. 💠 #شرح_حدیث_صوتی 🔊 🔸 همراهیِ خرد با دانش #امام_کاظم_علیه_السلام : 🔅 اى هشام! خرد با دانش همراه است؛ پس خداوند فرمود : «و اين مَثَلْها را براى مردم مى‌زنيم ؛ و(لى) جز دانشورانْ آنها را درنيابند» . اى هشام ! پس خداوند كسانى را كه تعقّل نمى‌كنند سرزنش كرده و فرموده است: ▫️ «و چون به آنان گفته شود: «از آنچه خدا نازل كرده است پيروى كنيد، مى‌گويند: نه، بلكه از چيزى كه پدران خود را بر آن يافته ايم، پيروى مى‌كنيم. آيا هر چند پدرانشان چيزى را درك نمى‌كرده و به راه صواب نمى‌رفته اند (باز هم در خور پيروى‌هستند)؟» ▫️ و (خداوند )فرمود : «و مَثَل (دعوت كننده) كافران، مَثَل كسى‌است كه حيوانى را كه جز صدا و ندايى (مبهم، چيزى) نمى‌شنود، بانگ مى‌زند. (آرى، )كرند، لال اند، كورند (و) درنمى‌يابند»؛ ▫️ و فرمود: «و برخى از آنان، كسانى‌اند كه به تو گوش فرا مى‌دهند. آيا تو كران را ـ هر چند درنيابند ـ شنوا خواهى كرد؟» ▫️ و (خداوند) فرمود: «آيا گمان دارى كه بيشترشان مى‌شنوند يا مى‌انديشند؟ آنان جز مانند ستوران نيستند، بلكه گمراه ترند»؛ ▫️ و فرمود: «(آنان، به صورت )دسته جمعى، جز در قريه هايى كه داراى استحكامات اند يا از پشت ديوارها با شما نخواهند جنگيد. جنگشان ميان خودشان سخت است. آنان را متّحد مى‌پندارى؛ و(لى) دلهايشان پراكنده است؛ زيرا آنان مردمانى‌اند كه نمى‌انديشند». 📚 الکافی: ج۱، ص۳۰، ح۱۲ 🎤 #محمد_غفرانی ، ⏱ 9 دقیقه 🔰 @p_eteghadi 🔰

معنای «سُبُل» در آیه «و لا تتبعوا السبل» سوره انعام را به استناد روایات ائمه (علیهم السلام) بفرمایید. 👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇

«وَ أَنَّ هذا صِراطي‏ مُسْتَقيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ‏ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون‏»؛ اين راه مستقيم من است، از آن پيروى كنيد! و از راه ‏هاى پراكنده (و انحرافى) پيروى نكنيد، كه شما را از طريق حق، دور مى ‏سازد! اين چيزى است كه خداوند شما را به آن سفارش مى ‏كند، شايد پرهيزگارى پيشه كنيد.(1) بررسی لغوی «سُبُل» جمع «سَبيل» است و «سَبيل» به معنای راه است(2)، اعم از این که: راه هدایت باشد: «وَ اللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَ هُوَ يَهْدِي السَّبيل‏»(3) راه ضلالت باشد: «فِي‏ سَبِيلِ‏ الطَّاغُوتِ»(4)؛ «سَبِيلُ‏ الْمُجْرِمِينَ‏»(5) راه معمولی باشد: «وَ الْمَساكِينَ وَ ابْنَ‏ السَّبِيلِ‏»(6) راه تعدی و تجاوز از حق باشد: «فَما جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبيلاً»(7) «صراط» را به معنای راه آشکار و وسیع(8)، راه راست و مستقیم(9)، راه معروف و مشهور(10)، معنا کرده اند. نویسنده «قاموس قرآن» در ترجیح بین اقوال می گوید: قول «مجمع البیان» كه آن را راه آشكار وسيع گفته، به واقع نزديک ‏تر است از قول «راغب» كه راه راست گفته؛ زيرا در بيشتر آيات، وصف مستقيم، با صراط ذكر شده و تأسيس، از تأكيد بهتر است؛ و اگر مثل «صحاح» و غيره، مطلق طريق بگویيم، با سبيل و طريق، تقريبا مترادف می شود؛ و اصل عدم آن است.(11) بیان تفسیری علامه طباطبایی(ره) می گوید: مقصود اصلى از آيه مورد بحث اين است كه بفرمايد: شما از راه خدا متفرق مشويد و در آن اختلاف راه مياندازيد. ... علاوه بر محرماتى كه گفته شد يكى ديگر از محرمات اين است كه اين صراط را كه اختلاف و تخلف پذير نيست واگذاشته و راه هاى ديگر را پيروى كنيد، چون اين عمل، شما را از راه خدا متفرق مى ‏سازد و در ميان شما ايجاد اختلاف مى ‏نمايد، و سرانجام باعث مى ‏شود كه از صراط مستقيم خدا يكسره بيرون شويد. مقتضاى ظاهر سياق اين است كه مقصود از «صراطى»(راه من) صراط رسول خدا و دين او باشد چون آن جناب است كه مأمور شده اين تكاليف را به مردم برساند. ... و اگر كسى شبهه كند كه صراط از آن خدا است نه از پيغمبر او و يا شخصى ديگر، جوابش اين است كه هيچ مانعى ندارد صراطى را كه از آن خدا است به پيغمبر او هم نسبت دهيم، هم چنان كه در آيه شريفه‏ «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ»(12) صراط به جمعى از بندگان كه خداوند به ايشان انعام فرموده از قبيل انبياء، صديقين، شهدا و صالحين نسبت داده شده است. .... به هر حال خداى تعالى در اين آيات كليات دين را صراط مستقيم خود و صراطى خوانده كه نه در هدايت پيروان و رسانيدن ايشان به هدف، تخلف پذير است و نه در اجزاى آن، و نه در ميان پيروان آن مادامى كه پيروند؛ سپس پيروان را از پيروى ساير راه ها نهى كرده، چون پيروى از آن راه ها باعث تفرقه و اختلاف است، براى اين كه راه هاى ديگر راه هاى هواهاى شيطانى است.(13)

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي قَوْلِهِ "وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ‏" قَالَ: «نَحْنُ السَّبِيلُ فَمَنْ أَبَى فَهَذِهِ السُّبُلُ فَقَدْ كَفَرَ»؛ امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه شریفه فرمودند: ما سَبیل (عَنْ سَبِيلِهِ) هستیم؛ پس کسی که از پذیرش، خودداری کند، همان «سُبُل» است و کافر شده است.(20) 📚پی نوشت ها: 1. انعام: 6/ 153. 2. قرشی، قاموس قرآن، انتشارات: دار الکتب الاسلامیه ـ تهران، ج ‏3، ص 223. 3. احزاب: 33/ 4. 4. نساء: 4/ 76. 5. انعام: 6/ 55. 6. بقره: 2/ 177. 7. نساء: 4/ 90. 8. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات: ناصر خسرو ـ تهران، ج ‏1، ص 103. 9. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، محقق: داوودی، انتشارات: دار الشامیه ـ بیروت، ص 483. 10. صاحب، اسماعيل بن عباد، المحيط فى اللغة، محقق/مصحح: آل ياسين، ناشر: عالم الكتب‏ ـ بيروت‏، 1414ه.ق، چاپ اول‏، ج ‏8، ص 106. 11. قاموس قرآن، پیشین، ج‏ 4، ص 123. 12. حمد: 1/ 6و7. 13. طباطبایی، محمد حسین، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، انتشارات: جامعه مدرسین، دفتر انتشارات اسلامی ـ قم، ج ‏7، ص 520 و 521. 14. قمى، على بن ابراهيم‏، تفسير القمي‏، محقق: موسوى جزايرى، ناشر: دار الكتاب‏- قم‏، ج ‏1، ص 221. 15. حویزی، تفسير نور الثقلين، مصحح: رسولی، ناشر: اسماعیلیان ـ قم، ج 1، ص 778؛ بحرانی، تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن، موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیه ـ قم، ج ‏2، ص 498. 16. البرهان في تفسير القرآن، پیشین، ج ‏2، ص 498؛ تفسير نور الثقلين، پیشین، ج ‏1، ص 779. 17. البرهان في تفسير القرآن، پیشین، ج ‏2، ص 499. 18. تفسير نور الثقلين، پیشین، ج ‏1، ص 779. 19. عياشى، التفسير(تفسير العياشي)، محقق: رسولى، ناشر: مكتبة العلمية الاسلامية- تهران‏، 1380 ه. ق‏، چاپ اول، ج ‏1، ص 384؛ تفسیر نور الثقلین، پیشین، ج 1، ص 778؛ البرهان في تفسير القرآن، پیشین، ج ‏2، ص 498. 20. تفسير القمي، پیشین، ج ‏1، ص 221. 🔰 @p_eteghadi 🔰

❇️روایات تفسیری مستحضرید که «صِراطي‏ مُسْتَقيماً» معنای گسترده ای دارد و مسیر الهی یعنی توحید، حق و عدالت، پاکی و تقوا، شریعت و دین الهی، ارزش ها و آموزه های اسلامی و... را در بر می گیرد. در این میان روایات بسیاری داریم که در مقام تعیین مصداق، مصداق اکمل و اتم آن را قبول ولایت و امامت امیرمؤمنان علی بن ابیطالب (علیه السلام) و سایر ائمه معصومین (علیهم السلام) دانسته اند. در ادامه به برخی از این روایات اشاره می شود: در تفسیر «القمی» آمده که «صِراطي‏ مُسْتَقيماً» یعنی امام، «وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ» یعنی غیر امام، «فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ‏» یعنی در باره امام، اختلاف و تفرقه نکنید زیرا اگر اختلاف کردید، از راه امام، منحرف و گمراه می شوید.(14) عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ‏، "وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ" قَالَ: «آلُ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ الصِّرَاطُ الَّذِي دَلَّ عَلَيْهِ»؛ امام باقر (علیه السلام) فرمودند: آن صراطی که این آیه به آن دلالت و راهنمایی می کند، آل محمد (علیهم السلام) هستند.(15) عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عَلَيْهِ السَّلَامُ) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: "وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ"‏. قَالَ: «هُوَ وَ اللَّهِ عَلِيٌّ، هُوَ وَ اللَّهِ الصِّرَاطُ وَ الْمِيزَانُ»؛ ابو حمزه ثمالی می گوید از امام صادق (علیه السلام) از تفسیر این ایه سؤال کردم، ایشان فرمودند: به خدا قسم، آن علی(علیه السلام) است؛ به خدا قسم، او صراط و میزان است.(16) وَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ: أَنَّ النَّبِيَّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) هَيَّأَ أَصْحَابَهُ عِنْدَهُ، إِذْ قَالَ وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى عَلِيٍّ (عَلَيْهِ السَّلَامُ): «وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ»؛ جابر بن عبدالله می گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) اصحابشان را نزد خود فرا خواندند سپس اشاره کردند به علی (علیه السلام) و این آیه «وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ» را خواندند.(17) عَنِ النَّبِيِّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) حَدِيثٌ طَوِيلٌ وَ فِيهِ خُطْبَةُ الْغَدِيرِ وَ فِيهَا، «مَعَاشِرَ النَّاسِ ... وَ لَا تَتَفَرَّقُ بِكُمْ السُّبُلُ عَنْ سَبِيلِهِ، مَعَاشِرَ النَّاسِ انَا صِرَاطُهُ الْمُسْتَقِيمُ الَّذِي أَمَرَكُمْ بِاتِّبَاعِهِ، ثُمَّ عَلِيٌّ مِنْ بَعْدِي، مِنْ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ»؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در خطبه غدیر فرمودند: ای مردم!... سُبُل، شما را ز سبیل الهی، متفرق و منحرف نکند، ای مردم! من آن صراط مستقیمی هستم که خداوند شما را به پیروی از آن دستور داده است، بعد از من، علی بی ابی طالب، از فرزند من و از صلب من، امامانی هستند که شما را به سوی حق و عدالت، راهنمایی می کنند.(18) «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ‏ قَالَ، تَدْرِي مَا يَعْنِي بِ «صِرَاطِي مُسْتَقِيماً»؟ قُلْتُ، لَا، قَالَ، وَلَايَةَ عَلِيٍّ وَ الْأَوْصِيَاءِ، قَالَ، أَ تَدْرِي مَا يَعْنِي «فَاتَّبِعُوهُ» قَالَ، يَعْنِي عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ، وَ تَدْرِي مَا يَعْنِي‏ «وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ»؟ قُلْتُ، لَا، قَالَ، وَلَايَةَ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ، وَ اللَّهِ، قَالَ، وَ تَدْرِي مَا يَعْنِي‏ «فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ» قُلْتُ لَا، قَالَ. يَعْنِي سَبِيلَ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ»؛ راوی می گوید حضرت باقر (علیه السلام) پس از تلاوت این آیه به من فرمودند: می دانی منظور از «صِرَاطِي مُسْتَقِيماً» چیست؟ عرض کردم: خیر. فرمودند: منظور ولایت علی بن ابیطالب و اوصیای الهی است. حضرت فرمود: می دانی منظور از «فَاتَّبِعُوهُ»(از او پیروی کنید) چیست؟ گفتم خیر. فرمود: علی بن ابیطالب (صلوات الله علیه) است. حضرت فرمود: می دانی منظور از «وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ» چیست؟ گفتم خیر. فرمود: قسم به خدا، یعنی پیروی از فلانی و فلانی. حضرت فرمود: می دانی منظور از «فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ» چیست؟ گفتم خیر. فرمود: یعنی سبیل و راه علی (علیه السلام).(19)

🔹حجه الاسلام #محمدی پرسش و پاسخ اعتقادی جلسه 19 - مساله الهام و وحی 🔰 @p_eteghadi 🔰

🔶همه مردم نسبت به يكديگر بايد به منزلهٴ چشم و گوش باشند 🔶وجود مبارك رسول گرامی(علیه و علی آله آلاف التحیة والثناء) فرمود: همان‌طوری كه از چشم‌ و گوش خود حمایت می‌كنید و همان‌طوری كه درباره چشم و گوش خود مسئول هستید یا مسئولیت دارید، همه مردم نسبت به یكدیگر باید به منزلهٴ چشم و گوش باشند. چقدر این بیان شیرین است! 🔶در سورهٴ مباركهٴ «اسراء» فرمود: ﴿لا تَقْفُ ما لَیسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ﴾ انسان باید مواظب چشم، گوش، دلِ خود باشد، گوش و چشم و دل خود را كاملاً حفظ كند، مسئول است. 🔶همین بیان نورانی سورهٴ «اسراء» در بیان نورانی وجود مبارك پیامبر آمد، فرمود: «كُلُّكُمْ‏ رَاعٍ‏ وَ كُلُّكُمْ‏ مَسْئُولٌ‏ عَنْ‏ رَعِیتِه‏»همه ما موظّف هستیم كه یكدیگر را، چشم یكدیگر بدانیم، گوش یكدیگر بدانیم، قلب یكدیگر بدانیم، مردم به منزلهٴ چشم و گوش و قلب ما هستند، این بیان، بوسیدن ندارد؟ 🔶فرمود: همان‌طوری كه از چشم خود حمایت و حفاظت می‌كنید، از مردم حمایت كنید، نگذارید این جوان معتاد شود، نگذارید در اثر بیكاری و كم‌شغلی به بیراهه برود، نگویید: «بگذار تا بیفتد و بیند جزای خویش»، این بیان نورانی را امام باقر(علیه السلام) ردّ كرد، 🔶فرمود: «بَلِیةُ النَّاس عَلَینَا عَظِیمَة» فرمود: كار ما خیلی دشوار است، «إِنْ دَعَوْنَاهُمْ لَمْ یجِیبُونَا وَ إِنْ تَرَكْنَاهُمْ لَمْ یهْتَدُوا بِغَیرِنَا» ما نمی‌توانیم بگویم، «بگذار تا بیفتد و بیند جزای خویش»، فرمود: ما خیلی مسئول هستیم، ما هم شیعه اینها هستیم، با جان و دل اینها را پذیرفتیم، اینها را بالاتر از جان خود می‌دانیم، حرف‌های اینها را پذیرفتیم، 🔶فرمود: همان‌طوری كه از چشم خود حمایت می‌كنید، از جوان‌ها حمایت كنید، همان‌طوری كه از گوش خود مواظبت می‌كنید، از قلب خود مواظبت می‌كنید، از این جوان‌ها مواظبت كنید، نگذارید، اینها بیراهه بروند، كج‌راهه بروند، این فكر، فكر الهی نیست؟، این حرف، حرف آسمانی نیست؟! #حضرت_آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #تفسیر 🔰 @p_eteghadi 🔰

اعمال و رفتار ما روزانه به چه افرادی عرضه می شود؟ ⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️

برای عرضه اعمال و نیز این که برخی شاهد و ناظر اعمال هستند، هم از قرآن کریم و هم از روایات معصومین (علیهم السلام) می توان شاهد آورد. عرضه اعمال از دیدگاه قرآن کریم در این زمینه می توان به آیات ذیل، اشاره نمود: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى‏ اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى‏ عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُون‏»؛ بگو: عمل كنيد! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى ‏بينند! و به زودى، به سوى داناى نهان و آشكار، بازگردانده مى ‏شويد؛ و شما را به آنچه عمل مى ‏كرديد، خبر مى ‏دهد!(1) «فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى‏ هؤُلاءِ شَهيدا»؛ حال آن ها چگونه است آن روزى كه از هر امتى، شاهد و گواهى (بر اعمالشان) مى ‏آوريم، و تو را نيز بر آنان گواه خواهيم آورد؟(2) عرضه اعمال از دیدگاه روایات عرضه اعمال در روایات، بسیار است و به موارد متعددی اشاره است: عرضه اعمال بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در زمان حیات و بعد از حیات ایشان عرضه اعمال بر ائمه معصومین (علیهم السلام) عرضه اعمال بر امام زنده و امام همان عصر و زمان عرضه اعمال در زمان های مختلف؛ مانند هر روز صبح، هر روز، صبح و شب، دوشنبه و پنجشنبه، شب جمعه، روز جمعه، اول هر ماه، نیمه شعبان، و... عرضه اعمال بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه همه اعمال، خوب و بد عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ:‏ «مَا لَكُمْ تَسُوءُونَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ رَجُلٌ كَيْفَ نَسُوؤُهُ فَقَالَ أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ أَعْمَالَكُمْ تُعْرَضُ عَلَيْهِ فَإِذَا رَأَى فِيهَا مَعْصِيَةً سَاءَهُ ذَلِكَ فَلَا تَسُوءُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ سُرُّوهُ»؛ راوی می گويد: از امام صادق (عليه السلام) شنيدم كه می فرمود: شما را چه مى‌ شود كه پیامبر (صلّى اللّٰه عليه و آله) را ناخوش و اندوهگين می كنيد؟ مردى گفت: ما او را ناخوش می كنيم‌؟! حضرت فرمودند: مگر نمی دانيد كه اعمال شما بر آن حضرت عرضه مى ‌شود و چون گناهى در آن بيند، اندوهگينش می كند؟ پس نسبت به پیامبر، بدى نكنيد و او را (با عبادات و طاعات خويش) مسرور سازيد.(3) عرضه روزانه «فَإِنَّ أَعْمَالَكُمْ‏ تُعْرَضُ‏ عَلَيَ‏ كُلَ‏ يَوْمٍ‏ فَمَا كَانَ مِنْ حَسَنٍ اسْتَزَدْتُ اللَّهَ لَكُمْ وَ مَا كَانَ مِنْ قَبِيحٍ اسْتَغْفَرْتُ اللَّهَ لَكُمْ»؛ رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند: كارهاى شما هر روز به من نشان داده مى شود؛ اگر خوب باشد، از خدا مى خواهم بر كارهاى شما بيفزايد و اگر زشت باشد، برايتان از خدا آمرزش مى طلبم.(4) هر روز صبح عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) قَالَ: «تُعْرَضُ الْأَعْمَالُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَعْمَالُ الْعِبَادِ كُلَّ صَبَاحٍ أَبْرَارُهَا وَ فُجَّارُهَا فَاحْذَرُوهَا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى "اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ‏"»؛ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: در هر بامداد، كارهاى نيک و بد بندگان بر پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) عرضه مى شود؛ پس مواظب باشيد؛ و همين است معناى سخن خداوند متعال: "عمل كنيد؛ زيرا بزودى خدا و رسول او عمل شما را مى بينند"(5) عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) قَالَ‏ «إِنَّ أَعْمَالَ الْعِبَادِ تُعْرَضُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) كُلَ‏ صَبَاحٍ‏- أَبْرَارِهَا وَ فُجَّارِهَا فَاحْذَرُوا- فَلْيَسْتَحْيِ أَحَدُكُمْ أَنْ يَعْرِضَ عَلَى نَبِيِّهِ الْعَمَلَ الْقَبِيح‏»؛ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هر بامداد كارهاى بندگان، از نيك و بد، به رؤيت پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) مى رسد؛ مواظب باشيد! و هر يک از شما بايد شرم كند از اين كه كار زشت بر پيامبرش عرضه كند.(6)

هر روز جمعه «يَا عَلِيُّ إِنَّ أَعْمَالَ‏ شِيعَتِكَ‏ تُعْرَضُ‏ عَلَيَّ كُلَّ يَوْمِ جُمُعَةٍ فَأَفْرَحُ بِصَالِحِ مَا يَبْلُغُنِي مِنْ أَعْمَالِهِمْ وَ أَسْتَغْفِرُ لِسَيِّئَاتِهِمْ»؛ ای علی! اعمال شیعیان تو هر جمعه به من عرضه می ‌گردد، از کارهای شایسته ‌ای که از آن ها به من می ‌رسد شاد می ‌شوم و برای بدی ‌هایشان استغفار می ‌کنم.(7) در برزخ و پس از رحلت پیامبر، هر دوشنبه و پنج شنبه «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)‏ حَيَاتِي خَيْرٌ لَكُمْ وَ مَمَاتِي خَيْرٌ لَكُمْ أَمَّا حَيَاتِي فَتُحَدِّثُونِّي وَ أُحَدِّثُكُمْ وَ أَمَّا مَوْتِي فَتُعْرَضُ عَلَيَ‏ أَعْمَالُكُمْ‏ عَشِيَّةَ الْإِثْنَيْنِ‏ وَ الْخَمِيسِ فَمَا كَانَ مِنْ عَمَلٍ صَالِحٍ حَمِدْتُ اللَّهَ عَلَيْهِ وَ مَا كَانَ مِنْ عَمَلٍ سَيِّئٍ اسْتَغْفَرْتُ اللَّهَ لَكُم‏»؛ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: زندگی و مرگ من هر دو برای شما مایه خیر است، اما خیر زندگی ام برای شما این است که با من سخن می گویید و من نیز با شما سخن می گویم (و دینتان را از من می آموزید) و اما خیری که در مرگ من برای شماست این است که اعمال شما غروب دوشنبه و پنج شنبه بر من عرضه می شود پس بر عمل شایسته شما خدای را سپاس می گویم و از عمل ناشایست شما برایتان از خداوند طلب مغفرت می نمایم.(8) هر شب جمعه عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (عليه السلام) قَالَ: «إِنَّ أَعْمَالَ الْعِبَادِ تُعْرَضُ عَلَى نَبِيِّكُمْ كُلَّ عَشِيَّةِ الْخَمِيسِ فَلْيَسْتَحْيِي أَحَدُكُمْ أَنْ تُعْرَضَ عَلَى نَبِيِّهِ الْعَمَلُ الْقَبِيحُ»؛ امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: هر شامگاه پنجشنبه (هر شب جمعه) اعمال بندگان، به پيامبر (صلى الله عليه و آله) عرضه می شود؛ پس هر يک از شما بايد حیا كند از اين كه كار زشت بر پيامبرش عرضه كند.(9) عرضه اعمال بر ائمه معصومین (علیهم السلام) عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ قَالَ: «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ "اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ"‏ قَالَ هُمُ الْأَئِمَّةُ»؛ از امام صادق (علیه السلام) در باره آیه «عمل كنيد؛ زيرا به زودى خداوند و رسول خدا و مؤمنان، عمل شما را مى بينند» پرسیدم، فرمودند مراد از مؤمنان، ائمه هستند.(10) «تُعْرَضُ الْأَعْمَالُ يَوْمَ الْخَمِيسِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ (علیهم السلام)»؛ هر پنجشنبه، اعمال انسان بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و بر ائمه معصومین (علیهم السلام) عرضه می شود.(11) عرضه اعمال بر امام زنده امام زمان (علیه السلام) در توقیع به شیخ مفید: «لَا يَعْزُبُ‏ عَنَّا شَيْ‏ءٌ مِنْ أَخْبَارِكُمْ»؛ هیچ یک از اخبار شما از دید ما پنهان نمى ‏ماند.(12) هر روز و شب «قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام) ادْعُ اللَّهَ لِي وَ لِأَهْلِ بَيْتِي قَالَ أَ وَ لَسْتُ أَفْعَلُ وَ اللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَكُمْ لَتُعْرَضُ عَلَيَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ فَاسْتَعْظَمْتُ ذَلِكَ فَقَالَ أَ مَا تَقْرَأُ كِتَابَ اللَّهِ‏ "قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ‏"»؛ راوی می گوید به حضرت رضا (عليه السلام) عرض كردم: براى من و خانواده‌ ام به درگاه خدا دعا بفرما. فرمود: مگر من دعا نمی كنم‌؟! به خدا كه اعمال شما در هر صبح و شام بر من عرضه مى ‌شود. راوی گويد: من اين مطلب را بزرگ شمردم [بر من سنگین آمد]، امام به من فرمود: مگر تو كتاب خداى عز و جل را نمی خوانى كه فرمايد: «بگو (اى محمد) در عمل كوشيد كه خدا و رسولش و مؤمنان كردار شما را می بينند»(13)

سؤال و جواب ممکن است گفته شود عرضه اعمال، با ستارالعیوبی خداوند در تعارض نیست؟ در جواب باید گفت خیر؛ منافاتی بین این دو نیست؛ در این زمینه نکاتی عرض می شود: 1. آگاهی و اطلاع حضرات معصومین (علیهم السلام) از اعمال انسان ها، حقیقتی جدای از علم خداوند به اعمال انسان ها نیست، و در راستای علم الهی است. 2. حضرات معصومین (علیهم السلام) خلیفه خداوند و حجت های الهی در روی زمین هستند، آن ها رابط بین خداوند و بین مردم محسوب هستند؛ آگاهی و اطلاع ایشان از حقایق عالَم و در همین راستا آگاهی ایشان از اعمال بندگان، لازمه این مقام و جایگاه است. 3. حضرات معصومین (علیهم السلام) مظهر اسماء و صفات الهی هستند، یکی از آن اسماء و صفات، ستار بودن است. لذا اطلاع ایشان بر اعمال انسان ها هرگز موجب افشای سر افراد نمی گردد. 4. آگاهی و نظارت حضرات معصومین (علیهم السلام) بر اعمال مردم، همانند نظارت خداوند، در راستای تربیت و رشد بندگان، آثار سازنده فراوانی دارد؛ از جمله این که اطلاع ایشان سبب می شود تا برای افراد دعا کرده و شفاعت نمایند که خداوند آن عمل را بر بنده خود ببخشد و گنهکاران را از ورطه انحراف نجات دهد . 5. ستارالعيوب بودن خداوند، به طور مطلق و بدون حساب و کتاب نیست، یعنی این گونه نیست که در باره همه و در هر حال، ستارالعیوب بودن، اجرا شود، بلکه آشکار شدن عيب برخی از افراد، به خاطر نوع عملکرد اختياری خود آن ها است، مثلا کسی که گناهی را عمدی تکرار می کند و از انجام آن، پروایی ندارد، قرار نیست مشمول ستارالعیوبی قرار گیرد. 6. آن آشکار کردن اسرار و پرده دری که گفته می شود خداوند انجام نمی دهد و ستارالعیوب است، آشکار کردن و مفتضح نمودن انسان های معمولی نزد یکدیگر است؛ نه پیش اولیای الهی و حضرات معصومین (علیهم السلام) که چشم آن ها چشم خدا و نوع نگاهشان نوع نگاه خداست که عیوب را بر ملا نمی کنند بلکه درمان می کنند. نکته: ممکن است برخی از این موارد، هم پوشانی داشته باشد، ولی ذکر آن ها به صورت مجزا، برای تاکید و نیز روشن تر شدن مسئله بوده است. 📚پی نوشت ها: 1. توبه: 9/ 105. 2. نساء: 4/ 41. 3. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 1، ص 219، ح 3. 4. صفار، محمد بن حسن‏، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم‏، محقق/مصحح: كوچه باغى، محسن بن عباسعلى‏، ناشر: مكتبة آية الله المرعشي النجفي‏ ـ قم‏، 1404ق‏، چاپ دوم‏، ج ‏1، ص 444؛ ابن بابويه، من لا يحضره الفقيه‏، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، ـ قم، 1413ق، ‏چاپ دوم‏، ج ‏1، ص 191، ح 582. 5. الکافی، پیشین، ج 1، ص 219، ح 1. 6. قمى، على بن ابراهيم‏، تفسير القمي‏، محقق: موسوى جزايرى، ناشر: دار الكتاب‏- قم‏، ج ‏1، ص 304. 7. ابن بابويه، محمد بن على (صدوق)، فضائل الشيعة، ناشر: أعلمى‏ ـ تهران‏، بى تا، چاپ اول‏، ص 18. 8. ابن بابويه، محمد بن على‏، معاني الأخبار، محقق/مصحح: غفارى، على اكبر، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏ ـ قم‏، 1403ق‏، چاپ اول‏، ص 411. 9. بصائر الدرجات، پیشین، ج ‏1، ص 426، ح 14. 10. الکافی، پیشین، ج 1، ص 219، ح 2. 11. بصائر الدرجات، پیشین، ج ‏1، ص 426، ح 16. 12. مفيد، محمد بن محمد، كتاب المزار- مناسك المزار، محقق/مصحح: ابطحى، محمد باقر، ناشر: كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد- قم‏، 1413ق‏، چاپ اول‏، المقدمة، ص 8؛ طوسی، تهذيب الأحكام، محقق/مصحح: خرسان، ناشر: دار الكتب الإسلاميه‏ ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم‏، مقدمةج ‏1، ص 38. 13. بصائر الدرجات، پیشین، ج ‏1، ص 429، ح 2؛ الکافی، پیشین، ج 1، ص 219، ح 4. 14. بصائر الدرجات، پیشین، ج ‏1، ص 431، ح 11. 15. همان، ج ‏1، ص 429، ح 3. 16. مجلسی، بحار الأنوار، ناشر: دار إحياء التراث العربي‏ ـ بيروت‏، 1403 ق‏، چاپ دوم‏، ج ‏84، ص 37، ح 25. 17. مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي- الأصول و الروضة، محقق/مصحح: شعرانى، ابوالحسن‏، ناشر: المكتبة الإسلامية ـ تهران‏، 1382ق‏، چاپ اول‏، ج ‏5، ص 339. 18. ر.ک: ابن طاووس، على بن موسى، الدروع الواقية، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏ ـ بيروت‏، 1415ق/1995م، چاپ اول‏، ص 268؛ وسائل الشیعه، ج 10، ص 420، پاورقی. 19. الشيخ أحمد آل طوق، رسائل آل طوق القطيفي، الناشر: شركة دار المصطفى (ص) لإحياء التراث، ١٤٢٢ هـ.ق، الطبعة الاولی، ج ۳، صص 127 و 128.