❇️ خودسازی و تزکیه نفس؛ ضرورت توجه به نفس و لغزش‌های آن سوره مائده، آیه ۱۰۵ ♻️توضیح آیه 🔸انسان از دو بعد مادی و روحانی برخوردار است. چنان‌چه بعد روحانی یا عقلانی وی بر قوای جسمی یا حیوانی وی غلبه کرده و آن را به تسخیر خود در آورد، به اوج انسانیت تعالی یافته و به جوار قرب پروردگار رشد می‌یابد، ولی اگر قوای جسمانی یا مادی وی بر قوای روحانی و معنویش غلبه کند، به حضیض حیوانیت تنزل می‌یابد. 🔹از این رو، توجه به نفس -به عنوان مرکز تنازع قوای حیوانی و روحانی- بسیار ضروری و مورد توجه اکید قرآن کریم و پیشوایان دینی است؛ زیرا در صورت لجام گسیختی و رها بودن، نور عقل پوشیده و یا خاموش می‌شود. ♻️حدیث امام علی(ع) می‌فرمایند: «نفس‌های خود را مجال ندهید که این مجال دادن، شما را به راه ستم‌کاران خواهد برد و سستی نورزید که این سستی شما را به معصیت در خواهد آورد.» (نهج‌البلاغه: خطبه ۸۶) #حفظ_موضوعی #خودسازی_و_تزکیه_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ خودسازی و تزکیه نفس؛ محاسبه و مراقبه‌ی نفس سوره حشر، آیه ۱۸ و ۱۹ ♻️توضیح آیه 🔸بی‌گمان توجه به نفس، نقش بسزایی در خودسازی و رشد و کمال اخلاقی انسان دارد. توجه به نفس که از آن در علم اخلاق به «محاسبه و مراقبه نفس» یاد می‌شود به این معناست که انسان در همه‌ی لحظات زندگی، از نفس خویش مراقبت و حساب کشی نماید تا به اعمال نیک روی آورد و دچار لغزش نگردد. 🔹سپس اعمال نیک و بد خویش را به شماره آورده و برای اعمال نیک، شکرگزاری و برای گناهان استغفار نماید. آنگاه اعمال روزانه ی خود را با روز گذشته مقایسه و میزان پیشرفت خویش را بسنجد. محاسبه و مراقبه تأثیر مهمی در کنترل هوای نفس و لغزش‌های گاه و بیگاه آن دارد و بدون آن، وصول به كمالات اخلاقی ناممکن است. ♻️حدیث امام صادق(ع) می‌فرمایند: «حاسبُوا اَنْفُسَکُم قبلَ اَن تُحاسَبُوا علیها»؛ «[از خویشتن] حساب‌رسی نمایید؛ پیش از آن‌که به حساب شما رسیدگی شود.» ( کافی: ج۸، ص۱۴۳، ح۱۰۸) #حفظ_موضوعی #خودسازی_و_تزکیه_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ خودسازی و تزکیه نفس؛ الهام خوبی‌ها و بدی‌ها به نفس سوره شمس، آیه ۱ تا ۱۰ ♻️توضیح آیه 🔸پروردگار حکیم عالم، همه خوبی‌ها و بدی‌ها را به نفس آدمی الهام نمود تا با اختیار خویش راه فلاح و رستگاری را در پیش گرفته و از فجور و بی‌تقوایی بپرهیزد. ♻️حدیث امام علی(ع) می‌فرمایند: «نفس‌ها افسار گسیخته‌اند، اما دست خردها عنان آن‌ها را گرفته و نمی‌گذارند به بدبختی و هلاکت افکنند.» ( غررالحکم: ج ۲، ص ۱۱۹، ح ۲۰۴۸) #حفظ_موضوعی #خودسازی_و_تزکیه_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ خودسازی و تزکیه نفس؛ تاثیر رحمت و فضل الهی در خودسازی سوره نور، آیه ۲۱ ♻️توضیح آیه 🔸پیشتر نیز اشاره شد که فضل و رحمت الهی شرط لازم برای خودسازی و تهذیب نفس است. 🔹عبور از گردنه‌ی سخت و پیمودن مسیر صعب العبور تربیت نفس، به امداد و لطف کسی احتیاج دارد که در مواقع لغزش و سقوط، دست آدمی را بگیرد؛ از موهبت‌های خاص خود او را بی‌نصیب نگذارد و لطف و مهربانیش را از او دریغ نسازد. 🔸از این روست که علمای اخلاق، یکی از بزرگ‌ترین دشمن انسان‌ها را در سیرو سلوک اخلاقی و ریاضت‌های نفسانی، عُجب و غرور آنان می‌دانند. ♻️حدیث پيامبراکرم (ص) در پاسخ به این سؤال که راه شناخت حق چیست؟، فرمود: «شناخت نفس.» پرسیده شد: راه رسیدن به معرفت نفس چیست؟، فرمود: «کمک جستن از حق در برابر نفس» ( عوالی الئالی: ج ۱، ص ۲۴۶، ح ۱) #حفظ_موضوعی #خودسازی_و_تزکیه_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ اقسام نفس؛ نفس اماره سوره یوسف، آیه ۵۳ ♻️توضیح آیه 🔸مقصود از نفس انسان، همان روح و کالبد ادمی است۔نفس در تعابیر قرآن، اقسام متعددی دارد، یکی از این اقسام، نفس اماره است۔ 🔹مقصود از نفس اماره، نفسی است که به بدی‌ها و زشتی‌ها امر می‌کند. این نفس، آدمی را به خوشی و لذت در دنیا سرگرم نموده و او را تا پای جان سرخوش غفلت و غرور می‌سازد. 🔸از آیه‌ی فوق -که بنا بر مشهور، از زبان حضرت یوسف (ع) نقل شده است- روشن می‌شود که رحمت و فضل خداوند، یاری کننده‌ی انسان از شر این نفس است. 🔹بنابراین باید‎ ‏به شدت مراقب هواها و خواهش‌های نفسانی آلوده به گناه بود؛‎ زیرا چنان‌چه اختیار آدمی به دست نفس اماره افتد، او را جز در ورطه‌ی هلاکت و نابودی ابدی رها نمی‌سازد۔ ♻️حدیث ▪️ امام علی (علیه‌السلام) : «إنّ النَّفسَ لَأمّارَةٌ بالسُّوءِ والفَحشاءِ ، فمَنِ ائتَمَنَها خانَتهُ ، ومَنِ استَنامَ إلَيها أهَلَكَتهُ» ▫️امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: « نفس همواره به بدی و زشت کاری فرمان می‌دهد. پس هرکه به نفس خویش اعتماد کند، نفس به او خیانت می‌ورزد و هرکه به آن دل خوش کند، نفس او ارابه هلاکت می‌افکند.» ( غررالحکم: ج ۲، ص ۵۲۱، ح ۳۴۹۱) #حفظ_موضوعی #اقسام_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ اقسام نفس؛ نفس مسوّله سوره یوسف، آیه ٨٣ ♻️توضیح آیه 🔸یکی از حالت‌های نفس، حالتی است که در آن نفس گرایش به گناه را در نظر انسان تقویت نموده و وی را به سمت لذات دنیوی ترغیب می‌نماید.از این نفس به نفس « مسوّله» یا زینت دهنده یاد می‌شود. 🔹تفاوت نفس مسؤله با نفس اماره آن است که فرد در این نوع حالت نفسانی دچار تغییر در نگرش و لغزش‌های نامحسوس معنوی می‌گردد. 🔸به عبارت دیگر، نفس مسوّله انسان را چون نفس اماره - به بدی امر نمی کند؛ بلکه بدی را در نظرش خوب جلوه داده تا خودش به دنبال آن برود. 🔹نمونه‌ی بارز پیروی از نفس مسوله، برادران یوسف بودند که در چاه انداختن یوسف در نظرشان امری عادی و خطایی کوچک و قابل گذشت، زینت داده شده بود. بسیاری از انسان‌ها بدون این که بدانند اسیر چنین نفسی گشته و قبح بدی‌ها در نظرشان کم رنگ گردیده است. ♻️حدیث امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: « نفس امّاره مسوّله، چون منافق چاپلوسی می‌کند و خود را چون دوستی سازگار و دلسوز جلوه می‌دهد و همین که فریب داد و [بر انسان] دست یافت، چون دشمن مسلط شده و با خودخواهی و قلدری فرمان می‌راند و [شخص را] به هلاکت می‌کشاند.» ( غررالحکم: ج ۲، ص ١٣٩، ح ۲۱۰۶) #حفظ_موضوعی #اقسام_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ اقسام نفس؛ نفس لوّامه سوره قيامت، آیه ٢ ♻️توضیح آیه 🔸انسان ممکن است بر اثر طغیان غرائز، گاهی مرتکب خلاف‌هایی شود، اما فورا پشیمان می‌گردد و به ملامت و سرزنش خویش می‌پردازد، و تصمیم بر جبران گناه می‌گیرد. در این حالت، نفس انسان را «لوّامه: سرزنش‌گر» می‌گویند. 🔹 از نفس لوّامه به وجدان بیدارگر ادمی نیز تعبیر می‌شود. این مرتبه از نفس در ابتدا برای همگان فراهم می‌شود، ولی چنان‌چه به آن بی‌توجهی شده و فرمان‌پذیری از نفس اماره یا مسئله کامل گردد، کم فروغ و گاه به کلی خاموش می‌شود. 🔸چون این نفس دارای فضیلت و ارزش در نزد خداست و سبب بیداری و توبه‌ی بسیاری از گناهکاران می‌گردد، خداوند در سوره‌ی قیامت بدان سوگند یاد کرده است. ♻️حدیث پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: « ای پسر مسعود! کارهای شایسته و نيک بسیار به جای آر؛ زیرا نیکوکار و بدکار هر دو پشیمان می‌شوند. نیکوکار می‌گوید: کاش خوبی‌های بیشتری انجام می دادم و بدکار می‌گوید: کوتاهی کردم. مؤید این مطلب، سخن خدای متعال است که می‌فرماید: و سوگند به نفس ملامتگر» ( مکارم الأخلاق : ص ۴۵۴) #حفظ_موضوعی #اقسام_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ اقسام نفس؛ نفس مطمئنّه سوره فجر، آیه ۲۷ تا ۳۰ ♻️توضیح آیه 🔸والاترین مرتبه‌ی نفس انسانی، نفس مطمئنه است. پس از تصفیه و تهذیب و تربیت کامل، انسان به مرحله‌ای می‌رسد که غرائز سرکش در برابر او رام شده و توانایی پیکار با عقل و ايمان او را در خود نمی‌بینند؛ چرا که عقل و ایمان آن قدر نیرومند شده‌اند که غرائز نفسانی در برابر آنها توانایی چندانی ندارد. به چنین نفسی که به مرحله‌ی اطمینان و باور قلبی به حقایق رسیده باشد، «نفس مطمئنه» گفته شده است. 🔹بر اساس آیات قرآن، این نفس از کرامت و منزلت خاصی نزد خداوند برخوردار است. نفسی است که در جایگاه صدق و در قرب خداوند جا گرفته است. نفسی است که خدای سبحان از او رضایت و خشنودی کامل دارد و او را در سلک بندگان خاص خود و در بهشت ویژه‌ی خود جای داده است. برای رسیدن به نفس مطمئنه، باید خودسازی و تهذیب نفس را سرلوحه‌ی اعمال و رفتار خود قرار داد. ♻️حدیث امام على (ع) : «النفس الكريمة لا تؤثر فيها النكبات؛ سختی‌ها و مصائب، در نفس گران‌مایه تأثیر نمی‌گذارد.» (غررالحکم، ج ۲، ص ۱، ح ۱۵۵۵) #حفظ_موضوعی #اقسام_نفس 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

❇️ ذکر و یاد خدا؛ دعوت به ذکر فراوان سوره احزاب، آیه ۴۱ تا ۴۳ ♻️توضیح آیه 🔸پیش از این به برخی از مهم‌ترین عوامل رشد و تعالی اخلاقی انسان اشاره شد. ذکر و یاد خدا نیز یکی از این عوامل است. 🔹بسیاری از علمای اخلاق، نخستین گام اصلی سیر و سلوک را «يَقظه» یا همان بیداری از خواب غفلت و یاد خدا دانسته‌اند. در میان تمام عبادات، تنها عبادتی که حد و مرز نداشته و افراط در آن راه ندارد، یاد خداست. 🔸روشن است که مقصود از ذکر و یاد خدا، تنها ذکر زبانی و اوراد تسبیح و تقدیس خداوند نیست؛ بلکه ذکر قلبی با توجه تمام به خداوند با جان و دل، مهم‌تر از یاد زبانی خداوند است. در آیه‌ی فوق، خداوند برترین موهبت‌های الهی را نصیب ذاکران نموده است. ♻️حدیث ▪️امام صادق (ع) : «مَا مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا وَ لَهُ حَدٌّ يَنْتَهِي إِلَيْهِ إِلَّا الذِّكْرَ فَلَيْسَ لَهُ حَدٌّ يَنْتَهِي إِلَيْهِ» ▫️امام صادق (ع) می‌فرمایند: «هر چیزی حدی دارد که در آن جا به پایان می‌رسد؛ مگر یاد خدا که آن را حد و نهایتی نیست.» (کافی، ج ۲، ص ۴۹۸، ح۱) #حفظ_موضوعی #ذکر_و_یاد_خدا 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

🍀 یاد خدا؛ مایه آرامش دلها 🍀 سوره رعد؛ آیه ۲۸ ♻️ توضیح 🔸هدف از تلاش و کوشش مستمر آدمی در زندگی، رسیدن به آرامش و امنیت خاطر پایدار است. گروهی رسیدن به این هدف را در مال و ثروت و مقام‌های دنیوی می‌دانند، ولی تاریخ نشان داده است نگرانی از زوال نعمت‌ها سبب شده است تا مرفهان نیز به آرامش حقیقی دست نیابند. 🔹با نگاهی به ابعاد وجودی انسان و ارتباط با عالم در می‌یابیم که بیشتر اضطراب و نگرانی‌های زندگی انسان ناشی از ضعف ایمان و عدم باور به قدرت، حکمت و عدالت خداست. 🔸از این رو یاد خداوند موجب می‌گردد تا انسان در طوفان ناملایمات زندگی به یگانه قادر هستی تکیه نموده و در دریای حوادث روزگار متلاطم نگردد. همچنین یاد خدا سبب پرورش کمالات اخلاقی در انسان و دوری از گناه و خطا می‌شود. 🔹شایان ذکر است مقصود از ذکر و یاد خدا توجه قلبی به ساحت قدس الهی و ذکر زبانی یکی از اقسام آن است. ♻️ حدیث ▪️امام علی(ع): ذِكرُ اللّه جَلاءُ الصُّدورِ و طُمأنِينَةُ القُلوبِ ▫️یاد خدا روشنی سینه‌ها و آرامش دلهاست. ( غررالحکم: ج۴ص۲۹ح۵۱۶۵) #حفظ_موضوعی #ذکر_و_یاد_خدا 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

🍀غافلان؛ پست‌ترین موجودات 🍀 سوره اعراف؛ آیه ۱۷۹ ♻️ توضیح 🔸هدف از خلقت انسان رسیدن به کمال و سعادت از راه بندگی خداوند است. خداوند برای این منظور، تمامی اسباب هدایت انسان را در اختیار او قرار داده است؛ بدین‌گونه که هم برای بندگان حجت باطنی (یا همان عقل) و حواس ظاهری را قرار داده تا در آفرینش عالم و خویشتن تأمل نموده و به حکمت آن پی ببرند و هم حجت‌های ظاهری یا همان پیامبر را مأمور هدایت آنان نموده تا با شنیدن سخنانشان راه هدایت را دریابند. 🔹در این میان، گروهی که ابزار هدایت (چون عقل و چشم و گوش) را در اختیار داشته، ولی از آن بهره نمی‌برند، دچار غفلت شده و مانند چهارپایان -بلکه پس‌ تر از آنان- هستند؛ زیرا از حقیقت انسانیت دور شده‌اند. ♻️ حدیث ▪️پیامبر اکرم(ص): مَن غَلَبَت علَيهِ الغَفلَةُ ماتَ قَلبُهُ ▫️هر که غفلت بر او چیره گردد دلش بمیرد. (غررالحکم: ج۵ص۲۳۹ح۸۴۳۰) #حفظ_موضوعی #ذکر_و_یاد_خدا #غافلان_از_خدا 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain

🍀 عوامل غفلت و دوری از یاد خدا؛ دل بستن به مظاهر دنیوی (سوره منافقون؛ آیه ۹) ♻️ توضیح 🔸مهمترین عامل غفلت و دوری از یاد خدا دل بستن به دنیا و علائق آن است. شیطان و نفس سرکش آدمی همواره می‌کوشند تا با ایجاد شیفتگی بیش از حد نسبت به زرق و برق دنیا، وی را از حقیقت ناپایداری دنیا دور، و به محبوب‌های دورغین سرگرم سازد. 🔹اما مؤمن -با وجود بهره‌گیری از علائق عاطفی و لذت‌های حلال دنیوی- هرگز به دنیا دل نمی‌بندد؛ زیرا. می‌داند که این لذت‌ها چنانچه رنگ خدایی نداشته باشد ناپایدار و خسارت آفرین است. 🔸مضمون این آیه به انسان هشدار می‌دهد که گاهی وابستگی‌های مباح دنیوی نیز انسان را از یاد خدا غافل می‌سازد. از این رو باید همواره خداوند را به عنوان محبوب همیشگی خویش برگزیده و به او دل بندد. ♻️ حدیث ▪️امام علی(ع): إنَّ الدُّنيا خَدّاعَةٌ صَرّاعَةٌ ، مَكّارَةٌ غَرّارَةٌ سَحّارَةٌ ▫️دنیا کلاه سرت می‌گذارد؛ تو را فریب می‌دهد؛ تو را به غفلت وامی‌دارد و تو را سحر و جادو می‌کند. (امالی طوسی، ص۶۵۲ح۱۳۵۳) #حفظ_موضوعی #غفلت_از_یاد_خدا 🌺🌿☘💐 جلسه نورالثقلین @noor_saqalain