معنای «صلاة» و «صلوات» در لغت و شرع چیست؟
پرسش
حکمت استفاده از واژه «صلاة» و «صلوات» چیست؟ رابطه بین آن دو چیست؟ همچنین فرق میان عبارت «صَلّوا علی محمد» با عبارت «صَلُّوا کَمَا رَأَیتُمُونِی اُصَلِّی» چیست؟
پاسخ اجمالی
واژه «صلاة» مانند صوم، زکات و حج لفظی است که در شرع از معنای لغوی به معنای جدیدی تغییر نموده است.
اصل «صلاة» در لغت از ریشه «صلو» گرفته شده و به معنای دعا و استغفار است.[1] و کلمه «صلوات» جمع «صلاة» است.[2] صلوات، جملهای دعایی و درود خاص بر پیامبر اسلام(ص) میباشد که مسلمانان هنگام آوردن نام آنحضرت بهصورتهای مختلف؛ مانند «اللهم صلّ علی محمد و آل محمد» ذکر میکنند. صلوات خدا بر پیامبر به معنای رحمت است: «إِنَّ اللّٰهَ وَ مَلٰائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً»؛[3] و صلوات از سوی فرشتگان، دعا و استغفار میباشد.[4]
با توجه به اینکه در نماز دعا و استغفار هست؛ لذا به آن صلاة گفته شده است.[5] و در این معنای خاص (عبادت خاص و اركان و افعال مخصوص) حقیقت پیدا کرده است. بنابراین، روشن میشود که صلاة هم به معنای دعا و هم به معنای عبادت مخصوص؛ یعنی نماز است.
بدون تردید برخی از الفاظی که در غیر معنای لغوی آن (بهطور مَجاز) نزد اهل شرع استعمال میشوند کم کم در همان معانی جدید حقیقت پیدا نمودند؛ مثل کاربرد نماز در افعال مخصوص پس از اینکه در لغت برای دعا وضع شده است و کاربرد واژه «زکاة» برای مقداری که از مال خارج میکنند پس از آنکه بر رشد و نموّ وضع شده است[6] و کاربرد لفظ حج در اداء مناسک مخصوص پس از آنکه در لغت بر مطلق قصد وضع شده است.[7]
پس از این اتفاق، اختلاف در این است که آیا این تغییر و دگرگونی به وضع و تعیین شارع انجام شد؟ آیا شارع مقدس این الفاظ را بر این معانی تعیین نموده به نحوی که بدون قرینه بر آن معانی دلالت کند تا حقیقت شرعیه باشد یا به دلیل استعمال این الفاظ در این معانی در زبان اهل شرع، غلبه پیدا کرده و شارع این را به نحو مجاز به کار میبرده است که در این صورت فقط حقیقت عرفیه میشود نه شرعیه.
ثمره اختلاف اینکه اگر در کلام شارع این الفاظ بدون هیچ قرینهای بهکار روند بر اساس قول اول بر همین معانی ثانوی حمل میشوند، امّا بنابر قول دوم بر معانی لغوی حمل میشوند، ولی اگر در کلام اهل شرع بهکار رفته باشد حتماً بر معانی شرعی آن حمل میشود.[8] مثلاً در این حدیث که امام صادق(ع) فرمود: «صَلُّوا إِلىٰ جَانِبِ قَبْرِ النَّبِيِّ، وَ إِنْ كَانَتْ صَلَاةُ الْمُؤْمِنِينَ تَبْلُغُهُ أَيْنَمَا كَانُوا»،[9] نمیدانیم که منظور امام(ع) نماز به سمت قبر پیامبر خدا(ص) است و یا صلوات و درود بر آنحضرت؟ با توجه به مطالب بالا، چون این استعمال پس از شارع صورت گرفته؛ لذا حمل بر معنای شرعی (نماز) میشود مگر اینکه - مانند روایت فوق - قرینهای دلالت کند بر اینکه منظور امام(ع)، صلوات و درود بوده است.[10]
امّا درباره دو جمله «صَلّوا علی محمد» و «صَلُّوا کَمَا رَأَیتُمُونِی اُصَلِّی» در هر دو مورد قرینه وجود دارد؛ زیرا با توجه به اینکه در جمله اول حرف «علی» آمده طبعاً بر صلوات و درود دلالت میکند همچنانکه در جمله دوم فعل پیامبر اسلام(ص) که نماز بود، دلالت بر نماز میکند.
[1]. «صلو: الصَّلَاة ألفها واو لأن جماعتها الصَّلَوَات»؛ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 7، ص 153، قم، انتشارات هجرت، چاپ دوم، 1410ق. «الصلاةُ: الدُّعاءُ و الاستغفارُ»؛ ابن منظور، لسان العرب، ج 14، ص 464، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[2]. کتاب العین، ج 7، ص 153؛ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ج 8، ص 184، بیروت، عالم الکتاب، چاپ اول، 1414ق.
[3]. احزاب، 56.
[4]. لسان العرب، ج 14، ص 465.
[5]. همان.
[6]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص 380، بیروت، دار القلم، چاپ اول، 1412ق.
[7]. ابن دريد، محمد بن حسن، جمهرة اللغة، بيروت، دار العلم للملايين، چاپ اول، 1988م.
[8]. حسن بن زین الدین، معالم الدين، ص 35، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نهم، بیتا.
[9]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 9، ص 256، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1429ق.
[10]. «قوله عليه السلام: "صلوا" المراد بالصلاة في الموضعين أما الأركان و الأفعال المخصوصة كما هو الظاهر فيدل على استحباب الصلاة له صلى الله عليه و آله في جميع الأماكن أو بمعنى الدعاء إليه عليه السلام، و احتمال كونها في الأول الأركان و في الثاني الدعاء بعيد جدا و الله يعلم»؛ مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، محقق، رسولى، سيد هاشم، ج 18، ص 264، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ دوم، 1404ق.
پيامبراکرم(صلّي الله عليه و آله) فرمودند :
گروهي روز قيامت وارد صحراي محشر مي شوند در حالي كه حسنات و كارهاي نيكي به بزرگي كوه ها دارند ،
🍂 خداوند حسنات ايشان را همچون ذرات غبار در هوا پراكنده مي سازد، سپس فرمان مي دهد آنها را به آتش دوزخ اندازند.
🌱 #سلمان عرض كرد : يا رسول الله! آنها را براي ما توصيف نما. فرمودند :
✍ آنها كساني هستند كه #روزه مي گرفتند ، #نماز مي خواندند و #شب_زنده_داري مي كردند ،
🌿 اما هنگامي كه به #حرامي دست مي يافتند بر آن هجوم مي بردند.
📚 مستدرك الوسائل
🌺🌺🌺🌺
💠داستان "نفرین" 💠
آقا امیرالمومنین (علیه السلام):
روزی رسول خدا(ص) سراغ مردی از اصحاب را گرفت و پرسید: فلانی در چه حال است؟
گفتند: مدتی است رنجور و بیچاره شده، و چونان مرغ بال و پر شکسته زار و پریش گشته (و زندگانی به سختی میگذراند).
حضرت (به حال او ترحم کرد و) برخاست و به قصد عیادت او روانه منزل وی شد.
مرد بیمار و گرفتار واقعاً رنجور و مبتلا گشته بود و پیامبر خدا(ص) به فراست دریافت که بیماری و ابتلای او مستند به یک امر عادی نیست این بود که از وی پرسید:آیا در حق خود نفرین کرده ای؟
بیمار فکری کرد و گفت: بله، همین طور است، من در مقام دعا گفته بودم:پروردگارا اگر بناست، در جهان آخرت، مرا به خاطر ارتکاب گناهانم کیفر دهی،از تو میخواهم که در کیفر من تعجیل فرمایی و آن را در همین جهان قرار دهی....
رسول خدا(ص) فرمود: ای مرد! چرا در حق خود چنین دعایی کردی؟!
مگر چه میشد،از پروردگار (کریم) هم سعادت دنیا و هم سعادت و نیکبختی سرای دیگر را خواستار میشدی و در نیایش خود این آیه را میخواندی:
💎ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النار
پروردگارا! ما را از نعمتهای دنیا و آخرت، بهره مند گردان و از شکنجه دوزخ نگاهدار. (سوره بقره 201:2)
مرد مبتلا دعا را خواند و صحیح و سالم گشت و با سلامتی بازیافته همراه ما از منزل خارج شد.
📚احتجاج، ص 223؛ بحار، ج 17، ص 293
🌺🌺🌺🌺🌺
گروه مداحی (مجمع الذاکرین)
https://eitaa.com/joinchat/3464298690C2efb4a55b4
─┅─⊱✤ ⃟ ⃟ ✤⊰─┅─
با مدیریت:شعبانپور ↶
@Haram75
─┅⊱✤✤✤⊰┅─
14010127eheyat-banifatemeh-sorood.mp3
2.32M
#شبی پروندهٔ خود را....
#مناجات ویژۀ ماه مبارک رمضان اجراشده سال ۱۴۰۱
🎧#به نفس حاج محمودکریمی
شبی پروندۀ خود را گشودم
برآمد ناله از هر تار و پودم
سراپا آب گشتم از خجالت
که آخر دستِ خود را رو نمودم
الهی! سیدی! العفو! العفو!
بدم؛ صد بار خود را آزمودم
یا رَحمٰن و یا اللّه و یا رَحیم
تو بر لطف و عنایاتت فزودی
من از غفلت گناهم را فزودم
دریغا ای دریغا ای دریغا
تو با من بودی و من بیتو بودم
خطاکارم ولیکن گاهگاهی
به خاکِ آستانت چهره سُودَم
نه از پرونده جرمی پاک کردم
نه از آیینهام زنگی زُدودَم
چنان در آتشِ خجلت شدم آب
که خیزد با نفس از سینه دودَم
تمام راهها را بستم، اما!
زبانِ معذرتخواهی گشودم
الهی! «میثمم» العفو! العفو!
اگرچه لایق عفوت نبودم
یا رَحمٰن ویا اللّه ویا رَحیم
#التماس_دعای_فرج_وعاقبت_بخیری
#هدیه_محضر_امام_زمان_عج_صلوات
#کانال_اشعار_مناجات_امام_زمان_عج
💢↶اعمال شب سیزدهم ماه رمضان
اين شب نخستين شب از ایامالبيض
«شبهاى روشن» است
كه انجام سه عمل در آن وارد شده است↯
⓵ غسل
⓶ چهار رکعت نماز هر دو رکعت
به یک سلام که در هر رکعت بخواند:
◽️سوره «حمد» ۱ مرتبه
◽️سوره «توحید» ۲۵ مرتبه
⓷ دو رکعت نماز که در شب سيزدهم
ماه رجب و شعبان نيز خوانده مىشود
و در هر رکعت بخواند:
◽️سوره «حمد»
◽️سوره «يس»
◽️سوره «ملک»
◽️سوره «توحید»
✧✾════✾✰✾════✾✧
💢↶ نماز شبهای سیزدهم، چهاردهم
و پانزدهم ماه رمضان
مستحب است در هر يک از ماههای
رجب و شعبان و رمضان
در شب «سيزدهم»
دو رکعت نماز خوانده شود
و در هر رکعت بخواند:
◽️سوره «حمد» يک مرتبه
◽️سوره «يس» يک مرتبه
◽️سوره «ملک» يک مرتبه
◽️سوره «توحید» یک مرتبه
↫◄ در شب «چهاردهم» چهار رکعت
دو نماز دو رکعتی به همين كيفيت
↫◄ در شب «پانزدهم» شش رکعت
سه نماز دو رکعتی به همين كيفيت
⬅️ از امام جعفر صادق علیهالسلام
روایت شده كه هر كه این نمازها را بخواند
جمیع فضيلت اين سه ماه را دريابد
و جميع گناهانش غير از شرک آمرزيده شود
✨اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج✨💫