✳معانی و تعاریف مختلف از «علم دینی» ✅مفروض ما این است که علم به صورت اجتماعی ساخته می‌شود. بنابراین اگر علم متعارف همان علم غربی و ساخته‌ی جامعه‌ی غربی است، علم اسلامی نیز همان علمِ ساخته‌ی جامعه‌ی اسلامی است. گفت وگوی اختصاصی با خبرگزاری فارس: ✳متن کامل گفت وگو: B2n.ir/x87919

فکرانه: سخنرانی دکتر رفیعی آتانی در نشست «پیوند عشق و تدبیر»

گفت و گوی دکتر رفیعی آتانی رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با خبرنگار صدا و سیما در مورد جنگ غزه

✳نسبت‌سنجی معرفت‌های بشری در تولید علم دینی /بخش دوم گفت و گو با دکتر رفیعی آتانی ✅علم اسلامی از سه منبع عقل، تجربه و وحی استفاده می‌کند. منابع دیگری برای شناخت وجود ندارد؛ چرا که اگر وجود داشتند، آن را در دستگاه معرفتی اسلامی می‌پذیرفتیم. بنابراین این علم که از منابع کامل شناخت به دست آمده، منطقاً کامل است ✳لینک بخش دوم گفت و گو؛ B2n.ir/z60300 ✳متن بخش اول گفت وگو: B2n.ir/x87919

دکتر عطاء الله رفیعی آتانی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با بیان اینکه راهکار توسعه کشور پیشرفت فرهنگی با محوریت علم است، گفت: در ارتباط با برنامه هفتم توسعه، ایده ما این است اگر بخواهیم کشور در عرصه های مختلف پیشرفت و توسعه پیدا کند، راهکار آن پیشرفت فرهنگی با محوریت علم است. متاسفانه در برنامه‌های توسعه، فرهنگ را پیش پای اقتصاد قربانی کردیم و تا به امروز گرفتار آن هستیم. لینک کامل سخنان دکتر رفیعی آتانی: B2n.ir/m22277

📍دکتر عطاء الله رفیعی آتانی: |#عدالت، جان و جوهر نظام اسلامی| 🔸عدالت،جان، جوهر، قوام ، حیات ، اساس و فلسفه اسلام و نظام اسلامی است. عدالت ملاک و معیار و مبنای مشروعیت و حق حاکمیت، حکمرانی و حکومت در اسلام است. عدالت عام‌ترین، عالی‌ترین ، راقی‌ترین و شامل‌ترین مفهومی است که برای بیان همه خواسته‌های متعالی بشر ساخته شده است و به همین دلیل است آن‌گاه و آن زمان که قرار است همه آرزوهای بشر محقق شود در تحقق عدالت خلاصه می‌شود. بنابراین است که حکومت آخر(عج) رسالتی به جز تحقق عدالت بر عهده ندارد. زیرا قرار است که همه خواسته‌های سوخته بشر یک جا و کامل تحقق یابد. 🔸بر این اساس، معیار عدالت، جوهر یاب و حیات سنج یک نظام اسلامی است. هر اندازه که در نظام زندگی فردی و اجتماعی، عدالت تحقق یابد نظام زندگی به همان اندازه و میزان اسلامی خواهد بود . جغرافیای حکومت و حاکمان فقط به مقصد تحقق عدالت مشروعیت می‌یابد. بنابراین و در غیر این صورت حق صدور امر و نهی و تصرف در منابع گوناگون زندگی در یک جامعه اسلامی را ندارند. بر این اساس در یک نظام زندگی دینی، عیار میزان مشروعیت حکومت و حاکمیت تنها با معیار عدالت تعیین خواهد شد و بس! 🔸 رهبر حکیم انقلاب اسلامی در این باره فرموده است : فلسفه وجود من و امثال من در اينجا، اين است كه بتوانيم عدالت را اجرا كنيم ولاغير. (از اين رو) مشروعيت من و شما، وابسته به مبارزه با فساد،تبعيض و نيز عدالت خواهي است، اين پايه مشروعيت ماست. الآن درباره مشروعيت، حرف هاي زيادي زده مي شود، بنده هم از اين حرف ها بلدم، اما حقيقت قضيه اين است كه اگر ما دنبال عدالت نباشيم، حقيقتاً من كه اينجا نشسته ام وجودم نامشروع خواهد بود،ديگران هم همين طور. 6 - 6 - 82 🔸و نیز فرمود: بدون تأمين عدالت اجتماعى، جامعه ما اسلامى نخواهد بود. اگر كسى تصور كند كه ممكن است دين الهى و واقعى ـ نه فقط دين اسلام ـ تحقق پيدا كند، ولى در آن عدل اجتماعى به معناى صحيح و وسيع آن تحقق پيدا نكرده باشد، بايد بداند كه اشتباه مى‏كند. اولين ارزش در نظام ما از لحاظ عملى، بايد تأمين عدالت اجتماعى باشد. اين مهم بايد در تمام برنامه‏ريزى‏ها و عمل‏ها و امثال آن، مورد توجه قرار گيرد . 11 - 9 - 68

عطاالله رفیعی‌آتانی، رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در هفتمین کنگره علوم انسانی با تاکید بر اینکه باید طبقه‌بندی علوم به درستی صورت گیرد، علوم انسانی را انسان محور و انسان را دارای جهان‌های مختلف خواند و گفت: برای زیست انسانی جهان‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان آنها را متمایز کرد و هر دانش را جداگانه توضیح داد. وی جهان کنشگران را به عنوان اولین جهان برشمرد و افزود: حوزه علوم انسانی به نحو کلان به دانش‌هایی همچون اخلاق و فقه نیاز دارد.

♦️ تعاریف در باره علم دینی: 📌علمی که پژوهشگران و نظریه‌پردازان متدین آن را تولید کرده‌اند. 📌علمی که برای تأمین نیازهای جامعه‌ی اسلامی به وجود بیاید. این دو تفسیر به مبانی و ماهیت علم بومی بسیار نزدیک است. از آنجا که بومِ علم همان جامعه است بنابراین اگر علم متعارف همان علم غربی و ساخته‌ی جامعه‌ی غربی است، علم اسلامی نیز همان علمِ ساخته‌ی جامعه‌ی اسلامی است. وقتی ماهیت علم بومی در جامعه‌ی اسلامی محقق شود، آن را علم اسلامی می‌دانیم؛ چون بوم و خصوصیت جامعه، اسلامی است. 📌دیدگاه بعدی این است که قید «دینی» را یک قید شناختی تلقی کنیم. در این صورت علم, برآمده از منابع معتبر شناخت از منظر دین است و مهم نیست که مربوط و معطوف به کدام جامعه است. بنابرین منظور ما از اسلامیت عِلم، همان اسلامیت علم است، نه اسلامیت معلوم و عالِم. 📌شناخت اسلامی از آن دسته منابع معرفتی که اسلام آن‌ها را معتبر می‌داند یعنی عقل، تجربه و وحی که علم متعارف به بخشی از این منابع مراجعه نکرده است به دست می‌آید. بنابرین علم اسلامی برآمده از عقل و تجربه و وحی و محصول سازگار این سه است و اگر موضوع محوری آن انسان باشد، مراد همان علوم انسانی است. پس منظور ما از علم اسلامی چنین امری است. افرادی که منابع شناخت وحیانی را معتبر ‌نمی‌دانند، این ساحت را جدا کرده‌اند. آن‌ها باور دارند که این علم به ما هیچ شناختی ‌نمی‌دهد. ♦️ما از علم انسانی انتظار داریم که واقعیت‌ کنش‌ها و نمودهای زندگی فردی و اجتماعی را برای ما تبیین کند. یعنی بتواند بین پدیده‌ها و نمودهای زندگی فردی و اجتماعی روابط سبب و مسبّبی برقرار کند و واقعیت‌ کنش‌ها و نمودهای زندگی فردی و اجتماعی را برای ما تبیین کند. پس باید اولاً توضیح دهیم که «تبیین» چیست و ثانیاً «واقعیت‌های زندگی انسانی» چیست و سوماً هدف از تبیین واقعیت‌های انسانی چیست که همان مدیریت و رهبری زندگی فردی و اجتماعی است. ♦️تعریف علم عبارت است از مجموعه‌ی تبیین‌هایی که در مورد واقعیت‌های زندگی اجتماعی و فردی انسان، با هدف مدیریت و رهبری آن انجام می‌دهیم. اما در حال حاضر، علم متعارف، همه‌ی تبیین‌ها و سبب و مسبب‌هایی که برای پدیده‌های انسانی در نظر می‌گیرد، مادی است؛ ‌چون واقعیت فرامادی را ‌نمی‌فهمد! ♦️ خودِ وحی, معرفتی از ماورای طبیعت است؛ اما برای اصل وحی باید استدلال عقلی داشت و اگر با منطق و استدلال پذیرفته شد، با محتوای ماورای طبیعی همان رسالت علم را انجام می‌دهد. اگر وظیفه‌ی علوم انسانی توضیح رفتارهاست، جایگاه تبیین امام حسین که دانایی دیگری را حجت می‌داند و در تبیین فاجعه روز عاشورا, علت را مال حرام تشخیص می‌دهد کجاست؟!این تبیین که از سنخ تجربه، به معنای برقراری رابطه بین علل و معلول‌های مادی نیست. ♦️مثال دیگر اینکه در نگاه امام خمینی، غرب و در رأس آن آمریکا #شیطان است. سند این دانایی کجاست؟! ایشان رفتار آمریکا را تحلیل، ‌ظرفیت‌های ما را تفسیر و میدان مواجهه را تبیین می‌نماید. آن گاه ابعاد مختلف و لایه‌های این واقعیت را توضیح می‌دهد و طبق آن، مدیریتی را برای تغییر به سمت وضعیت مطلوب (خود) طراحی می‌کند و هر چه می‌گذرد، بیشتر متوجه می‌شویم که تحلیل‌های او واقعاً درست است. بنابرین ما منابع معرفتی دیگری داریم که شناخت واقع‌بینانه‌تری در مورد واقعیت‌های زندگی می‌دهد و کسانی که از این منظر و با کمک این منابع شناختی به سراغ تحلیل واقعیت رفتند، نسبت به دانشمندان علوم اجتماعی، خبرهای بهتری به بشریت دادند... 🆔 @rafeieatani

دکتر عطاء الله رفیعی آتانی رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به ضرورت حضور بانوان در عرصه های مهم سیاستگذاری و تصمیم گیری، گفت: بانوان متخصص و متفکر حوزوی ، نه تنها در امور ویژه خود مانند حجاب، عفاف، خانواده، جمعیت و مباحث مرتبط با زنان، بلکه در همه عرصه های مرتبط با نظام سیاستگذاری، باید دخیل و فعال باشند. لینک خبر در خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا): B2n.ir/k91418

⭕️ سرمقاله شفاهی روزنامه جام جم |مساله علوم انساني در ايران| 📝 دكتر عطاءالله رفيعي آتاني 📍کارکرد علوم انساني به حسب تعريف و ماهيت آن ، تبيين، توصيف، پيش بيني، کنترل و تا حدي تجويز در قلمرو کنش انساني در عرصه هاي مختلف زندگي است. مساله علوم انساني و اجتماعي در ايران اين است که در انجام اين مسئوليت توانا نيست. 📍علوم انساني وقتي با مساله تبيين و تجويز در قلمرو کنش انساني در ايران روبه رو مي شود توانايي حل آن را ندارد. براي حل اين مساله چاره جويي هاي مختلفي مي توان کرد. يک راه حل اين است که مبتني بر همين ظرفيت هاي دانشي علوم اجتماعي و انساني موانع کاربرد آن را مورد بررسي قرار دهيم. چنين ديدگاهي منطقا بايد بر اين پايه باشد که اين علوم براي انجام وظايف خود نيازمند همراهاني هستند که مکمل آن علوم محسوب مي شوند. از سويي ديگر برخي موانع ارزشي و فرهنگي نيز در جامعه وجود دارد. به اين معنا که جامعه ما آنچنان که به علوم فني، مهندسي و پزشکي اعتقاد دارد براي موضوعات علوم اجتماعي و انساني به متخصصان آن مراجعه نمي کند. 📍بخشي هم اين مشکل را به سطح و ساحت دولت برمي گرداند. يعني نهادهاي سياستگذار و تصميم گير و به کارگيرنده دستاوردهاي علوم اجتماعي و انساني در ايران وظيفه خود را بدرستي انجام نمي دهند و تصميم گيري هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي به وسيله کساني انجام مي گيرد که اعتبار و حجيتي براي علوم انساني قائل نيستند. 📍بحث ديگر اين است که حاکميت اين نگاه باعث مي شود که در مسير توليد همين علوم نهادهايي مثل آموزش و پرورش و وزارت علوم هم بدرستي وظايف خود را انجام نمي دهند و دانش آموختگان علوم انساني و اجتماعي مثل علوم فني، مهندسي و پزشکي توانمند بار نمي آورند. متاسفانه نظام آموزشي در اين علوم پژوهش محور نيست بلکه حافظه محور است و همچنين گذشته گراست و در مرزهاي علم قرار ندارد. 📍برخي هم بر اين باورند که مشکلات مربوط به علوم انساني و اجتماعي فقط به ايران مربوط نمي شود بلکه اين مسائل و مشکلات در ايران بيشتر خود را نشان مي دهد و در موطنش يعني کشورهاي غربي اين مشکلات کمتر رخ مي نمايد. شايد علتش اين باشد که علوم انساني و اجتماعي بر مبناي غلطي استوار است. منظور از مباني اين است که اين علوم درباره عالم و آدم تصويري را مفروض گرفته که صحيح نيست. بنابراين تبيين ها و توصيه هاي آن هم نابجاست و اگر کسي براساس اين تبيين ها و توصيه ها تصميم گيري کند تصميم درستي نخواهد بود. آن مفروض اساسي اين است که علوم انساني و اجتماعي با حذف خدا، کمال و سعادت از زندگي انسان، او را تبيين مي کند. انسان به عنوان مهم ترين بخش اين عالم به خدا اتصال دارد و اين اتصال مهم ترين واقعيت وجودي اوست. علوم انساني و اجتماعي موجود که اين واقعيت را نمي بيند، بر همان اساس در حوزه کنش انساني تبيين و تجويز مي کند و طبعا نتيجه هم نادرست و غيرواقعي است. 📍رهبر انقلاب اسلامي از سال ها پيش بدرستي معتقد بوده و هستند که علوم انساني بايد مباني و تعريف و تصوير خود از آدم و عالم را از قرآن کريم بگيرد. جوامع اسلامي بر وحي بودن قرآن اجماع قطعي دارند و همين دلگرمي ارزشمند باعث مي شود نسبت به انسان مرتبط با خدا معرفت حاصل شود. در واقع قرآن انسان شناسي الهي به ما ارائه مي کند و اين انسان شناسي مي تواند مبناي علوم انساني و اجتماعي قرار گيرد. به عبارت ديگر يافته هاي قرآن بايد به عنوان نقطه آغاز نظريه پردازي هاي علوم انساني و اجتماعي مطرح شود. اين نگاه حتي با رويکردهاي متدولوژيک متعارف در حوزه علوم انساني و اجتماعي هم در تعارض نيست. همايشي که در قم با عنوان قرآن و علوم انساني برگزار شد قصد پيگيري چنين مسئوليتي را داشت. جامعه علمي بايد از اين رويکرد استقبال کند چون براي کساني که دغدغه حقيقت دارند اين مسير در واقع راهي است که باعث خواهد شد علوم انساني از اين بن بست و ناکارآمدي در برابر انجام وظايف و مسئوليت ها خارج شود. 📗 روزنامه جام جم، شماره 4984 به تاريخ 11/9/96، صفحه 1 (صفحه اول) 🆔 @rafeieatani