#یادداشت 🔺جستاری در چیستی ملاکِ تاریخی‌انگاریِ وقایع ✍ محمد صادق رجبی 📎یکی از مباحث قابل تامل جدی در تاریخ پژوهی، ارائه یک چارچوب و ملاک قاعده‌مند در تلقی رخدادها به مثابه یک امر تاریخی است. تحریر بحث: مفهوم تاریخ، نه مفهومی بسیط بلکه مفهومی است مرکب از چهار مقوله انسان، رخداد ، زمان و روایت؛ که برآیند این چهار امر، موضوع علم تاریخ را تشکیل می دهد، یعنی: (روایتِ رخدادهای انسانیِ زمانِ گذشته) اکنون با توجه به مقدمه فوق، چند پرسش را می توان مطرح نمود: بر اساس چه ملاک یا ملاک‌هایی می‌توان یک #رخداد خارجی را، به مثابه یک رخداد تاریخی به حساب آورد؟ تا در نتیجه وارد در حیطه علم تاریخ شود. به تعبیر دیگر، آیا هر واقعه‌ای که در گذشته رخ داده است، تاریخی است و باید مورخ بر اساس اسلوب و متدولوژی تاریخی بدان بپردازد؟ یا اینکه قاعده‌ای وجود دارد که برخی رخدادهای گذشته را داخل در محدوده دانش تاریخ و برخی دیگر را خارج می کند؟ سوال مهم دیگر، چگونگی تحدید زمانیِ زمانِ گذشته در دانش تاریخ است. یعنی مرز زمانی (زمان گذشته) در مفهوم تاریخ از کجا تا کجاست؟! آیا فی المثل رخدادهای روز قبل هم جزو تاریخ به حساب می آید؟ به عبارت ساده‌تر، فلان واقعه رخ‌داده در یک ساعت پیش هم یک رخداد در زمان گذشته است، آیا باید جزو دانش تاریخ باشد؟ یا اینکه معیاری وجود دارد که رخدادهای انسانی زمان گذشته را از لحاظ محدوده زمانی هم مرزبندی می‌کند؟ مجموع دو پرسش فوق را می توان تحت این عنوان خلاصه کرد: {ملاک‌های تاریخی‌انگاری رخدادهای انسانی زمان گذشته چبست؟} جستار حاضر به دنبال ارائه نظریه مختار در این باب است. _در کل می‌توان ملاک‌های تاریخی بودن یک واقعه را موارد زیر برشمرد: (البته تذکر این‌ نکته لازم است که شروط زیر، جمعی هستند یعنی باید تمامی آنها در یک رخداد وجود داشته باشند.) 📌۱_ حول محور کنش‌های انسانی باشد؛ خواه کنش خارجی باشد که مابه‌ازاء عینی دارد، مثل تمامی وقایعی که توسط افراد در عالم خارج صورت می پذیرد؛ و خواه کنش درونی باشد، مثل فکر و اندیشه؛ البته مشروط بر اینکه این کنش درونی، مبتنی بر مجموعه‌ای از شواهد اطمینان بخش باشد که بتوان کنش مزبور را آنها انتزاع نمود. مثلا برای پی بردن به نوع فکر یک شخص در‌باره چیزی، می توان به رفتارهای صورت گرفته از او در قبال آن توجه کرد، و از‌‌ چگونگی این رفتارها نوع اندیشه وی را انتزاع نمود. خلاصه اینکه رخداد تاریخی باید حول محور کنش‌های انسانی باشد. خواه کنش جوارجی، خواه کنش جوانجی 📌۲_ تاثیر مهم و قابل توجهی در بستر مطالعاتی مورخ داشته باشد. با این قید، رخدادهای فاقد اهمیت از دایره تاریخی‌بودن خارج می‌شوند، چون انگیزه‌ای برای ثبت،ضبط و گزارش آن وجود ندارد. البته تذکر این‌ نکته مهم است که همین شرط نیز نیازمند به ارائه یک ملاک برای تبیین چیستی اهمیت یک رخداد، است؛ یعنی باید مشخص کرد که ملاک مهم بودن یک رخداد چیست؟ تا رخدادهای واجد آن داخل در تاریخی بودن و فاقدین‌ آن خارج شوند. برخی تاثیر شگرف یک رخداد در جامعه مورد مطالعه مورخ را ملاک اهمیت دانسته‌اند. اما به نظر می‌رسد باید در ملاک‌های اهمیت در هر ژانر تاریخی بصورت جداگانه تامل کرد، یعنی می‌بایست در‌ ملاک‌های اهمیت یک رخداد در تاریخ سیاسی در مقایسه با تاریخ اجتماعی، قائل به تفصیل شد. 📌۳_ رخداد مزبور ، از دایره ارتکازات ذهنی و قضاوت‌های جامعه عصرزیسته مورخ، خارج شده باشد. یعنی باید یک رخداد به نحوی باشد که مردم عصر زیستی مورخ، فاقد از هرگونه قضاوت جمعی از آن باشند. به عبارت دیگر، رخداد مزبور باید در حافظه تاریخی ملت نهفته باشد و اگر تلقی قاطبه مردم عصر مورخ از آن رخداد یک تلقی غیر‌تاریخیِ مبتنی بر ادارکات و معرفت‌های حسی باشد، نمی‌توان آن را تاریخی نامید. البته توجه باید کرد که در اینجا قاطبه مردم مد نظر است، چه اینکه ای‌بسا مردمان کهن‌سالی که رخداد را به خاطر داشته باشند. 📌۴_ احتمال یافت منابع جدید حول رخداد مزبور صفر یا در حدی باشد که در عرف تحقیق به آن اعتنا نشود. این شرط بسیار مهم و قابل توجه است؛ بدین توضیح: تاریخ برساخت توصیفی_تبیینی از رخدادهای مهم بشری در‌ گذشته، است. پس مورخ می بایست تمامی تلاش خود را جهت ارائه برساختی از رخداد بکند که اطمینان حاصل کند بیشترین تطابق را با واقع رخداد دارد؛ لذا اگر احتمال جدی وجود داشته باشد که به زودی منابعی یافت خواهند شد که نیم یا بیشتر تحقیق کنونی‌ مورخ را از اساس دگرگون کند‌(و فعلا نیز در دسترس مورخ نیستند) ، این احتمال جلوی اطمینانِ مورخ نسبت به تطابق حداکثری برساخت او از رخداد مزبور را خواهد کرد و عملا تحقیق او معرفتی مشکوک و متزلزل خواهد بود که از کمترین ارزش معرفتی برخودار است. توجه شود که احتمال یافت منابع دگرگون ساز باید بسیار باشد و الا صرف احتمال یافت منابع جدید عقلا منتفی نیست.

#پیشینه_تاریخی #ضرب_المثل 🔻 ضرب المثل "بوقش را زدند" ✍این عبارت كه غالبا از باب طنز و تعریض و كنایه گفته می شود به این معناست كه فلانی از دار دنیا رفت. ضمنا این عبارت، درمورد افرادی كه از مشاغل حساس بركنار شده و كوس قدرت وتوانایی آنان فروكش كرده نیز استفاه میشود. 🔸در قدیم اگر مرد یا زن بیماری به هنگام شب از دار دنیا می رفت با آهنگ مخصوصی كه می توان آن را به آهنگ عزا تعبیر كرد بوق می زدند تا سكنه آن آبادی آگاه شوند و صبحگاه در تشییع جنازه متوفی شركت كنند. پس از انجام این مراسم اگر احیانا افراد بی خبر از جریان مرگ آن شخص ، از حال و احوالش می پرسیدند مخاطب از باب طنز یا كنایه جواب می داد "بوقش را زدند" یعنی از این دنیا رفت. این عبارت رفته رفته به صورت ضرب المثل درآمد و اكنون نه تنها در مورد اموات و مردگان به كار می رود بلكه درباره افرادی كه از مشاغل حساس بركنار شده باشند نیز مورد استشهاد و تمثیل قرار می گیرد، فی المثل می گویند فلانی بوقش را زدند یعنی دیگر كاره ای نیست و از گردونه خارج شده است. ♡ ㅤ    ❍ㅤ     ⎙ㅤ     ⌲ ˡᶦᵏᵉ  ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ   ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

#در_آینه_تاریخ #خانه_مشروطیت #تبریز 📎خانه مشروطه که در خیابان تربیت تبریز قرار دارد و فاصله چندانی با بازار قدیمی این شهر ندارد، امروزه به یکی از پیاده‌راه‌های تاریخی این شهر تبدیل شده تا با قدم زدن در آن با تاریخ و تمدن فرهنگ ایرانی آشنا شوید. این خانه حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد اولین مالک آن حاج مهدی کوزه‌کنانی معروف به ابوالمله است. به دنبال به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه به دلیل ترور و سو قصدی که به جانش شده بود، حاج مهدی کوزه‌کنانی نیز برای حمایت از مشروطه خواهان خانه خود را در اختیارشان قرار می‌دهد. بنابراین این خانه محل تجمع افراد بنامی چون ستارخان، باقرخان، ثقه‌الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقافرشی و البته خود حاج مهدی کوزه‌کنانی برای مشورت و اتخاذ تصمیم‌های مهمی بود که باعث شد این خانه به یکی از فعال ترین مراکز مشروطه خواهان تبدیل شود. ♡ ㅤ    ❍ㅤ     ⎙ㅤ     ⌲ ˡᶦᵏᵉ  ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ   ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

#معرفی_کتاب 📚 فرهنگ فرق اسلامی ✍دکتر محمدجواد مشکور 🔺در این‌ اثر مخاطب‌ با فرقه‌ها و مذاهب‌ اسلامی‌ به‌ طور مختصر آشنامی‌شود. در هر مدخل‌ ابتدا تاریخچه پیدایش‌ هر فرقه‌ سپس‌ سیر صعودی‌ یا نزولی‌ آن‌ ارائه‌ شده‌ و از پیروان‌ فرقه مذکور در گذشته‌ و حال‌ یاد شده‌ است‌. درآغاز کتاب‌ مقدمه‌ عالمانه‌ مرحوم‌ استاد شانه‌چی‌ در باره‌ تاریخچه مذاهب‌اسلامی‌ آمده‌ است‌. ♡ ㅤ    ❍ㅤ     ⎙ㅤ     ⌲ ˡᶦᵏᵉ  ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ   ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

#مرور_تاریخ #امام_هادی 💠 شبکه‌‌سازی امام هادی علیه‌السلام 🔺حضرت #امام_هادی(علیه‌السلام) در سامرا محبوب مردم شده بود. همه ایشان را احترام می‌کردند و اهانتی در کار نبود. در همین شهر سامرا عده قابل توجهی از بزرگان شیعه در زمان امام هادی(علیه‌السلام) جمع شدند و حضرت توانست آنها را اداره کند و به وسیله آن‌ها پیام امامت را به سرتاسر دنیای اسلام - با نامه‌نگاری و...- برساند. این #شبکه‌های_شیعه در قم، خراسان، ری، مدینه، یمن و در مناطق دوردست و در همه اقطار دنیا را، همین عده توانستند رواج بدهند و روز به روز تعداد افرادی را که مومن به این مکتب هستند زیادتر کنند. امام هادی (علیه‌السلام) همه این کارها را در زیر برق شمشیر تیز و خونریز همان شش خلیفه و علی‌رغم آنها انجام داده است. حدیث معروفی درباره وفات حضرت هادی(علیه السلام) هست که از عبارت آن معلوم می‌شود که عده قابل توجهی از شیعیان در سامرا جمع شده بودند؛ به گونه‌ای که دستگاه خلافت هم آنها را نمی‌شناخت؛ چون اگر می‌شناخت همه‌شان را تار و مار می‌کرد؛ اما این عده چون #شبکه_قوی به وجود آورده بودند، دستگاه خلافت نمی‌توانست به آنها دسترسی پیدا کند. 📝 مقام معظم رهبری، حلقات «انسان ۲۵۰ ساله» حلقه دوم، ص ۳۸۶ و ۳۸۰ ♡ ㅤ ❍ㅤ ⎙ㅤ ⌲ ˡᶦᵏᵉ ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

#دانلود #مقاله #امام_هادی ⚫️ مکاتبات ساکنان ایران با حضرت امام هادی (ع)؛ (به تفکیک شهرها و چهره‌ها) ✍ به قلم: دکتر حسین حسینیان مقدم و احسان جعفری‌پور | دو فصلنامه علمی - ترویجی سخن تاریخ 🔰 چکیده دوستی و پذیرش تفکر اهل‌بیت(ع)، از گذشته‌های دور در شهرهای مختلف ایران تردیدناپذیر است. نامه‌نگاری، از روش‌هایی متداول آن زمان و مورد استفاده یاران امام هادی(ع) برای بهره‌گیری از دانش آن امام(ع) بود. پژوهش حاضر، بر اساس مناطق جغرافیایی و سپس نام راویان سامان یافته و این مسئله را رصد کرده که مناطق مختلف ایران در این خصوص چه نقشی ایفا کرده‌اند و در قیاس با یکدیگر، علل و عوامل نگارش نامه‌ها و نیز محتوای نامه‌ها چه بوده است. مطالعات انجام‌شده با روش تاریخیِ مبتنی بر توصیف و تحلیل، رابطه مستقیمی را میان جمعیت شیعه و تعداد نامه‌ها ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد که قم، نقش بیشتری ایفا کرده و محور اصلی نامه‌ها مسائل فقهی، کلامی و اجتماعی بوده است. ♡ ㅤ ❍ㅤ ⎙ㅤ ⌲ ˡᶦᵏᵉ ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

#دانلود #مجموعه_مقالات #امام_هادی 🔺همایش سیره و زمانه امام هادی علیه السلام ♡ ㅤ    ❍ㅤ     ⎙ㅤ     ⌲ ˡᶦᵏᵉ  ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ   ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

#امید_صادق_تمدنی 🔹رهبر انقلاب: البتّه پیروزی هم قطعی است. حالا به این جوله‌ی باطل نگاه نکنید؛ بدانید اینهایی که امروز جَوَلان میدهند، یک روز زیر پای مؤمنین لگدمال خواهند شد. ♡ ㅤ ❍ㅤ ⎙ㅤ ⌲ ˡᶦᵏᵉ ᶜᵒᵐᵐᵉⁿᵗ ˢᵃᵛᵉ ˢʰᵃʳᵉ ┅┅❅❈❅┅┅ 🔸انجمن علمی تاریخ و تمدن اسلامی 🆔 @r_kh_tarikh 🌐 www.r-kh-tarikh.rzb.ir

◾️▪️شهادت امام هادی علیه السلام را تسلیت عرض می‌نمائیم.▪️◾️