
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
⭕️ چرا همه کاندیداها به دنبال «روایت پیروزی» از خود هستند؟
🔻 واقعیت آن است که "روایت" به زندگی ما و کنش ها و رفتارهای ما معنا می بخشد. ما هر پدیده ای را آنطور می فهمیم که روایت آن را پذیرفته ایم.
🔻 در چند روز اخیر اغلب کاندیداهای ریاست جمهوری و ستادهای انتخاباتی آنها کوشیده اند با نظرسنجی ها، افکارسنجی ها، بازنمایی حضور هواداران و غیره، روایت «پیروز بودن» خود را به خورد ما بدهند.
🔻 آنها به خوبی می دانند که اغلب ما اگر روایت پیروز بودن آنها را بپذیریم، روی اسب بازنده قمار نخواهیم کرد و ترجیح می دهیم فردای بعد از انتخابات جزو کسانی باشیم که حس خوبی از رایی که داده اند داشته باشیم و گمان کنیم بالاخره تلاشمان منجر به پیروزی شده است.
🔻 از طرف دیگر، روایت پیروزی کاندیدایی خاص باعث می شود هواداران کاندیداهای دیگر، تلاش برای رسیدن به پیروزی را بی نتیجه و بی اثر بدانند؛ در نتیجه تلاش مضاعفی نخواهند کرد و ای بسا نتیجه انتخابات را همین تلاش نکردنها تعیین کند.
🔻 تمثیل معروفی وجود دارد که می گوید گروهی شکارچی اگر حلقه ای را پیرامون گوزنی ایجاد کرده باشند که او را شکار کنند، چنانچه همه به نتیجهدار بودن رفتارشان یقین داشته باشند، گوزن شکار می شود اما اگر یک نفر به هر دلیلی نسبت به نتیجه شکار دچار شک و تردید شود و کمین را رها کند، گوزن از همان نقطه می تواند فرار کند. نتیجه انتخابات را اطمینان خاطرِ تک تک هواداران به پیروزی تعیین می کند. بنابراین روایت پیروزی، تعیینکنندهترین عنصر در نتیجه انتخابات خواهد بود.
#سواد_روایت
#انتخابات1403
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
📌ما رسانه نداریم،
🔺 اگر قتل خانم #میترا_استاد به عنوان یک #زن از سوی جناح #طالبانی و نفوذی در ارکان جمهوری اسلامی نبود و به انقلابیون ربط داشت، از آن یک پتک جهانی درست میکردند و پرونده قتل این #زن بیدفاع حتی در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز مطرح میشد...
📌ما رسانه نداریم،
💢 اگر تصاویر نمایشی و پوپولیستی نماز جماعت سران فتنه، بجای انتشار از سوی اصلاح #طالبان، تصاویری از نماز جماعت جلیلی و قالیباف و زاکانی رو به تصویر میکشید، ما متهم میشدیم به نگاه ابزاری به دین و نفاق و بردن با زور مردم به سوی بهشت...!
📌ما رسانه نداریم،
💢 اگر کسی بجز #پزشکیان اینهمه با تحریف از قرآن و نهجالبلاغه مثال میآورد، ما محکوم میشدیم به پرستیدن اعراب،
و حتی ما بلد نیستیم که زانو زدن #ظریف مقابل یک عرب را به تسلیم و وادادگی مقابل نوکران #کدخدا به مردم و قشر خاکستری معرفی کنیم.
📌ما رسانه نداریم،
💢 برنده بلامنازع مناظرهی سوم #زاکانی بود، اما فضای مجازی با برعکس نمودن حقیقت، جملهی ( من نمیذارم تو [ با فریب مردمی که آنها را گلههای گوسفند میپندارید ] رییس جمهور شوی ) را به عنوان نقطه ضعف جبههی انقلاب، ترند کردند.
📌ما رسانه نداریم،
💢 وگرنه پروندهی ادعای موهوم ظریف با اعلام زودهنگام پیروزی پزشکیان در ۹ تیر، به عنوان #کلید زدن فتنهی جدیدی مبنی بر ادعای #تقلب به دادگاه فرستاده میشد، نه اینکه فریبکارانه و طلبکارانه در رسانهی ملی عربده بکشد و طلبکار باشد.
📌ما رسانه نداریم،
💢چرا که فتنهگرانی مثل خاتمی، روحانی و... در هر کشوری بودند بابت خیانت #کرسنت بارها محاکمه و مجازات میشدند،
🔺اما رسانهای نیست تا عمق این فاجعه را برای مردم شریف ایران شفافسازی کند تا امروز، دزدان و رانت خواران از بیتالمال، طلبکار نباشند.
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
تا ۱۵ دقیقه قبل سقوط همه چیز طبیعی به نظر میرسد!
■دیده اید وقتی تمایل به خریدن چیزی پیدا میکنیم، چقدر از آن چیز در دور و برمان میبینیم؟
□مثلا کسی دوست دارد ماشین خاصی بخرد؛ بعد هر جاکه در فضای مجازی و حقیقی میرود از آن ماشین میبیند؛ طوری که احساس میکند بیشتر مردم از آن ماشین دارند و حتما این ماشین خیلی خوب است که مردم این همه از آن دارند!
●ولی مشخص است که این اتفاق فقط در ذهن و مغز ماست و در بیرون اینطوری نیست. یعنی یک رخداد سابجکتیو است، نه آبجکتیو. انفسی است، نه آفاقی. یکجور کارکرد مغزی برای قوت قلب گرفتن و ادامه دادن به زندگی است.
○این تمرکز بیش از حد بر موضوع مورد علاقه، گرچه یک خطای شناختی در حوزهی توجه است، اما ریشه ی تکاملی دارد. به این معنا که در هزاران ها سال تکامل بشر ما برای زنده ماندن و تولید مثل نیاز داشتیم که بر موضوعات خاصی که به زنده ماندن و تولیدمثل شخص ما یا خویشان نزدیکمان سود یا زیان میرساندهاند تمرکز داشته باشیم.
■خیلی از اختلافات آدمها و اقوام و ملل و فرهنگها به همین برمیگردد که در هر جایی منابعِ سود و زیان برای بقا و تولیدمثل متفاوت بوده است. اما این خطای توجهی در کنار سودمندیاش، خاستگاه اشتباهات ومغالطات بسیاری هم میشود.
□یکی از این خطاها چیزیست که به آن میگوییم خطای اکثریت یا مغالطهی اکثریت که هم یک فرد و هم یک جامعه یا حزب و حاکمیت به آن مبتلا میشوند و گاهی مصیبتهای فراوان پدید میآورند.
●مغالطهی اکثریت در حوزهی فردی این گونه است که وقتی به چیزی تمایل داریم دلایل بسیاری در تایید آن میبینیم و شواهد مخالف را یا نمیبینیم یا مهم نمیدانیم و چشم میپوشیم.
○حتی در موضوع محبوبیت هم اینگونه است. وقتی چهارنفر برایمان کف میزنند، حسِ خودخفن پنداری افراطی بر ما چیره میشود.
■در حوزهی اجتماعی نیز ممکن است یک گروه و حزب و دولت و حاکمیت با دیدن چند نفر از طرفدارانشان، آنها را اکثریت بپندارند و با کاشته شدن بذر توهم در ذهنشان، باد نخوت برآرند و چشم بر واقعیات مخالف ببندند.
□یک جملهی معروفی هانا آرنت در مورد سقوط حکومتها در طول تاریخ دارد که بسیار زیباست:
"تا ۱۵ دقیقه قبل سقوط همه چیز طبیعی به نظر میرسد!"
●این قابلیت مغز ما برای چنین خطای شناختی از گذشته مورد توجه بوده است. برای همین است که در اخلاق سنتی، که بیشتر بر حوزهی فردی متمرکز است، گفته میشود حتما در هر کار و تصمیمی: "با صاحبان خِرَد که در آن موضوع نفع و ضرر اشتراکی ندارند و میتوانند از بیرون به مسالهی شما نگاه کنند (باصطلاح: عقل منفصل هستند)، مشورت کنید.
○یا با منتقدان دلسوز همنشینی داشته باشید. و حتی به حرف منتقدان غرضورز یا حتی دشمنانتان نیز هشیارانه توجه نمایید؛ چراکه گاهی در کلام آنها پنجرههایی از حقیقت هست، که در توجهات خودتان و دوستانتان نیست.
■جالب است که حتی در روانشناسی تجارت و بازرگانی گفته میشود هر وقت برای خریدن چیزی هزار دلیل پیدا کردید و در خودتان احساس فشار و اجبار برای خریدنش دیدید و توهم زدید که فقط با داشتن آن است که زندگیتان بهتر میشود؛ کافیست فقط هفت روز دست نگه دارید. بعد از هفت روز خیلی از آن دلایل پوچ میشوند و باد فشار درونیتان هم تنظیم میگردد و به تعادل میرسید، و خرید بهتری میکنید.
□و یا در اخلاق سیاسی جدید گفته میشود که آزادی مطبوعات و آزادی احزاب جزو فضیلتهای اجتماعی هستند و محال است بدون وجود آنها یک جامعه رشد خاصی بکند.
●به قول والتر لیپمن، جایی که همه یکجور میاندیشند، در واقع هیچکس فکر نمیکند.
○اما اگر این آزادی تامین نباشد و فقط چاپلوسان و مداحان و ریاکاران احمق یا منفعتطلب آزاد باشند، نه تنها به خطاها و ریسک های اجتماعی بیتوجهی میشود؛ بلکه نوعی حالت جهل مرکب پدید میآید که خطرناکترین پدیدهی بشری است. یعنی هم نمیدانیم؛ و هم نمیدانیم که نمیدانیم. به قول معروف:
آنکس که نداند و بخواهد که بداند.
جان و تن خود را ز جهالت برهاند.
آنکس که نداند و نداند که نداند.
در جهل مرکب ابدالدهر بماند.
■ما گاهی نیازمند همنشینی با افرادی هستیم که خطاهای ما را ببینند و دلسوزانه یا غیر دلسوزانه به ما تذکر دهند. رشد ما نیازمند چشیدن تلخی انتقادات سازنده و حتی غیرسازنده است. گاهی پنجرههای گشوده بر حقیقت که در نقدها هست، بسیار فراختر از روزنههای تعریف و تمجید است. گاهی تیغ نقد مانند هرسهای باغبان باعث رشد میشود و تمجید مداحان آفت رشد میگردد.
□در چنین جاهاییست که بزرگان گفتهاند بر دهان چاپلوسان خاک بپاشید. اینان دانسته و نادانسته دارند برای شما چاه میکنند.
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan
تا ۱۵ دقیقه قبل سقوط همه چیز طبیعی به نظر میرسد!
■دیده اید وقتی تمایل به خریدن چیزی پیدا میکنیم، چقدر از آن چیز در دور و برمان میبینیم؟
□مثلا کسی دوست دارد ماشین خاصی بخرد؛ بعد هر جاکه در فضای مجازی و حقیقی میرود از آن ماشین میبیند؛ طوری که احساس میکند بیشتر مردم از آن ماشین دارند و حتما این ماشین خیلی خوب است که مردم این همه از آن دارند!
●ولی مشخص است که این اتفاق فقط در ذهن و مغز ماست و در بیرون اینطوری نیست. یعنی یک رخداد سابجکتیو است، نه آبجکتیو. انفسی است، نه آفاقی. یکجور کارکرد مغزی برای قوت قلب گرفتن و ادامه دادن به زندگی است.
○این تمرکز بیش از حد بر موضوع مورد علاقه، گرچه یک خطای شناختی در حوزهی توجه است، اما ریشه ی تکاملی دارد. به این معنا که در هزاران ها سال تکامل بشر ما برای زنده ماندن و تولید مثل نیاز داشتیم که بر موضوعات خاصی که به زنده ماندن و تولیدمثل شخص ما یا خویشان نزدیکمان سود یا زیان میرساندهاند تمرکز داشته باشیم.
■خیلی از اختلافات آدمها و اقوام و ملل و فرهنگها به همین برمیگردد که در هر جایی منابعِ سود و زیان برای بقا و تولیدمثل متفاوت بوده است. اما این خطای توجهی در کنار سودمندیاش، خاستگاه اشتباهات ومغالطات بسیاری هم میشود.
□یکی از این خطاها چیزیست که به آن میگوییم خطای اکثریت یا مغالطهی اکثریت که هم یک فرد و هم یک جامعه یا حزب و حاکمیت به آن مبتلا میشوند و گاهی مصیبتهای فراوان پدید میآورند.
●مغالطهی اکثریت در حوزهی فردی این گونه است که وقتی به چیزی تمایل داریم دلایل بسیاری در تایید آن میبینیم و شواهد مخالف را یا نمیبینیم یا مهم نمیدانیم و چشم میپوشیم.
○حتی در موضوع محبوبیت هم اینگونه است. وقتی چهارنفر برایمان کف میزنند، حسِ خودخفن پنداری افراطی بر ما چیره میشود.
■در حوزهی اجتماعی نیز ممکن است یک گروه و حزب و دولت و حاکمیت با دیدن چند نفر از طرفدارانشان، آنها را اکثریت بپندارند و با کاشته شدن بذر توهم در ذهنشان، باد نخوت برآرند و چشم بر واقعیات مخالف ببندند.
□یک جملهی معروفی هانا آرنت در مورد سقوط حکومتها در طول تاریخ دارد که بسیار زیباست:
"تا ۱۵ دقیقه قبل سقوط همه چیز طبیعی به نظر میرسد!"
●این قابلیت مغز ما برای چنین خطای شناختی از گذشته مورد توجه بوده است. برای همین است که در اخلاق سنتی، که بیشتر بر حوزهی فردی متمرکز است، گفته میشود حتما در هر کار و تصمیمی: "با صاحبان خِرَد که در آن موضوع نفع و ضرر اشتراکی ندارند و میتوانند از بیرون به مسالهی شما نگاه کنند (باصطلاح: عقل منفصل هستند)، مشورت کنید.
○یا با منتقدان دلسوز همنشینی داشته باشید. و حتی به حرف منتقدان غرضورز یا حتی دشمنانتان نیز هشیارانه توجه نمایید؛ چراکه گاهی در کلام آنها پنجرههایی از حقیقت هست، که در توجهات خودتان و دوستانتان نیست.
■جالب است که حتی در روانشناسی تجارت و بازرگانی گفته میشود هر وقت برای خریدن چیزی هزار دلیل پیدا کردید و در خودتان احساس فشار و اجبار برای خریدنش دیدید و توهم زدید که فقط با داشتن آن است که زندگیتان بهتر میشود؛ کافیست فقط هفت روز دست نگه دارید. بعد از هفت روز خیلی از آن دلایل پوچ میشوند و باد فشار درونیتان هم تنظیم میگردد و به تعادل میرسید، و خرید بهتری میکنید.
□و یا در اخلاق سیاسی جدید گفته میشود که آزادی مطبوعات و آزادی احزاب جزو فضیلتهای اجتماعی هستند و محال است بدون وجود آنها یک جامعه رشد خاصی بکند.
●به قول والتر لیپمن، جایی که همه یکجور میاندیشند، در واقع هیچکس فکر نمیکند.
○اما اگر این آزادی تامین نباشد و فقط چاپلوسان و مداحان و ریاکاران احمق یا منفعتطلب آزاد باشند، نه تنها به خطاها و ریسک های اجتماعی بیتوجهی میشود؛ بلکه نوعی حالت جهل مرکب پدید میآید که خطرناکترین پدیدهی بشری است. یعنی هم نمیدانیم؛ و هم نمیدانیم که نمیدانیم. به قول معروف:
آنکس که نداند و بخواهد که بداند.
جان و تن خود را ز جهالت برهاند.
آنکس که نداند و نداند که نداند.
در جهل مرکب ابدالدهر بماند.
■ما گاهی نیازمند همنشینی با افرادی هستیم که خطاهای ما را ببینند و دلسوزانه یا غیر دلسوزانه به ما تذکر دهند. رشد ما نیازمند چشیدن تلخی انتقادات سازنده و حتی غیرسازنده است. گاهی پنجرههای گشوده بر حقیقت که در نقدها هست، بسیار فراختر از روزنههای تعریف و تمجید است. گاهی تیغ نقد مانند هرسهای باغبان باعث رشد میشود و تمجید مداحان آفت رشد میگردد.
□در چنین جاهاییست که بزرگان گفتهاند بر دهان چاپلوسان خاک بپاشید. اینان دانسته و نادانسته دارند برای شما چاه میکنند.
✅ با ما باسواد شوید
🚩 نهضت سواد رسانه ای انقلاب اسلامی استان گیلان
🌐 @nasra_guilan