#چهار_شنبه_های_اخلاقی شماره 4 اخلاق فردی و اجتماعی بعضی معتقدند تمام اصول اخلاقی بازگشت به مناسبات خاص اجتماعی انسان با دیگران می کند بطوری که اگر اجتماعی اصلًا وجود نمی داشت و هر انسانی کاملًا جدا از دیگران می زیست و هر فرد، بی خبر از وجود دیگران زندگی می کرد، «اخلاق» اصولًا مفهومی نداشت، زیرا غبطه و حسد، تواضع و تکبر، حسن ظن، عدالت و جور، عفت، سخاوت و بخل و امثال اینها همه از مسایلی است که فقط و فقط در اجتماع و برخورد انسان با دیگران مفهوم دارد. بنابراین انسان منهای اجتماع با انسان منهای اخلاق همراه خواهد بود. ولی در عین اینکه باید اعتراف کرد که بسیاری از فضائل و رذائل اخلاقی با زندگی اجتماعی انسان بستگی دارد، چنان نیست که این مسأله عمومیت داشته باشد، زیرا بسیاری از مسائل اخلاقی هستند که فقط جنبه فردی دارند و در مورد یک انسان تنها نیز کاملًا صادقند. مثلًا «صبر» یا «جزع» بر مصائب، شجاعت یا ترس در برابر پیشامدها، کوشش یا تنبلی در راه رسیدن یک فرد به هدف خود، غفلت یا توجه نسبت به آفریدگار جهان، شکر یا کفران در برابر نعمتهای بی پایان او و امثال این امور- که علمای اخلاق در کتب اخلاقی از آن بحث نموده اند و جزء فضائل یا رذائل اخلاقی شمرده اند- می تواند جنبه فردی داشته باشد و درباره یک فرد که زندگی کاملًا جدا از اجتماع دارد نیز صدق کند. از اینجا تقسیم اخلاق به «اخلاق فردی» و «اخلاق اجتماعی» روشن می گردد؛ ولی ناگفته پیداست که اخلاق اجتماعی وزنه سنگین تری در علم اخلاق دارد و شخصیت انسان بیشتر بر محور آن دور می زند اگرچه اخلاق فردی نیز سهم قابل توجهی در مورد خود دارد. #اشتباه_بزرگ نکته دیگری که در اینجا ذکر آن ضرورت دارد این است که کسانی که برای تهذیب اخلاق و تربیت نفوس از اجتماع کناره گیری کرده و به انزوا می گرایند و تصور می کنند از این راه بهتر می توانند به این هدف بزرگ نایل شوند سخت در اشتباهند، زیرا آنها در واقع موضوع اخلاق اجتماعی را از بین می برند و این عمل گرچه آنها را از مفاسدی برکنار می دارد، ولی این در واقع فضیلت محسوب نمی شود. از این گذشته تجربه نشان داده که انزوا و گوشه گیری از اجتماع یک رشته مفاسد اخلاقی را مانند کج خلقی، بدبینی به مردم، عجب و غرور، سوء ظن به تقدیر خداوند در انسان ایجاد می کند لذا اسلام مسلمانان را به زندگی اجتماعی و حتی «سواد اعظم» (شهرهای بزرگ) تشویق کرده و رعایت اصول اخلاقی را در دل اجتماع به انسان توصیه می کند. #ندای_تهذیب 🌻 @nedaye_tahzib 🌿 tahzib-howzeh.com