#تشویق_و_توبیخ #لذت_زیارت #بصر_مادی #بصر_جان #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📌 حجاب الهی ◾ سؤال سائل این بود كه عرض كرد «مَا الدَّلِیلُ‏ عَلَى‏ حُدُوثِ‏ الْعَالَم»؟ حضرت فرمود دربارهٴ خودت كه بیندیشی كلّ نظام هم همین طور است؛[1] یعنی آنچه كه در آیات انفسی مطرح است در آیات آفاقی هم مطرح است. قرآن كریم در عین احتجاج به آیات آفاقی و أنفسی می ‌فرماید به اینكه مگر مردم نمی ‌بینند؟! ﴿أَ وَ لَمْ یرَوْا﴾[2] مگر نمی ‌بینند؟! این تشویق است نسبت به افرادی كه راهی این راهند و توبیخ است نسبت به افرادی كه متوقّفند. فرمود مگر نمی ‌بینند، معلوم می‌ شود مطلب دیدنی است! ◾ همین را هم از امام هشتم (سلام الله علیه) سؤال كردند. در توحید مرحوم صدوق در باب الرّد علی الثنویه و الزنادقه یك حدیث مبسوطی است، حدیث سوم این باب است، وقتی كه حضرت برهان اقامه می ‌كند، شخص عرض می‌ كند «فَمَا الدَّلِیلُ عَلَیه»؟ حضرت می ‌فرماید: «إِنِّی لَمَّا نَظَرْتُ‏ إِلَى‏ جَسَدِی‏ فَلَمْ یمْكِنِّی فِیهِ زِیادَةٌ وَ لَا نُقْصَانٌ فِی الْعَرْضِ وَ الطُّولِ وَ دَفْعِ الْمَكَارِهِ عَنْهُ»، آن گاه «عَلِمْتُ أَنَّ لِهَذَا الْبُنْیانِ بَانِیاً فَأَقْرَرْتُ بِهِ»؛ وقتی خودم را شناسایی كردم دیدم در اختیار خودم نیستم فهمیدم این بنای بدن یك بانی دارد و همچنین سایر آیات، آن گاه این سائل عرض می ‌كند كه «فَلِمَ احْتَجَبَ»؟ اگر خدایی هست و این طور كه شما برهان اقامه می ‌كنید وجود او قطعی و یقینی است پس چرا محجوب است؟ پس چرا ما او را نمی ‌بینیم؟ «فَلِمَ احْتَجَبَ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ عَلَیهِ السَّلَام إِنَّ الِاحْتِجَابَ عَنِ الْخَلْقِ لِكَثْرَةِ ذُنُوبِهِمْ‏ فَأَمَّا هُوَ فَلَا یخْفَى عَلَیهِ خَافِیةٌ فِی آنَاءِ اللَّیلِ وَ النَّهَارِ»؛ فرمود او مخفی نیست! او محجوب نیست! اگر یك موجودی ﴿نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ﴾[3] شد مخفی می ‌شود؟! فرمود «إِنَّ الِاحْتِجَابَ عَنِ الْخَلْقِ لِكَثْرَةِ ذُنُوبِهِمْ» این گناه حجاب است و گناه نمی‌ گذارد انسان «وجه الله» را ببیند و الا ﴿فَأَینَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ﴾[4] و هیچ لذتی به اندازه لذت زیارت وجه حق نیست، هیچ ممكن نیست كسی لذت دیدار وجه حق را چشیده باشد و به سراغ لذت های دیگر رفته باشد، هیچ ممكن نیست! در دل شب ‌های تار هم می ‌تابد، روشن است، در روز هم روشن است، خود شب هم آیت حق است. ◾ چیزی حجاب نیست مگر گناه! گناه هم حجاب گناه ‌كار است، حجاب عاصی است؛ لذا خدای سبحان تعجّب می ‌كند كه شما چگونه كفر می‌ ورزید؟ گاهی می ‌فرماید ﴿أَ وَ لَمْ یرَوْا﴾؛ لذا حضرت هم می ‌فرماید: «فَأَمَّا هُوَ فَلَا یخْفَى عَلَیهِ خَافِیةٌ فِی آنَاءِ اللَّیلِ وَ النَّهَارِ». آن گاه سائل عرض می ‌كند «فَلِمَ لَا تُدْرِكُهُ حَاسَّةُ الْبَصَرِ»؟ پس چرا با چشم ظاهر نمی ‌بینیم؟ فرمود: «لِلْفَرْقِ بَینَهُ وَ بَینَ خَلْقِهِ الَّذِینَ تُدْرِكُهُمْ حَاسَّةُ الْأَبْصَارِ»؛[5] برای اینكه بین خدا و خلق خدا باید فرق باشد. خلق مادّی است «بصر مادی» آن را می ‌بیند، خدای سبحان مادی نیست مجرّد است «بصر جان» او را می ‌بیند «لا ‏تُدْرِكُهُ‏ الْعُیونُ بِمُشاهَدَةِ الْعِیانِ» بعد «تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقائِقِ الْإِیمانِ».[6] [1]. توحید (صدوق)، ص293؛ «... قَالَ أَنْتَ‏ لَمْ‏ تَكُنْ‏ ثُمَ‏ كُنْتَ‏ وَ قَدْ عَلِمْتَ أَنَّكَ لَمْ تُكَوِّنْ نَفْسَكَ وَ لَا كَوَّنَكَ مَنْ هُوَ مِثْلُكَ». [2]. سوره رعد, آیه41؛ سوره نحل، آیه48؛ سوره اسراء، آیه99؛ ... . [3]. سوره نور, آیه35. [4]. سوره بقره, آیه115. [5]. توحید (صدوق)، ص252. [6]. نهج البلاغه (صبحی صالح)، خطبه179. 📚 درس تفسیر سوره مبارکه بقره ـ جلسه 87 🔅تفسیر و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom