ا ﷽ ا 🍀سخنى درباره رساله «محض الإسلام» منسوب به امام رضا علیه‌السلام 🔸رساله «محض الاسلام» رساله اى كوتاه و منسوب به امام رضاعليه السلام است كه برپايه گزارش شيخ صدوق قدس سره به درخواست مأمون نگاشته شده است . 🔸شيخ صدوق قدس سره در كتاب عيون اخبار الرضاعليه السلام و ابن شعبه حرانى در كتاب تحف العقول اين رساله را گزارش كرده اند . 🔸شيخ صدوق قدس سره از چند طريق و با دو واسطه اين رساله را از فضل بن شاذان نقل كرده است كه تنها در يك گزارش به درخواست مأمون اشاره كرده است . شيخ صدوق پس از ذكر طريق دوم خويش ، طريق اول خويش را اصح شمرده و نوشته است : «و حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس رضى اللّه عنه عندى اصح» . فقيهان به ويژه فقهاى متأخر به اين روايت استناد كرده و ظاهراً آن را پذيرفته و يا جمله اى از آن را به عنوان مؤيد نقل كرده اند . 🔸برخى از محققان از جمله امام خمينى قدس سره و آيت اللَّه شبيرى زنجانى سخن شيخ صدوق (و حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس رضى الله عنه عندى اصح) را به معناى صحت طريق دوم و اصح بودن طريق اول نزد ايشان دانسته اند . گفتنى است كه صحت اين اسناد ، مطابق با اين فرض است كه روايت مستقيم فضل بن شاذان از امام رضاعليه السلام پذيرفته شود . ولى اين موضوع با توجه به طبقه روايى فضل بن شاذان با اشكال روبروست كه در بررسى رساله علل الشرايع فضل بن شاذان در بحار الأنوار : ج ۸۶ ص ۲۰۶ بدان اشاره شده . 📚حکمت نامه رضوی ج 4 ص 128 - 129 #حدیث_شناسی #سند_شناسی #محض_الاسلام_رساله حضرت #امام_رضا ﷺ •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا . ♨️ شش قاعده کلیدی برای کشف تصحیفات در اسناد حدیثی ✅ در بررسی متون کهن، به‌ویژه در حوزه‌های حدیث و تاریخ، پدیده‌ی تصحیف (تحریف یا تغییر ناخواسته در متن) یکی از چالش‌های جدی پیش‌روی محققان است. 🔅این تصحیفات می‌توانند ناشی از عوامل متعددی باشند، از جمله اشتباهات ناسخان، شباهت‌های ظاهری بین اسامی، یا عادات ذهنی کاتبان. در این پست، شش قاعده‌ی کلیدی که برای کشف و تصحیح این تصحیفات به‌کار می‌روند، به‌همراه شواهد و مثال‌های مرتبط، ارائه می‌شود. این قواعد از دقت و ظرافت بالایی برخوردارند. 1️⃣ ۱. تأثیر کثرت روایت یک راوی از یکی از مشایخ و اشتراک نام با شیخ دیگر هنگامی که یک راوی به‌طور مکرر از یکی از مشایخ خود روایت می‌کند و نام آن شیخ با نام شیخ دیگری که راوی از او کمتر روایت کرده است مشترک باشد، احتمال تصحیف نام شیخ دوم به نام شیخ اول افزایش می‌یابد. 🔶 مثال: الحسن بن محبوب بیشتر از جمیل بن صالح روایت کرده است، اما در مواردی نیز از جمیل بن دَرّاج روایت دارد. به‌دلیل کثرت روایت از جمیل بن صالح، ناسخان ممکن است به‌طور ناخواسته نام جمیل بن صالح را به‌جای جمیل بن دَرّاج درج کنند. ❗️راه‌حل: در چنین مواردی، باید به قرائن رجالی و تطابق با سایر منابع حدیثی توجه کرد. 2️⃣ ۲. تأثیر کثرت روایت و ارتباط وثیق بین راوی و شیخ اگر یک راوی به‌طور مکرر از یکی از مشایخ خود (مانند پدرش) روایت کند، ممکن است ناسخان به‌طور ناخواسته نام آن شیخ را در اسناد دیگر نیز اضافه کنند. 🔶 مثال: علی بن ابراهیم بن هاشم بیشتر روایات خود را از پدرش ابراهیم بن هاشم نقل کرده است. این ارتباط وثیق ممکن است باعث شود ناسخان به‌اشتباه «عن أبیه» را بعد از نام علی بن ابراهیم درج کنند. ❗️راه‌حل: باید به قرائن دیگر، مانند امکان روایت راوی از شخص دیگری، توجه کرد. 3️⃣ ۳. تأثیر غریب و کم‌استعمال بودن یک نام نام‌های غریب یا کم‌استعمال ممکن است به نام‌های مشهورتر که در رسم‌الخط شبیه آن‌ها هستند، تصحیف شوند. 🔶 مثال: نام «البعقوبی» ممکن است به «الیعقوبی» یا «زربی» به «رزین» تصحیف شود. ❗️راه‌حل: باید به نسخه‌های مختلف و قرائن تاریخی توجه کرد. 4️⃣ ۴. تأثیر عادت ناسخان به نوشتن لفظ «بن» بعد از جزء اول نام ناسخان ممکن است به‌طور عادتی لفظ «بن» را بعد از جزء اول نام راویان اضافه کنند، حتی اگر در آنجا کنیه ذکر شده باشد. 🔶 مثال: نام «ثابت ابی سعید» ممکن است به «ثابت بن سعید» یا «ثابت بن ابی سعید» تصحیف شود. ❗️راه‌حل: باید به ساختار نام‌ها و کنیه‌ها توجه دقیق داشت. 5️⃣ ۵. تأثیر پرش نگاه از اسم راوی به اسم راوی دیگر اگر در سند دو راوی با بخشی از نام مشترک وجود داشته باشند، ممکن است نگاه ناسخ از نام اول به نام دوم بپرد و نام اول سقط شود. 🔶 مثال: در سند «عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد، عن أحمد بن محمد بن ابی نصر»، ممکن است نام «احمد بن محمد» اول به‌دلیل پرش نگاه حذف شود. ❗️راه‌حل: باید به نسخه‌های مختلف و قرائن سندی توجه کرد. 6️⃣ ۶. تأثیر عدم توجه به مختصر شدن نام راویان اگر نام راویان در اسناد قبلی به‌طور کامل ذکر شده باشد، ممکن است ناسخان در اسناد بعدی نام را به‌طور مختصر بنویسند و این اختصار باعث تصحیف شود. 🔶 مثال: در سند «محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد»، ممکن است در اسناد بعدی به «محمد، عن أحمد» مختصر شود و سپس به «محمد بن أحمد» تصحیف شود. ❗️راه‌حل: باید به تفصیل نام‌ها در اسناد قبلی و تطابق با سایر منابع توجه کرد. 〽️ نتیجه‌گیری ✳️ این شش قاعده نشان می‌دهند که تصحیفات در اسناد قدیمی می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی باشند. برای کشف و تصحیح این تصحیفات، محققان باید به قرائن رجالی، تطابق با سایر منابع، و نسخه‌های مختلف توجه دقیق داشته باشند. این قواعد نه‌تنها در تصحیح متون حدیثی، بلکه در بررسی سایر متون تاریخی نیز کاربرد دارند و از اهمیت بالایی در پژوهش‌های علمی برخوردارند. 📚طرائف 📚 تعلیقات استاد حسینی بر اَسناد احادیث کافی، محمد رضا جدیدی نژاد، فصلنامه آینه پژوهش، دوره 21، شماره 123 #رجال #حدیث_شناسی #سند_شناسی #تصحیف •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا . 🍀 بررسی و بازسازی اسناد معلق در تهذیب الاحکام ✅ تهذیب الاحکام شیخ طوسی، به عنوان یکی از کتب اربعه، از جایگاه ویژه‌ای در میراث حدیثی شیعه برخوردار است. با این حال، وجود اسناد معلق در این اثر، چالش‌هایی را برای محققان ایجاد می‌کند. 〽️ تعلیق: اگر در یک کتاب حدیثی، افتادگی در ابتدای سند روایت وجود داشت و هیچ نشانه‌ای هم دالّ بر این‌که افتادگی وجود دارد نبود، به آن تعلیق گفته می‌شود 🖊 انواع تعلیق 1️⃣ تعلیق بر سند، که در آن راویان حذف شده در سند قبلی ذکر شده‌اند؛ 2️⃣ تعلیق بر مشیخه، که در آن مشخصات راویان محذوف در مشیخه کتاب قابل دسترسی است؛ 3️⃣ تعلیق بر کتاب، که نیازمند مراجعه به منابع حدیثی دیگر برای تکمیل سند است. 🔷 روش تشخیص نوع تعلیق در تهذیب الاحکام 🔹مراجعه به مشیخه و فهرست شیخ طوسی: اگر تعلیق از نوع دوم (تعلیق بر مشیخه) یا سوم (تعلیق بر کتاب) باشد، طریق شیخ به صدر سند باید در مشیخه تهذیب یا فهرست شیخ ذکر شده باشد. اگر با مراجعه به این دو منبع، طریقی برای راوی مذکور ذکر نشده باشد، می‌توان نتیجه گرفت که تعلیق از نوع اول (تعلیق بر سند) است. 🔹 مراجعه به کتاب استبصار: با توجه به اشتراک تهذیب و استبصار در بسیاری از روایات، می‌توان به استبصار مراجعه کرد و سند روایت مورد نظر را در آنجا ملاحظه کرد. 🔶 تمثال و بررسی یک مورد در تهذیب الاحکام، سندی به این صورت آمده است: «عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ...». با توجه به اینکه شیخ طوسی نمی‌تواند بلاواسطه از علی بن الحکم روایت نقل کند، تعلیق در سند رخ داده است. برای بررسی نوع تعلیق، دو احتمال وجود دارد: 🔸احتمال اول: سند تعلیق بر سند قبل شده باشد. 🔸احتمال دوم: سند تعلیق بر مشیخه تهذیب یا فهرست شیخ شده باشد. 🔻با مراجعه به مشیخه تهذیب، مشخص می‌شود که طریقی به علی بن الحکم در آن وجود ندارد. با این حال، شیخ طوسی تصریح کرده است که برخی از طرق خود را که در مشیخه ذکر نکرده، در فهرست بیان نموده است و در فهرست، طریقی به علی بن الحکم ذکر شده است. بنابراین، احتمال دارد که تعلیق بر فهرست باشد، اما همچنان احتمال تعلیق بر سند قبل نیز وجود دارد. 🔻با مراجعه به کتاب استبصار، مشخص می‌شود که شیخ طوسی همین روایت را با سند کامل‌تری نقل کرده و سند را با احمد بن محمد آغاز کرده است. این نشان می‌دهد که در سند مورد نظر، تعلیق بر سند قبل صورت گرفته است و احمد بن محمد در صدر سند قرار دارد. 〽️ نتیجه‌گیری ✳️ بازسازی اسناد معلق در تهذیب الاحکام، فرآیندی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند تسلط بر علم رجال، منابع حدیثی و روش‌های تحلیل متنی است. با استفاده از روش‌های مذکور و با رعایت احتیاط و دقت، می‌توان به ارزیابی دقیق‌تری از روایات مندرج در این اثر ارزشمند دست یافت. 📚طرائف 📚 برگرفته از یادداشت آقای مسعود عطارمنش #حدیث_شناسی #تهذیب_الاحکام #سند_شناسی #مشیخه #استبصار #تعلیق •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا . ❇️ اهمیت تدوین احادیث نزد اصحاب اصول 🖋الشيخ بهایی رحمه الله: 📖 فقد بلغنا عن مشايخنا قدّس اللّه أرواحهم أنّه قد كان من دأب أصحاب الأصول أنّهم إذا سمعوا من أحد الأئمّة عليهم السّلام حديثا بادروا إلى إثباته في أصولهم لئلّا يعرض لهم نسيان لبعضه أو كلّه بتمادي الأيّام و توالي الشّهور و الأعوام، و اللّه أعلم بحقائق الأمور. 🔶 صاحبان اصول، به سرعت احادیثی را که از ائمه (علیهم السلام) می‌شنیدند، در اصول خود ثبت می‌کردند. هدف از این کار، جلوگیری از فراموشی حدیث بود که ممکن بود با گذشت زمان و سپری شدن ماه‌ها و سال‌ها اتفاق بیفتد. 🔷 تدوین احادیث بخشی از روشی بود که اصحاب اصول برای حفظ حدیث اتخاذ کرده بودند. این روش نشان‌دهنده میزان توجه و اهتمام آن‌ها به مستندسازی منابع تشریع اسلامی و حمایت از آن در برابر تحریف یا فراموشی است. این اهتمام عمیق، نشان‌دهنده حرص آن‌ها برای ارائه مطالب علمی دقیق و موثق به نسل های آینده است. 📚طرائف 📚 مشرق الشمسين و إكسير السعادتين مع تعليقات الخواجوئى، الشيخ البهائي، ج۱، ص۶۳ #حدیث_شناسی #تدوین_حدیث •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا ☘نقش محدثان و فقهاء در نجات مردم در عصر غیبت کبری ✍ به قلم آیت‌الله صافی گلپایگانی (قدس سره) بمناسبت ۲۷ ماه رمضان سالروز رحلت علامه مجلسی(رحمه الله) «پس از عصر ائمّه (علیهم السلام) همواره حاملان حدیث بودند که می‌توانستند سره را از ناسره، و بدعت را از سنّت تشخیص دهند، و مردم را از گمراهی‌هایی که در نتیجه غور در فلسفه، و گرایش به عرفان مصطلح، و مکتب‌های الحادی مطرح می‌گردید نجات دهند، و بالأخره تا این اواخر، یعنی عصر صفویّه – که در آن رسمیت تشیّع تجدید گردید – اعلان می‌شد به‌واسطه عوامل خاصّی که بعد از سلطنت شاه طهماسب اوّل پیش آمد، رفته رفته گرایش به فلسفه، و افکار صوفیانه و مشارب غیر شرعی قوّت گرفت، تا حدی که در اصفهان، خانقاه‌ها برپا شده، و مثل عالم جلیل القدر آقاحسین خوانساری را به جای القاب اسلامی، به عقل حادی‌عشر می‌خواندند، و نهایت ظهور علوم اهل‌بیت (علیهم السلام) آن بود که محقّق داماد در قالب اصطلاحات فلسفی مطرح می‌کرد، و خلاصه، زبان اهل‌بیت (علیهم السلام)، و احادیث آنها، در غربت افتاده بود. به إذن الله تعالی شخصیتی مثل علامه مجلسی(رحمه الله) ظاهر شد، و حدیث را دوباره چنان احیا و مطرح کرد که احادیث اهل‌بیت(علیهم السلام) را نه فقط در مدارس و در معرض توجّه و دقّت علما قرار داد، بلکه شاید خانه‌ای در بلاد ایران نماند که از خواندن کتاب بهره نداشته باشد، مگر آنکه احادیث اهل‌بیت (علیهم السلام) به صورتی و زیر عنوانی، در آن وارد شد. خانقاه‌های اصفهان، همه تعطیل شد و افکار صوفیانه از میان رفت و زبان حدیث و استدلال به ظواهر قرآن و احادیث و زبان ائمّه معصومین (علیهم السلام)، زبان علما و حوزه‌ها شد. بدون شکّ، باید گفت: ظهور علامه مجلسی در آن عصر، موجب بازگشت تشیّع به عصر ائمّه (علیهم السلام) و اصحاب آنها، امثال زراره بن اعین‌ها، و محمّد بن مسلم‌ها، و صاحبان اصول گردید. نمی‌خواهم بگویم عصر قبل از آن، همانند عصر ائمّه (علیهم السلام) نبود، ولی این را هم نمی‌توانم بگویم که همانند عصر آنان بود، زیرا اصطلاحات و الفاظ اسلامی کم و بیش عوض شده بود و بحث درس و تألیف و تصنیف چنان که باید، بر محور کتاب و سنّت و احادیث اهل‌بیت(علیهم السلام) دور نمی‌زد. هر طور بود و هر گونه بود، به ظاهر اگر مجلسی(رحمه الله) ظهور نکرده بود، و وضع حوزه‌ها به آن‌گونه که داشت، جلو می‌رفت، شریعت ارسطویی و اسلام ابن سینایی و صدرایی و ابن عربی پابرجا می‌شد، و خدا می‌داند که باب تأویل و توجیه آیات و احادیث، و حمل آنها با تکلّف بر بیانی خاصّ تا کجا گسترده می‌گشت! این علامه مجلسی بود که حوزه ها را به معارف اصیل دین، و تشیّع بازگرداند، و قرآن و سنّت را مافوق همه مکتب‌ها قرار داد. شکر الله سعیه وجزاه الله عن هذا الدّین والکتاب والسنّه خیر جزاء المحسنین.» #مجلسی #حدیث_شناسی •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

📚 رویکردهای علامه مجلسی در اعتبارسنجی روایات بحار الانوار ✏️ نویسنده: ابوطالب مختاری هاشم آباد ناشر: پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد اسلامی 📣 زبان: فارسی #حدیث_شناسی #بحارالانوار #اعلام علامه #مجلسی رحمه الله علیه •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا ☘دو رویکرد اصلی با دو مبنای متفاوت در اعتبار سنجی روایات وجود دارند: وثوق سندی: شیوه ای مبتنی بر بررسی راویان موجود در سند روایت است که با توجه به اتصال سند، وثاقت راویان و مذهب آنان، روایت را به چهار گروه صحیح، حسن، موثق و ضعیف تقسیم می کند. سه گروه اوّل معتبر محسوب شده و گروه چهارم غیر معتبر است. در این شیوه، رکن اصلی اعتبار حدیث، بر راویان بنا شده و قرائن دیگر کمتر در اعتباربخشی یا اعتبارزدایی روایت اثرگذار هستند. وثوق صدوری: مراد از وثوق صدوری، اعتماد و اطمینان عقلایی بر مفاد خبر با توجه به احراز میزان واقع نمایی آن است. بر اساس این دیدگاه، اعتماد یا عدم اعتماد به گزارش راویان، موضوعی ویژه حدیث نیست، بلکه از قواعد عمومی، عرفی و فراگیر حجیت خبر و گزارش در جامعه بشری پیروی می کند. خبر به دو گروه شایع و غیر شایع تقسیم می شود. خبر شایع یا متواتر، خبری است که شمار راویان ناقل آن در هر طبقه، آن مقدار فراوان باشد که اعتماد عرفی به گزارش آنان پدید آید. اعتبار خبر غیر شایع یا "خبر واحد" ـ که دارای این شمار راوی نیست ـ نیازمند قرائن اطمینان بخش در ناحیه راوی، منبع و متن است. اگر برایند قرائن موجود در این سه حوزه به گونه ای باشد که اعتماد و وثوق عرفی به گزارش پدید آورد، خبر را موثوق الصدور می نامیم. مراد از وثوق صدوری نسبت به خبر، آن است که عرف عقلا به سبب وجود قرینه های متفاوت در منبع و محتوای گزارش، آگاهی پدید آمده از محتوای آن خبر را قابل عمل شمرده و بی اعتنایی به محتوای آن را ناپسند می دانند. عالمان اصولی متأخرشیعه، مهم ترین دلیل بر اعتبار خبر واحد را بنای عقلا یا سیره عقلایی در پذیرش خبر دانسته اند. آنان دلایل قرآنی، روایی و اجماع را نیز به عنوان مؤید سیره عقلا دانسته و دلیل مجزا نشمرده اند. 📚مدرسه اهل بیت علیهم السلام #حدیث_شناسی #رجالی #اعتبارسنجی_حدیث •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا ☘نظر علامه مجلسی راجع‌به احادیث الکافی ✍مرحوم‌علامه مجلسی در کتاب شریف مراه العقول احادیث الکافی را تقسیم به ضعیف، حسن و..‌‌ می‌کند. آیا مرحوم‌علامه مجلسی قائل به ضعف احادیث الکافی است؟ 🔸الحق عندى فيه: أن وجود الخبر في أمثال تلك الأصول المعتبرة مما يورث جواز العمل به، لكن لا بد من الرجوع إلى الأسانيد لترجيح بعضها على بعض عند التعارض، فان كون جميعها معتبرا لا ينافي كون بعضها أقوى 🔰مرحوم علامه مجلسی: حق نزد من این است: احادیث موجود در اصول و کتب معتبره موجب عمل به آن احادیث می‌شود ولی رجوع کردن به اسانید لازم است زیرا بعضی از احادیث معارض هستند و لازم است در بحث تعارض به اسانید مراجعه کرد و معتبر بودن همه احادیث منافاتی با اقوی بودن بعضی نسبت به بعضی دیگر ندارد 📚مراه العقول ج ۱ ص۲۲ #حدیث_شناسی #کتاب_شناسی #مجلسی #کافی •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🔰پیشنهاد تدریس «وسائل‌الشیعه» به عنوان متن درسی ✔️استاد محمدمهدی #شب‌زنده‌دار در دیدار با مسئولان دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، با تأکید بر نوسازی متون و روش‌های آموزشی، خواستار بازگشت هوشمندانه به تجارب موفق گذشته و استفاده از منابع اصیل مانند کتاب وسائل‌الشیعه در برنامه درسی طلاب شد. 👈 ادامه مطلب: http://ijtihadnet.ir/?p=78113 #حدیث_شناسی #فقه_روایی #وسائل_الشیعه #اهمیت_توجه_به_حدیث •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🔰میراث حدیثی امام هادی علیه‌السلام 🖊 استاد سیداحمد مددی: 🔹امام هادی علیه‌السلام نقش مهمی در میراث روایی ما داشته‌اند که گمان می‌کنم علمای ما در این جهت حق ایشان را ادا نکرده‌اند. 🔸روایت معروفی هست که امام هادی(ع) فرمودند که خمس از منصب امامت است. این هم حدیث صحیحی است متعلق است به ابو علی بن راشد (ابو علی بغدادی یا حسن بن راشد) ایشان وکیل مطلق حضرت هادی(ع) بودند، در بغداد بودند. شیعه‌ها به ایشان مراجعه می‌کردند. وجوهات را برای ایشان می‌آوردند که ایشان به ناحیه مقدسه سامرا که تقیه فوق العاده شدید بود می‌رساندند. 🔹چون حضرت زیر نظر بودند، عده‌ای از شیعیان اموالشان را می‌آوردند بغداد و به وکلایی همچون «ابوعلی ابن راشد» می‌دادند که از علما و شخصیتی بزرگوار است. به او «ابوعلی بغدادی» هم گفته می‌شد. 🔸در زمانیکه امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام در سامراء بوده‌اند، پایتخت را به سامراء بردند و بعدش دوباره به بغداد بازگرداندند. در این مدت که ایندو امام تحت حبس خانگی بودند، رابط مهم شیعه عده‌ای وکلا بودند که در بغداد بودند، هم سوال‌ها را دریافت می‌کردند و هم خمس و نذورات و.. یکی از بزرگترین شخصیت‌ها در این فترت زمانی همین ابوعلی راشد است که به او ابوعلی بغدادی هم می‌گویند. 🔹برخی از معاصرین نوشته‌اند که مرجعیت شیعه از کجا شروع شد؟ اولین مرجع شیعه همین ابوعلی بغدادی است که مرد فاضلی بوده است. پس از اینکه ابوعلی معروف شد، خلیفه دستور داد ایشان را با دو نفر دیگه در دجله غرق کردند. 👈 بخوانید: مطالعه متن کامل #حدیث_شناسی حضرت #امام_هادی ﷺ •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🔰 ضرورت و کارآیی علوم حدیث در عصر حاضر ✨ علوم حدیث، چراغ راه فهم دین 🔻از صدر اسلام تا امروز؛ چرا علوم حدیث پدید آمد؟

🔹 فاصله تاریخی با معصوم، ما را محتاج علوم حدیث کرد.

🔶در صدر اسلام، مردم برای دریافت آموزش های دینی فاصله با معصوم نداشتند. یا مستقیم در محضر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ و ائمه علیهم‌السلام، یا با واسطه‌های اندک سخنان ایشان را می‌شنیدند. در چنین شرایطی، نیازی به علوم پیچیده حدیثی وجود ندارد. 🔷 اما با گذشت زمان، دو اتفاق مهم رخ داد: 🔹گسترش جغرافیای اسلام: مردم در سرزمین‌های دوردست ساکن بودند و دسترسی مستقیم به معصوم برایشان وجود نداشت. 🔹 فاصله تاریخی با عصر معصوم: نسل‌های جدید، دیگر تجربه زیستن با معصوم را نداشتند و تنها به روایت‌ها دسترسی دارند. ♦️در این شرایط، خطر تحریف، جعل و اشتباه در نقل‌ها بسیار افزایش یافت. همین ضرورت بود که زمینه‌ساز پیدایش علوم حدیث شد. 🔶 دانش‌های نخستین در علوم حدیث به تدریج دانش‌های موجود برای پاسداری از صحت و اصالت حدیث شکل گرفته: 🔸 علم رجال: بررسی شخصیت، وثاقت و شرایط راویان. 🔸غریب‌الحدیث: توضیح واژگان بد و کم‌کاربرد در روایات. 🔸فهرست نگاری: شناسایی و دسته بندی کتابهای حدیثی. 🔸نسخه‌شناسی: بررسی نسخه‌های خطی و اختلاف‌های موجود میان آن‌ها. این علوم مانند حصاری بودند که از ورود تحریف و جعل به میراث حدیثی جلوگیری می‌کردند. 〰️ در برخی آثار قدیمی، علوم حدیث بسیار معرفی شده‌اند. مثلاً در کتاب «معرفة علوم الحدیث» اثر حاکم نیشابوری، ۵۰ شاخه مختلف ذکر شده است. یا در «مقدمه ابن صلاح» فهرستی از انواع علوم حدیث آمده است. 🔺با این حال، از این عناوین در حقیقت‌های جزئی‌اند. آنچه به‌صورت جدی برای پژوهشگر نیاز است، حدود ۲۰ تا ۳۰ دانش اصلی است که شالوده پژوهش‌های حدیثی را تشکیل می‌دهد. ✍️ هرچه فاصله ما از عصر معصوم بیشتر شد، نیاز به علوم حدیث پررنگ‌تر شد. امروز نیز همان نیاز ادامه دارد. 📚 برگرفته از : جلسه «ضرورت و کارآیی علوم حدیث در عصر کنونی» - استاد محمدکاظم طباطبایی #حدیث_شناسی •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

🎧 دریافت صوت نشست «ضرورت و کارآیی علوم حدیث در عصر کنونی» 🎙ارائه: استاد محمدکاظم طباطبایی 🗓 چهارشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۴ قم، مؤسسه میراث کتاب و سنت - مدرسه حدیثی ثقة الاسلام کلینی (ره) #حدیث_شناسی •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135